1 z 9

Pisanie raportów z prac badawczych

Aspekt formalny:

• Tekst pracy powinien sk ada si z wyranie wyodr bnionych cz ci:

o

strony tytu owej

o

streszczenia (abstraktu)

o

w aciwego tekstu (rozdzia ów i podrozdzia ów)

o

spisu literatury (bibliografii)

o

za czników - naley pami ta o ich wyrónieniu i odpowiednim tytu owaniu

• Raport powinien by napisany:

o

papier formatu A4 (210mm x 297mm)

o

czcionka 12 pkt.; odst p mi dzy wierszami 1,5 (lub 2) interlinii; Arial lub Times

New Roman (zalecane); wyjustowane

o

tytu y i ródtytu y mog by wyrodkowane, pogrubione lub podkrelone, itd.;

mniejsze odst py mi dzy liniami mog by tylko w tekcie jako wyrónionym

(tabela, instrukcje itd.)

o

numery stron (oprócz strony tytu owej); w prawym dolnym (lub górnym) rogu

• W aciwy tekst powinien by podzielony na akapity. Akapit tworzymy za pomoc wci cia

jego pierwszej linii (tabulatorem) z wyjtkiem pierwszego paragrafu po tytule lub

podtytule. Akapit:

o

stanowi zamkni t ca o

o

ma swój pocztek, rozwini cie i zakoczenie

o

rozwija jedn, centraln myl

o

u atwia orientacj w tekcie

• Przy pisaniu Raportów powszechnie stosuje si nast pujc form gramatyczn: czas

przesz y dokonany (przy opisie wyników moe by teraniejszy), trzecia osoba liczby

pojedynczej (lub mnogiej), tryb oznajmiajcy (np. „Przeprowadzone zosta o nast pujce

badanie...”)

2 z 9

Budowa pracy:

--------------[nowa strona]--------------

Strona tytu
owa

(w kolejnoci)

• Tytu pracy.

Powinien by podsumowaniem g ównej idei pracy (raportu), w moliwie prostej i atrakcyjnej

formie. Powinien by skrótowym uj ciem tematu pracy, swego rodzaju esencj treci.

Powinien by zrozumia y sam w sobie. Oto przyk ad dobrego tytu u: „Wpyw ksztatu liter na

czas ich czytania.” (wyrodkowany).

• Dane o autorze (autorach)

W osobnych liniach podajemy: imi i nazwisko oraz instytucj (wyrodkowane)

• Dane o promotorze (opiekunie)

Pod czyj opiek i w ramach jakich zaj  praca zosta a napisana np.: „Raport z badania

przygotowany pod kierunkiem mgr Jana Kowalskiego, Wstp do psychologii ogólnej.”

• Miejsce i data, np.: Warszawa, stycze 2002 (na samym dole, wyrodkowane)

--------------[nowa strona]--------------

Streszczenie (abstrakt)

Streszczenie (abstrakt) jest to krótkie podsumowanie ca ego raportu - maksymalnie 100 do

150 s ów. Powinny si w nim znale:

• Analizowany problem

• Rodzaj planu badawczego/metody badawczej

• Osoby badane: -kto? ile? w jaki sposób dobrane?

• Zmienne Niezalene (ZN) i Zmienne Zalene (ZZ) lub zmienne analizowane w badaniach

korelacyjnych / obserwacyjnych

• Hipoteza badawcza (nie s owo po s owie, ale w skrócie)

• Podstawowe wyniki (dok adnie w jednym zdaniu) i czy potwierdzaj hipotez

• Wnioski i implikacje wyników

3 z 9

--------------[nowa strona]--------------

Wprowadzenie

„Wprowadzenie” powinno zapozna czytelnika z badanym problemem: naley w nim

przedstawi obszar badawczy i to konkretne badanie. Powinno zawiera:

• Wybran teori i/lub wyniki bada o które opieramy badanie

• Przegld najwaniejszej dla tematyki badania literatury (naley pami ta o w aciwym

formu owaniu przypisów bibliograficznych bibliograficznych tekcie).

