03 2000 (2)

PRZYSTAWKI CÊGOWE
URZ¥DZENIA ZAP£ONOWE DO SILNIKA 4-CYLINDROWEGO
MIKROPROCESOROWY ZAMEK KODOWY
ZASILACZ STABILIZOWANY WIELONAPIÊCIOWY
NARÊCZNY CZÊSTOCIOMIERZ CYFROWY
DIODY, TYRYSTORY I TRIAKI REDNIEJ MOCY Z LAMINY
PRZEGL¥D RADIOODTWARZACZY SAMOCHODOWYCH
WIDEOTELEFON W KOMPUTERZE
TELEWIZORY PROJEKCYJNE

z dwóch wywietlaczy LCD. Ka¿da zmierzo-

na wartoæ jest zapamiêtywana. Za mierni-

kiem nie ci¹gnie siê przewód zasilania, bo za-

silanie pochodzi z wewnêtrznej baterii alka-

licznej 9 V. Ale przewód te¿ bywa: istnieje

opcja z interfejsem RS-232C i oprogramowa-

niem dla PC do wczytywania danych pod

DOS/Win 3.11 lub Win 95/NT. Jest opcja

z pamiêci¹ 3900 pomiarów i 1999 blokami pa-

miêciowymi. Zakres temperatur pomiaru wy-

nosi od 0

C do 60

C. Najmniejsza po-

wierzchnia pomiaru to 10 x 10 mm

. Jak wy-

nika z parametrów, mo¿liwoci zastosowañ

mog¹ byæ prawie nieskoñczone, ale na wy-

stawie podkrelano zw³aszcza jedn¹ cieka-

w¹ mo¿liwoæ: wykrywanie przemalowywa-

nych samochodów, zarówno w normalnym,

prywatnym obrocie handlowym, jak i przy

sprawdzaniu samochodów kradzionych,

którym nie tylko przebija siê numery.

(lk)

Czy zawór mo¿e zamykaæ i otwieraæ siê

w ci¹gu 100

s? Tak, ale tylko wtedy, kiedy

jest to zawór wykonany technikami elektro-

nicznymi, piezoelektryczny. Funkcjê grzyb-

ka zaworu pe³ni tu monolityczna p³ytka ce-

ramiczna o nazwie CMA (Ceramic Multilay-

er Actuator) ze zintegrowanymi w niej elek-

trodami. Po przy³o¿eniu napiêcia do odpo-

wiednio skonfigurowanych elektrod p³ytka

zgina siê, otwieraj¹c przy tym lub zamykaj¹c

jedn¹ lub wiêcej dysz. Istnieje te¿ wersja

z regulacj¹ ci¹g³¹, gdzie otwarcie np. dyszy

powietrza jest proporcjonalne do przy³o¿one-

go napiêcia. Ta konstrukcja jest przezna-

czona do sterowania przep³ywami powie-

trza w uk³adach pneumatycznych. Stero-

SUPERSZYBKI ZAWÓR

MULTIPLEKSERY I

Standard szyny I

C (inter-integrated circu-

it), s³u¿¹cej do transmisji szeregowej, by³

opracowany w firmie Philips i jest szeroko

rozpowszechniony w urz¹dzeniach audio-wi-

deo, w telekomunikacji, a tak¿e w syste-

mach elektroniki przemys³owej. Firma Phi-

lips nadal pozostaje liderem w dziedzinie

opracowañ i produkcji podzespo³ów do sy-

stemów w tym standardzie. Ostatnio firma

wprowadzi³a na rynek now¹ rodzinê multi-

plekserów I

C (fot.: Philips Semiconduc-

tors) przeznaczonych do niezawodnego

prze³¹czania w zarz¹dzaniu szynami i urz¹-

dzeniami I

C.Uk³ad PCA9540 jest dwuka-

na³owym multiplekserem bez przerwañ,

który mo¿e realizowaæ prze³¹czanie miê-

dzy dwoma urz¹dzeniami lub szynami I

Uk³ad PCA9542 za jest multiplekserem

dwukana³owym maj¹cym trzy koñcówki ad-

resowe, dziêki którym stosuj¹c osiem tych

uk³adów mo¿na prze³¹czaæ do 16 urz¹dzeñ

lub szyn I

C. Uk³ad PCA9544 to multiple-

kser czterokana³owy s³u¿¹cy do prze³¹cza-

nia do 32 urz¹dzeñ lub szyn. Dwa ostatnie

z wymienionych uk³adów s¹ wyposa¿one

w kontrolê przerwañ zapobiegaj¹c¹ zawie-

szeniu siê systemu, gdy szyna generuje

przerwanie. Szczegó³owe dane multiple-

kserów mo¿na znaleæ w: www.philipslo-

gic.com/i2c.

(mn)

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

wanie napiêciowe oznacza zawsze, ¿e moc

steruj¹ca jest bardzo ma³a, i ta konstrukcja

nie odbiega od ogólnej regu³y, bo zadzia³a-

nie wymaga pr¹du 0,3 mA przy napiêciu

24 V (7 mW) i 0,9 mAprzy 70 V. Trwa³oæ no-

wej konstrukcji zaworu jest wrêcz niesamo-

wita _ obecnie wynosi ok. 1 miliarda (tak!) cy-

kli roboczych. Druga strona medalu to jednak

ograniczenie wielkoci sterowanych prze-

p³ywów, bo produkowane dotychczas za-

wory o oznaczeniu EExia11c T6 (fot.) wystê-

puj¹ tylko w wersjach z otworem o rednicy

0,6 mm i 0,8 mm. Ale pomys³ jest przedni

i wydaje siê tylko spraw¹ czasu, kiedy zawo-

ry z CMA bêd¹ sterowaæ np. wtryskiem pa-

liwa w samochodzie. Producentem tych za-

worów jest brytyjska firma Asco Joucomatic

Ltd. (Skelmersdale, Lancs.).

(lk)

Na ubieg³orocznej wystawie C³o i granica

zaprezentowano oryginalny, miniaturowy

(fot.) grubociomierz do pow³ok QuaNix 1500,

produkt firmy Automation Dr. Nix GmbH Köln.

Grubociomierz zawiera niewymienn¹ son-

dê, sk³adaj¹c¹ siê w rzeczywistoci z dwóch

sond _ do metali ¿elaznych i nie¿elaznych. To

umo¿liwia pomiar gruboci wszystkich po-

w³ok niemagnetycznych na stali i ¿elazie

oraz wszystkich pow³ok izolacyjnych na me-

talach nie¿elaznych, bez jakichkolwiek usta-

wieñ czy prze³¹czeñ. Zakres pomiarów wy-

nosi od 0 do 500

m (5 mm) niezale¿nie od

pod³o¿a, dok³adnoæ pomiaru na zakresie

0,00 do 999

m wynosi

m + 2% warto-

ci mierzonej). Miernik nie wymaga kalibra-

cji, automatycznie w³¹cza siê po umieszcze-

niu na mierzonej powierzchni _ wystarczy

przy³o¿yæ i odczytaæ wynik na jednym

ZMINIATURYZOWANY MIERNIK GRUBOCI POW£OK

Polski oddzia³ Microsoftu na spotkaniu przezna-

czonym dla prasy pokaza³ po raz pierwszy pu-

blicznie polska wersjê beta pakietu Microsoft

Windows 2000 Server, pojawi siê ona w sprze-

da¿y w kwietniu bie¿¹cego roku. W grudniu ubie-

g³ego roku skierowano do produkcji systemy

operacyjne Microsoft Windows 2000 Professio-

nal, Windows 2000 Server oraz Windows 2000

Advanced Server. Premiera angielskiej wersji

Windows na ca³ym wiecie odby³a siê 17 lutego.

System ten u³atwia przedsiêbiorstwom i instytu-

cjom rozpoczêcie dzia³alnoci w Internecie, udo-

stêpniaj¹c im niezawodn¹, ³atw¹ w administrowa-

niu infrastrukturê, zoptymalizowan¹ pod k¹tem

obecnego i nowego sprzêtu. Wyniki badañ po-

równawczych dowodz¹, ¿e Microsoft Windows

2000 przyniesie korzyci w dziedzinie wydajno-

ci. Windows 2000 Professional jest lepszy ni¿ sy-

stemy operacyjne Windows 95, Windows 98

i Windows NT Workstation 4.0 pracuj¹ce na

komputerze z pamiêci¹ o pojemnoci 64 MB, na-

tomiast Windows 2000 Server charakteryzuje

siê niezwykle atrakcyjnym wskanikiem cena /

wydajnoæ. Windows 2000 Professional zwiêk-

sza efektywnoæ pracy u¿ytkowników z przedsiê-

biorstw, daj¹c im p³ynny dostêp do informacji za-

równo w sieci, jak i poza ni¹. Zapewnia obs³ugê

laptopów i nowoczesnego sprzêtu sieciowego, ta-

kiego jak cyfrowe ³¹cza abonenckie (DSL), mo-

demy kablowe i urz¹dzenia do transmisji bezprze-

wodowej, oraz obecnie u¿ywanych i nowych

urz¹dzeñ peryferyjnych pracuj¹cych w standar-

dach USB i IEEE 1394 jak równie¿ urz¹dzeñ

komunikuj¹cych siê na podczerwieni.

(cr)

POLSKA WERSJA WINDOWS 2000

Z KRAJU

i ZE WIATA

PPRR

EENN

UUMM

EERR

AATT

PPRR

EENN

UUMM

EERR

AATT

Radioelektr

onika

mo¿na zaprenumerowaæ równie¿

(w cenie kioskowej) na okresy co najmniej kwartalne

w RUCH S.A.

Wp³aty na prenumeratê krajow¹ przyjmuj¹:

_ jednostki kolporta¿owe RUCH S.A. w³aciwe dla miejsca zamieszkania

lub siedziby prenumeratora

_ RUCH S.A. Oddzia³ Krajowej Dystrybucji Prasy,

00-958 Warszawa, ul. Towarowa 28, konto PBK S.A. XIII Oddzia³

Warszawa 11101053-16551-2700-1-67.

Wp³aty na prenumeratê zagraniczn¹ przyjmuj¹:

RUCH S.A. Oddzia³ Krajowej Dystrybucji Prasy, konto jak wy¿ej.

Cena prenumeraty ze zleceniem dostawy za granicê jest o 100% wy¿sza od

krajowej. Dostawa odbywa siê poczt¹ zwyk³¹ w ramach op³aconej prenu-

meraty z wyj¹tkiem zlecenia dostawy poczt¹ lotnicz¹, której koszt w pe³ni

pokrywa zleceniodawca.
Na III kwarta³ 2000 roku prenumeratê w RUCH-u nale¿y zamówiæ do 5
czerwca.

w URZÊDACH POCZTOWYCH

Wp³aty na prenumeratê krajow¹ przyjmuj¹ wszystkie

urzêdy pocztowe

oraz dorêczyciele

(na wsi i w miejscowociach, gdzie dostêp do urzêdu

pocztowego jest utrudniony).
Na III kwarta³ 2000 roku prenumeratê nale¿y zamówiæ do 31 maja.

WSPÓ£PRACA
W WALCE Z PIRACTWEM

Z inicjatywy Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji odby³o siê

spotkanie Rady Izby, Zarz¹du Stowarzyszenia Polski Rynek Opro-

gramowania PRO oraz przedstawicieli Business Software Allian-

ce. Spotkanie to powiêcono przygotowanej nowelizacji prawa au-

torskiego oraz omówieniu mo¿liwoci wspó³pracy w dziedzinie

podwy¿szenia wiadomoci spo³ecznej co do zagro¿eñ zwi¹zanych

z wysokim poziomem piractwa komputerowego w Polsce. Wszyst-

kie organizacje rodowiska informatycznego w Polsce s¹ ¿ywo za-

interesowane efektywnym wdra¿aniem zapisów ustawy o ochronie

praw autorskich, szczególnie praw twórców i producentów oprogra-

mowania. W dyskusji o skali zjawiska u¿ytkowania nielegalnego

oprogramowania w Polsce podkrelano koniecznoæ pe³niejszej oce-

ny oraz postulowano rozszerzenie dzia³añ na rzecz wszystkich

producentów oprogramowania. Zgodzono siê, aby zwiêkszaæ zasiêg

promocji korzystania z legalnych pakietów oprogramowania, wspie-

raj¹c zachowania pozytywne. Business Software Alliance (BSA) jest

miêdzynarodow¹ grup¹ wspó³dzia³aj¹cych ze sob¹ producentów

oprogramowania komputerowego. W Polsce, w ramach BSA aktyw-

nie dzia³aj¹: Adobe, Apple, Autodesk, Corel, IPS Computer Group,

Microsoft, Mirage, MKS i Symantec. Jednym z g³ównych celów

BSA, jest promocja legalnego oprogramowania, ukazywanie korzy-

ci p³yn¹cych ze stosowania legalnych produktów oraz zagro¿eñ,

jakie rodzi korzystanie z oprogramowania nielegalnie skopiowane-

go. W 1998 r. wskanik piractwa w Polsce wynosi³ 61 %, oznacza-

³o to ponad 142 mln dolarów strat poniesionych przez bud¿et pañ-

stwa, producentów i dystrybutorów. Poprzez kampanie informa-

cyjne BSA stara siê tak¿e uwiadamiaæ, jakie straty ponosi bud¿et

naszego kraju w zwi¹zku z nielegalnym kopiowaniem oprogramo-

wania. BSA nie ogranicza siê do dzia³alnoci informacyjnej. Dziê-

ki intensywnym dzia³aniom operacyjnym policji i informacjom p³yn¹-

cym z telefonicznej Linii Antypirackiej, BSA mo¿e nie tylko monito-

rowaæ sytuacjê na rynku oprogramowania, lecz równie¿, wystêpu-

j¹c w imieniu pokrzywdzonych, inicjowaæ i byæ stron¹ w postêpowa-

niach karnych i cywilnych.

(cr)

Do pomiaru du¿ych pr¹dów przemiennych stosuje siê prawie wy³¹cz-

nie czujniki bezstykowe, nak³adane na przewód z pr¹dem. Zasada jest

taka sama, jak w miernikach cêgowych, ale przy sta³ych instalacjach

pomiarowych inne jest wykonanie. Przyk³adem mo¿e byæ nowa seria

LCS firmy Airpax (Cambridge, MD, USA). Czujniki s¹ produkowane

w wersjach dla sieci jednofazowej i trójfazowej (rys. 1) jako konstruk-

cje zamkniête, z wychodz¹cymi na zewn¹trz

przewodami pomiarowymi i zasilania zewnê-

trznego. W obudowie jest umieszczony prze-

twornik a/c z interfejsem do mikroprocesora.

Przyk³ad instalacji czujnika dla sieci trójfazowej

jest przedstawiony na rys. 2. Przemienne na-

piêcie wyjciowe dla pe³nej skali wynosi 5 V,

bezpr¹dowo na wyjciu wystêpuje 2,5 V=. Jak

podaje firma, czujniki zachowuj¹ dok³adnoæ

przy spadku pr¹du do 10% wartoci znamio-

nowej i nie nasycaj¹ siê przy du¿ych pr¹dach.

Minimalny pr¹d pomiarowy czujnika jednora-

zowego wynosi 700 A.

(lk)

Z KRAJU

i ZE WIATA

µµ

Przetwor-

nik a/c

Faza 1

Faza 2

Faza 3

5 V ~

2.5 V= bez pobudzenia

5 V ~

BEZSTYKOWE CZUJNIKI PR¥DOWE

MIERNIK RLC FIRMY MOTECH

Firma Motech, znana dot¹d g³ównie z pro-

dukcji zasilaczy i testerów telekomunika-

cyjnych, wprowadzi³a na rynek przenony

miernik RLC typu MT 4080A. Przyrz¹d ma

parametry oraz funkcje spotykane dot¹d

wy³¹cznie w miernikach stacjonarnych.

Z podstawow¹ dok³adnoci¹ 0,3% mierzy

impedancjê od 1 m

Ω

do 9999 M

Ω

, induk-

cyjnoæ od 0,1 nH do 9999 H i pojemnoæ od

0,001 pF do 9999 F. Dziêki funkcji wyboru

jednej z czterech czêstotliwoci pomiarowych

(100 Hz, 120 Hz, 1 kHz i 100 kHz) oraz jed-

nego z trzech napiêæ pomiarowych (0,05 V,

0,25 V, 1 V) mo¿na otrzymaæ charakterystykê

czêstotliwociow¹ lub napiêciow¹ badanego

podzespo³u, mo¿na te¿ zmierzyæ jego rezystancjê wymuszaj¹c przep³yw

pr¹du sta³ego (napiêcie 1 V) lub równowa¿n¹ rezystancjê szeregow¹.

Wyniki pomiaru s¹ wywietlane na dwurzêdowym ekranie ciek³okrys-

talicznym o maksymalnym wskazaniu 2 x 9999. Wraz ze wskazy-

wanym na wywietlaczu g³ównym wynikiem pomiaru jednego z ww para-

metrów, mo¿na uzyskaæ na wywietlaczu pomocniczym wskazanie

dobroci, stratnoci lub k¹ta stratnoci (k¹ta fazowego). Uzupe³nieniem

powy¿szych funkcji przyrz¹du s¹: pomiar wzglêdny, dwie prêdkoci pomi-

aru (4,5 pom./s i 2,5 pom./s), kalibracja przy rozwartych lub zwartych gni-

azdach pomiarowych oraz opcjonalne z³¹cze optycznego interfejsu

szeregowego IrDA. Przyrz¹d jest dostarczany wraz z dwoma akumu-

latorami Ni-MH (typu R6) oraz z zasilaczem przeznaczonym do ich

³adowania. Przyrz¹d mo¿e te¿ byæ zasilany typowymi bateriami R6.

Producent przyrz¹du oferuje, jako wyposa¿enie dodatkowe, bogaty

zestaw akcesoriów, w tym sondy do testowania elementów SMD oraz

g³owice do pomiaru 4-przewodowego. Dystrybutorem miernika jest

firma Labimed, tel.(0-22) 642-19-37, tel/fax. (0-22) 642-16-23.

(lh)

Standardowe wywietlacze

1. Typ znakowy: 16 x 1

40 x 4 znaków

2. Typ graficzny 60 x 8

640 x 480 punktów

3. Typ TAB: 160 x 160

320 x 240 punktów

Wywietlacze wed³ug projektu klienta

NOWOCZESNE TECHNOLOGIE:

COF, COB, TAB, PANELE DOTYKOWE

Certyfikat ISO 9002

01-772 Warszawa,

ul. Sady ¯oliborskie 13A

GAMMA

tel./fax (0-22) 663-83-76,

663-98-87

e-mail: info@gamma.pl

www.gamma.pl

PROGRAMOWALNE KODERY

FIRMY MICROCHIP

Firma Microchip wprowadza do produkcji nowe, programowalne,

scalone kodery HCS365 i HCS370 ze zmiennym kodem KEE-

LOQ. Kodery, przeznaczone do systemów zdalnego otwierania

drzwi samochodowych, zapewniaj¹ du¿¹ elastycznoæ konfiguro-

wania przy jednoczenie wysokim stopniu bezpieczeñstwa. Wypo-

sa¿ono je po raz pierwszy w takie funkcje jak: format modulacji, sy-

gnalizacja u¿ytkownika typu LED, praca napiêciowa oraz interfejsy

do urz¹dzeñ radiowych z pêtl¹ fazow¹ PLL. Kodery, w których wy-

korzystuje siê now¹ technikê Microchipa zmiennego kodu KEELOQ,

wytwarzaj¹ za ka¿dym razem unikatow¹ sekwencjê sygna³ów, co

eliminuje zagro¿enia powstaj¹ce zwykle w wyniku zeskanowania jej

przez osobê niepo¿¹dan¹. Uk³ady scalone HCS365 i HCS370

nadaj¹ siê do-

skonale do ta-

kich zastoso-

wañ jak: samo-

chodowe urz¹-

dzenia alarmo-

we, systemy

o t w i e r a n i a

drzwi i bram

gara¿owych,

identyfikatory

elektroniczne

i inne. Uk³ady

zawieraj¹ dwa

kodery steruj¹-

ce (umo¿liwia-

j¹ce sterowanie dwoma odbiornikami), liczniki synchroniczne oraz

interfejs przemys³owego standardu urz¹dzeñ radiowych z pêtl¹ fa-

zow¹ PLL. Uk³ad HCS370 ma szeæ wejæ przycisków oraz wewnê-

trzn¹ przetwornicê DC/DC, uk³ad HCS365 za ma cztery wejcia

przycisków. Oba pracuj¹ poprawnie w zakresie napiêæ 2,0

5,5 V,

maj¹ 15 funkcji u¿ytkowych, oba te¿ wytwarzaj¹ sygna³ przesy³a-

ny do odbiornika i informuj¹cy o stanie zu¿ycia baterii zasilaj¹cej.

Dostêpne rodzaje modulacji to: PWM, VPWM, PPM i Manchester. Fir-

ma Microchip oferuje konstruktorom zestaw uruchomieniowy KEELOQ

Evaluation Kit programator uniwersalny PRO MATE II Universal

Programmer. Nowe uk³ady, produkowane w obudowach 8- i 14-koñ-

cówkowych, pojawi¹ siê na rynku ju¿ w marcu tego roku. Dystry-

butorem koderów jest firma GAMMA, tel/fax: (0-22) 663-83-

76, 663-98-87.

(lh)

Rys. 1

Rys. 2

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

100 kHz

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Klasyczny pomiar pr¹du

wymaga rozwarcia

badanego obwodu,

aby w powsta³¹ przerwê

w³¹czyæ szeregowo

amperomierz. Jest to

metoda czêsto bardzo

k³opotliwa w realizacji,

a czasem praktycznie

wrêcz niewykonalna.

Multimetr cêgowy,

wykorzystuj¹c

do pomiaru pole

magnetyczne

wytwarzane dooko³a

przewodu z pr¹dem

umo¿liwia pomiar

bezinwazyjny, szybki

i bezpieczny dla

u¿ytkownika.

becnie s¹ wytwa-

rzane mierniki cê-

gowe przeznaczo-

ne albo wy³¹cznie

do pomiaru pr¹dów

przemiennych, albo

umo¿liwiaj¹ce po-

miar zarówno pr¹-

dów sta³ych, jak i przemiennych. Wród nich

osobn¹ grupê stanowi¹ mierniki s³u¿¹ce do po-

miarów: pr¹dów up³ywów (tj. pr¹dów prze-

miennych o niewielkich wartociach, rzêdu

nawet kilku miliamperów), stosunkowo nie-

wielkich pr¹dów sta³ych (mniejszych ni¿ 200 A)

a tak¿e cêgowe mierniki mocy. Jeszcze inn¹

grupê przyrz¹dów stanowi¹ przystawki

cêgowe.

Sposób pomiaru pr¹du

przemiennego i sta³ego

Pierwszy miernik cêgowy pojawi³ siê w 1934

roku. Wyprodukowa³a go francuska firma

Chauvin Arnoux. Wykorzystano w nim zjawi-

sko indukcji magnetycznej, a cêgi zaciniête

dooko³a przewodu zawiera³y uzwojenie wtór-

ne transformatora (rys.1), w którym induko-

wa³ siê mierzony pr¹d. Niestety metoda ta

(stosowana i dzi) umo¿liwia³a wy³¹cznie po-

miar pr¹du przemiennego. Pomiar pr¹du sta-

³ego by³ niemo¿liwy.

Prze³omem w bezinwazyjnych pomiarach

pr¹du by³o pojawienie siê w 1982 roku pierw-

szego miernika cêgowego do pomiarów pr¹-

dów przemiennych i sta³ych, wykorzystuj¹ce-

go zjawisko Halla.

Zjawisko odkryte w 1879 roku przez Edwarda

MULTIMETRY

i PRZYSTAWKI

CÊGOWE

(1)

T. Halla wystêpuje w p³ytce pó³przewodnikowej

(nazywanej hallotronem), do której s¹ do³¹czo-

ne po dwie elektrody pr¹dowe i napiêciowe

(rys. 2). Jeli przez tak wykonany element,

umieszczony w polu magnetycznym, wymusi

siê przep³yw pr¹du elektrycznego, to na elek-

trony w p³ytce zacznie dzia³aæ si³a Lorenza, po-

woduj¹c odchylenie ich toru, a miêdzy elektro-

dami napiêciowymi p³ytki powstanie napiêcie

(tzw. napiêcie Halla). Im wiêkszy bêdzie pr¹d

p³yn¹cy przez p³ytkê, tym wiêksze bêdzie od-

chylenie i tym wiêksze napiêcie. Mierz¹c zatem

napiêcie Halla mo¿na okreliæ pr¹d i to za-

równo sta³y, jak i przemienny.

Miernik cêgowy pr¹du

z hallotronem

Obwód magnetyczny jest formowany przez

dwie po³ówki cêgów (rys. 3). W ich szczelinie,

zawieraj¹cej hallotron koncentruje siê pole

magnetyczne wytwarzane przez przewodnik z

pr¹dem. Przez hallotron przep³ywa pewien

sta³y pr¹d pomocniczy, pominiêty na rys. 3

dla jasnoci rysunku, a na rys. 2 oznaczony ja-

ko I

const

. Kszta³t cêgów powinien byæ tak zapro-

jektowany, aby po³o¿enie znajduj¹cego siê w

nim przewodnika z pr¹dem nie mia³o istotne-

go wp³ywu na dok³adnoæ pomiaru. Nie bez

znaczenia jest te¿ minimalizacja szcz¹tkowe-

go magnetyzmu, która w tañszych wykona-

niach mierników cêgowych wymaga praco-

ch³onnego zerowania pokrêt³em, a w nowo-

czeniejszych konstrukcjach _ tylko naciniêcia

przycisku. Obwód magnetyczny cêgów i wspó³-

pracuj¹ce z nim uk³ady elektroniczne powinny

byæ tak zaprojektowane, aby pola magnetycz-

ne, pochodz¹ce od innych przewodników znaj-

duj¹cych siê na zewn¹trz cêgów, nie mia³y

wp³ywu na wskazania miernika.

Pomiar pr¹dów

odkszta³conych (true RMS)

Nowoczesne mierniki pr¹dów i napiêæ prze-

miennych mog¹ mierzyæ wartoæ redni¹,

szczytow¹ lub skuteczn¹, tzw. true RMS (czy-

li prawdziw¹ wartoæ skuteczn¹). Przy pomia-

rze nie zniekszta³conych sygna³ów sinusoi-

dalnych, nie ma znaczenia, jak¹ wartoæ przy-

rz¹d mierzy. Jednak, gdy sygna³ odbiega

kszta³tem od sinusoidy, ró¿nice we wskaza-

niach przyrz¹dów s¹ znaczne. Miernik mierz¹-

cy wartoæ redni¹ wyka¿e odchy³kê od war-

toci rzeczywistej równ¹ +11%, jeszcze wiêk-

sz¹ ró¿nicê (_29%) wska¿e miernik wartoci

szczytowej. Ró¿nice te bêd¹ siê tym bardziej

zwiêkszaæ, im bardziej kszta³t mierzonego

przebiegu bêdzie siê ró¿ni³ od sinusoidy. Naj-

wiêkszym b³êdem bêdzie zatem obarczony

pomiar sygna³u impulsowego, przy którym

ró¿nica mo¿e wynieæ nawet ok. 80% (przy po-

miarze miernikiem wartoci szczytowej).

Parametrem, który wskazuje w jakim stopniu

dany przebieg ró¿ni siê od sinusoidalnego,

jest wspó³czynnik szczytu (crest factor) ozna-

czany skrótem CF, który jest stosunkiem war-

toci szczytowej przebiegu do jego wartoci

skutecznej. Dla przebiegu nie zniekszta³cone-

go, tj. idealnie sinusoidalnego, wspó³czynnik

CF wynosi 1,44, dla przebiegu prostok¹tnego

za ju¿ 1,0, a dla trójk¹tnego 1,73. Niektóre

przyrz¹dy cêgowe umo¿liwiaj¹ pomiar tego

wspó³czynnika.

Posiadanie funkcji pomiaru napiêcia i pr¹du

sta³ego oraz true RMS wiadczy o wy¿szej kla-

sie miernika, a tym samym o jego cenie. Przy

pomiarze w trybie true RMS bardzo wa¿ne

jest pasmo przenoszenia; powinno ono byæ jak

najszersze.

Pomiar pr¹dów du¿ych

i ma³ych

Mo¿liwoæ pomiaru du¿ych pr¹dów (obecnie

produkowane przyrz¹dy cêgowe mierz¹ pr¹dy

nawet do ok. 3000 A, a przystawki do 6000 A)

nie jest w zasadzie wyznacznikiem ceny przy-

rz¹du. O wiele trudniej zapewniæ pomiar ma-

³ych pr¹dów sta³ych (szczególnie potrzebny

elektrykom samochodowym, instalatorom sa-

mochodowych urz¹dzeñ alarmowych). Przy

pomiarze ma³ych pr¹dów sta³ych (mniejszych

MIERNICTWO

const

Rys. 1.

Zasada

pomiaru

pr¹du

przemien-

nego

miernikiem

cêgowym

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

ni¿ ok. 60 A), ze wzglêdu na ograniczenia

konstrukcyjne, wewnêtrzna rednica cêgów

musi byæ odpowiednio ma³a (nawet ok.

10 mm), co wyklucza mo¿liwoci pomiaru w

przewodach o du¿ych rednicach. Bêd¹cy no-

woci¹ na rynku, multimetr cêgowy 3285 ja-

poñskiej firmy HIOKI mo¿e mierzyæ pr¹dy sta-

³e na zakresach 200 i 20 A, z rozdzielczoci¹

odpowiednio równ¹ 0,1 i 0,01 A.

Pomiar sygna³ów

przemiennych na tle

sk³adowej sta³ej

Wa¿n¹ funkcj¹ uzupe³niaj¹c¹ jest pomiar z³o-

¿onych sygna³ów, tj. przemiennych na tle sk³a-

dowej sta³ej. Przy pomiarze takiego sygna³u

miernikiem konwencjonalnym powstanie

znaczny b³¹d. Niektóre nowoczesne mierniki

cêgowe, a nie jest ich wcale tak du¿o, umo¿-

liwiaj¹ pomiar takich sygna³ów i to jeszcze w

po³¹czeniu z funkcj¹ true RMS.

Dodatkowe funkcje

multimetrów cêgowych

Sta³y postêp w produkcji uk³adów scalonych,

pojawienie siê uk³adów specjalizowanych,

a szczególnie mikroprocesorów, spowodowa-

³o, ¿e mierniki cêgowe przeobrazi³y siê w mul-

timetry, umo¿liwiaj¹ce ju¿ pomiar nie tylko pr¹-

du czy napiêcia, lecz równie¿ rezystancji (uzu-

pe³niony pomiarem ci¹g³oci obwodu z sy-

gnalizacj¹ akustyczn¹ oraz testowaniem dio-

dy), pojemnoci, czêstotliwoci i temperatury.

Wbrew pozorom liczba tych funkcji ma tylko

niewielki wp³yw na cenê samego przyrz¹du.

Pomiar mocy

Stosunkowo niedawno pojawi³y siê multimetry

cêgowe z funkcj¹ pomiaru mocy.

Grupa tych stosunkowo drogich przyrz¹dów

stale siê powiêksza _ na rynku pojawiaj¹ siê

coraz to nowe modele wyposa¿one w coraz to

nowe funkcje tego rodzaju. Umo¿liwiaj¹ one ju¿

nie tylko pomiar mocy czynnej, lecz równie¿

mocy biernej i pozornej, wspó³czynnika mocy

(w tym równie¿ w sieciach trójfazowych ze

zrównowa¿onym obci¹¿eniem), energii (funk-

cje te wymagaj¹ jednoczesnego pomiaru: pr¹-

du _ cêgami i napiêcia z wykorzystaniem

gniazd pomiarowych), a ponadto ca³kowitych

zniekszta³ceñ harmonicznych z analiz¹ harmo-

nicznych w³¹cznie.

Wywietlacze

Do wskazywania tak wielu danych pomiaro-

wych nie wystarczaj¹ ju¿ zwyk³e cyfrowe wy-

wietlacze ciek³okrystaliczne, uzupe³nione w

dro¿szych modelach o analogowy bargraf,

który dziêki szybkoci dzia³ania, du¿o wiêkszej

od wskanika cyfrowego, zastêpuje wskazów-

kê wskanika analogowego oraz o podwietle-

nie (umo¿liwiaj¹ce odczyt przy s³abym owie-

tleniu lub jego braku). Multimetry cêgowe Ana-

lyst 2050 oraz wprowadzony na rynek w ze-

sz³ym roku Analyst 2060 firmy LEM s¹ wypo-

sa¿one w du¿y ekran ciek³okrystaliczny, przy

czym ten ostatni multimetr mo¿e wywietlaæ

jednoczenie, w piêciu rzêdach, wyniki po-

miarów wybranych piêciu parametrów. Po-

nadto u¿ytkownik przyrz¹du mo¿e w ka¿dej

chwili w³¹czyæ tryb pracy oscyloskopu, w

którym wyniki kolejnych pomiarów bêd¹ przed-

stawiane w funkcji czasu (w postaci krzywej)

lub tryb pracy monitora.

Szczytowe osi¹gniêcia

w dziedzinie pomiarów

cêgowych

Wspomniane wy¿ej, nale¿¹ce do szczytowych

osi¹gniêæ w dziedzinie pomiarów cêgowych,

kombajny pomiarowe Analyst 2050 i 2060

umo¿liwiaj¹ wykrywanie anomalii i identyfika-

timetrach cêgowych jest spotykana bardzo

rzadko. Umo¿liwia ona, po przes³aniu wyników

do komputera ( w trybie on line lub po zakoñ-

czeniu pracy), obróbkê tych danych z wykorzy-

staniem fabrycznego oprogramowania i typo-

wego arkusza kalkulacyjnego lub edytora te-

kstu, archiwizacjê ich (na twardym dysku lub

dyskietkach) oraz drukowanie.

Oprócz tzw. wyjæ cyfrowych, niektóre multime-

try cêgowe maj¹ wyjcia analogowe, s³u¿¹ce

do wspó³pracy z rejestratorem. Takie wyjcia

maj¹ multimetry cêgowe 3283, 3284 i 3285

produkcji firmy HIOKI. Dziêki temu mo¿na re-

jestrowaæ fluktuacje pr¹du, napiêcia i czêsto-

tliwoci (w zakresie od 0 do 20 kHz), a tak¿e

przeprowadzaæ analizê harmonicznych.

Doæ ciekawe rozwi¹zanie problemu transmi-

sji danych oferuje w swoich multimetrach firma

Metrix. Dostarcza ona, na ¿yczenie, przystaw-

ki z wyjciem analogowym lub RS-232C umie-

szczane w miejscu pokrywki pojemnika na

baterie zasilaj¹ce przyrz¹d. Przystawka taka,

wspomagana specjalnym oprogramowaniem

(do wersji z interfejsem RS-232C) umo¿liwia

przemianê multimetru w prawdziw¹ stacjê

zbierania danych. Ma on wtedy nie tylko pa-

miêæ 512 danych pomiarowych (z mo¿liwoci¹

programowania prêdkoci rejestracji), transmi-

sjê przez interfejs szeregowy, lecz równie¿

const

Pasmo od 0 do 5 kHz

Pr¹d mierzony

Wyjcie napiêciowe

Wyjcie

analogowe

mo¿liwoæ zbierania danych jednoczenie z

czterech cêgów (co jest szczególnie przydat-

ne przy pomiarach w sieciach trójfazowych)

oraz funkcjê zdalnej konfiguracji i regulacji

(przyrz¹du) z klawiatury komputera. Przystaw-

ki w wyjciem analogowym umo¿liwiaj¹ wysy-

³anie danych w dwóch trybach o ró¿nych szyb-

kociach odwie¿ania.

Inne tendencje w konstrukcji

multimetrów cêgowych

Postêp w konstrukcji multimetrów cêgowych

zmierza te¿ w kierunku zmniejszenia ich rozmia-

rów oraz masy, a tak¿e zwiêkszenia bezpie-

czeñstwa obs³ugi. Przyk³adem tych d¹¿eñ jest

multimetr cêgowy 3280 produkcji firmy HIOKI,

o gruboci zaledwie 16 mm i masie

100 g. Cêgi multimetru maj¹ unikatow¹ konstruk-

cjê róde³ zak³óceñ sieci. Wyposa¿ono je w

tryb pracy gromadzenie danych pomiarowych

(Data Logging), w którym mog¹ przez 24 go-

dziny zbieraæ wyniki pomiarów (do piêciu pa-

rametrów jednoczenie, w za³o¿onym cza-

sie), a nastêpnie, po zakoñczeniu pracy, wy-

wietlaæ je w postaci tablicy na ekranie multi-

metru lub przes³aæ do komputera za porednic-

twem interfejsu RS-232C. Multimetry mog¹

równie¿ na bie¿¹co przesy³aæ dane do kompu-

tera. Jeszcze wiêksze mo¿liwoci ni¿ Analyst

2050 ma Analyst 2060, dokonuj¹cy analizy

harmonicznych i wywietlaj¹cy na ekranie jej

wyniki w postaci wykresu s³upkowego.

Wspó³praca z komputerem

Wspó³praca z komputerem, doæ powszech-

na w konwencjonalnych multimetrach, w mul-

Rys. 3.

Uproszczony schemat blokowy miernika cêgowego

Rys. 2. Zjawisko Halla

APPA 36R

APPA 39MR

CHY 99

DCM2000P

CIE 2606

FLUKE 33

T5-1000

ECT-689

HIOKI 3284

HIOKI 3283

Analyst 2050

LH 1050

MIC2090W

MX 240

SCDT-200

YF-8030A

cjê _ s¹ pozbawione elementów metalowych. Nie mierzy on pr¹du sta-

³ego, a wiêc nie ma potrzeby stosowania hallotronu. Obie po³ówki cêgów

zawieraj¹ tylko po jednej specjalnie nawiniêtej powietrznej cewce. Dziê-

ki temu przyrz¹d jest lekki, w¹skie cêgi umo¿liwiaj¹ ³atwe wsuniêcie ich

miêdzy przewody wi¹zki, a brak elementów metalowych redukuje nie-

bezpieczeñstwo pora¿enia u¿ytkownika przy nieostro¿nym obchodze-

niu siê z przyrz¹dem.

Wyrazem d¹¿eñ konstruktorów mierników cêgowych, staraj¹cych siê

aby pomiar uczyniæ jak najbardziej bezpiecznym, s¹ dwa mierniki cê-

gowe firmy Fluke: T5-600 i T5-1000. Firma ta opracowa³a now¹ tech-

nikê o nazwie OpenJaw

. Cêgi mierników wykonanych t¹ technik¹

s¹ nieruchome i nie zamykaj¹ siê. Miêdzy dwiema po³ówkami cêgów

istnieje sta³y przewit umo¿liwiaj¹cy wsuniêcie miêdzy nie przewodu

z mierzonym pr¹dem. Ze wzglêdu na stosunkowo niewielk¹ dok³ad-

noæ pomiaru, przyrz¹dy te zosta³y zaliczone przez firmê Fluke do gru-

py testerów elektrycznych. Multimetr cêgowy A7, o podobnej kon-

strukcji, opracowa³a te¿ firma Appa.

Pomiar pr¹du przemiennego w przewodach wielo¿y³owych wymaga

uprzedniego rozdzielenia ¿y³, co jest operacj¹ doæ niewygodn¹, a cza-

sem wrêcz niemo¿liw¹ do wykonania. Nieocenion¹ pomoc¹ w takich

sytuacjach jest mikroprocesorowy przyrz¹d cêgowy MX120 produko-

wany od niedawna przez firmê Metrix. Wystarczy tylko zacisn¹æ cêgi

dooko³a przewodu z mierzonym pr¹dem i wybraæ typ przewodu: dwu-

¿y³owy lub trój¿y³owy o przekroju ko³owym, p³aski dwu¿y³owy z ¿y³¹

ochronn¹, p³aski trój¿y³owy lub dwu¿y³owy. Przyrz¹d mo¿e zmierzyæ

pr¹d przemienny, w przewodzie dwu- i trój¿y³owym, do 40 A (z dok³ad-

noci¹

5 % w przypadku przewodu p³askiego) oraz do 200 A (z do-

k³adnoci¹

2%) w przewodzie jedno¿y³owym. Rozwartoæ cêgów

miernika wynosi 25,4 mm.

Przyrz¹d o takich samym funkcjach i parametrach, o nazwie

FlexiClamp 200 oferuje te¿ firma AVO.

Parametry multimetrów cêgowych zestawiono w tablicy.

Leszek Halicki

rzeczywistego. Analiza mo¿e byæ wykony-

wana od razu lub póniej na przebiegu za-

rejestrowanym.

Wszystkie trzy skopometry s¹ wyposa¿one

w multimetr, z pomiarem rzeczywistej war-

toci skutecznej o skali do 5000 zliczeñ,

z automatycznym doborem zakresu.

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

MIERNIC

TWO

Oscyloskopy podrêczne,

znane pod firmow¹

nazw¹ skopometrów,

s¹ od dawna jedn¹ ze

specjalnoci firmy Fluke.

becnie firma ofe-

ruje now¹ seriê

tych przyrz¹dów

_ Fluke 190

(rys. 1). S¹ to

trzy podrêczne,

zasilane bateryj-

nie oscyloskopy

o pamie do 200 MHz i szybkoci próbko-

wania w czasie rzeczywistym do 2,5 GS/s _

doskona³e narzêdzie dla in¿ynierów, którzy

potrzebuj¹ wysokiej klasy oscyloskopu do

pracy w warunkach terenowych. Do tej se-

rii nale¿¹ trzy skopometry: Fluke 192, 196

i 199. Ich parametry zestawiono w tablicy.

Oscyloskopy s¹ dwukana³owe, ka¿dy ma

dwa wejcia i dwa przetworniki analogo-

wo-cyfrowe. Dziêki temu mo¿na jednocze-

nie niezale¿nie próbkowaæ i rejestrowaæ

dwa przebiegi. W pamiêci mo¿na zapisaæ do

27 500 punktów badanego przebiegu w try-

bie pracy ScopeRecord-roll, a 1000 punktów

w zwyk³ym trybie oscyloskopowym. Mo¿na

wychwytywaæ i rejestrowaæ ca³e przebiegi,

a tak¿e np. impulsy rozruchowe, zasilaczy

bezprzerwowych i silników.

Funkcja zoom x 1000 umo¿liwia ogl¹danie

najdrobniejszych szczegó³y przebiegu.

Oscyloskop wychwytuje szpilki o szerokoci

ju¿ od 50 ns.
Ka¿dy u¿ytkownik oscyloskopu wie, jak iry-

tuj¹ce jest krótkie i nietrwa³e pojawienie siê

interesuj¹cego, nietypowego przebiegu _

wiadcz¹cego np. o przyczynie uszkodze-

nia badanego uk³adu. Obraz szybko znika

i bardzo trudno do niego powróciæ. W oma-

wianych skopometrach nie ma tego proble-

mu. Przyrz¹dy zapamiêtuj¹ 100 kolejnych

zawartoci ekranów, które mo¿emy potem

kolejno ogl¹daæ _ obraz po obrazie (rys.2)

Oscyloskopy maj¹ wiele ró¿nych mo¿liwo-

ci wyzwalania. Prócz ³atwego, automa-

tycznego wyzwalania funkcj¹ Connect-and-

View , jest kilka trybów wyzwalania rêczne-

go (z opónieniem, sygna³em wizyjnym, re-

gulowan¹ szerokoci¹ impulsu). Ca³kowicie

izolowane wejcie wyzwalania zewnêtrz-

nego (trzecie wejcie) jest przeznaczone

g³ównie do synchronizacji z³o¿onych prze-

biegów czasowych.

Do analizy przebiegów skopometry serii

190 maj¹ 24 automatyczne procedury po-

miarowe, znaczniki, zoom i zegar czasu

OSCYLOSKOPY

PODRÊCZNE

FIRMY FLUKE

Zestawienie parametrów oscyloskopów podrêcznych serii Fluke 190

Jasny, podwietlany ekran ciek³okrystalicz-

ny daje wyrany obraz we wszystkich wa-

runkach owietleniowych.

Skopometry serii 190 maj¹ 3-letni¹ gwa-

rancjê.

(mn)

Za udostêpnienie materia³ów dziêkujemy firmie Electro-

nic Instrument Service (tel. 061-8681998) _ przedsta-

wicielowi firmy Fluke w Polsce.

Oscyloskopowe pomiary automatyczne w skopometrach serii 190

napiêcie: sta³e, zmienne (prawdziwa wartoæ skuteczna), zmienne + sta³e, wartoci szczy-

towe _ maksymalna, minimalna, szczyt _ szczyt

czêstotliwoæ

szerokoci i wspó³czynniki wype³nienia impulsów dodatnich i ujemnych

pr¹d: sta³y, zmienny, sta³y + zmienny

moc: czynna, bierna, wspó³czynnik mocy

faza

temperatura w

Ci w

decybele: dBV, dBm dla 50

Ω

i 600

Ω

Rys. 2. Przegl¹danie kolejnych ekranów

Rys. 1 Skopometr Fluke 199

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Zapotrzebowanie na

uk³ady zdalnego sterowania

jest du¿e, poniewa¿

spe³niaj¹ one wiele

po¿ytecznych funkcji.

Ta konstrukcja, oparta na

popularnych scalakach

MC145026 i MC145028,

stanowi rozs¹dny

kompromis miêdzy

poziomem bezpieczeñstwa

a cen¹. Te uk³ady

scalone s¹ stosowane

m.in. przez przemys³

motoryzacyjny

do produkcji immobilizerów,

co oznacza, ¿e mo¿na

mieæ do nich zaufanie.

ówimy w odnie-

sieniu do uk³a-

dów zdalnego

s t e r o w a n i a

o bezpieczeñ-

stwie, bo trze-

ba mieæ wia-

domoæ, ¿e

w ka¿dym systemie tego rodzaju istnieje na

przyk³ad, ryzyko uruchomienia go przez oso-

bê niepowo³an¹. Nie ma to ¿adnego znacze-

nia, jeli zdalne sterowanie ma s³u¿yæ do za-

palania wiat³a w pokoju, ale bêdzie istotne,

gdy zechcemy wykorzystaæ je do otwierania

samochodu czy gara¿u. Ta konstrukcja oferu-

je maksimum mo¿liwoci w swojej kategorii ce-

nowej i technologicznej.

Opis uk³adu

Rdzeniem tej konstrukcji s¹ dwa specjalizowa-

ne uk³ady scalone przeznaczone do transmi-

sji szeregowej: koder (nadajnik) MC145026

oraz dekoder (odbiornik) MC145028. Koder

US1 MC145026 (rys. 1) ma dziewiêæ trójstano-

wych wejæ adresowych (A1

A9), na których

u¿ytkownik ustawia dowolne 9-bitowe s³owo

trójstanowe, wejcie strobuj¹ce transmisjê

(TE), aktywowane stanem niskim oraz wyj-

cie szeregowe (D

OUT

) do wyprowadzania

danych (a cilej _ do wyprowadzania ustawio-

nego adresu). Oprócz tego uk³ad ma 3 wypro-

wadzenia (R

, C

, R

) do elementów ze-

wnêtrznych RC ustalaj¹cych prêdkoæ trans-

misji. Zakodowanie wejæ trójstanowych pole-

ga na do³¹czeniu ka¿dego z nich b¹d do

plusa zasilania (V

), b¹d do minusa

), b¹d na pozostawieniu bez po³¹czenia.

Poniewa¿ do ustawienia jest 9 niezale¿nych

bitów, ³¹czna liczba kombinacji kodu to

PILOT RADIOWY

Z ZABEZPIECZENIEM

SZYFROWYM

19 683 (=3

). Liczba ta okrela najwiêksz¹

mo¿liw¹ liczbê nadajników pracuj¹cych bezko-

lizyjnie obok siebie i wykorzystuj¹cych to samo

medium transmisyjne (np. tê sam¹ czêstotli-

woæ radiow¹) i tak¹ sam¹ prêdkoæ transmisji

(wyznaczon¹ przez elementy R

, C

, R

Dzia³anie kodera MC145026 polega na tym, ¿e

w stanie niskim na linii TE uk³ad wygenerowu-

je na wyjciu D

OUT

liczbê trinarn¹ (w zapisie

trójkowym) ustawion¹ na liniach A1

A9 i czy-

ni to cyklicznie przez ca³y czas trwania na

koñcówce TE stanu niskiego. Pozostaje ju¿ tyl-

ko przes³aæ ten sygna³ do odbiornika za pomo-

c¹ linii 2-przewodowej, toru podczerwieni,

ultradwiêków, albo drog¹ radiow¹.

W naszym rozwi¹zaniu, jako medium transmi-

syjne wykorzystujemy pasmo radiowe

310 MHz. Wyjcie kodera (D

OUT

) po³¹czone

jest wiêc z prostym generatorem w.cz., zrea-

lizowanym z tranzystorem T1. Trymer C3

umo¿liwia dok³adne ustawienie czêstotliwo-

ci generatora na 310 MHz i tym samym ze-

strojenie uk³adu z odbiornikiem. Ca³y uk³ad

nadajnika zbudowany jest na niewielkiej p³yt-

ce drukowanej przewidzianej do umieszczenia

w obudowie KM12. Do zasilania nadajnika

s³u¿y miniaturowa bateria 12 V, np. 23 A.

Czêæ odbiorcza (stacjonarna) urz¹dzenia

(rys. 2) sk³ada siê z modu³u odbiornika radio-

wego (310 MHz), bezporednio z nim wspó³-

pracuj¹cego dekodera US1 MC145028 oraz

przerzutnika bistabilnego US2 CD4013 i uk³a-

du wykonawczego (przekanika). Dekoder

dzia³a prosto: kiedy na jego wejciu dwukrot-

nie pojawi siê transmisja odpowiadaj¹ca dok³a-

dnie dziewiêciu bitom ustawionym na liniach

A9, wówczas na wyjciu VT pojawia siê

dodatni impuls, który zmienia stan przerzutni-

ka bistabilnego, z uk³adem scalonym US2

i prze³¹cza przekanik PK1.

Monta¿ uk³adu

Uk³ad montujemy na dwóch p³ytkach drukowa-

nych (rys. 3, 4) z zachowaniem ogólnie zna-

nych zasad. Pamiêtajmy o zachowaniu w³aci-

wego kierunku wlutowania tych elementów,

które tego wymagaj¹: diod, tranzystorów, uk³a-

dów scalonych, kondensatorów elektrolitycz-

nych oraz modu³u radiowego. Podczas mon-

ta¿u uk³adów scalonych nale¿y przetrzegaæ

procedur antyelektrostatycznych dla obwo-

dów CMOS. Przy obsadzaniu p³ytki nadajnika

nale¿y kontrolowaæ wysokoæ wlutowywania

elementów tak, aby niewielk¹ obudowê pilota

Z PRAKTYKI

Numer bitu

A4 A5

Wyprowadzenie MC145026

Wyprowadzenie MC145028

Numery wyprowadzeñ adresowych kodera i dekodera

Rys. 1. Schemat nadajnika

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

mo¿na by³o póniej ³atwo zamkn¹æ. Przed

wlutowaniem tranzystora w.cz. nadajnika (T1)

nale¿y sprawdziæ jego rozk³ad wyprowadzeñ

(na rysunku 1) i wlutowaæ go we w³aciwy

sposób.

W odbiorniku przewidziano miejsce do³¹cze-

nia anteny (ANT). Powinnimy przylutowaæ

tam kawa³ek przewodu izolowanego d³ugoci

kilkunastu centymetrów.

Uk³ady po prawid³owym zmontowaniu p³ytek

umieszczamy tymczasowo w obudowach

i przystêpujemy do przetestowania i strojenia.

Uruchomienie

Przygotowujemy zasilanie: dla nadajnika bê-

dzie to bateria 12 V, dla odbiornika _ zasilacz

(niekoniecznie stabilizowany) 12 V DC o wy-

dajnoci minimum 100 mA. Doskonale nada-

je siê niewielki zasilacz zintegrowany z wtycz-

k¹ sieciow¹. Nadajnik oddalamy od anteny

odbiornika na ok. 50 centymetrów i w³¹czamy

zasilanie. Teraz naciskaj¹c przycisk (nie czê-

ciej, ni¿ 2 razy na sekundê) i pokrêcaj¹c try-

mer C3, usi³ujemy zestroiæ nadajnik tak, aby

nastêpowa³o prze³¹czanie przekanika po

ka¿dym naciniêciu przycisku.

UWAGA. Trymer przestrajamy ma³ymi kroka-

mi; po ka¿dym przestrojeniu oddalamy od

niego rubokrêt i dopiero wtedy naciskamy

przycisk. Jeli zestroimy ju¿ uk³ad z ma³ej

odleg³oci, wówczas nale¿y coraz bardziej od-

dalaæ nadajnik od odbiornika i usi³owaæ do-

stroiæ trymer tak, aby utrzymaæ transmisjê.

Strojenie mo¿na zakoñczyæ, gdy prawid³o-

wa transmisja nastêpuje na odleg³oæ 50

m (na wolnej przestrzeni). Po tych czynno-

ciach obie p³ytki musimy jeszcze wyj¹æ

z obudów, gdy¿ konieczne jest zaszyfrowa-

nie nadajnika i odbiornika.

Ustawienie kodu

Jest to czynnoæ prosta, lecz wymagaj¹ca

starannoci. Uk³ad bêdzie bowiem prawid³owo

pracowa³ pod warunkiem, ¿e w nadajniku

i odbiorniku ustawimy ten sam kod. Dla unik-

niêcia pomy³ki robimy to kolejno bit po bicie,

równolegle na obu p³ytkach. Najpierw usta-

wimy bit A1: odpowiada mu wyprowadzenie 1

nadajnika MC145026 i wyprowadzenie 1

odbiornika MC145028 _ patrz tablica. Mamy

trzy mo¿liwoci: wyprowadzenia te ³¹czymy

z plusem zasilania, z minusem lub nie ³¹czy-

my z niczym. Wybieramy tê kombinacjê, któr¹

chcemy, tyle tylko, ¿e musimy zdecydowaæ

siê na to samo, zarówno w nadajniku

i w odbiorniku. Dla u³atwienia przy wszystkich

wyprowadzeniach adresowych kodera i de-

kodera poprowadzone s¹ cie¿ki z plusem

jaki z minusem. £atwo je zidentyfikowaæ,

gdy¿ te pierwsze ³¹cz¹ siê z wyprowadzenia-

mi 16 uk³adów MC145026(8), a te drugie _

z wyprowadzeniami 8. Gdy ustawimy ju¿ bit

A1, zabieramy siê za bit A2. Równie¿ tu ma-

my trzy mo¿liwoci swobodnego wyboru i mu-

simy zdecydowaæ siê na to samo w nadajniku

i odbiorniku. W ten sposób kolejno ustawiamy

wszystkie 9 bitów.

Po zakodowaniu nadajnika i odbiornika obie

p³ytki ponownie montujemy w obudowach

i sprawdzamy dzia³anie. Jeli prawid³owo (czy-

li jednakowo na obu p³ytkach) ustawilimy ko-

dy, urz¹dzenie powinno z powrotem prawi-

d³owo dzia³aæ.

Poziom bezpieczeñstwa

Przed podjêciem decyzji o konkretnym zasto-

sowaniu uk³adu (np. do otwierania bramy ga-

ra¿u) nale¿y wzi¹æ pod uwagê poziom zabez-

pieczenia przed niepo¿¹danym zadzia³aniem.

Rys. 3. P³ytki drukowane (skala 1:1)

a _ nadajnik, b _ odbiornik

Rys. 4. Rozmieszczenie elementów na p³ytkach

a _ nadajnik, b _ odbiornik

Rys. 2. Schemat odbiornika i uk³adu wykonawczego

Uwaga. Uk³ady scalone RR3 _ odbiornik 310 MHz _ nie s¹ powszechnie dostêpne.

Mo¿na je kupiæ w firmie Corral B, tel./fax. (0-22) 722 09 09

Rozwa¿ymy krótko trzy przypadki.

Ryzyko prze³¹czenia wywo³anego przy-

padkowym sygna³em zak³ócaj¹cym. Oczy-

wicie uk³ad nasz stale odbiera przypadko-

we sygna³y radiowe, zw³aszcza, ¿e pasmo

310 MHz jest mocno zamiecone. Ryzyko

prze³¹czenia przez taki sygna³ mo¿na jednak

uznaæ za znikome (w³aciwie zerowe). Ze

wzglêdu na selektywne dzia³anie odbiornika ra-

diowego, cile okrelone: prêdkoæ i protokó³

transmisji oraz koniecznoæ dwukrotnego au-

toryzowania 9-bitowym s³owem trinarnym mo¿-

na oczekiwaæ, ¿e w ci¹gu ca³ego czasu eks-

ploatacji uk³adu nie wyst¹pi prze³¹czenie po-

chodz¹ce od przypadkowego sygna³u radiowe-

go (z zastrze¿eniem punktu nastêpnego).

Ryzyko przypadkowego prze³¹czenia sy-

gna³em z innego nadajnika dzia³aj¹cego

w tym samym systemie. Z uwagi na du¿¹

liczbê kombinacji kodu (19 683) oraz niewiel-

ki zasiêg typowego nadajnika (50

100 m),

mo¿na uznaæ, ¿e ryzyko to jest niedu¿e, ale

trzeba braæ je pod uwagê. Pamiêtajmy, ¿e ko-

dery/dekodery MC145026(8) i im podobne s¹

bardzo popularne (na podstawie ich dzia³a

wiêkszoæ samochodowych immobilizerów).

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Ryzyko spotkania siê dwóch pilotów z iden-

tycznym kodem jest wiêksze w du¿ych aglo-

meracjach.

Zabezpieczenie przed celowym prze³ama-

niem kodu przez osobê niepowo³an¹. Sy-

stem, w którym dzia³a nasz uk³ad, nie jest od-

porny na próby celowego prze³amania kodu

(na przyk³ad metod¹ nas³uchu albo skanowa-

nia). W³amywacz-specjalista dysponuj¹cy

odpowiednim sprzêtem jest teoretycznie

w stanie prze³¹czyæ przekanik naszego

odbiornika w czasie od kilku minut do kilku-

dziesiêciu godzin.

Opracowano przy wspó³pracy z firm¹

Nord Elektronik 76-270 Ustka

ul. Kopernika 22

Tel./fax (0-59) 814 61 54

Z PRAKTYKI

nia, E i C oznaczone na rysunku. Stabilizacja

pr¹du emitera (E) jest równoznaczna ze stabiliza-

cj¹ pr¹du kolektora (C).

Uk³ad scalony U1 wzmacniacz operacyjny jest

wzmacniaczem b³êdu, do jego wejæ s¹ doprowa-

dzane dwa sygna³y, jeden sygna³ wejciowy Uwe

i drugi sygna³ ujemnego sprzê¿enia zwrotnego,

sygna³ napiêciowy proporcjonalny do pr¹du wyj-

ciowego, równy R

. I

. Obci¹¿enie wzmac-

niacza U1 tworzy wtórnik emiterowy z tranzystorem

T1, zasilaj¹cy diodê emituj¹c¹ promieniowanie

podczerwone, stanowi¹c¹ element wejciowy

transoptora U2. Pr¹d fototranzystora, proporcjonal-

ny do pr¹du diody, jest dalej wzmacniany w tran-

zystorze T2. W obwodzie jego emitera powstaje sy-

gna³ ujemnego sprzê¿enia zwrotnego, a w obwo-

dzie kolektora jest w³¹czone obci¹¿enie.

Dok³adn¹ wartoæ pr¹du wyjciowego I

wyznacza siê z elementarnej zale¿noci I

= U

. Wartoæ R1 nale¿y zatem dobraæ sto-

sownie do wymaganego zakresu zmian pr¹du

przy zmianach napiêcia wejciowego, np. przy

zmianach U

w zakresie 0,1

10 V, przy R1 =

= 1 k

Ω

, zakres zmian pr¹du wyniesie 0,1

10 mA.

Dok³adny przetwornik napiêciepr¹d mo¿e zna-

leæ zastosowanie przy pomiarach ma³ych napiêæ

wystêpuj¹cych na wielkich rezystancjach, a jako

Z PRAKTYKI

W tym prostym uk³adzie

pr¹d wyjciowy jest

z dobr¹ dok³adnoci¹

proporcjonalny

do napiêcia wejciowego.

rzetwornik napiêcie-pr¹d

jest uk³adem, w którym

pr¹d wyjciowy jest pro-

porcjonalny do napiêcia

wejciowego, a przy sta-

³ym napiêciu na wejciu

pozostaje sta³y. W prze-

tworniku zrealizowanym

w sposób konwencjonalny, przedstawionym na

rys.1, pr¹d wyjciowy zmienia siê nie tylko zale¿-

nie od zmian napiêcia wejciowego, ale równie¿

jest zale¿ny od wspó³czynnika wzmocnienia pr¹-

dowego zastosowanego tranzystora. W uk³adzie

nastêpuje stabilizacja pr¹du emitera tranzystora

T1, a pr¹d wyjciowy uk³adu jest pr¹dem kolekto-

ra I

tego tranzystora mniejszym ni¿ pr¹d emite-

ra I

. B³¹d, niewielki przy du¿ych wartociach

wspó³czynnika wzmocnienia pr¹dowego u¿ytego

tranzystora T1, jest równy pr¹dowi bazy i wynosi

ród³o pr¹dowe jako pomocnicze ród³o zasi-

lania przy precyzyjnych pomiarach rezystancji.

Na rys. 3 przedstawiono p³ytkê drukowan¹ uk³a-

du, a na rys. 4 _ rozmieszczenie elementów na

p³ytce.

(cr)

PRZETWORNIK

NAPIÊCIEPR¥D

Rys. 1. Schemat klasycznego przetwornika

napiêcie-pr¹d

Rys. 2.

Schemat

uprawnionego

przetwornika

napiêcie-pr¹d

Rys. 3. P³ytka drukowana (skala 1:1)

Rys. 4. Rozmieszczenie elementów na p³ytce

∆

I = I

= I

/ (1 + h

21E

). Poniewa¿ wspó³czynnik

wzmocnienia pr¹dowego tranzystora zmienia siê

przy zmianach temperatury, napiêcia kolektor-

emiter tranzystora i pr¹du emitera, to wynikiem

tych zmian jest niesta³oæ pr¹du wyjciowego

uk³adu przy sta³ym napiêciu wejciowym.

W uk³adzie przedstawionym na rys. 2 b³¹d po-

chodz¹cy od pr¹du bazy zosta³ wyeliminowany.

Element wyjciowy uk³adu, z³o¿ony z fototranzy-

stora i tranzystora T2 ma tylko dwa wyprowadze-

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Z PRAKT

YKI

Porêczny generator--tester

do wszystkiego,

co jest zwi¹zane

z telefonem

enerator ten mo¿e

s³u¿yæ do sprawdze-

nia dzia³ania urz¹-

dzeñ telekomunikacyj-

nych (telefon, faks,

centralka telefonicz-

na), g³oników oraz

do testowania dro¿-

noci przewodów. Ze wzglêdu na niewielki

pobór pr¹du _ zasilanie bateryjne wystarcza

na kilka godzin pracy. Dlatego mo¿e byæ

wykorzystywany w terenie.

Generator do³¹czony do telefonu, faksu,

centralki telefonicznej lub innego urz¹dzenia

pod³¹czanego normalnie do publicznej sie-

ci telekomunikacyjnej umo¿liwia sprawdze-

nie, czy jest sprawny tor odbiorczy urz¹dze-

nia. Po podniesieniu s³uchawki jest s³yszal-

ny dwiêk ci¹g³y o sta³ej amplitudzie. Czêsto-

tliwoæ sygna³u generowanego przez uk³ad

jest nieco mniejsza ni¿ czêstotliwoæ sygna-

³u zg³oszenia centrali. Na jego podstawie

mo¿na okreliæ jakoæ toru fonicznego urz¹-

dzenia. Jeli w s³uchawce s¹ trzaski lub nie

ma sygna³u, oznacza to awariê urz¹dzenia.

Generator u³atwia strojenie obwodów nadaw-

czo-odbiorczych telefonów bezprzewodo-

wych, daj¹c sygna³ o amplitudzie sta³ej

w czasie. Wykorzystywany w tym celu sygna³

z centrali miejskiej lub wewnêtrznej (zak³a-

dowej) jest niewygodny, gdy¿ przy braku

wybierania zmienia siê na przerywany (sy-

gna³ zajêtoci) lub zanika.

Zalet¹ uk³adu oprócz wielofunkcyjnoci jest

szeroki zakres napiêcia zasilania (5

15 V).

Ze wzglêdu na ma³y pobór mocy (ok. 4 mA

przy 9 V), przy zastosowaniach domowych,

najlepiej go zasilaæ bateri¹ 6F22 (9 V). Zasi-

lacz jest wskazany przy czêstym u¿ywaniu

generatora, np. w punktach serwisowych

lub gdy s³u¿y do d³ugotrwa³ego testowania

³¹czy. Pobór pr¹du przez uk³ad w zale¿no-

ci od rodzaju uk³adu sygnalizacyjnego i ob-

ci¹¿enia przedstawiono w tablicy.

Podstawowym elementem urz¹dzenia jest

multiwibrator, zbudowany z popularnym uk³a-

dem LM555. Tranzystor mocy T umo¿liwia

do³¹czanie obci¹¿enia o ma³ej impedancji

oraz zapewnia amplitudê sygna³u zbli¿on¹

do wartoci napiêcia zasilaj¹cego. Dioda

wiec¹ca D1 sygnalizuje w³¹czenie zasilania

oraz zabezpiecza uk³ad scalony przed nie-

prawid³ow¹ polaryzacj¹ napiêcia. Rezystor

R4 wraz z g³onikiem Gs lub rezystor R5

i dioda wiec¹ca D5 tworz¹ obwód sygnali-

zacyjny. Wy³¹cznik W1 s³u¿y do w³¹czania

zasilania, a W2 do prze³¹czania trybów pra-

cy. Schemat generatora, p³ytkê drukowan¹

oraz rozmieszczenie elementów przedsta-

wiono na rysunkach 1, 2 i 3.

W trybie pracy równoleg³ej sygna³ genera-

tora doprowadzany do styków wyjciowych

ma wiêksz¹ moc. Mo¿na wówczas testo-

waæ urz¹dzenia telekomunikacyjne, do³¹-

czaj¹c je bezporednio do generatora lub

przez liniê d³ugoci do kilkudziesiêciu metrów

(równoczesne testowanie urz¹dzenia i linii).

Mo¿na te¿ testowaæ liniê nie bêd¹c¹ pod

napiêciem, d³ugoci do kilkudziesiêciu me-

trów, jednak na jej koñcu trzeba do³¹czyæ in-

ny g³onik. W tym trybie pracy mo¿na testo-

waæ trzy przewody i jednoznacznie je ozna-

czyæ. Przydatny do tego jest dodatkowy ob-

wód C3, R6. Miêdzy koñcówkami TEST1

i TEST2 sygna³ ma sta³¹ amplitudê, miê-

dzy koñcówkami TEST2 i TEST3 pojawia siê

na ok. 1 s po w³¹czeniu miêdzy nie g³oni-

ka a miêdzy koñcówkami TEST1 i TEST3

nie ma sygna³u. Trzy ró¿ne sygna³y umo¿-

liwiaj¹, za pomoc¹ generatora na wejciu li-

nii i g³onika na wyjciu, jednoznaczne okre-

lenie trzech przewodów _ funkcja przydat-

na przy sprawdzaniu trójprzewodowych linii

domofonowych.

W trybie pracy szeregowej sygna³ dwiêko-

wy pojawi siê w g³oniku sygnalizacyjnym Gs

po zwarciu styków wyjciowych lub obci¹¿e-

niu ich ma³¹ impedancj¹. Wykorzystuje siê

to do testowania dro¿noci przewodów, g³o-

ników, czy te¿ linii przewodowej (do kilku-

dziesiêciu metrów), nie bêd¹cej pod napiê-

ciem. W tym trybie mo¿na testowaæ rów-

nie¿ urz¹dzenia telekomunikacyjne. Wów-

czas sygna³ z generatora ma mniejsz¹ war-

toæ, gdy¿ spada napiêcie na obwodzie sy-

gnalizacyjnym.

W tym trybie pracy jest mniejszy pobór pr¹-

du zasilania.

Oba tryby pracy mo¿na wykorzystaæ do

sprawdzenia uk³adu prostowniczego, czêsto

ulegaj¹cego uszkodzeniom. Prostownik jest

instalowany prawie w ka¿dym telefonie, fa-

ksie itp. Jego zadaniem jest uniezale¿nienie

urz¹dzenia od kolejnoci w³¹czenia prze-

wodów do linii telefonicznej, czyli od polary-

zacji napiêcia. W zale¿noci od rodzaju

uszkodzenia prostownika, efektem mo¿e

byæ brak sygna³u lub sygna³ prawid³owy po

zmianie kolejnoci przewodów w gniazdku

telefonicznym, urywanie rozmów, a nawet za-

wieszanie linii. Uzyskanie w s³uchawce tele-

fonu prawid³owego sygna³u w obu trybach

pracy oznacza poprawne dzia³anie prostow-

nika. Nieprawid³owy sygna³ lub jego brak

w jednym z po³o¿eñ prze³¹cznika W2 mo¿e

oznaczaæ przerwê lub zwarcie jednej z diod

prostownika. W wypadku wykrycia takiej

usterki nale¿y przeprowadziæ pomiar spad-

ku napiêcia na wszystkich diodach prostow-

nika przy do³¹czonym generatorze i pod-

niesionej s³uchawce telefonu (za³¹czonej

s³uchawce telefonu bezprzewodowego).

Diodê, na której napiêcie bêdzie ró¿ne od

oko³o 0,6 V _ zbli¿one do 0 V przy zwarciu

w diodzie lub do napiêcia zasilania genera-

tora przy przerwie w diodzie _ nale¿y wymie-

niæ na now¹ o napiêciu przebicia co naj-

mniej 200 V i pr¹dzie nie mniejszym ni¿ 0,2

A. Je¿eli w urz¹dzeniu zainstalowano zinte-

growany mostek prostowniczy, nie nale¿y

diod dolutowywaæ do jego koñcówek lecz

wymieniæ go na nowy o parametrach takich

jak podane dla diody.

W celu testowania telefonów lub innych

urz¹dzeñ telekomunikacyjnych zaleca siê

wykonanie osobnego gniazda (najlepiej ma-

³ego gniazda modularnego pasuj¹cego do

wiêkszoci typów nowoczesnych telefonów)

GENERATOR
TELEFONICZNY

Rys. 1. Schemat generatora

lub kabla zakoñczonego wtykiem i zasilenie

go z koñcówek generatora TEST1

i TEST2

Zastosowany uk³ad elementów D3, R7 za-

pewnia sta³¹ amplitudê sygna³u doprowadza-

nego do urz¹dzenia niezale¿nie od pozycji

prze³¹cznika W2.

W trybie pracy szeregowej sygna³ generato-

ra p³ynie przez telefon, diodê D3 i obwód sy-

gnalizacyjny. W trybie pracy równoleg³ej sy-

gna³ p³ynie przez generator oraz rezystor

R7, obni¿aj¹cy amplitudê. Jego rezystan-

cjê nale¿y dobraæ tak, aby w obu po³o¿e-

niach prze³¹cznika W2 sygna³ generowany

na stykach TEST1

i TEST2

mia³ zbli¿on¹

amplitudê.

omów. G³oniki takie, montowane np. w bu-

dzikach lub drukarkach ig³owych, daj¹ doæ

g³ony sygna³ w ma³ym stopniu obci¹¿a-

j¹c zasilanie.

Uruchomienie uk³adu

Do uruchomienia potrzebne s¹ miliampero-

mierz z zakresem 200 mA, omomierz, g³o-

nik o impedancji 4

Ω

, bateria

9 V i sprawny telefon. Do styków TEST1

i TEST2 nale¿y przylutowaæ 10-centymetro-

we odcinki przewodów, suwaki potencjo-

metrów wlutowanych w miejsce rezystorów

R4, R5 i R7 ustawiæ w rodkowym po³o¿e-

nych _ nale¿y do nich przylutowaæ gniazdo

telefoniczne lub przewód telefoniczny zakoñ-

czony odpowiedni¹ wtyczk¹. Po do³¹czeniu

do nich telefonu, rezystancjê R7 nale¿y do-

braæ tak, aby w obu po³o¿eniach prze³¹cz-

nika W2 sygna³ w s³uchawce mia³ zbli¿one

natê¿enie dwiêku.

Po zakoñczeniu tych czynnoci generator

mo¿na uznaæ za uruchomiony.

Rodzaj obwodu sygnalizacyjnego _ g³onik

lub dowoln¹ LED _ mo¿na wybraæ zale¿nie

od potrzeb.
Uwaga!

Do styków wyjciowych generatora nie

mo¿na do³¹czaæ badanego obwodu, na

którym mo¿e wyst¹piæ napiêcie. Testuj¹c

liniê przewodow¹ nale¿y siê bezwzglê-

dnie upewniæ, ¿e nie jest ona pod na-

piêciem. Uk³ad nie jest odseparowany

galwanicznie od badanego obwodu i nie-

zachowanie tego wymogu mo¿e spowo-

dowaæ pora¿enie.
Urz¹dzenie nie wymaga homologacji, ponie-

wa¿ nie jest w³¹czane w sieæ telekomunika-

cyjn¹ u¿ytku publicznego.

Piotr Rogowiec

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Tryb pracy

Napiêcie zasilania

Sygnalizacja

Obci¹¿enie

Pobór pr¹du

[V]

[mA]

Równoleg³y

brak

Równoleg³y

LED (R5 = 470

Ω

)

brak

Równoleg³y

g³onik (R

= 45

Ω,

R4 = 220

Ω

)

brak

Równoleg³y

brak

OBC

≥

Ω

<100

Szeregowy

g³onik (R

= 45

Ω

, R4 = 220

Ω

)

OBC

≥

Ω

<40

i LED (R5 = 470

Ω

)

Rys. 2. P³ytka drukowana generatora (skala 1:1)

Rys. 3. Rozmieszczenie elementów na p³ytce

Pobór pr¹du przez uk³ad w zale¿noci od obci¹¿enia i uk³adu sygnalizacyjnego

_ rezystancja uzwojenia g³onika

Monta¿ elementów

Kolejnoæ monta¿u elementów nie ma zna-

czenia, nale¿y pamiêtaæ tylko o zworze pod

uk³adem scalonym. Na czas uruchomienia

zamiast rezystorów R4, R5 i R7 nale¿y wlu-

towaæ potencjometry o rezystancjach odpo-

wiednio 470

Ω

, 1 k

Ω

i 4,7 k

Ω

. Tranzystor po-

winien mieæ wspó³czynnik wzmocnienia co

najmniej 100; bêdzie wówczas mniejsze ob-

ci¹¿enie uk³adu scalonego i mniejszy pobór

pr¹du. Podczas monta¿u mo¿na pozostawiæ

mu nieco d³u¿sze wyprowadzenia i po wlu-

towaniu zagi¹æ go do pozycji poziomej nad

uk³adem LM555. Tak¿e kondensator C3

powinien zostaæ wlutowany w pozycji pozio-

mej i umocowany kawa³kiem ³¹czówki do

przygotowanych w p³ytce pól lutowniczych.

Jako prze³¹czniki W1 i W2 w prototypowym

uk³adzie zastosowano dwa jednakowe dwu-

sekcyjne prze³¹czniki bistabilne, jednak¿e

ich rodzaj nie jest istotny. Na g³onik sy-

gnalizacyjny Gs najlepiej nadaje siê minia-

turowy g³onik o impedancji kilkudziesiêciu

niu. Nastêpnie zewrzeæ koñcówki TEST1

i TEST2, a prze³¹cznik W2 ustawiæ w po³o-

¿eniu praca szeregowa _ zwarte koñcówki

2, 3 oraz 5, 6 wg schematu. Po do³¹czeniu

baterii i w³¹czeniu W1 powinny zawieciæ siê

diody D1 i D2, a w g³oniku sygnalizacyjnym

powinien pojawiæ siê sygna³. Po ustaleniu

potencjometrami R4 i R5 wymaganego na-

tê¿enia dwiêku oraz jaskrawoci diody,

nale¿y zmierzyæ ich rezystancje i zast¹piæ re-

zystorami. Podczas regulacji warto mieæ

w³¹czony miliamperomierz, wskazuj¹cy pr¹d

pobierany z baterii. Umo¿liwia to zoriento-

wanie siê, jak zale¿y on od ustawionego

poziomu g³onoci i dobranie optymalnej

rezystancji.

Nastêpnie nale¿y do koñcówek TEST1

i TEST2 do³¹czyæ g³onik lub telefon i zmie-

niæ stan prze³¹cznika W2 _ w g³oniku lub

s³uchawce telefonu powinien pojawiæ siê

sygna³.

Pozostaj¹ jeszcze niezale¿ne wyprowadze-

nia TEST1

i TEST2

. S³u¿¹ one wy³¹cznie

do testowania urz¹dzeñ telekomunikacyj-

Z PRAKTYKI

Autor przedstawia

w³asne rozwi¹zanie

przetwornika do czujnika

Pt-100.

p r z e m y l e

(i nie tylko)

wci¹¿ najczê-

ciej stoso-

wanym, do-

k³adnym czuj-

nikiem tem-

peratury jest

czujnik typu Pt-100. Jest to czujnik rezystan-

cyjny, wykonany z platyny, zapewniaj¹cy po-

miar temperatury w zakresie: _200

C do

+850

C (dopuszczalny zakres temperatury

zale¿y jedynie od sposobu wykonania obu-

dowy czujnika i od przewodów doprowadzaj¹-

cych). Z praktyki mogê stwierdziæ, ¿e ten czuj-

nik zapewnia powtarzalnoæ wskazañ przy

wymianie uszkodzonego czujnika na nowy.

Poniewa¿ w dostêpnej literaturze nie spotka-

³em dotychczas kompletnej realizacji prze-

twornika do Pt-100, przedstawiam w³asne roz-

wi¹zanie, które czêsto stosujê.

Cechy charakterystyczne rezystancyjnego

czujnika Pt-100, zgodnie z norm¹ DIN IEC

751 (tak¿e PN-83/M-53852) s¹ nastêpuj¹ce.

Rezystancja w funkcji temperatury jest wyra-

¿ona wzorem:

= R

(1 + At _ Bt

_ C (t _ 100

C)t

(1a)

(dla temperatury w zakresie: _200 do 0

= R

(1 + At _ Bt

) (1b)

(dla temperatury w zakresie: 0 do +850

przy czym:

= 100,00

Ω

A = 3,90802

_3o

B = 5,80195

_7o

C = 4,2735

_12o

Zgodnie z wymienion¹ norm¹ rezystory platy-

nowe Pt-100 s¹ podzielone s¹ na klasy toleran-

cji: A, B, C, D. Przyk³adowo, tolerancje czuj-

nika klasy A, B, okrelone s¹ zale¿nociami:

(0,15 + 0,002 ItI) (2a)

(0,30 + 0,005 ItI) (2b)

przy czym:

_ tolerancja czujnika klasy A

_ tolerancja czujnika klasy B;

ItI _ wartoæ bezwzglêdna temperatury.

Dodatkowo, b³¹d pomiaru temperatury mo¿e po-

wstaæ przy zbyt du¿ym pr¹dzie p³yn¹cym przez

czujnik (podgrzewanie czujnika). W normie DIN

IEC 751 podano, ¿e maksymalny pr¹d p³yn¹cy

przez czujnik nie mo¿e przekroczyæ 10 mA na

100

Ω

rezystancji czujnika. Analizuj¹c równanie

(1b) ³atwo zauwa¿yæ, ¿e zmiana rezystancji Pt-

100 dla zakresu temperatury 0 do 100

C i dla

przyjêtych wartoci rezystorów, wynosi rednio

ok. 0,37

Ω

C. St¹d wynika wniosek, ¿e przy du-

¿ych odleg³ociach: czujnik-uk³ad pomiarowy

nale¿y zastosowaæ uk³ad eliminuj¹cy wp³yw

rezystancji przewodów.

W zaproponowanym uk³adzie elektronicznym

zapewniono dobr¹ linearyzacjê czujnika Pt-100

i eliminacjê wp³ywu rezystancji przewodów

doprowadzaj¹cych pr¹d zasilaj¹cy do czujni-

ka. Oczywicie konieczna jest linia doprowa-

dzaj¹ca 4-¿y³owa (jedna para to przewody

pr¹dowe a druga para, to przewody napiê-

ciowe _ tzw. styki Kelvina).

Zasilacz oraz uk³ad przetwornika a/c (ICL7107)

s¹ zbudowane identycznie jak podano w Re

2/1999 w artykule: Czterokana³owy termo-

metr cyfrowy. Aby w pe³ni wykorzystaæ uk³ad

ICL7107, nale¿y zastosowaæ wszystkie po-

dane tam uwagi dotycz¹ce prowadzenia cie-

¿ek masy i zasilania.

Czujnik Pt-100 jest zasilany ze ród³a pr¹do-

wego U3D pr¹dem ok. 0,25 mA:

pt100

= U

: R

(3)

WSKANIK CYFROWY

DO CZUJNIKA

TEMPERATURY Pt-100

Rys. 1. Schemat uk³adu

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

C _200 _160 _100 _60 _40 _20 0 +20 +40 +60 +80 +100 +200 +300 +400 +500 +600 +700 +800

Ω

18,49 35,53 60,25 76,33 84,27 92,16 100,00 107,79 115,54 123,24 130,89 138,50 175,84 212,02 247,04 280,90 313,59 345,13 375,51

Rezystancje czujnika Pt-100 w wybranych temperaturach

przy czym:

pt100

_ pr¹d czujnika Pt-100

_ napiêcie na koñcówce 1

uk³adu U3A (LM324).

W celu korekcji nieliniowoci

czujnika, ród³o pr¹dowe

U3D jest zasilane napiêciem

U1, zale¿nym w pewnym

stopniu od temperatury zmie-

rzonej przez czujnik. Tak wiêc

pr¹d p³yn¹cy przez czujnik Pt-

100 wzrasta ze wzrostem

temperatury czujnika, w efek-

cie czego nastêpuje korekcja

nieliniowoci w funkcji tem-

peratury. Wzmacniacz opera-

cyjny U3B (LM324) sumuje

(z jednoczesnym odwróce-

niem) napiêcie referencyjne

+5 V, z napiêciem proporcjo-

nalnym do mierzonej tempe-

ratury (+1 mV/

C). Funkcja

sumowania jest dokonana

z odpowiedni¹ wag¹. Na-

piêcie na wyjciu uk³adu

U3B (koñcówka 7) mo¿na

wyraziæ wzorem:

= _ U

REF

_ U

temp

. R11/R27 (4)

przy czym:

REF

_ napiêcie referencyjne

+5 V (na wyjciu uk³adu U2)

temp

_ napiêcie proporcjo-

nalne do mierzonej tempera-

tury (+1 mV/

C).

Wzmacniacz operacyjny U3A

ponownie odwraca napiêcie

z jednoczesnym podzia³em

w stosunku R14:R13. Spa-

dek napiêcia na rezystorze

R17 wyznacza pr¹d p³yn¹cy

przez czujnik pomiarowy (zgo-

dnie z zale¿noci¹ (3)).

Precyzyjny wzmacniacz ope-

racyjny U4 (OP07) pracuje

w uk³adzie ró¿nicowym. Na-

piêcie na jego wyjciu dla

przyjêtych wartoci rezysto-

rów wynosi:

= (U

_ U

) . 13,64 (5)

przy czym: U3, U4 _ napiêcia

na wyprowadzeniach 3, 4

czujnika Pt-100.

Przy temperaturze 0

C rezy-

stancja czujnika wynosi

100,00

Ω

i w tym przypadku

napiêcie U6 bêdzie wynosiæ

ok. 336 mV. W celu sprowa-

dzenia tego napiêcia do 0,

nale¿y wprowadziæ przesu-

wanie napiêcia, co jest reali-

zowane we wzmacniaczu

sumuj¹cym U5 (OP07). Pre-

Rys. 2. P³ytka pomiarowa _ widok od strony druku (skala1:1)

Rys. 3. P³ytka pomiarowa _ rozmieszczenie elementów i zwor

czem (p³ytka pomiarowa_ rys.

2, 3), a na drugiej zespó³ wska-

ników wywietlacza. P³ytka wy-

wietlacza jest montowana

przez lutowanie na styk w

pozycji prostopad³ej do p³ytki

g³ównej.

Sam wywietlacz mo¿e byæ za-

stosowany w wersji ze wskani-

kami jednocyfrowymi (wersja 2 )

lub dwucyfrowymi (wersja 1) i

odpowiednio do tego nale¿y za-

stosowaæ jedn¹ z podanych p³y-

tek drukowanych (rys. 4

7).

Uwagi

Monta¿ nale¿y rozpocz¹æ od

wlutowania zwór.

Transformator sieciowy nale-

¿y montowaæ po stronie miedzi.

Zastosowane rezystory po-

winny byæ precyzyjne (0,5%) (nie

dotyczy rezystorów: R1, R5, R6,

R7, R8).

Dla podanego schematu za-

kres pomiarowy wynosi: od

_199,9 do +199,9

C z rozdziel-

czoci¹ 0,1

W celu zwiêkszenia zakresu

pomiarowego nale¿y rezystor

R29 (100 k

Ω

), zamieniæ na

10 k

Ω,

a rezystora R7 nie montowaæ (brak

przecinka dziesiêtnego).

Nale¿y pamiêtaæ, ¿e dopuszczalny zakres

temperatur zale¿y od wersji obudowy i wy-

prowadzeñ czujnika, co trzeba uwzglêdniæ

przy zamówieniu konkretnego czujnika u pro-

ducenta.

Kondensator C12 powinien byæ tantalowy.

Dariusz Suski

cyzyjne ustawienie 0,0

C na wskaniku cyfro-

wym, przeprowadzamy potencjometrem P1

(typu helitrim). Potencjometr P2 (helitrim) s³u-

¿y do ustawienia nachylenia charakterystyki

wskanika (czyli mówi¹c wprost, nale¿y za

jego pomoc¹ ustawiæ prawid³owoæ wskazañ

dla górnej czêci zakresu pomiarowego). Re-

zystor R27 decyduje o wielkoci korekcji nie-

liniowoci czujnika Pt-100. Dociekliwym i cier-

pliwym pozostawiam obliczenie najdok³adniej-

szej wartoci tego rezystora dla ¿¹danego

zakresu pomiarowego.

Konstrukcja

Uk³ady elektroniczne termometru zmontowa-

no na dwóch p³ytkach drukowanych. Na jed-

nej umieszczono uk³ady pomiarowe z zasila-

Z PRAKTYKI

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Rys. 5. Rozmieszczenie elementów i zwor na p³ytce

wywietlacza 1

Rys. 4. P³ytka wywietlacza 1 (wersja z dwoma wywiet-

laczami 2-cyfrowymi) _ widok od strony druku (skala 1:1)

Rys. 6. P³ytka wywietlacza 2 (wersja z czterema wywiet-

laczami jednocyfrowymi) _ widok od strony druku (skala 1:1)

Rys. 7. Rozmieszczenie elementów i zwor

na p³ytce wywietlacza 2

Fot. 1

Fot. 2

DWA NOWE DWUSYSTEMOWCE W IDEI

Innych, nowych telefonów komórkowych

ni¿ dwusystemowe (GSM 900/1800) _

u¿ywa siê te¿ nazwy dualne _ w³aciwie

ju¿ siê nie spotyka. Telefon dwuzakreso-

wy to du¿a wygoda _ automatycznie i nie-

zauwa¿alnie przechodzi z systemu na sy-

stem, ogromnie rozszerza lub u³atwia mo¿-

liwoci komunikowania siê zarówno w kra-

ju i zagranic¹ podczas roamingu. Liczba

typów takich telefonów obecnych na ryn-

ku ci¹gle wzrasta, trwa te¿ ci¹g³a wymia-

na oferty, wchodz¹ nowe firmy. Coraz sze-

rzej jest reprezentowany Bosch Telecom,

którego dwa nowe, a ciekawe modele po-

jawi³y siê w ofercie Idei. Jest to popularny

model 509 (fot. 1) i przeznaczony dla wy-

magaj¹cych u¿ytkowników model 909 (fot.

2). Nawet ten popularny jest jednak wypo-

sa¿ony w pojemn¹ ksi¹¿kê telefoniczn¹

(230 zapisów), informacjê o ostatnich 10

u¿ywanych numerach, 27 melodii dzwon-

ka, przekierowywanie i blokadê po³¹czeñ,

a w pamiêci mo¿e przechowywaæ 30 SMS-

ów czy krótkich komunikatów. Jest oczy-

wicie kalkulator. Telefon jest ma³y

(134x53x23 mm), wa¿y 150 g, zapewnia

czas rozmowy do 276 minut i czas gotowo-

ci do 87 godzin. Model 909 ma wiêkszy

wywietlacz (ale tak samo jak poprzednik

_ 4 linie po 16 znaków) i wiêksze mo¿li-

woci. Umo¿liwia jeszcze transmisjê da-

nych i faksów przez RS-232C oraz odbiór

komunikatów sieciowych (Cell Broadcast),

których Idea oferuje wiele i ró¿nych. Wi-

doczna na zdjêciu klapka zas³ania tylko

klawiaturê g³ówn¹, a 4 nie zas³oniête kla-

wisze umo¿liwiaj¹ dostêp do funkcji. Do

funkcji kalkulatora dodano kalendarz. Mo-

del 909 ma korzystniejsze czasy: rozmo-

wy do 312 minut, oczekiwania do 179 go-

dzin, choæ w porównaniu z modelem 509

jest mniejszy (112x50x17 mm) i l¿ejszy

(zaledwie 99 g).

(lk)

INFORMACJA O PODZESPO£ACH

ADT70 _ wzmacniacz i uk³ad polaryzuj¹cy

do rezystancyjnych czujników temperatury

Producent _ Analog Devices
Zastosowanie

We wspó³pracy z rezystancyjnymi czujnikami temperatury:

Uk³ady regulacji temperatury

Karty pomiarowe do pomiarów temperatury

Podstawowe w³aciwoci

Mo¿liwoæ wspó³pracy z czujnikami rezystancyjnymi Pt1000

i Pt100

Zakres temperatury wyznaczony czujnikiem rezystancyjnym

B³¹d wprowadzany przez uk³ad

mniejszy ni¿

1 %

Zasilanie

+5 V lub

5 V

Pr¹d zasilaj¹cy

≤

4 mA

Pr¹d w stanie czuwania

≤

Parametry graniczne

Maksymalne dopuszczalne napiêcie zasilaj¹ce

+16 V

Dopuszczalny czas trwania zwarcia na wyjciu nieograniczony

Zakres temperatury pracy

od _40 do +125 oC

Temperatura magazynowania

od _65 do +125 oC

Opis uk³adu

Uk³ad ADT70 (rys. 1, 2) s³u¿y jako wzmacniacz i uk³ad polaryzuj¹-

cy do rezystancyjnych czujników temperatury, a zw³aszcza do czuj-

nika platynowego typu PRTD o rezystancji 1 k

Ω

. Stosuj¹c niedrogi

czujnik PRTD mo¿na mierzyæ temperaturê w zakresie od _50 do

+500oC, a z czujnikiem platynowym wy¿szej klasy mo¿na zakres roz-

szerzyæ do 1000

G³ównymi elementami uk³adu ADT70 s¹: dwa ród³a pr¹dowe o do-

pasowanych pr¹dach (pr¹d nominalny 1 mA), wzmacniacz pomiaro-

wy, ród³o napiêcia odniesienia 2,5 V oraz dodatkowy wzmacniacz

operacyjny o niezale¿nych wejciach i wyjciu. ród³a pr¹dowe do-

starczaj¹ pr¹d polaryzuj¹cy czujnik rezystancyjny (PRTD) oraz rezy-

stor wzorcowy. We wzmacniaczu pomiarowym nastêpuje porówna-

nie spadków napiêcia na czujniku oraz na rezystorze wzorcowym. Sy-

gna³ uzyskiwany na wyjciu wzmacniacza jest proporcjonalny do tem-

peratury mierzonej.

W³aciwoci pomiarowe uk³adu ADT70 zale¿¹ w du¿ym stopniu od za-

stosowanego czujnika rezystancyjnego. W typowym uk³adzie pomia-

rowym (rys. 3) stosuje siê czujnik typu PRTD o rezystancji nominalnej

1 k

Ω

(np. Pt1000) oraz rezystor odniesienia o rezystancji tak¿e 1 k

Ω

Miêdzy koñcówki RGA i RGB nale¿y w³¹czyæ rezystor 49,9 k

Ω

, a koñ-

cówki BIAS i V

REFOUT

_ po³¹czyæ ze sob¹. Wtedy na wyjciu

OUTIA

, koñcówka 14) uzyskuje siê napiêcie zgodne ze wzorem:

Uwy [mV] = 1,299 .

∆

w którym

∆

R _ ró¿nica rezystancji czujnika i rezystora odniesienia

(wyra¿ona w omach). Zak³adaj¹c, ¿e typowy czujnik PRTD ma czu-

³oæ 3,85

Ω

/oC, uzyskuje siê wspó³czynnik skalowania ca³ego syste-

mu równy 5 mV/oC.

Wzmocnienie K wzmacniacza pomiarowego (wewnêtrznego w uk³a-

dzie ADT70) jest okrelone podanym przez firmê wzorem:

w którym: R

zewn

_ rezystor w³¹czony miêdzy koñcówki RGA i RGB.

Do³¹czaj¹c, jak podano na schemacie, rezystor 49,9 k

Ω

uzyskuje-

my wiêc wzmocnienie 1,30.

Uk³ad jest zasilany symetrycznie dwoma napiêciami: dodatnim

+5 V oraz ujemnym w zakresie od _1

5 V. Jeli uk³ad z czujnikiem

PRTD 1 k

Ω

ma mierzyæ temperatury wiêksze ni¿ 0oC, to koñcówkê

mo¿na uziemiæ.

Jeli wejcie SHUTDOWN jest w niskim stanie napiêciowym, to

uk³ad przechodzi w stan czuwania z ma³ym poborem pr¹du. Wraca

do stanu normalnej pracy, gdy do koñcówki SHUTDOWN bêdzie do-

prowadzone napiêcie +5 V. Jeli to wejcie nie jest stosowane, to na-

le¿y do³¹czyæ je do +5 V.

zewn

130 49 9k

Ω

Rys. 1. Rozmieszcze-

nie koñcówek uk³a-

du (20-koñcówkowa

obudowa P-DIP - wi-

dok z góry)

Rys. 2. Funkcjonalny schemat blokowy

Dopasowane

ród³a

pr¹dowe

Czuwa-

nie

2,5 V

Wzm.

pomiar.

•

+ 5 V

Dopasowane

ród³a

pr¹dowe

2,5 V

Czuwa-

nie

Rezy-

stor

odnie-

sienia

(Pt1000)

Uwy (5 mV/oC)

Wzm.

pomiar.

Wejcia

dodatko-

wego

wzma-

cniacza

Rys. 3. Podstawowy uk³ad do pomiaru temperatury z czujnikiem Pt1000

1 k

Ω

Rezystor

odniesienia

Dopasowane

ród³a

pr¹dowe

2,5 V

Czuwa-

nie

Rys. 4. Uk³ad 4-koñcówkowy,

z kompensacj¹ rezystancji

doprowadzeñ

Wzm.

pomiar.

INFORMACJA O PODZESPO£ACH

Drugi wzmacniacz w uk³adzie ADT70 mo¿na wykorzy-

staæ np. do wzmocnienia sygna³u wyjciowego przed

przes³aniem go na wiêksz¹ odleg³oæ.

Przy pomiarach temperatury czujnikami rezystancyj-

nymi problemem jest b³¹d wywo³any wp³ywem rezystan-

cji doprowadzeñ. Ten wp³yw mo¿na znacznie zreduko-

waæ stosuj¹c uk³ad 4-przewodowy (rys.4). W tym uk³a-

dzie pr¹dy I

OUTA

i I

OUTB

polaryzuj¹ czujnik i rezystor

wzorcowy. Rezystancje doprowadzeñ miêdzy ród³ami

pr¹dowymi i czujnikiem PRTD oraz rezystorem wzorco-

wym nie s¹ ród³em b³êdów, gdy¿ wzmacniacz mierzy

bezporednio ró¿nicê potencja³ów miêdzy czujnikiem

(punkt A) i rezystorem wzorcowym (punkt C), a przez re-

zystancje doprowadzeñ p³yn¹ tylko bardzo ma³e pr¹dy

wejciowe wzmacniacza. Spadki napiêæ na doprowadze-

niach s¹ wiêc pomijalnie ma³e.

Potencjalnym ród³em b³êdu pomiaru temperatury

mo¿e byæ ró¿nica napiêcia miêdzy koñcówkami czuj-

nika i rezystora od strony masy, spowodowana ró¿ni-

cami w rezystancjach doprowadzeñ do masy. Pr¹d po-

laryzuj¹cy 1 mA daje wtedy spadki napiêæ powoduj¹-

ce bezporedni b³¹d pomiaru temperatury. Do³¹czaj¹c

koñcówkê masy czujnika (punkt B na rys.4) do wejcia

nieodwracaj¹cego dodatkowego wzmacniacza opera-

cyjnego, a koñcówkê masy rezystora (punkt D) _ do

wejcia odwracaj¹cego oraz do wyjcia tego wzmac-

niacza, wymusza siê przez pêtlê ujemnego sprzê¿e-

nia zwrotnego równoæ potencja³ów w punktach B i D.

Te potencja³y nie musz¹ byæ dok³adnie równe poten-

cja³owi masy, gdy¿ wzmacniacz pomiarowy skutecz-

nie t³umi sygna³ wspó³bie¿ny na obu wejciach. Wszy-

stkie trzy po³¹czenia powinny byæ wykonane jak naj-

bli¿ej czujnika i rezystora, aby zminimalizowaæ b³¹d.

Praca z Pt100

Uk³ad ADT70 mo¿e wspó³pracowaæ tak¿e z

platynowym rezystancyjnym czujnikiem temperatury

(PRTD) o rezystancji nominalnej 100

Ω

(np. Pt100).

Taki czujnik ma czu³oæ 10-krotnie mniejsz¹ ni¿ Pt1000,

równ¹ 0,385

Ω

C. Dlatego nale¿y zastosowaæ inne

wzmocnienie, a wiêc inn¹ wartoæ rezystora

w³¹czonego miêdzy koñcówki RGA i RGB _ równ¹

4,99 k

Ω

(rys. 5).

(mn)

Za udostêpnienie materia³ów dziêkujemy firmie ALFINE (tel.

61-8205811) - przedstawicielowi Analog Devices w Polsce.

Wzm.

pomiar.

Rys. 5. Zmiana w uk³adach z rys. 3 i 4 umo¿li-

wiaj¹ca wspó³pracê z czujnikiem Pt100

Rys. 7. Charakterystyka czêstotliwociowa wzmocnienia i fazy wzmacniacza operacyjnego

WTSW [dB]

Wzmocnienie {dB]

Margines fazy _ [stopnie]

10 102

103

104

105

106

Czêstotliwoæ [Hz]

100 103

104

105

106

107

Czêstotliwoæ [Hz]

K =1,4

K =14

Rys. 6.

Zale¿noæ

wspó³czynnika

t³umienia sygna³u

wspó³bie¿nego

wzmacniacza

pomiarowego

od temperatury

Skróty u¿ywane do oznaczania czujników

temperatury

IPRT (industrial platinum resistance thermometer) _ prze-

mys³owy platynowy czujnik rezystancyjny, powszechnie

stosowany. Wiêkszoæ czujników RTD nale¿y do grupy

IPRT.

PRT (platinum resistance thermometer) _ platynowy

czujnik rezystancyjny wykonany z drutu platynowego

dzia³aj¹cego jako element o rezystancji zale¿nej od tem-

peratury. S¹ u¿ywane (np. w meteorologii) jako wzorce

wtórne. Najczêciej stosowane czujniki platynowe to

Pt100 i Pt1000, o rezystancjach w temperaturze 0oC od-

powiednio 100 i 1000

Ω

RTD (resistance temperature detector) _ czujnik tempe-

ratury z elementem rezystancyjnym, którego rezystancja

zmienia siê w funkcji temperatury. Mierz¹c rezystancjê

czujnika umieszczonego w rodowisku o nieznanej tem-

peraturze i porównuj¹c j¹ ze znana wartoci¹ nominaln¹

(np. w temperaturze 0oC) mo¿na na podstawie zmiany re-

zystancji okreliæ mierzon¹ temperaturê. Najczêciej sto-

suje siê czujniki platynowe (PRTD), gdy¿ platyna daje pra-

wie liniow¹ zale¿noæ rezystancji od temperatury. Bywa-

j¹ te¿ czujniki RTD miedziowe i niklowe.

SPRT (standard platinum resistance thermometer) _

wzorcowy platynowy czujnik rezystancyjny. S¹ to czujni-

ki najwy¿szej klasy stosowane w laboratoriach jako wzor-

ce pierwotne s³u¿¹ce do kalibracji aparatury.

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

25 stycznia w stolicy rozpoczê³o siê doroczne

czterodniowe wiêto polskiej informatyki XV

(dwójkowo 1111) Miêdzynarodowe Targi

Komputer Expo

2000 zorganizowane przez

Zarz¹d Targów Warszawskich Biura Rekla-

my S.A., pod honorowym patronatem Prezy-

denta RP, ministrów gospodarki, spraw wewnê-

trznych i administracji oraz sejmowej komisji

edukacji, nauki i m³odzie¿y, a tak¿e Polskiej

Izby Informatyki i Telekomunikacji oraz Polskie-

go Towarzystwa Informatycznego. Wy³¹cz-

nym sponsorem imprezy by³a firma KAREN

Notebook. Otwarcia imprezy dokona³ prezy-

dent Aleksander Kwaniewski.

Udzia³ w warszawskiej imprezie bra³o ponad

800 firm z dziesiêciu krajów. Wród najwiêk-

szych by³y m.in. Action, Epson, Iiyama, JTT,

Novell, Progress, Ryand, TCH, Telekomunika-

cja Polska, Toshiba i Xerox.

Co nowego na Komputer Expo ?

Ca³¹ seriê nowoci zaprezentowa³y firmy TCH

Systems i TCH Components. Pierwsza z nich

przedstawi³a bogat¹ ofertê oprogramowania do

zarz¹dzania przedsiêbiorstwem oraz narzêdzi

do modelowania, symulacji i analizy proce-

sów produkcyjnych. Prezentacje odbywa³y

siê przy wykorzystaniu serwerów klasy RISC

pochodz¹cych z firm IBM (RS6000 F40), Com-

paq (Alpha Server DS10) i Sun (Ultra 5).

Wród nowoci prezentowanych przez bli-

niacz¹ firmê TCH Components znalaz³y siê

m.in.:

p³yta g³ówna A-trend AT-C6430 z nowym

chipsetem Intel® i820, zintegrowana z grafik¹

i kart¹ muzyczn¹, z dwoma typami gniazd

pod procesory (Slot 1 i Socket 370),

karta graficzna 3Dfx Voodoo z pamiêci¹

o pojemnoci 16 MB, wyposa¿ona w tuner

TV,

karta wizyjna Pinnacle miroVideo Studio

DV do nagrywania i nieliniowego monta¿u

oraz edycji filmów,

czytnik DVD firmy NEC, typ DVD-5500, od-

czytuj¹cy DVD z szybkoci¹ 8-krotn¹, a CD

40-krotn¹.

JTT Computer S.A. zaprezentowa³a kompute-

ry o konstrukcji odbiegaj¹cej od dotychczaso-

wych wzorów, zwanej Flex ATX, zgodnych ze

standardem Instantly Available PC. Zmniej-

szono wydatnie rozmiary p³yty g³ównej. Zinte-

growano z ni¹ kartê graficzn¹ i kartê dwiêko-

w¹. Wiêkszoæ gniazd kart rozszerzeñ usuniê-

to, w przypadku pozosta³ych urz¹dzeñ (mo-

dem) stosuje siê mniejsze karty i specjalne po-

rty (AMR). Sta³ymi wewnêtrznymi podzespo-

³ami s¹ jedynie twardy dysk i czytnik DVD-

ROM. Wszystkie inne urz¹dzenia peryferyjne

s¹ do³¹czane przez porty USB (w przysz³oci

przez szybkie ³¹cza FireWire). Umo¿liwi³o to

zaprojektowanie komputera o niewielkich roz-

miarach, a tak¿e o bardzo wymylnych kszta³-

tach (fot.1). Obudowy komputerów Adax wy-

ró¿nia tak¿e kolorystyka. Nie s¹ to tradycyjne

odcienie szaroci, ale awangardowe zesta-

wienie kolorów fioletowego i ¿ó³tego. Konfigu-

racja ADAX Bravo trzy 700 Flex obejmuje:

procesor Intel Pentium III 700 MHz, 256 kB

cache

p³ytê g³ówn¹ i 810, Flex ATX,

SDRAM o pojemnoci 64 MB,

kartê grafiki Intel 752, z pamiêci¹ przydzie-

lan¹ dynamicznie z RAM,

kartê dwiêkow¹ AC

97 Audio Codec zinte-

growan¹,

czytnik DVD 10/40x,

dysk twardy 10 GB,

system operacyjny Microsoft Windows 98

modem 56k AMR

dodatki: bezp³atne roczne ubezpieczenie,

zestaw programów Microsoft (Encarta World

Atlas, Ancient Lands, Oceans, Creative Writer

2), film Rejs, gra Neverhood, encyklopedia

multimedialna dla dzieci, program do nauki

jêzyka angielskiego, konto e-mail i www.

Adax Bravo trzy 700 Flex jest zgodny z najnow-

szym standardem IAPC _ Instanly Available

PC (komputer dostêpny natychmiast). Zasto-

sowano w nim system zaawansowanej konfi-

guracji i zarz¹dzania energi¹ umo¿liwiaj¹cy

prze³¹czenie komputera w tryb Suspend-to-

RAM, w którym stan wszelkich urz¹dzeñ jest

zapisywany w pamiêci. Wszelkie podzespo³y

komputera, poza pamiêci¹, s¹ wy³¹czone,

a pamiêæ przechodzi w tryb upienia z podtrzy-

mywaniem zawartoci. Komputer znajduj¹cy

siê w tym stanie wygl¹da jak wy³¹czony, jed-

nak mo¿na go w³¹czyæ bez d³ugiego oczekiwa-

nia na ponowne uaktywnienie.

P³yta g³ówna ADAX Bravo Flex oferuje równie¿

zbiór funkcji, które umo¿liwiaj¹ w³¹czenie kom-

putera pilotem zdalnego sterowania albo w wy-

niku dzia³ania ró¿nych bodców zewnêtrz-

nych, np. sygna³u nawi¹zania po³¹czenia tele-

fonicznego, informacji z sieci o koniecznoci

pobrania danych z serwera.

Czo³owym eksponatem w stoisku Novella by³

1111 Miêdzynarodowe Targi Komputer Expo,2000

RÓ¯NE

sieciowy system operacyjny Net Ware w we-

rsji 5.1, stanowi¹cy jednoczenie platformê

dla biznesu elektronicznego (e-biznesu).

Umo¿liwia on bezpieczne i zindywidualizowa-

ne kontakty z klientami i partnerami za pore-

dnictwem Internetu.

Tradycyjnie na wystawie znajdowa³o siê stoi-

sko promocyjne Radioelektronika, w którym

mo¿na by³o otrzymaæ bezp³atnie promocyjne

egzemplarze naszego pisma, a osoby nie ma-

j¹ce na co dzieñ dostêpu do Internetu mog³y

zapoznaæ siê z nasz¹ internetow¹ stron¹

WWW*. Wszystkie osoby zapisane na licie

goci wziê³y udzia³ w losowaniu nagród w po-

staci p³yt CD-ROM z opisami technicznymi

oscyloskopów i przyrz¹dów pomiarowych,

ufundowanych przez firmê Tektronix Polska.

Grand Prix i inne nagrody

Po raz kolejny w historii targów Komputer

Expo wrêczone zosta³y nagrody Grand Prix.

Tym razem kapitu³a konkursu postanowi³a

przyznaæ nagrody nastêpuj¹cym produktom:

W kategorii OPROGRAMOWANIE DLA

PRZEDSIÊBIORSTW nagrodê otrzyma³ pakiet

programów do prowadzenia firmy (Subiekt,

Rachmistrz i Rewizor dla Windows) opracowa-

ny przez firmê Insert,

W kategorii OPROGRAMOWANIE DO ZA-

STOSOWAÑ INDYWIDUALNYCH prawni-

cza baza danych Lex Polonica firmy Wydaw-

nictwa Prawnicze PWN,

W kategorii SPRZÊT i OPROGRAMOWA-

NIE SIECIOWE Grand Prix przyznano siecio-

wemu systemowi operacyjnemu Netware 5.1

firmy Novell zg³oszonemu przez firmê Novell

Polska,

W kategorii SPRZÊT DLA PRZED-

SIÊBIORSTW nagrodê przyznano komputero-

wi Adax Gamma siedem 800 firmy JTT Com-

puter S.A.,

W kategorii SPRZÊT DO ZASTOSOWAÑ

INDYWIDUALNYCH nagrodzono aparat fo-

tograficzny Casio QV-2000 UX/lr zg³oszony

przez firmê ZIBI.

Nagrody Prezesa Krajowej Izby Gospodar-

czej otrzyma³y:

Oprogramowanie Intercomp, wspomaga-

j¹ce gospodarkê elektroniczn¹, zg³oszone

przez firmê Comp Rzeszów S.A.,

Router Vanguard 6435/55 firmy Motorola,

umo¿liwiaj¹cy transmisjê g³osu przez sieci cy-

frowe (Voice over IP, Voice over Frame Relay),

zg³oszony przez firmê Techmex S.A.

(cr)

Dziêkujemy Panu Darkowi Chodkiewiczowi z firmy

Vobis przy ulicy Grzybowskiej w Warszawie za wypo-
sa¿enie naszego stoiska w komputer multimedialny

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Silniki krokowe s¹

stosowane w uk³adach

sterowania

mechanicznymi

czêciami drukarek,

twardych dysków,

w konstrukcji robotów

oraz wszelkiego typu

pozycjonerów XY.

ilniki krokowe, nazywane

równie¿ silnikami skoko-

wymi to maszyny pr¹du

zmiennego, w których po-

le magnetyczne nie wiruje

równomiernie, lecz skoko-

wo w zale¿noci od sygna-

³ów steruj¹cych.

Silnik przetwarza sygna³y steruj¹ce na ustalo-

ne po³o¿enia k¹towe wa³u bez koniecznoci

stosowania sprzê¿eñ zwrotnych.

Uzwojenia silnika s¹ zasilane, za pomoc¹

elektronicznego komutatora, odpowiednim

uk³adem napiêæ utrzymywanych na nich pod-

czas impulsów steruj¹cych pojawiaj¹cych siê

w takt komutacji .

K¹towe przemieszczenie wirnika o okrelon¹

wartoæ nazywa siê krokiem (skokiem).

Budowa

Silnik krokowy ma na stojanie jedno, dwa lub

cztery (a nawet wiêcej) uzwojeñ steruj¹cych,

przesuniêtych wzglêdem siebie w przestrzeni.

W zale¿noci od rodzaju wirnika, silniki kroko-

we dziel¹ siê na silniki z wirnikiem czynnym

i z wirnikiem biernym. Silnik z wirnikiem czyn-

nym ma na wirniku uzwojenie wzbudzenia za-

silane pr¹dem sta³ym lub magnesy trwa³e (rys.

1a). Wirnik bierny (rys. 1b) jest uzêbiony, lecz

nie ma uzwojeñ. Silnik z wirnikiem czynnym

mo¿e pracowaæ w trybie dwufazowym lub

czterofazowym. W trybie dwufazowym uzwo-

jenia P1K1 i odpowiednio P2K2 s¹ traktowa-

ne jak pojedyncze uzwojenia, a wyprowadze-

nia S1 i S2 nie s¹ wykorzystywane. W cztero-

fazowym trybie pracy, rodki po³¹czonych

uzwojeñ s¹ do³¹czane do sta³ego potencja³u

(zasilania lub masy), a ka¿de z uzwojeñ jest

wysterowywane oddzielnie.

Przedstawiony na rys. 1b silnik z wirnikiem

biernym o dwóch zêbach ma specjalnie uksz-

ta³towane nabiegunniki, które wyznaczaj¹ je-

den kierunek wirowania. Stojan silnika jest

czterobiegunowy. Jedn¹ parê biegunów stoja-

na stanowi¹ magnesy sta³e, a na drugiej parze

jest umieszczone uzwojenie steruj¹ce. Gdy

pr¹d w uzwojeniu steruj¹cym jest równy zeru,

wówczas o wirnika pokrywa siê z osi¹ ma-

gnesów sta³ych. Kiedy uzwojenie na drugiej pa-

rze biegunów otrzyma impuls steruj¹cy, wów-

czas pod wp³ywem pola biegunów, na których

jest ono umieszczone, wirnik obróci siê o k¹t

= 90

w kierunku wystaj¹cego nabiegunni-

ka. O wirnika pokryje siê z osi¹ biegunów

z uzwojeniami. Oczywicie, pole wytworzone

w wyniku pojawienia siê impulsu steruj¹cego

musi byæ w stanie pokonaæ przyci¹ganie ma-

gnesów sta³ych i obci¹¿enie na wale silnika. Po

zaniku impulsu steruj¹cego wirnik wykona ko-

lejny krok o 90

, a jego o ponownie pokryje

siê z osi¹ biegunów z magnesami sta³ymi.

Silnik z wirnikiem biernym mo¿e mieæ dowol-

n¹ liczbê biegunów stojana, jednak obowi¹zu-

je zale¿noæ _ liczba biegunów wirnika po-

winna byæ dwukrotnie mniejsza ni¿ liczba bie-

gunów stojana.

Dla silnika z wirnikiem czynnym krok silnika (

)

jest okrelany na podstawie wyra¿enia:

= 2

/pk

w którym:

p _ liczba par biegunów silnika (wirnika lub

stojana)

k _ liczba taktów komutacji.

Dla silnika z wirnikiem biernym odpowiednia

zale¿noæ ma postaæ:

= 2

/Z . k

w którym:

Z _ liczba zêbów wirnika biernego.

Typowy uk³ad po³¹czeñ dla silnika z czteropa-

smowymi uzwojeniami jest przedstawiony na

rys. 2a, a cykl komutacji niezbêdny do prawi-

d³owej pracy silnika _ na rys. 2b.

Zalet¹ silnika tego typu jest mo¿liwoæ zasila-

nia napiêciem o jednej polaryzacji, co znako-

micie upraszcza uk³ady steruj¹ce.

Uk³ady sterowania silnikami

krokowymi czterofazowymi

Przyk³adowe rozwi¹zanie uk³adu sterowania

silnikiem krokowym przedstawiono na rys. 3.

Do wytworzenia impulsów prostok¹tnych (rys.

3c) wykorzystano uk³ad na elementach cyfro-

wych 74LS51 _ bramki typu END-OR oraz

74LS74 _ przerzutniki typu D. Zastosowany sy-

stem sprzê¿eñ zwrotnych oraz doprowadzone

do wejæ CLK impulsy zegarowe zapewniaj¹

wytworzenie wymaganej sekwencji przebiegów

na wyjciach QA _ QD.

Zasada dzia³ania uk³adu jest nastêpuj¹ca: za-

³ó¿my, ¿e pocz¹tkowo po w³¹czeniu zasila-

nia przerzutniki uk³adu US2 by³y wyzerowane

(Q = 0, Q = 1) oraz, ¿e prze³¹cznik S12 by³

ustawiony w po³o¿eniu kierunek wirowania _

w prawo, to oznacza, ¿e na wyjciu inwerte-

ra US3/2 by³ stan logiczny 1. Wówczas na

wejciach bramek uk³adu US1 bêd¹ nastê-

puj¹ce stany:

US1/1 _ 0, US1/2 _ 0, US13/ _ 1, US1/4 _ 1,

US1/5 _ 0, US1/9 _ 1, US1/10 _ 1, US1/13 _ 0.

Bior¹c pod uwagê, ¿e bramki wejciowe uk³a-

du US1 s¹ typu AND, a sumatorami s¹ uk³a-

dy typu NOR, odpowiednia funkcja logiczna

F bêdzie zgodna z zale¿noci¹:

F = AB + CD

w której: A, B i C, D s¹ wejciami bramek

AND.

Tak wiêc dla podanych wejciowych stanów, na

wyjciu US1/6 stan bêdzie wysoki (1), a na wyj-

ciu drugim US1/8 _ niski (0).

Poniewa¿ wyjcia uk³adu US1 s¹ po³¹czone

z odpowiednimi wejciami D uk³adu US2,

SILNIKI KROKOWE

PORADNIK

ELEKTRONIKA

Rys. 1. Budowa silnika z wirnikiem czynnym w postaci magnesu sta³ego (a)

i z wirnikiem biernym (b)

Rys. 2. Uk³ad po³¹czeñ dla silnika krokowego czterofazowego(a)

i wymagany cykl komutacji (b)

dodatnie zbocza pierwszego impulsu zega-

rowego, który pojawi siê na wejciach CLK1

i CLK2 przepisze informacje z wejæ D na wyj-

cia Q, co spowoduje zmianê ich stanu i tym

samym odpowiednie przeprogramowanie sta-

nów na wejciach bramek drugiego przerzut-

nika. Wyjcia Q2 i Q2 pozostan¹ w niezmienio-

nym stanie. Po pierwszym impulsie zegarowym

nie zmieni siê stan na wejciu D1, ulegnie

zmianie natomiast stan na wejciu D2. Drugi

impuls zegarowy spowoduje zmianê stanu na

wyjciach Q2 i Q2, natomiast stan na wyj-

ciach Q1 i Q1 nie ulegnie zmianie.

Prowadz¹c dalej analizê uk³adu ³atwo zau-

wa¿yæ, ¿e na danym wyjciu zmiana stanu

nastêpuje dla co drugiego impulsu zegarowe-

go, natomiast ka¿dy impuls zegarowy powodu-

je zmianê stanu jednoczenie na dwóch wyj-

ciach, co jest w zasadzie spraw¹ oczywist¹

i wynika z konstrukcji przerzutnika. Aby zapew-

niæ odpowiedni¹ wydajnoæ pr¹dow¹, do bez-

poredniego sterowania uzwojeniami silnika

zastosowano tranzystorowe bufory mocy.

Przez zmianê warunków pocz¹tkowych za

pomoc¹ prze³¹cznika S1, jest mo¿liwa zmia-

na kolejnoci pobudzania faz silnika, a tym

samym zmiana kierunku obrotów.

Na rys. 4 przedstawiono wykorzystanie uk³adu

SAA 1027 do sterowania silnikami krokowymi.

Uk³ady sterowania silnikami

dwufazowymi

Sterowanie silnikami dwufazowymi o dwóch

cewkach (lub dwóch grupach cewek) jest nie-

co trudniejsze, gdy¿ pr¹d p³yn¹cy w cewkach

musi zmieniaæ kierunek. Typowe przebiegi

impulsów steruj¹cych cewkami przedstawiono

na rys. 5, natomiast na rys. 6 przedstawiono

pogl¹dowo mostkowy uk³ad sterowania uzwo-

jeniami silnika dwufazowego oraz przebiegi

impulsów steruj¹cych niezbêdnych do jego

prawid³owej pracy.

Uk³ad zrealizowano w formie dwóch wzmac-

niaczy mostkowych, z których ka¿dy zasila

jedn¹ cewkê. Ka¿da z po³ówek wzmacniacza

jest zrealizowana w dwustopniowym uk³adzie

mostkowym i sk³ada siê ze wzmacniacza na-

piêciowego, zbudowanego na pojedynczym

tranzystorze (T1, T6, T7, T12) oraz pary kom-

plementarnej pracuj¹cej w uk³adzie wtórnika

emiterowego (T2, T3, T4, T5, T8, T9, T10,

T11). Zasada pracy uk³adu mostkowego pole-

ga na naprzemiennym przewodzeniu tranzy-

storów w przeciwleg³ych ga³êziach mostka.

Realizuje siê j¹ ci¹giem sygna³ów steruj¹cych,

które dla poszczególnych po³ówek mostka

maj¹ przeciwn¹ polaryzacjê. Ujemny impuls (0)

doprowadzony do bazy tranzystora T1 spowo-

duje jego zablokowanie w wyniku czego na-

st¹pi zablokowanie tranzystora T3 (p-n-p), a wy-

sterowanie tranzystora T2 (n-p-n) przez wzrost

potencja³u na bazie. W tym samym czasie

zostaje doprowadzony impuls dodatni do ba-

zy tranzystora T12, co powoduje jego nasyce-

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Rys. 5.

Przebiegi impulsów

steruj¹cych cewkami

silnika

krokowego

dwufazowego

Rys. 4. Zastosowanie uk³adu SAA1027 do sterowania

silnikiem krokowym czterofazowym

Rys. 6. Mostkowy uk³ad sterowania uzwojeniami silnika

dwufazowego (a) oraz przebiegi impulsów steruj¹cych (b)

nie, zatkanie tranzystora T10 (n-p-n) oraz wy-

sterowanie tranzystora T11 (p-n-p). W ten spo-

sób pr¹d bêdzie p³yn¹³ przez cewkê L1 od

punktu K do K1. W cyklu nastêpnym powi-

nien ustaæ przep³yw pr¹du przez cewkê L1,

a przez cewkê L2 pr¹d powinien pop³yn¹æ

w kierunku od punktu M do M1.

Aby zablokowaæ przep³yw pr¹du przez cewkê

L1 nale¿y doprowadziæ sygna³y o jednako-

wych polaryzacjach do bazy tranzystorów T1

i T12 (mog¹ to byæ np. sygna³y 0). W celu

wymuszenia przep³ywu pr¹du w odpowiednim

kierunku przez cewkê L2 nale¿y doprowadziæ

sygna³ ujemny do bazy tranzystora T6, co

spowoduje wysterowanie tranzystora T4

(n-p-n) oraz doprowadziæ impuls o polaryzacji

dodatniej do bazy tranzystora T7.

Kolejne dwa cykle sekwencji wymagaj¹ wyste-

rowania cewek L1 i L2 pr¹dem p³yn¹cym

w przeciwnym kierunku, co wymaga zmiany

polaryzacji przy³o¿onych poprzednio impul-

sów na przeciwn¹.

Silniki krokowe znacznie upraszczaj¹ kon-

strukcjê mechaniczn¹ urz¹dzenia, którego

praca zale¿y od poprawnoci uk³adów elektro-

nicznych i oprogramowania, a te je¿eli ju¿ raz

zaczê³y dobrze dzia³aæ, to z regu³y dzia³aj¹ do-

brze przez d³u¿szy czas.

Maciej Feszczuk

SAA

1027

100

0,1

6
7
9
11

12 V 350 mA/uzwojenie

+ 12 V

220

zegar

kierunek

8 12

2 13

Silnik

RESET

ZEGAR

l l

Bufor mocy

Zegar Reset

Prawo

Lewo

do uzwojeñ

silnika

Rys. 3. Przyk³ad uk³adu steruj¹cego silnikiem

krokowym czterofazowym (a), uk³ad bufora (b)

oraz przebiegi generowane przez uk³ad (c)

Gdy zawodz¹ inne

metody pomiaru poziomu

cieczy lub materia³ów

sypkich __ stosuje siê

czujniki radarowe.

rz¹dzenia do pomia-

rów i sygnalizacji po-

ziomów cieczy i mate-

ria³ów sypkich s¹

szeroko stosowane

w przemyle. Czujniki

(zwane te¿ przetwor-

nikami) ró¿ni¹ siê od

siebie zarówno pod wzglêdem przy³¹czy me-

chanicznych, materia³ów stosowanych do ich

wykonania, jak i sposobów transmisji sygna³ów

pomiarowych.

Stosuje siê ró¿ne metody pomiaru poziomu:

pojemnociow¹, przewodnociow¹, hydrosta-

tyczn¹, ró¿nicy cinieñ, radiometryczn¹, ultra-

dwiêkow¹, elektromechaniczn¹, wibracyjn¹

i mikrofalow¹.

Wyj¹tkowoæ metody mikrofalowej polega na

wykorzystaniu fal o szczególnych w³aciwo-

ciach. Mikrofale stanowi¹ czêæ widma fal

elektromagnetycznych po³o¿on¹ miêdzy pod-

czerwieni¹ a ultrakrótkimi falami radiowymi.

Przyjmuje siê, ¿e obejmuj¹ pasmo czêstotliwo-

ci od 10

do 10

Hz (1

100 GHz), co w ska-

li d³ugoci fal odpowiada przedzia³owi od 30 cm

do 3 mm. Ze wzglêdu na stosowane czêstotli-

woci i odleg³oci od anten nadawczych

(20

30 m) mamy tu do czynienia z polami da-

lekimi (zagadnienie pól bliskich i dalekich zo-

sta³o omówione w ReAV 7/99 [1]).

W polu dalekim fale elektromagnetyczne s¹ no-

nikami energii elektrycznej i rozchodz¹ siê

w gazach, pró¿ni, p³ynach oraz w wiêkszoci

cia³ sta³ych z wyj¹tkiem metali. Linie si³ pola

elektrycznego i magnetycznego w ruchu falo-

wym s¹ zawsze wzajemnie prostopad³e.

Sk³adowe pola elektromagnetycznego wystê-

puj¹ w cis³ej zale¿noci okrelonej przez im-

pedancjê falow¹. Wytworzone pole elektrycz-

ne drga z czêstotliwoci¹ okrelon¹ przez

ród³o pobudzaj¹ce i nie ulega zmianie na

drodze od ród³a do odbiornika. Pomiary od-

leg³oci opieraj¹ siê na prostoliniowym roz-

chodzeniu siê i sta³ej prêdkoci fal elektroma-

gnetycznych ok. 300 000 km/s.

Wszêdzie tam, gdzie zawodz¹ wszelkie inne

metody pomiarowe poziomu cieczy lub mate-

ria³ów sta³ych, stosuje siê urz¹dzenia radaro-

we. Czujniki radarowe w zastosowaniach prze-

mys³owych to:

czujniki do ci¹g³ego bezkontaktowego po-

miaru poziomu cieczy

czujniki do ci¹g³ego pomiaru poziomu ma-

teria³ów sypkich

RADAROWE CZUJNIKI

POZIOMU CIECZY

(1)

ELEKTRO

NIKA W PRZEMYLE i LABORATORIACH

bariery mikrofalowe do detekcji poziomu

materia³ów sypkich

Czujniki do ci¹g³ego

bezkontaktowego pomiaru

poziomu cieczy

Sondy radarowe tej grupy sk³adaj¹ siê z ante-

ny prêtowej lub sto¿kowej oraz modu³ów: w.cz.,

mikroprocesorowego i operatorsko-odczyto-

wego. Wymienny modu³ operatorsko-odczyto-

wy, wyposa¿ony w wywietlacz LCD i przyci-

ski, nie jest wykorzystywany podczas normal-

nej pracy sondy. Jeden egzemplarz tego mo-

du³u wystarcza do programowania wielu sond.

Dziêki komunikacji cyfrowej sondy mog¹ byæ

obs³ugiwane zdalnie za pomoc¹ komputera lub

komunikatora.

Przyrz¹dy instaluje siê w górnej czêci zbior-

ników. Wylot anteny sto¿kowej lub czêæ ak-

tywna anteny prêtowej powinny znajdowaæ

siê poni¿ej górnej krawêdzi zbiornika. Budowa

kompaktowa, przy³¹cza gwintowe i ko³nierzo-

we u³atwiaj¹ monta¿.

Zasada pomiaru

Przyrz¹d nie mierzy bezporednio poziomu

cieczy, lecz odleg³oæ miêdzy miejscem

w którym jest zamontowany a powierzchni¹

cieczy. Fala elektromagnetyczna padaj¹c na

powierzchniê stanowi¹c¹ granicê dwóch orod-

ków o ró¿nych przenikalnociach dielektrycz-

nych (

2) odbija siê zgodnie z prawami fi-

zyki (czêciowo przechodzi przez powierzch-

niê graniczn¹ ) i dociera z powrotem do ante-

ny, która spe³nia równie¿ funkcjê odbiornika.

W uk³adach mikroprocesorowych wykorzystuje

siê specjalne algorytmy rozró¿niaj¹ce echo

prawdziwe _ odbite od powierzchni cieczy, od sy-

gna³ów fa³szywych _ powstaj¹cych w wyniku

odbiæ od cian zbiornika lub sta³ych elementów

mechanicznych zamontowanych wewn¹trz.

Odleg³oæ D do powierzchni cieczy (rys.1) jest

wprost proporcjonalna do ca³kowitego czasu

przelotu impulsów radarowych t:

D = c

t/2

przy czym: c _ prêdkoæ rozchodzenia siê

fal elektromagnetycznych

≈

m/s.

W celu okrelenia odleg³oci nale¿y zatem

zmierzyæ czas t. Metoda pomiaru okrelona jest

jako PTOF (Pulsed Time _ Of Flight).

Obliczenie wyniku pomiaru jest dokonywane

w module mikroprocesorowym wed³ug zale¿-

noci: H = K _ D

w której K jest wysokoci¹ liczon¹ od dolnej

powierzchni przy³¹cza technologicznego, wpro-

wadzon¹ do przetwornika w czasie kalibracji.

Tego typu urz¹dzenie skonstruowano z prze-

znaczeniem do zbiorników magazynowych

i buforowych. Je¿eli wewn¹trz zbiorników znaj-

duje siê wiele elementów konstrukcyjnych

(np. drabinki, wê¿ownice, mieszad³a) lub po-

wierzchnia medium jest silnie pofalowana,

mo¿na dokonaæ pomiaru w rurze os³onowej

umieszczonej wewn¹trz zbiornika lub w tzw.

by-passie na zewn¹trz.

Do rur os³onowych i by-passów o rednicach

nominalnych DN50 lub DN80 stosuje siê krót-

k¹ antenê prêtow¹ o d³ugoci kilkunastu cm

wykonan¹ z teflonu (PTFE). Przy wiêkszych

rednicach nominalnych preferowane s¹ an-

teny z teflonu lub PPS d³ugoci kilkudziesiê-

ciu cm (35

55 cm).

Sondy z antenami sto¿kowymi wykonywane

ze stali nierdzewnej zapewniaj¹ bezpieczny

pomiar toksycznych produktów w temperatu-

rze dochodz¹cej nawet do 250

Warunki istniej¹ce w zbiornikach i rodzaj mie-

rzonej cieczy okrelaj¹ zakresy pomiarowe

sond. W tablicy 1 podano klasy produktów

w zale¿noci od sta³ej dielektrycznej, a w ta-

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Klasa cieczy

Sta³a dielektryczna

Przyk³ady cieczy

1,4

1,9

Nie przewodz¹ce, np. propan , butan itp.

1,9

4,0

Nie przewodz¹ce, np. produkty rafineryjne, benzyna, olej, toluen itp.

4,0

10,0

Np. stê¿one kwasy, roztwory organiczne, estry, alkohole, aceton itp.

mieszaniny olej/woda

> 10,0

Przewodz¹ce ciecze, roztwory wodne, rozcieñczone kwasy i zasady

T a b l i c a 1. Klasyfikacja cieczy pod wzglêdem sta³ej dielektrycznej

Punkt

odniesienia

Czêæ nieaktywna

anteny prêtowej

Miejsce wysy³ania

impulsów

Max. poziom

Rys. 1.

Pomiar

mikrofalowy

metod¹ PTOF

zapobiec zaleca siê monta¿ w odleg³oci mi-

nimum 30 cm od ciany).

Bogdan Radziszewski

L I T E R A T U R A

[1] Kalisz J.: Pomiary pól elektromagnetycznych . ReAV,

nr 7/1999

[2] D.Halliday, R.Resnick: Fizyka 2. Wydawnictwo Nauko-

we PWN, Warszawa 1998

[3] General Specifications Catalogue: Endress+Hauser,

1998

[4] Instrukcja obs³ugi Micropilota FMR 231 Endress+Hauser

blicy 2 _ zakresy pomiarowe w funkcji zasto-

sowania i warunków pomiaru na przyk³adzie

sondy typu Micropilot FMR 231 produkcji firmy

Endress+Hauser.

Sposób przeprowadzenia

pomiaru na przyk³adzie sondy

Micropilot FMR 231

Zaprogramowanie sondy Micropilot nastêpu-

je przez wprowadzenie odleg³oci K (zbiornik

pusty), odleg³oci L (zbiornik pe³ny ) oraz ko-

du rodzaju zastosowania, który umo¿liwia au-

tomatyczne dostrojenie przyrz¹du do warun-

ków pomiarowych. Standardowa czêstotliwoæ

pracy wynosi 5,8 GHz i le¿y w zakresie czêsto-

tliwoci dopuszczonych do zastosowañ prze-

mys³owych. Niewielka energia emitowanych

impulsów rzêdu 1 mW umo¿liwia monta¿ na

zbiornikach metalowych lub z tworzyw sztucz-

nych nie stwarzaj¹c zagro¿eñ dla zdrowia lu-

dzi ani stanu rodowiska.

Dok³adnoæ pomiaru sond¹ Micropilot FMR

231 zale¿y od nastawionego zakresu pomiaro-

wego oraz rodzaju mierzonej cieczy. W wa-

runkach odniesienia, w zakresie do 10 m _

przyrz¹d mierzy z dok³adnoci¹ do

10 mm;

powy¿ej 10 m

0.1 % zakresu pomiarowego.

Sondy z antenami prêtowymi s¹ idealne do

pomiarów poziomu w zbiornikach z kwasami

i ³ugami. W celu unikniêcia ewentualnych osa-

dów lub kondensatów znajduj¹cych siê przy

króæcach pomiarowych wykonywane s¹ ante-

ny prêtowe maj¹ce czêæ nieaktywn¹, która

przesuwa miejsce wysy³ania impulsów o 100

mm, 250 mm od miejsca zamocowania ko³nie-

rza lub gwintu.

Na pomiar nie maj¹ wp³ywu: zmiany gêstoci,

przewodnoæ produktu, rozk³ady temperatur

w zbiorniku, wysokie cinienia, pêcherze powie-

trza w cieczy, pró¿nia i opary wewn¹trz zbiornika.

Podczas stosowania sond radarowych nale¿y

uwzglêdniæ nastêpuj¹ce czynniki.

Powstawanie echa na ka¿dym obiekcie

(rys. 2), który znajdzie siê w obrêbie sto¿ka pro-

mieniowania.

Silniejszy sygna³ echa od obiektów znaj-

duj¹cych siê bli¿ej anteny.

Wystêpowanie zjawiska interferencji z wi¹z-

k¹ pomiarow¹ w przypadku silnego fa³szywe-

go echa (wówczas w fazie kalibracji nale¿y wy-

t³umiæ echa fa³szywe).

Koniecznoæ wyeliminowania strugi wlewa-

nej cieczy z obrêbu sto¿ka promieniowania.

Powstanie podwójnego echa po zamonto-

waniu sondy w rodku zbiornika (aby temu

Klasa cieczy

Zakres pomiarowy

Zbiorniki magazynowe Zbiorniki buforowe rednice rur os³onowych lub by-passów

DN 50

DN 80

10 m

20 m

10 m

5 m

10 m

20 m

15 m

8 m

10 m

20 m

10 m

20 m

T a b l i c a 2. Zakresy pomiarowe w funkcji zastosowania i warunków pomiaru

min. 30 cm

Fa³szywe echo

Echo poziomu

VOH8

Ka¿dy obiekt

znajduj¹cy siê

w obrêbie sto¿ka

promieniowania

jest ród³em

fa³szywego

echa

Rys. 2. Mocowanie sondy na zbiorniku

Drodzy Czytelnicy

Prosimy o ocenê wybranych artyku³ów
tego numeru w skali punktowej od 0 do 10.
Ka¿dy uczestnik ma do dyspozycji 10 punktów,
które mo¿e rozdzieliæ na kilka artyku³ów lub przyznaæ
je jednemu, najbardziej interesuj¹cemu. Suma
przyznanych punktów nie mo¿e byæ wiêksza ni¿ 10.
Odpowiedzi nie spe³niaj¹ce tego warunku nie bêd¹
brane pod uwagê.

Wród uczestników ankiety rozlosujemy nagrody _
5 odtwarzaczy osobistych.

Termin nadsy³ania ankiet _ 25 marca 2000 r.

Listê nagrodzonych osób opublikujemy w nrze 5/2000.

Artyku³om z nr 3/2000 przyznajê nastêpuj¹ce liczby punktów (od 0 do 10; suma maksimum 10):

1. Z kraju i ze wiata .........................................................................................................

2. Multimetry i przystawki cêgowe (2) ............................................................................

3. Pilot radiowy z zabezpieczeniem szyfrowym ........................................................

4. Przetwornik napiêcie-pr¹d ......................................................................................

5. Generator telefoniczny ..........................................................................................

6. Wskanik cyfrowy do czujnika temperatury Pt-100 ..............................................

7. ADT70 _ wzmacniacz i uk³ad polaryzuj¹cy do rezystancyjnych czujników

temperatury..................................................................................................................

AAN

NKKIIEETTAA

REDAGUJ WRAZ Z NAMI

REDAGUJ WRAZ Z NAMI 3/2000

Nagrody w ankiecie

REDAGUJ WRAZ Z NAMI

1/2000

Dziêkujemy za liczny udzia³ w ankiecie. Wasze opinie pomog¹ nam
w ustalaniu tematyki dalszych numerów Radioelektronika. W wyniku lo-
sowania nastêpuj¹cy uczestnicy ankiety otrzymuj¹ nagrody _
odtwarzacze osobiste: Marek Milewski _ Niechlów, Krzysztof Miko³ajski
_ Starogard Gdañski, Stanis³aw Sowa _ Gdañsk, Stanis³aw Pelczar
_ Kêty, Dariusz Kalinowski _ Budry

Nagrody wysy³amy poczt¹.

Liczba punktów

Przegl¹d wydawnictw

Krzysztof Weso³owski
SYSTEMY RADIOKOMUNIKACJI RUCHOMEJ

Wyd. II rozszerzone i uaktualnione. WK£ Warszawa 1999

W 1998 r. ukaza³o siê pierwsze wydanie tej ksi¹¿ki, które recenzowa-

limy w nr 4/1999 ReAV. Wystarczy³ rok, aby ksi¹¿ka siê rozesz³a,

a wydawnictwo wypuci³o na rynek drugie wydanie. Wniosek: telefo-

ny komórkowe ju¿ siê

wprawdzie opatrzy³y,

ale ludziom jest po-

trzebna wiedza g³êb-

sza ni¿ informacja

o kolorach obudowy

oraz pojawiaj¹cych siê

i znikaj¹cych kolejnych

typach terminali, które

z punktu widzenia

u¿ytkownika niewiele

siê od siebie ró¿ni¹.

Wydanie drugie jest

nieco rozszerzone,

a do treci Autor wniós³

uaktualnienia wynika-

j¹ce z rozwoju tematy-

ki w okresie jednego

roku. Ksi¹¿ka jest

w zwi¹zku z tym nieco

grubsza (o 24 strony),

ale jej uk³ad i podsta-

wowe treci nie uleg³y

zmianie. Widziana na pó³ce ksiêgarni, ró¿ni siê od pierwszego wyda-

nia kolorem ok³adki (por. z ReAV4/1999) z tym samym terminalem No-

kia Communicator. Wyranie urós³ w niej jednak i zmieni³ siê rozdzia³

XVII Przysz³e systemy radiokomunikacji ruchomej (rozszerzenie

i przebudowa informacji o systemie UMTS, obszerne omówienie no-

wej koncepcji tzw. radia programowalnego Software Radio oraz no-

we informacje o rozwoju systemu MBS). Doszed³ nowy rozdzia³

XVIII Zastosowanie techniki anten inteligentnych w systemach tele-

fonii komórkowej. Ta technika ju¿ w bliskiej przysz³oci umo¿liwi

znaczne powiêkszenie pojemnoci systemów komórkowych dziêki in-

teligentnemu ukierunkowaniu wi¹zki lub wi¹zek promieniowania, le-

dz¹cych np. przemieszczanie siê stacji ruchomej lub zmianê wzglêd-

nego po³o¿enia stacji bazowej. W sumie, jest to rzadkie, a wiêc god-

ne polecenia, po³¹czenie dobrej ksi¹¿ki dla profesjonalistów z infor-

macjami zrozumia³ymi dla nieprofesjonalistów.

(lk)

LOGO! praktyczne zastosowania

Nak³adem polskiego oddzia³u firmy Siemens ukaza³ siê poradnik, bêd¹cy

zbiorem praktycznych przyk³adów zastosowañ modu³u logicznego LO-

GO!.

Uniwersalny modu³ logiczny LOGO! jest miniaturowym urz¹dzeniem prze-

widzianym do stosowania g³ównie w instalacjach elektrycznych pr¹du prze-

miennego o napiêciu znamionowym 115/230 V (rzeczywiste wartoci w za-

kresie 85

265 V) i czêstotliwoci 47

63 Hz; s¹ równie¿ dostêpne wersje

przewidziane do zasilania napiêciem sta³ym o wartoci nominalnej 24 V. Jest

przystosowany do instalowania na

typowej szynie monta¿owej o sze-

rokoci 35 mm, stosowanej m.in.

do mocowania bezpieczników

w domowych instalacjach elek-

trycznych i zajmuje miejsce czte-

rech modu³ów o pojedynczej sze-

rokoci. Mo¿e pe³niæ funkcje pro-

gramowanego w³¹cznika i wy³¹cz-

nika urz¹dzeñ elektrycznych, ta-

kich jak lampy, grzejniki, pompy,

urz¹dzenia klimatyzacyjne i wenty-

lacyjne oraz inne urz¹dzenia o na-

pêdzie elektrycznym.

Zebrano 23 przyk³ady zastosowañ

sterownika LOGO! do praktycznej

realizacji urz¹dzeñ steruj¹cych, sto-

sowanych jako uk³ady alarmowe,

do sterowania urz¹dzeniami w go-

spodarstwie domowym, jako uk³ady steruj¹ce do celów automatyki przemy-

s³owej, jak równie¿ w tak nietypowym zastosowaniu, jak losowe wyznacza-

nie osób do indywidualnej kontroli.

LOGO! praktyczne zastosowania

wylemy neodp³atnie tym oso-

bom, które nadel¹ projekty z w³asnymi pomys³ami nowych zastosowañ ste-

rownika LOGO!. Zg³oszenia prosimy przysy³aæ w terminie do 31

marca br.

(cr)

Imiê i nazwisko .......................................................................

....................................................................................................

Adres:.....................

.............................................................................

................................................................................................................

.........................................................................................................
Wiek: ............. lat
Wykszta³cenie:

podstawowe

rednie

wy¿sze

Czy jest Pan(i) prenumeratorem ReAV?

tak

nie

Propozycja tematu, który nale¿a³oby omówiæ w ReAV.
.....................................................................................................
................................................................................................................
......................................................................................................

8. 1111 Miêdzynarodowe Targi Komputer Expo

2000 ....................................

9. Silniki krokowe ................................................................................................

10. Radarowe czujniki poziomu cieczy (1) ........................................................

11. Aktualnoci ....................................................................................................

12. Przenone odtwarzacze p³yt kompaktowych ................................................

13. Projektory (2) .................................................................................................

14. 49 godzin zapisu cyfrowego ..........................................................................

15. Kolumny g³onikowe .....................................................................................

16. VDO DAYTON nowa marka samochodowych multimetrów .........................

17. Odtwarzacz DVD 950 firmy Philips ..............................................................

18. Odbiornik telewizyjny 100 Hz LG Flatron CE-29Q12IP ...............................

Przegl¹d wydawnictw

Miros³aw Rusek, Jerzy Pasierbiñski

ELEMENTY i UK£ADY ELEKTRONICZNE

W PYTANIACH i ODPOWIEDZIACH

Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1999.

Wydanie III, stron 398

Jest to trzecie wydanie tej popularnej i bardzo przydatnej ksi¹¿ki. Autorzy,

w przystêpny sposób podaj¹ podstawy wspó³czesnej elektroniki _ tak analo-

gowej jak i cyfrowej. Tematyka ksi¹¿ki jest bardzo szeroka _ od praw Ohma

i Kirchoffa a¿ do przetworników a/c i uk³adów ASIC. Pierwsze rozdzia³y po-

wiêcono sprawom podstawowym: definicjom, jednostkom, podstawom teo-

rii obwodów. Nastêpnie, w kilku dalszych rozdzia³ach, autorzy omawiaj¹

podzespo³y elektroniczne _ bierne

i czynne, w³¹cznie z elementami opto-

elektronicznymi. Uwzglêdniono te¿

elementy RLC przeznaczone do po-

wszechnie teraz stosowanego monta-

¿u powierzchniowego. W oddzielnym

rozdziale przedstawiono elementy

i uk³ady zasilaj¹ce _ ogniwa, akumu-

latory, zasilacze, stabilizatory.

Dalsza, obszerna czêæ ksi¹¿ki obej-

muje uk³ady analogowe. Opisano

podstawowe uk³ady wzmacniaj¹ce

z tranzystorami bipolarnymi i unipolar-

nymi, wp³yw sprzê¿enia zwrotnego

na pracê uk³adów, a nastêpnie ró¿ne

rodzaje wzmacniaczy oraz generato-

ry i niektóre wybrane nieliniowe uk³a-

dy analogowe, w tym tak¿e kompara-

tory napiêcia i przetworniki analogo-

wo-cyfrowe i cyfrowo-analogowe.

Uk³adom cyfrowym powiêcono

znacznie mniej uwagi ni¿ analogo-

wym. Omówiono ich klasyfikacjê, podstawowe elementy oraz, doæ skrótowo,

budowê i w³aciwoci cyfrowych uk³adów TTL, ECL, I

L, MOS i CMOS.

Ksi¹¿kê zamyka opis uk³adów ASIC _ programowalnych struktur logicznych

(PLD) oraz programowalnych przez u¿ytkownika matryc bramkowych (FPGA).

Ksi¹¿ka umo¿liwia zrozumienie budowy i fizycznych zasad dzia³ania ele-

mentów i uk³adów elektronicznych, a tak¿e ich w³aciwoci funkcjonal-

nych. Matematyczne podstawy omawianych zagadnieñ podano tylko

w zakresie absolutnie niezbêdnym, bez prze³adowania materia³u wzorami.

Osobicie nie jestem zwolennikiem podawania materia³u w formie pytañ

i odpowiedzi, a tê w³anie metodê zastosowano w omawianej ksi¹¿ce.

Trzeba jednak przyznaæ, ¿e taka metoda w ¿adnym stopniu nie utrudnia

korzystania z ksi¹¿ki, a mo¿e u³atwiæ np. przygotowanie siê do egzaminów.

Ksi¹¿kê wydano w roku 50-lecia zas³u¿onych Wydawnictw Naukowo-

Technicznych. Jest godna polecenia wszystkim interesuj¹cym siê elek-

tronik¹ i pracuj¹cym w tej dziedzinie.

M. Nadachowski

Ksi¹¿kê mo¿na nabyæ za zaliczeniem pocztowym (cena

32 z³). Adres: Dzia³ Handlowy WNT, skr. poczt. 359,

00-950 Warszawa, tel./fax 826-82-93). Do³¹czenie

tego kuponu upowa¿nia do zakupu z rabatem 10%

(cena 28,80 z³ + koszt przesy³ki 3 z³). Kupon jest

równie¿ uwzglêdniany przy zakupie tej ksi¹¿ki w

patronackiej ksiêgarni WNT - Salonie Wydawców

w Warszawie przy ul. Mazowieckiej 2/4.

ReA

V 3/2000-01-03

rabat 10 %

AKTUALNOCI

JUBILEUSZOWY CD

WALKMAN FIRMY SONY
F

irma Sony uczci³a piêtnastolecie przeno-

nych odtwarzaczy CD wprowadzaj¹c na ry-

nek model D-EJ01. Ze wzglêdu na okr¹g³y

kszta³t przypomina on p³ytê CD. Taki sam

kszta³t ma pilot z ciek³okrystalicznym wywie-

tlaczem. Mo¿liwe jest wywietlanie tytu³ów

utworów zapisanych na p³ycie (CD text). Obu-

dowa wykonana z magnezu ma szczelinowy

mechanizm ³adowania p³yty, zamiast odchyla-

nej pokrywy. System ochrony antywstrz¹sowej

G Protection zapewnia niezak³ócon¹ pracê

urz¹dzenia nawet w czasie biegania. Jakoæ

niskich tonów poprawia funkcja Mega Bass. Za

pomoc¹ ³¹cza optycznego mo¿na do³¹czyæ

odtwarzacz CD do urz¹dzenia MiniDisc. Jest

on zasilany z akumulatorów.

P.J.

ODTWARZACZE

DVD-AUDIO A7 i A10

FIRMY TECHNICS.
W

drugiej po³owie roku planowana jest sprze-

da¿ odtwarzaczy nowego standardu p³yt DVD-

audio. Te p³yty daj¹ perfekcyjne odwzorowa-

nie dwiêku dziêki czêstotliwoci próbkowania

192 kHz ( CD 44,1 kHz) i 24-bitowej rozdziel-

czoci ( CD 16 bitów). Na p³ycie DVD-audio ist-

nieje mo¿liwoæ zapisu wielokana³owego nie-

skompresowanego dwiêku w szeciu kana-

³ach. Jest wtedy znacznie lepsza mo¿liwoæ re-

alizacji dwiêku przestrzennego, z prawdzi-

CYFROWA KAMERA

NV-EX3EG PANASONIC

edn¹ z najmniejszych na wiecie kamer cy-

frowych jest kamera NV-EX3EG. Zosta³a wy-

ró¿niona przez stowarzyszenie dziennikarzy

EISA w ubieg³ym roku. Ma masê ok. 400 g bez

baterii i wymiary 49x108x86 mm. Filmowanie

u³atwia kolorowy 2,5 ekran LCD lub 0,5 wizjer.

Minimalne natê¿enie owietlenia ze wzmocnie-

niem cyfrowym wynosi 0,5 lx, zoom jest

10-krotny. Z ciekawych mo¿liwoci mo¿na

wymieniæ funkcjê obraz w obrazie, wykonywa-

nie zdjêæ pojedynczych lub se-

rii zdjêæ wywietlanych potem

na jednym zdjêciu (Multi scre-

en). Wyjcia cyfrowe DV link i

RS-232 umo¿liwiaj¹ przesy³a-

nie i obróbkê zdjêæ w kompute-

rze. Kamera nagrywa w trybie

SP i LP. Akumulator litowy wy-

starcza na 2 godziny pracy. Po-

bór mocy bez w³¹czonego

ekranu LCD wynosi 4 W. Cena

kamery 6999 z³.

P.J.

ODTWARZACZE DVD

2230/2280 FIRMY LG

irma LG wprowadzi³a na rynek dwa mode-

le odtwarzaczy DVD w prawie identycznych

obudowach. Obudowy ró¿ni¹ siê konstrukcj¹

tarczy do zmiany szybkoci odtwarzania filmu.

W modelu 2230 jest to przycisk, a w modelu

2280 jest ona obrotowa. Model 2280 (fot.) ma

lepsze wyposa¿enie. Wbudowany dekoder

Dolby Digital/MPEG2 dekoduje cyfrowe sy-

gna³y fonii na 6 analogowych sygna³ów. Posia-

daj¹c wzmacniacz lub szeciokana³owy ampli-

tuner i zestaw kolumn g³onikowych, mo¿na

zbudowaæ kino domowe. Oba odtwarzacze

maj¹ system 3D Surround przetwarzaj¹cy cy-

frowe sygna³y 6-kana³owej fonii na dwa kana-

³y analogowe. Wystarczaj¹ wtedy dwa g³oni-

ki telewizora, aby wytworzyæ przestrzeñ i wra-

¿enia akustyczne charakterystyczne dla kina

domowego. Na uwagê zas³uguj¹ funkcje po-

wiêkszania obrazu i pamiêæ wybranych scen.

Zaznaczony fragment stop klatki mo¿na po-

wiêkszyæ 16-krotnie. Tak¿e wybrany moment

filmu mo¿emy zaznaczyæ i wprowadziæ za-

znaczon¹ klatkê filmu do pamiêci odtwarzacza,

aby póniej rozpocz¹æ odtwarzanie od tego

miejsca. Takich miejsc mo¿e byæ piêæ. Ceny

odtwarzaczy: DVD-22301699 z³, a DVD-2280

2499 z³.

P.J

ZESTAW

CREATIVE CD-RW

BLASTER® CD - STUDIO
F

irma Creative Technology Ltd. wprowadzi³a

na rynek zestaw z³o¿ony z nagrywarki CD-

RW Blaster® i pakietu programowego CD-

Studio, umo¿liwiaj¹cego nagrywanie i kopiowa-

nie p³yt w ci¹gu zaledwie kilku minut. U¿ytkow-

nicy mog¹ tworzyæ i kompilowaæ cie¿ki mu-

zyczne oraz pliki audio w formatach MP3, MI-

DI i WAV, nagrywaj¹c je na p³ytach CD-R

i CD-RW. Nagrywarka jest wyposa¿ona w pro-

gram do nagrywania p³yt CD-R (Nero 4.0)

oraz oprogramowanie Prassi abCD s³u¿¹ce do

zapisu danych cyfrowych na p³ytach CD-RW

tak, jak na dysku twardym. Pakiet CD Studio

stanowi kompletny zestaw narzêdzi umo¿li-

wiaj¹cych nie tylko kopiowanie CD, ale równie¿

tworzenie wysokiej jakoci etykiet. Zestaw za-

wiera oprogramowanie do tworzenia p³yt CD

technik¹ przeci¹gnij i upuæ, 10 czystych

p³yt CD-R, jedn¹ p³ytê CD-RW i program do

etykietowania, wraz z próbkami naklejek. Na-

grywarka Blaster CD-RW stanowi tanie rozwi¹-

zanie do archiwizacji muzyki i danych kompu-

terowych za cenê wielokrotnie ni¿sz¹ od ceny

dyskietek ZIP. Cena zestawu ok. 230 USD.

(cr)

w¹ naturaln¹ atmosfer¹ sali koncertowej lub

klubu jazzowego. Aby osi¹gn¹æ takie para-

metry opracowano przetwornik MASH o czê-

stotliwoci próbkowania 192 kHz i rozdziel-

czoci 24 bitów. Uk³ad wirtualnej baterii chro-

ni cyfrowe uk³ady przed zak³óceniami przedo-

staj¹cymi siê z zasilania. Uk³ad Audio-Only

odseparowuje uk³ady audio od wideo, zapew-

niaj¹c czyst¹ reprodukcjê dwiêku. W odtwa-

rzaczu DVD-Audio A10 (fot.) uk³ad cyfrowego

przetwarzania Digital Re Master Processing

poszerza pasmo przenoszonych czêstotliwo-

ci przy odtwarzaniu zwyk³ych p³yt CD. Jest

tak¿e mo¿liwoæ odtwarzania p³yt DVD-Video.

P.J

ynek odtwarzaczy

p³yt kompaktowych

jest ju¿ od dawna

opanowany przez

kilka firm. Wydaje

siê, ¿e pozostali

producenci pogo-

dzili siê z tym fak-

tem. Na placu boju zostali w zasadzie:

Sony, Panasonic, Aiwa i Kenwood. Firmy te

konkuruj¹c miêdzy sob¹ wprowadzaj¹ na ry-

nek co rok, a czasem nawet czêciej, nowe

modele, w których staraj¹ siê zastosowaæ

nowe, coraz to doskonalsze rozwi¹zania

techniczne.

Poda¿ odtwarzaczy przenonych, nazywa-

nych te¿ osobistymi, jest na rynku niezbyt

imponuj¹ca. Autorowi niniejszego artyku³u

uda³o siê zebraæ dane na temat zaledwie 34

odtwarzaczy produkowanych przez tylko 7

firm.

Do najbardziej atrakcyjnych cenowo nale¿y

zaliczyæ odtwarzacze osobiste firmy Thom-

son, maj¹cej zak³ad produkcyjny w Polsce.

Ju¿ za 300 z³ mo¿na kupiæ odtwarzacz LAD

870 o wystarczaj¹cej liczbie funkcji i o przy-

zwoitych parametrach (45-sekundowa pa-

miêæ przeciwwstrz¹sowa, gruboæ 26 mm).

Pamiêæ przeciwwstrz¹sowa

Klasyczna pamiêæ przeciwwstrz¹sowa

umo¿liwia ods³uch p³yty pozbawiony

przerw powsta³ych w wyniku wstrz¹sów

mechanicznych. W czasie wstrz¹su jest od-

twarzana zawartoæ pamiêci stale uaktual-

nianej w trakcie odtwarzania p³yty. Im wiêk-

sza ta pamiêæ, tzn. im wiêcej daje siê w

niej zapisaæ, tym lepiej. Pojemnoæ tej pa-

miêci (jest to np. w odtwarzaczach firmy

Panasonic pamiêæ typu D-RAM) przyjê³o

siê podawaæ nie w megabajtach (spotyka siê

wartoci do 16 MB), lecz w sekundach cza-

su trwania zapamiêtanego materia³u mu-

zycznego.

Rozwiniêciem klasycznej pamiêci przeciw-

wstrz¹sowej jest rozwi¹zanie zastosowa-

ne w odtwarzaczach osobistych przez firmê

Panasonic. Pamiêæ Anti-Shock Memory II

zwiêksza odpornoæ odtwarzacza nie tylko

na wstrz¹sy pionowe, lecz równie¿ na

wstrz¹sy poziome, które jak siê okazuje

wystêpuj¹ najczêciej przy przenoszeniu

odtwarzacza na pasku lub w torbie.

Funkcje u¿ytkowe

Do funkcji spotykanych we wszystkich, bez

wyj¹tku, odtwarzaczach nale¿y funkcja pro-

gramowania. Choæ najczêciej spotyka siê

mo¿liwoæ zaprogramowania, a potem od-

tworzenia w tak ustalonej kolejnoci dwu-

dziestu kilku utworów, z tzw. swobodnym do-

stêpem, to niektórzy producenci, jak np.

Philips, umo¿liwiaj¹ zaprogramowanie a¿

99 utworów. Trudno dociec w jakim celu, je-

li najczêciej spotykane p³yty kompaktowe

nie zawieraj¹ wiêcej ni¿ ok. 30 utworów.

Przy okazji warto zaznaczyæ, ¿e tylko odtwa-

rzacze tej firmy umo¿liwiaj¹ odtwarzanie

samodzielnie nagranych p³yt kompakto-

wych typu CD-RW.

Funkcje u¿ytkowe odtwarzaczy przeno-

nych s¹ w zasadzie takie same jak od-

twarzaczy stacjonarnych. Nale¿¹ do nich:

powtarzanie wybranego utworu lub ca³ej

p³yty, omijanie wybranego utworu, powtarza-

nie w kolejnoci losowej, wyszukiwanie oraz

funkcja introscan, tj. parosekundowy prze-

gl¹d wszystkich utworów znajduj¹cych siê

na p³ycie.

Do funkcji typowych dla odtwarzaczy prze-

nonych, i spotykanych tylko w nich, nale-

¿y zaliczyæ: blokadê przycisków (hold)

zapobiegaj¹c¹ przypadkowemu uruchomie-

niu odtwarzacza, funkcjê wznowienia (resu-

me) zatrzymanie odtwarzania i wznowie-

nie go w dowolnym momencie oraz funkcjê

automatycznego wy³¹czenia zasilania po

d³u¿szym okresie nieu¿ywania.

Do funkcji u¿ytkowych odtwarzaczy nale¿y

te¿ zaliczyæ zdalne sterowanie pilotem umie-

szczonym na przewodzie s³uchawek, jednak

funkcja ta spotykana jest tylko w niewielu,

dro¿szych modelach odtwarzaczy. Warto

te¿ zauwa¿yæ, ¿e tyko dwa odtwarzacze, Ai-

wa XP-R100 i Sony D-F413 maj¹ cyfrowy

tuner FM/AM z pamiêci¹ stacji.

Korekcje dwiêku

Wszystkie odtwarzacze s¹ wyposa¿one w

typowe, w sprzêcie przenonym, systemy

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Przenony odtwarzacz

p³yt kompaktowych

pozwoli Ci s³uchaæ

Twoich ulubionych

p³yt gdziekolwiek siê

znajdziesz, nie tylko

w domu lecz równie¿

na wycieczce,

na pla¿y, a nawet

w samochodzie.

PRZENONE

ODTWARZACZE P£YT

KOMPAKTOWYCH

Odtwarzacz osobisty SL-SX510 0

firmy Panasonic

Discman Sony D-E775

uwypuklania niskich tonów, takie jak np.

S-XBS Panasonica, DBB Philipsa, Hyper-

Bass firmy JVC, czy cyfrowy Mega Bass fir-

my Sony. Oprócz tego systemu mo¿na spo-

tkaæ: korektor z trzema zaprogramowanymi

fabrycznie charakterystykami przenosze-

nia w odtwarzaczach Panasonica, system

dwiêku dookólnego (surround) w odtwarza-

czach firmy Thomson oraz system Groove

w sprzêcie firmy Sony.

Do ochrony s³uchu u¿ytkownika s³u¿y sy-

stem automatycznego ograniczenia g³o-

noci (np. AVLS - Sony).

Obudowy odtwarzaczy

Odtwarzacz przenony musi mieæ obudowê

wykonan¹ ze specjalnego materia³u, aby

nie uleg³ uszkodzeniu podczas letnich upa-

³ów, na pla¿y czy te¿ w silnie nas³onecznio-

nym, zamkniêtym samochodzie. Do tego

problemu wszystkie firmy produkuj¹ce od-

twarzacze przyk³adaj¹ du¿¹ wagê. Panaso-

nic stosuje w swoim sprzêcie odporne na

wysok¹ temperaturê obudowy wykonane z

poliwêglanów. Firma ta wprowadzi³a te¿

specjalny system Pop-Up szybkiej wymia-

ny p³yty po naciniêciu przycisku p³yta

unosi siê i mo¿na j¹ ³atwo wyj¹æ.

Inn¹, wa¿n¹ tendencj¹ jest sta³e d¹¿enie

producentów do zmniejszenia wymiarów

odtwarzaczy a szczególnie ich gruboci

i masy. Jak widaæ z zestawienia, rekordzist¹

na tym polu jest odtwarzacz Panasonica

SL-SX510 o gruboci obudowy zaledwie

20,8 mm i masie 169 g.

Zasilanie

Wysi³ki producentów odtwarzaczy id¹ te¿ w

kierunku maksymalnego wyd³u¿enia cza-

su odtwarzania z zestawu baterii lub akumu-

latorów. Czas odtwarzania z akumulatorów

w porównaniu z typowymi bateriami alkalicz-

nymi jest d³u¿szy. W odtwarzaczu SL-SX510

Panasonica zastosowano niekonwencjo-

nalne rozwi¹zanie problemu zasilania. U¿y-

to w nim dwa ród³a zasilania. Przy zasila-

niu z dwóch baterii alkalicznych LR03 mo-

¿e on pracowaæ przez 12 godzin, przy zasi-

laniu ze ród³a zewnêtrznego, tj. pojemnika

na baterie LR6, mo¿e odtwarzaæ przez 28

godzin, a przy korzystaniu jednoczenie z

obu tych róde³ a¿ przez 38 godzin. Lep-

szym wynikiem, 64 godziny nieprzerwane-

go odtwarzania, legitymuje siê ju¿ tylko bar-

dzo drogi Sony D-EJ01.

Niebagatelny wp³yw na zmniejszenie zu¿ycia

energii, a tym samym na wyd³u¿enie czasu

odtwarzania, maj¹ te¿ zastosowane podze-

spo³y, zarówno uk³ady scalone jak i specjal-

ne silniki napêdu p³yty. Specjalnie opracowa-

na w tym celu przez firmê Sony technika

Stamina umo¿liwi³a wyd³u¿enie czasu od-

twarzania do 25 godzin.

Nowe odtwarzacze s¹ sprzedawane albo z

bateriami albo z akumulatorami (np. NiMH

o pojemnoci 650 mAh w odtwarzaczach

SL-SX510 i SL-SX410 Panasonica lub typo-

we NiCd w sprzêcie Aiwy). Do ³adowania

akumulatorów lub te¿ do zasilania odtwarza-

cza z sieci, producenci do wiêkszoci mode-

li dostarczaj¹ zasilacze.

Aktualny stan baterii lub stopieñ na³adowa-

nia akumulatora jest wskazywany na wy-

wietlaczu ciek³okrystalicznym albo na

wskaniku zbudowanym z kilku LED.

Odtwarzanie w samochodzie

Wiêkszoæ firm oferuje specjalne modele

odtwarzaczy przeznaczone do pracy w sa-

mochodzie, dostarczaj¹c wraz z nimi wszy-

stkie niezbêdne akcesoria do monta¿u w sa-

mochodzie. Wszystkie odtwarzacze Pana-

sonica mog¹ pracowaæ w samochodzie, a

akcesoria stanowi¹ wyposa¿enie standardo-

we (SL-311C) lub te¿ s¹ dostarczane jako

opcja (pozosta³e modele). Wystarczy po-

³¹czyæ odtwarzacz z gniazdem zapalniczki

za pomoc¹ specjalnego zasilacza oraz jego

wyjcie linii z radioodtwarzaczem samo-

chodowym.

Leszek Halicki

NA RYNKU AV

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Odtwarzacz osobisty

Philips ACT7582 Active

Odtwarzacze osobiste CD

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

ko w wejcia wideo i audio. G³onik ma moc

1 W. Ostroæ i zoom s¹ regulowane rêcznie.

Model XV-C1E ma funkcje Shift, a XV-

C20E mo¿liwoæ podwieszania pod sufitem

oraz projekcjê Avers/Revers. Modele XV-

Z1E i XV-ZW60E maj¹ znacznie wiêkszy

strumieñ wietlny 350 i 400 ANSI lm (C1E 50

i C2DE 60 ANSI lm) i trzy panele LCD. Naj-

lepsze wyposa¿enie ma projektor XV-

ZW60E, oprócz wymienionych wy¿ej funkcji

ma zoom i ostroæ regulowane elektrycz-

nie, funkcjê obraz w obrazie, mo¿liwoæ wy-

boru formatu obrazu 4:3 lub 16:9. Maksymal-

na przek¹tna obrazu wynosi 12,7 m.

Drug¹ grupê stanowi¹ projektory do pre-

zentacji. Przenonymi s¹ monofoniczne

XG-NV4SE i XG-NV51XE, z rêczn¹ regula-

cj¹ ostroci, o masie 4,5 kg, przeznaczone

do wspó³pracy z komputerem. Maj¹ one

zwiêkszony strumieñ wietlny do 700 i 1000

ANSI lm. Umo¿liwiaj¹ otrzymanie obrazu

o przek¹tnej do 7,6 m. Obraz do projektora

mo¿e byæ przesy³any bezprzewodowo fala-

mi podczerwieni. W wyposa¿eniu jest kar-

ta wideo AN-NV4VB.

Znacznie lepsze wyposa¿enie maj¹ mode-

le biurowe z mo¿liwoci¹ przenoszenia

oraz stacjonarne do du¿ych sal. Przyk³a-

dem jest model biurowy XG-NV6XE o roz-

dzielczoci XGA, który ma szereg uk³adów

poprawy jakoci obrazu: separacjê sygna-

³ów luminanacji i chrominancji, cyfrowy filtr

grzebieniowy, redukcjê szumów, uk³ad po-

prawy przejæ miêdzy kolorami, gamma ko-

rekcjê. Komfort obs³ugi podnosi elektronicz-

na regulacja ostroci i zoomu oraz bezprze-

wodowe przesy³anie sygna³ów z kompute-

ra do projektora. Projektor mo¿e byæ moco-

wany do sufitu, ma uk³ad redukcji trapezo-

woci obrazu. W zestawie na CD Romie

s¹ narzêdzia prezentacyjne, np. elektro-

niczny wskanik.

Sony

Najmniejszym z projektorów LCD jest VPL-

CS1 o masie 2,9 kg i rozdzielczoci SVGA

oraz strumieniu wiat³a 600 ANSI lm, z dwo-

ma g³onikami. Dostosowany jest do odbio-

ru 37 sygna³ów komputerowych i wideo.

Uk³ad APA (Auto Pixel Aligment) automa-

tycznie analizuje sygna³ wejciowy i zapew-

nia optymalna jakoæ punktu obrazu, elimi-

nuj¹c przesuniêcia i ustalaj¹c jego wielkoæ.

Ciekaw¹ konstrukcjê ma projektor VPL-PX1

o rozdzielczoci XGA i strumieniu 1000 AN-

SI lumenów. Ma kszta³t niedu¿ej walizki

(wiêkszej ni¿ format A4) z obiektywem

umieszczonym z boku obudowy. Za pomo-

c¹ piercieni umieszczonych blisko obiekty-

wu reguluje siê ostroæ i powiêkszenie. Tak-

¿e obs³uguje 37 formatów sygna³ów kompu-

terowych i wideo. Do zastosowañ biuro-

wych z tej serii nale¿¹ projektory VPL-PX30

i PX20 o rozdzielczoci XGA, ró¿ni¹ce siê

strumieniem wietlnym 2400 i 1400 ANSI lm.

Moc 200 W w lampie UHP mo¿na regulo-

waæ. W trybie obni¿onego poboru mocy

(VPL-PX20 1050 ANSI lm) dwukrotnie wy-

d³u¿a siê trwa³oæ lampy i zmniejsza siê

szum powodowany jej ch³odzeniem. Pro-

jektory s¹ wyposa¿one w narzêdzia prezen-

tacyjne. Funkcjami projektora mo¿na stero-

waæ instaluj¹c w komputerze oprogramo-

wanie (Projector Station). Jedn¹ z mo¿liwo-

ci jest regulacja jaskrawoci, kontrastu i na-

sycenia kolorów. Cyfrowy zoom (4-krotny),

którego powiêkszenie mo¿na zmieniaæ pilo-

tem, u³atwia prezentacjê szczegó³ów. Dobr¹

jakoæ dwiêku stereofonicznego zapewnia

zestaw trzech g³oników, w tym g³onik

niskotonowy.

Typowym zastosowaniem projektora VPL-

VW10HT jest kino domowe. Trzy panele

LCD formatu 16:9 (1366 x 768 punktów)

umo¿liwiaj¹ wywietlanie filmów w formacie

16:9. Wysok¹ jakoæ obrazu zapewniaj¹

uk³ady Digital Reality Creation, uk³ad

3D Gamma Corection, uk³ad separacji sy-

gna³ów luminancji i chrominanacji, uk³ad

redukcji szumów. Uk³ad Cinema Black Mo-

de podkrela szczegó³y na ciemnym tle.

Typowo stacjonarnymi s¹ projektory VPL-

FE100E (SXGA) i VPL-FX200E (XGA) w ta-

kich samych obudowach. Ich du¿y strumieñ

wietlny 3500 i 3100 ANSI lm osi¹gniêto

dziêki zastosowaniu czterech lamp. Przepa-

lenie jednej z lamp nie powoduje awarii,

lecz nieznaczne ciemnienie obrazu.

Ostroæ i powiêkszenie oraz przesuniêcie s¹

regulowane elektronicznie pilotem. Du¿y

wybór obiekty-

wów i mo¿liwoæ

doboru interfej-

sów z ró¿nymi

wejciami umo¿-

liwiaj¹ optymalne

dopasowanie pa-

rametrów projek-

tora do swoich

potrzeb.

PROJEKTORY

(2)

Plus

Jest to mniej znana japoñska firma produ-

kuj¹ca lekkie, przenone projektory DLP

U2-870 i U2-1080 z jednym uk³adem DMD

o masie 2,5 kg do kina domowego z wejcia-

mi Video, S-Video i RGB i do prezentacji

komputerowych (wejcie RS-232). Maj¹

one bardzo dobry kontrast 500:1. Ró¿ni¹ siê

miêdzy sob¹ rozdzielczoci¹ SVGA i XGA

oraz nieznacznie strumieniem wietlnym

700 i 800 ANSI lm. Maksymalna przek¹tna

ekranu - 7,6 m. Wybrany fragment mo¿na

4-krotnie powiêkszyæ. Wymiary obudowy:

wys. 58, szer. 235, d³. 297 mm.

Proxima

Norweska firma Proxima oferuje projektory

biurowe z trzema panelami LCD o strumie-

niu wietlnym od 1000 do 2300 ANSI lm.

Konwersje rozdzielczoci realizuje uk³ad

o nazwie FIT-to-View. We wszystkich mode-

lach ostroæ i zoom s¹ regulowane elek-

trycznie. Wyposa¿one s¹ w dwa wejcia

RS-232, dwa wideo, S-Video, cztery audio

i dwa wejcia myszy.

Sharp

Firma Sharp ma cztery modele projektorów

specjalnie przeznaczonych do domowego ki-

na. Modele XV-C1E i XV-C20E maj¹ jeden

panel LCD i umo¿liwiaj¹ otrzymanie obrazu

o przek¹tnej od 0,5 do 3,8 m przy odleg³oci

od ekranu 0,9

6,6 m. Rozdzielczoæ obrazu

telewizyjnego wynosi: dla projektora XV-C1

_ 340 linii, a XV-C20E_ 500 linii. Obraz

o przek¹tnej 1 m otrzymuje siê przy odleg³o-

ci 1,75 m od projektora. Wyposa¿one s¹ tyl-

Projektory DLP U2-1080 Plus o masie

tylko 2,5 kg

Projektor LCD Proxima DP 6810

Projektor Sharp XG-NV6XE z bezprzewodow¹

transmisj¹ obrazu i dwiêku z komputera

Przenony projektor

Sony VPL-PX1

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Przypomnienie

Projektory LCD dzieli siê na jednopanelpwe i trzypanelowe. W konstruk-

cji jednopanelowej stosuje siê kolorowy panel LCD TFT, który jest ak-

tywn¹ matryc¹ ciek³okrystaliczn¹, wykonan¹ z kolorowych warstw:

czerwonej, zielonej, niebieskiej. Ka¿demu punktowi matrycy odpowia-

da tranzystor steruj¹cy. W celu otrzymania okrelonych odcieni barw po-

szczególne punkty s¹ w³¹czane cyklicznie. Aby powsta³ obraz w projek-

torze, wywietlacz LCD jest owietlany przez wiat³o lampy. wiat³o prze-

chodzi przez uk³ady optyczne, panel LCD, a powsta³y obraz jest ogni-

skowany i powiêkszany w obiektywie, a nastêpnie wywietlany na ze-

wnêtrznym ekranie. Od liczby punktów matrycy zale¿y rozdzielczoæ

obrazu.

Projektor z trzema panelami LCD zawiera, zamiast jednej, trzy mono-

chromatyczne matryce LCD. wiat³o lampy jest rozszczepiane na bar-

wy podstawowe R, G, B i owietla okrelony panel LCD. Sygna³ wizyj-

ny dla poszczególnych barw steruje czasem otwarcia wybranych tran-

zystorów kontroluj¹c iloæ przechodz¹cego wiat³a: zielonego, niebie-

skiego i czerwonego przez punkty obrazowe ka¿dego z paneli LCD. Na-

³o¿one na siebie strumienie wietlne podstawowych barw tworz¹ w obiek-

tywie kolorowy obraz rzutowany na ekran zewnêtrzny.

Projektory DPL/DMD (Digital Light Processing/Digital Micromirror De-

vice). Najistotniejszym elementem projektora jest uk³ad scalony DMD za-

wieraj¹cy na swojej powierzchni 500 000 mikroluster, które s¹ punkta-

mi obrazowymi. Ka¿de z lusterek zawieszono na specjalnym przegubie

umo¿liwiaj¹cym zmianê jego po³o¿enia. Procesor DLP przetwarza sy-

gna³ wideo na sygna³ cyfrowy, który steruje po³o¿eniem lusterek. Obraz

kolorowy powstaje w wyniku przejcia wiat³a lampy przez filtry RGB na-

niesione na wiruj¹cej tarczy. wiat³o po odbiciu i przejciu przez uk³ad

pryzmatów jest kierowane do obiektywu. Obraz powstaje w wyniku se-

kwencyjnego nak³adania siê trzech obrazów dla barw podstawowych R,

G, B. Produkowane s¹ projektory jedno-, dwu- lub trzyuk³adowe; jedne-

mu punktowi obrazowemu dedykowane s¹: jedno, dwa lub trzy luster-

ka na poszczególnych modu³ach DMD, co decyduje o jakoci obrazu.

Projektory CRT maj¹ najwiêksz¹ jaskrawoæ dziêki zastosowaniu spe-

cjalnych kineskopów o przek¹tnej ekranu od 7 do 9 cali. Kineskopy ma-

j¹ trzykrotnie wiêksz¹ jaskrawoæ ni¿ tradycyjny kineskop, s¹ ch³odzo-

ne wod¹ i maj¹ optyczne uk³ady ogniskuj¹ce (elektrostatyczne lub

elektromagnetyczne). W projektorach zastosowano trzy kineskopy,

których ekrany s¹ pokryte luminoforem i filtrem jednej z trzech barw pod-

stawowych. Ka¿da z lamp przetwarza jeden z sygna³ów R, G, B na

obraz telewizyjny w tym kolorze. Lampy s¹ ustawione wzglêdem sie-

bie pod pewnymi k¹tami tak, ¿e z³o¿enie obrazów nastêpuje na po-

wierzchni ekranu. Wad¹ projektorów CRT (nieostre kontury) jest ko-

niecznoæ regulacji zbie¿noci, aby otrzymaæ jednolity, bez zniekszta³-

ceñ obraz. W zale¿noci od konstrukcji regulacjê zbie¿noci prze-

prowadza siê rêcznie lub automatycznie.

Lampy. Najczêciej stosowane s¹ lampy metalowo-halogenowe o mo-

cy 250 do 400 W i trwa³oci od 1000

2000 godzin. Z czasem u¿ytkowa-

nia wiat³o traci swoj¹ bia³¹ barwê, co wp³ywa na jakoæ kolorów. