Patomorfologia

Patomorfologia-wygląd choroby, cierpienia.
Zmiany wsteczne (upraszczają budowę komórki):

●

śmierć- mors

●

martwica- necrosis

●

apoptoza- apoptosis

Zmiany wsteczne jest to grupa zjawisk morfologicznych, u podłoża
których obserwuje się obniżenie metabolizmu komórki, tkanek, narządów,
na ogół z uproszczeniem ich struktury lub zmniejszeniem liczby i
wielkości komórek.
Potocznie nazywane “uszkodzeniami” (leasiones):

●

zwyrodnienia- degenerationes

●

zaniki- atrophiae

●

martwica- necrosis

●

śmierć- mors

Śmierć organizmu- trwałe zatrzymanie funkcji życiowych całego
organizmu. Jest to proces niejedno czasowy.

Znamiona śmierci (stigmata mortis):
1. niepewne

●

bladość pośmiertna- palor mortis

●

oziębienie pośmiertne- calor mortis

2.pewne

●

stężenie pośmiertne- rigor mortis (trwałe połączenie białek aktyny i
miozyny)

●

plamy opadowe- livores mortis (przemieszczenie grawitacyjne krwi i
skrzepów)

Przemiany pośmiertne:
1. gnicie- putrefactio
2. mumifikacja- mumificatio
3. zmydlanie- saponificatio

4. przemiana torfowiskowa
Martwica- stan śmierci niektórych obszarów narządów, tkanek lub/i
pojedyńczej komórki, który dokonał się w żyjącym organiźmie i mającym
swoje wykładniki morfologiczne.
Obumieranie (necrobiosis)- “powolna” martwica poprzedzona
odwracalnym zwyrobnieniem. Etymologia wyrazu: wspólne połączenie
tych słów: stopniowa śmierć tkanki lub komórki w żyjącym organiźmie.
Necros- trup, martwy, konający; -osis-właściwość, treść, choroba; -eid- coś
podobnego; bios- życie.
Czynniki martwico rodne:
1. egzogenne

-fizyczne (uraz, niska/wysoka temperatura, promieniowanie
mikrofalowe, UV, jonizujące, energia elektryczna)
-chemiczne (kwasy, zasady, sole, metale ciężkie)
-biologiczne (mikroorganizmy, pasożyty, jady bakteryjne)

2. endogenne

-niedokrwienie- ischemia
-niedotlenienie- hypoxia
-toksemia metaboliczna (np. mocznica, cholemia, uszkodzenia

reperfuzyjne

)

-endotoksemia bakteyjna

Martwica programowana- apoptoza (apoptosis- opadanie liści z drzew)
Etapy uszkodzenia komórek:

martwica wywołuje reakcję zapalną
Rodzaje martwicy:

1.

martwica skrzepowa (necrosis coagulativa) np. zawał serca, martwica
nabłonka kanalików nerkowych, itd. (przewaga procesów denaturacji
białek=uszkodzenie ich struktury II-, III-, IV- rzędowej

)

- serowacenie (caseificatio)

:

gruźlica, szybko rosnące nowotwory

- martwica woskowa (necrosis cerea): mm. proste brzucha, w

przebiegu duru brzusznego
- martwica tkanki tłuszczowej- enzymatyczna (cytostetonecrosis):
ostre zapalenie trzustki

–

martwica włóknikowa (necrosis fibrinoidea): choroby kolagenu

–

zgorzel (gangraena)- martwica połączona z heterolizą bakteryjną

2.

martwica rozpływna (necrosis colliquativa): ognisko zawałowe w

mózgu,owrzodzenie, trawienne (przewaga procesów autolizy)

3. apoptoza
Ogólna morfologia uszkodzenia komórki:

●

uszkodzenia odwracalne

1. obrzęk, obrzmienie SER
2. obrzmienie mitochondriów
3. zmiana wyglądu jądra (skupiska chromatyny)
4. autofagi

●

uszkodzenia nieodwracalne

1. jądro ulega pyknozie albo kariolizie

2.

mitochondria w postaci ziaren

3. figury mielinowe
4. błona komórkowa jest nieciągła
przejaśnienia w obrębie cytoplazmy
Mechanizm prowadzący do powstania martwicy:

niedotlenienie

spadek fosforylacji oksydatywnej w mitochondriach

spadek ATP

spadek sprawności

zwiększenie glikolizy

pompy Na/K

beztlenowej

uszkodzenie integralności

wzrost stężenia kwasu

błony komórkowej

mlekowego i

pirogronow.

wzrost stężania Ca, H2O

uszkodzenie

zakwaszenie komórki-

ubytek K

lizosomów

spadek pH

uwolnienie

denaturacja białka

kwaśnych katepsyn

autoliza

dezaktywacja enzymów

martwica rozpływna martwica skrzepowa

Zawał (infarctus) to postać martwicy wywołana zatrzymaniem perfuzji
krwi prze tkankę. Farctus- nafaszerowany, zawał krwotoczny płuca; in- na,
w, ku, do środka.

1.

Zawał blady (infarctus pallidus) np. serca – zamknięcie dopływu krwi,
zahamowany dopływ krwi tętniczej

.

2. Zawał czerwony (infarctus rubor) np. w jelitach- zamknięcie odpływu

krwi żylnej.

Zawał nie powstaje w: wątrobie, tarczycy, języku, prąciu, macicy,
Poza tym każdy narząd może ulec zawałowi.
Zawał płuc polega na: ograniczeniu odpływu krwi tętniczej z płuc.
W mięśniu sercowym- martwica skrzepowa.
W mózgu nie ma zawału czerwonego, może wystąpić zawal blady w
okolicy zatok, martwica rozpływna.
Mechanizmy prowadzące do apoptozy:
bodziec z genomu komórkowego, brak bodźców humoralnych, TNF

aktywacja enzymów wewnątrzkomórkowych zależnych od Ca
( mechanizm kaspazowy i serparowy), białka rodziny Bcl-2 (mitochondria)

endonukleazy

fragmentacja DNA, kondensacja chromatyny

proteazy

rozbiór cytoszkieletu, obkurczanie komórki

transglutaminazy

łączenie nici białkowych zawartych w cytoplazmie=

martwica skrzepowa

powstanie ciałek apoptycznych

uprzątanie przez makrofagi (bez udziału innych komórek nacieku
zapalnego)