• Naley krótko przedstawi podstawowe has a i tok rozumowania wane w tym badaniu

• Jeeli badanie jest modyfikacj ju przeprowadzonych bada, to naley przedstawi

zasadnicze informacje o badaniu oryginalnym

• Naley powiza cz  teoretyczn „Wprowadzenia” z tym, czego dotyczy badanie

• Naley przedstawi cel badania oraz powody, dla których powinno by przeprowadzone

• Mona tutaj (lub w cz ci powi conej metodzie) przedstawi podstawowe informacje o

badaniu pilotaowym, jeeli zosta o przeprowadzone.

• „Wprowadzenie” powinno zakoczy si logicznym wyprowadzeniem hipotez (lub pyta

badawczych) z treci wczeniej przedstawionych.

Hipotezy

Ten punkt stosowany jest nie zawsze, szczególnie w pracach dotyczcych skomplikowanych

bada eksperymentalnych. Jednak dla potrzeb tego opracowania (nauka pisania raportów z

bada) celowe wydaje si jego wyodr bnienie.

W innych przypadkach sformu owanie problemu i hipotez, zdefiniowanie zmiennych (ZN i

ZZ) oraz uzasadnienie moe znale si na kocu „Wprowadzenia”.

• Sformu ujcie jasno i precyzyjnie Hipotez (hipotezy)

• Przedstawcie rodzaj badania, tj. czy by a to obserwacja, eksperyment, badanie korelacyjne

czy wnioskowanie itd.

• Przedstawcie plan badawczy, tj. czy by to plan z powtarzanymi pomiarami, plan dla grup

niezalenych itd.

• Wyjanijcie bardzo krótko, dlaczego ten plan zosta wybrany (nie wi cej ni w jednym

zdaniu).

4 z 9

• Opiszcie zmienne ZN i ZZ (gdy by o to badanie korelacyjne to zmienne nazywaj si

Wspó wyst pujce lub Wyjaniajca i Wyjaniana) oraz wskaniki tych zmiennych

(bdcie precyzyjni!)

Metoda

Opis metody powinien spe nia dwa warunki. Po pierwsze powinien umoliwi czytelnikowi

ocen stosownoci uytej metody, a tym samym ocen rzetelnoci i trafnoci otrzymanych

wyników. Po drugie, powinien zezwala na przeprowadzenie replikacji bada, tzn. zawiera

tak dok adny i jednoznaczny opis procedury badawczej i stosowanych materia ów, aby

dowiadczony badacz móg opisywane badania samodzielnie powtórzy.

Osoby badane

• Liczba osób badanych oraz liczba osób przydzielona do kadego z warunków

eksperymentalnych

• W jaki sposób zosta y wybrane i przydzielone do grup eksperymentalnych (dobór losowy,

celowy itd.)

• P e, wiek, wykszta cenie, miejsce zamieszkania i inne cechy demograficzne, jeeli

zosta y sprawdzone i mog by istotne dla interpretacji wyników

Narzdzia

• Lista wykorzystanych materia ów, wyposaenia lub aparatury (chyba e jedynymi

wykorzystanymi narz dziami by papier, o ówek i stoper – lepiej uwzgl dni te informacje

w podrozdziale „Procedura”)

• Jeeli wykorzystano ankiety/testy, rysunki, zdj cia itp. naley je przedstawi (opisa) w

tym miejscu i odes a do Za czników, gdzie znale mona pe n form zastosowanych

narz dzi.

Procedura

Ta cz  powinna by prosta, bardzo zwarta, „krok po kroku” opisujca, co badacz(e) i osoby

badane musieli zrobi. Naley opisa wszystko, co zosta o zrobione podczas badania w taki

sposób i na tyle szczegó owo, aby czytelnik móg zreplikowa badanie. Powinno si tu

znale:

5 z 9

• Warunki badania, miejsce, pora dnia, poziom haasu itp. (wszystko, co mogo mie wpyw

na uzyskane w badaniu wyniki)

• Dokadne przedstawienie instrukcji (np. w cudzysowach)

• Opis procedur dla kadej z porównywanych grup

• Opis poszczególnych etapów badania

• Opis tego, w jaki sposób radzono sobie z nieprzewidzianymi problemami

Wyniki

Rozdzia „Wyniki” to kulminacyjna cz Raportu, w której prezentowane s rezultaty

badania. Powinny tu zosta udzielone odpowiedzi na sformuowane we „Wprowadzeniu”

pytania badawcze i hipotezy. Uzyskane wyniki powinno si przedstawi w zrozumiaej

formie, w powi zaniu z hipotezami (a nie prezentacja wszystkich uzyskanych wyników). W

tym rozdziale naley wy cznie przedstawi uzyskane dane (fakty), powstrzymuj c si od

komentarza, dyskusji i moliwych implikacji (do tego suy nastpny rozdzia – „Dyskusja”).

Trzeba take pamita, aby:

• Kada tabela, wykres i rysunek powinien mie waciwy numer, tytu i legend (np.:

Tabela 1. rednie czasy reakcji dla grupy Eksperymentalnej i Kontrolnej); kada ze skal na

wykresie powinna zosta opisana (co przedstawia: liczebno, czas w sekundach, procenty

itd.)

• Ilustracje powinny zosta umieszczone w tekcie w pobliu miejsca, w którym o nich

mowa

• Wszelkie tabele, wykresy i rysunki s jedynie ilustracj graficzn tego, co opisujecie

zdaniami (wizualizacja danych pomaga w zrozumieniu opisu). Nie dopuszczalne jest

zatem zamieszczenie w rozdziale „Wyniki” tylko ilustracji graficznych!!!

• Zazwyczaj podaje si tylko gówne wyniki. Jeeli wyników jest bardzo duo, to - jeli to

moliwe - naley je uproci i podsumowa. Pene dane surowe mona przedstawi w

Za czniku (aneksie)

• Naley bezwzgldnie dostosowa typ wykresu do rodzaju (i celu) prezentowanych danych

(np.: udzia procentowy – wykres koowy; czstoci i rednie – wykres supkowy itd.)

• Wykres musi obrazowa pewien wzorzec lub trend - nie rysujcie jedynie po to, aby

zapeni przestrze

6 z 9

• Wykresy i rysunki powinny by przedstawione w barwach monochromatycznych

(najlepiej wykresy czarno-bia e i w odcieniach szaroci).

Oprócz statystyk opisowych (procenty, cz stoci, rednie etc.) w rozdziale „Wyniki”

przedstawiane s take odpowiednie testy statystyczne. W odniesieniu do kadego testu

statystycznego naley poda nast pujce informacje:

• nazw testu (zazwyczaj oznaczana przez odpowiednie symbole, takie jak t, r lub F)

• stopnie swobody dla testu (umieszczane w nawiasach przy nazwie testu)

• otrzyman warto statystyki danego testu (warto obliczon)

• uzyskany poziom istotnoci (warto p)

• przyk adowy zapis: F(1,29)=3,48; p<0,01.

W przypadku obserwacji lub bada, w których nie stosuje si statystyki, naley w rozdziale

„Wyniki” naley przedstawi otrzymane rezultaty w sposób jak najbardziej ilustracyjny.

Trzeba wykorzysta diagramy, cytaty, rysunki, opisy i wszystko to, co moe si okaza

pomocne w podsumowaniu tego, co otrzymalimy w badaniu.

Koczc opisywanie wyników naley przedstawi krótkie podsumowanie (jedno lub dwa

zdania), czyli na co zdaj si wskazywa uzyskane wyniki.

Dyskusja wyników

Ta cz  jest bardzo wana i naley j pisa wyjtkowo starannie. W „Dyskusji”

przyst pujemy do oceny i interpretacji uzyskanych wyników oraz wysuwamy wnioski

p ynce z bada. Powinny si w niej znale nast pujce kwestie:

• Stwierdzenie, co wykaza y wyniki a take czy hipoteza badawcza zosta a

potwierdzona/odrzucona.

• W jaki sposób wasze wyniki powizane s z teori (podstaw badania) naszkicowan we

„Wprowadzeniu”.

• Pami taj, aby sugerowane wnioski by y zgodne z danymi przedstawionymi w rozdziale

„Wyniki”!!!

• Naley odnie si do innych bada, powizanych z poruszanym w Raporcie problemem,

i wykaza, w jaki sposób Wasza praca rozszerza, potwierdza lub zaprzecza wynikom

innych badaczy.

7 z 9

• Jeli wyniki badania nie s zgodne z postawionymi wczeniej hipotezami, naley

zasugerowa moliwe wyjanienia tych sprzecznoci

• Omówcie krytycznie s aboci metodologiczne waszego badania (narz dzia, procedur ,

metody kontroli, prób itd.), w zwizku z tym rozwacie starannie problem rzetelnoci i

trafnoci pomiarów waszych zmiennych.

• Zaproponujcie uzasadnione modyfikacje (lub rozszerzenia) tego badania jak równie

perspektywy kolejnych bada, które powinny zosta przeprowadzone w celu dalszej

analizy interesujcego Was problemu.

• Zakoczcie krótkimi wnioskami, przypominajc hipotez , która zosta a postawiona (tzw.

„klamra kompozycyjna”).

--------------[nowa strona]--------------

Literatura cytowana (bibliografia)

W tym miejscu (zaczynajc od nowej strony) naley poda te i tylko te pozycje

bibliograficzne, z których si korzysta o i które wymienione s w treci pracy.

Obowizuje oczywicie kolejno alfabetyczna.

Zasady tworzenia bibliografii (styl APA):

• Ksika jednego autora:

Aronson, E. (1995). Czowiek, istota spoeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

• Ksika dwóch lub wi cej autorów:

Zimbardo, P.G., Ruch, F.L. (1996). Psychologia i ycie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe

PWN.

• Artyku lub rozdzia ksiki pod redakcj:

Saarni, C. (1999). Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dziecistwie. [w:] P. Salovey

i D.J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna (s. 75-131). Pozna:

Dom Wydawniczy Rebis.

• Artyku z czasopisma:

8 z 9

Nawrat, M. (1997). Empiryczne rozstrzygnicie midzy alternatywnymi wyja nieniami

skuteczno ci techniki „stopa w ustach”. Przegld Psychologiczny, 40, s. 157-167.

• Materia z Internetu:

Kuchciak,M. (1997). Geneza i rozwój Internetu [on-line]. Uzyskane 15.01.2000:

http://www.ccs.pl/~mks/internet/genrozw.html

• Niepublikowana praca magisterska lub doktorska:

Truszkowska, A. (2002). Recepcja i ewaluacja treningu hatha-jogi wg metody B. K. S.

Iyengara w Polsce.Niepublikowana praca magisterska napisana pod kierunkiem Prof. dr hab.

S. Tokarskiego. Warszawa: SWPS.

• Gazeta codzienna, tygodnik:

Gestern, A. (1999, 26 maja). Odkrywanie zalet ukrytych. Rzeczpospolita, s. III.

Zasady umieszczania odsyaczy w tekcie:

• Jeden autor:

o

tekst (Aronson, 1995)

o

tekst Aronson (1995)

• Dwóch autorów:

o

tekst (Zimbardo i Ruch, 1996)

• Cytowanie jednocze nie dwóch lub wicej prac na ten sam temat:

o

tekst (Rheingold, 1996; Suler, 1998; Young, 1997)

• Kilku autorów:

o

Za pierwszym razem wymieniamy wszystkich:

tekst (Cacioppo, Gardner, Bertson, 1997)

o

Kolejne odwoania do tej pracy:

tekst (Cacioppo i in., 1997)

• Cytowanie za innym autorem (je eli nie dotarli my do oryginalnego materiau):

o

tekst (James, 1902; za: Zimbardo i Ruch, 1996)

9 z 9

• Cytat dosowny:

o

„tekst...” (Levinson, 1999; s. 102)

• Powoywanie si na prac , która przedstawia pogl dy podobne do naszych:

o

tekst (por. De Kerckhove, 1996)

--------------[nowa strona]--------------

Zaczniki (aneks)

W za cznikach umieszczamy wszelkie oryginalne materiay badawcze (np. kwestionariusze,

mniej znane testy), programy komputerowe, przekazane instrukcje, wyniki surowe itd. Aneks

umieszczamy wtedy, gdy pozwala on na lepsze zrozumienie tekstu raz uatwia replikacj

bada.

_________________________________________________________________________

Niniejsze opracowanie powstao w wyniku kompilacji i przetworzenia nast puj cych pozycji:

Morison, M. (1996). Jak pisa prace pisemne i prace badawcze oraz jak zda egzamin z psychologii. Pozna:

Zysk i S-ka.

Necka, E., Stocki, R. (1999). Jak pisa prace z psychologii. Poradnik dla studentów i badaczy. Kraków:

TAiWPN UNIVERSITAS.

Shaughnessy, J.J., Zechmeister, E.B., Zechmeister, J.S. (2002). Metody badawcze w psychologii. Gdask:

Gdaskie Wydawnictwo Psychologiczne.