Ma∏gorzata Latoch-Zieliƒska

Temat:

JESTEM ZA... JESTEM PRZECIW... O NIEKTÓRYCH ZJAWISKACH
WSPÓ¸CZESNEGO ˚YCIA KULTURALNEGO

Uwaga:

Kilka dni przed lekcja nauczyciel, który poprowadzi dyskusj´, przydziela kilku
grupom (lub klasom, je˝eli w dyskusji wezmà udzia∏ wszyscy uczniowie z klas
I lub II) przygotowanie materia∏ów do tematów:

Reality show – odkrywanie cz∏owieka czy wchodzenie z butami w cudzà prywat-
noÊç?

Hip-hop – prymitywna kultura blokersów czy wyraz buntu wspó∏czesnej m∏o-
dzie˝y?

Techno – wyrafinowany rytm czy ob∏àkaƒczy krzyk?

Graffiti – sztuka czy zwyk∏y wandalizm?

Czatowanie – moda czy nowy sposób komunikowani si´?

Gry komputerowe – rozwijanie wyobraêni czy jej zabijanie?

Cele lekcji

– po przeprowadzeniu lekcji uczeƒ:

definiuje poj´cia: kultura masowa, subkultura,

przedstawia swoje stanowisko na temat kultury masowej,

definiuje poj´cia: reality show, hip-hop, techno, graffiti, czatowanie, gry kompu-
terowe,

wskazuje plusy i minusy zjawisk omawianych na lekcji,

Êwiadomie odbiera wspó∏czesnà kultur´.

Metody pracy:

dyskusja „za i przeciw” – dyskusja ogólnoszkolna (ze wzgl´du na szeroki zakres
materia∏u do opracowania proponuj´ zorganizowanie dyskusji, w której wezmà
udzia∏ wszyscy uczniowie klas I lub II w zale˝noÊci od tego, w których klasach
zaplanowano nauk´ wiedzy o kulturze). OczywiÊcie mo˝na zorganizowaç dysku-
sj´ na jeden tylko z wybranych tematów.

Ârodki dydaktyczne:

nagrania utworów reprezentujàcych ró˝ne gatunki muzyki wspó∏czesnej

artyku∏y prasowe (lub z Internetu) na temat subkultur, reality show, czatowania,
gier komputerowych, kultury hip-hopu, techno, graffiti.

Czas zaj´ç:

3 godziny lekcyjne

Przebieg lekcji:

1. Zaj´cia rozpoczyna nauczyciel, który informuje zebranych o tym, i˝ tematem

dyskusji b´dzie kultura masowa i inne – cz´sto kontrowersyjne – zjawiska wspó∏-
czesnego ˝ycia kulturalnego. Zadaniem uczniów b´dzie ich poznanie i ocena.

2. Nauczyciel w mo˝liwie neutralny sposób przedstawia dwa stanowiska – jest to

krótkie wprowadzenie do poszczególnych tematów dyskusji. Nast´pnie oddaje
g∏os adwokatom, czyli przedstawicielom obu stanowisk. Najpierw wypowiada
si´ uczeƒ reprezentujàcy jeden punkt widzenia (za), ma na swojà wypowiedê
3 minuty. Póêniej do g∏osu dochodzi uczeƒ reprezentujàcy drugi punkt widze-
nia (przeciw), który równie˝ ma do dyspozycji 3 minuty. Oprócz nich w dysku-
sji mogà braç udzia∏ inni uczniowie – albo poprzez zaj´cie krzes∏a obok „adwo-
kata” i wyra˝enie w ten sposób poparcia, albo jako Êwiadkowie lub eksperci po-
wo∏ani przez jednego z „adwokatów”. Na zakoƒczenie wyg∏aszane sà mowy
koƒcowe, mo˝na te˝ przeprowadziç g∏osowanie wÊród s∏uchajàcych, które po-
ka˝e, kto przekona∏ publicznoÊç do swojego stanowiska, czyli kto u˝y∏ lepszych
argumentów, wykaza∏ si´ wi´kszà wiedzà i pomys∏owoÊcià

1

.

3. Dyskusja „za i przeciw” na tematy:

Reality show – odkrywanie cz∏owieka czy wchodzenie z „butami” do Êwiata innych?

Hip-hop – prymitywna kultura blokersów czy wyraz buntu wspó∏czesnej m∏odzie˝y?

Techno – wyrafinowany rytm czy ob∏àkaƒczy krzyk?

Graffiti – sztuka czy zwyk∏y wandalizm?

Czatowanie – moda czy nowy sposób komunikowani si´?

Gry komputerowe – rozwijanie wyobraêni czy jej zabijanie?

Lista tematów do dyskusji pozostaje otwarta, o jej ostatecznym kszta∏cie powinni
zdecydowaç sami uczniowie.
4. Dyskusj´ na ka˝dy temat koƒczy krótkie podsumowanie nauczyciela lub wybra-

nego wczeÊniej ucznia – eksperta w danej dziedzinie.

5. Podsumowaniem ca∏oÊci mo˝e byç wykonanie plakatu na temat „Jest i taka kultura”

2

.

1

Patrz te˝: M. Latoch-Zieliƒska, O dyskusji nieco inaczej [w: NowoczesnoÊç i tradycja w kszta∏ceniu li-
terackim, red. B. Myrdzik, Lublin 2000, s. 112]. W za∏àczniku zamieÊci∏am tam graficzne przedstawie-
nie techniki „za i przeciw”.

2

Poniewa˝ obecnoÊç kultury masowej w naszej rzeczywistoÊci jest sprawà nieodwracalnà, przed teorià
wychowania estetycznego staje pilne zadanie wypracowania stanowiska wobec tej postaci kultury.
Zdaniem A. Kaczor, nie mo˝na widzieç w tej kulturze wy∏àcznie zagro˝eƒ, nie mo˝na budowaç prze-
paÊci pomi´dzy nià a poziomem wysokim, nie mo˝na jej ignorowaç. Pomniejszanie szeregów „ducho-
wego lumpenproletariatu”, na którym opiera∏a si´ dotychczasowa strategia wychowania estetycznego,
skoƒczy∏o si´ jego kryzysem. Podstawowym celem edukacji estetycznej powinno si´ staç, wed∏ug przy-
wo∏ywanej autorki, wyposa˝enie jednostki w takie umiej´tnoÊci, dzi´ki którym b´dzie ona zdolna do
samodzielnych wyborów kulturalnych. Takie zadanie narzuca koniecznoÊç wprowadzenia do progra-
mu wychowania estetycznego wszystkich poziomów kultury, z jednoczesnym dostarczeniem wiedzy
o ich odmiennoÊci. Nale˝y uÊwiadamiaç uczniom niezastàpionà rol´ ambitnych dzie∏ sztuki w ˝yciu
cz∏owieka, wnikliwie analizowaç treÊci kultury masowej i wskazywaç punkty styku, miejsca zasilania
jej przez sztuk´ wysokà. Do kszta∏cenia kulturalnego bezwzgl´dnie trzeba wprowadziç j´zyk audiowi-
zualny i wiedz´ na temat regu∏, jakimi rzàdzi si´ Êwiat sterowany przez mass media. Dzia∏ania takie
sà nieodzowne, gdy˝ obecnà szko∏´ opuszczajà podwójni analfabeci: m∏odzi ludzie nie znajà ju˝
„pisma” w∏asnej kultury (jest dla nich tylko przesz∏oÊcià, które nie warto poÊwi´caç uwagi), ale te˝
jeszcze nie umiejà poruszaç si´ w Êwiecie re˝yserowanym przez mass media (patrz: A. Kaczor, Wspó∏-
czesne zagro˝enia i szanse wychowania estetycznego [w: Antropologia filozoficzna i aksjologiczne proble-
my wspó∏czesnoÊci, red. T. Szko∏ut, Lublin 1997 oraz M. Latoch-Zieliƒska, Teatr szkolny i jego wp∏yw na
rozwój ucznia, niepublikowana rozprawa doktorska, Lublin 2002).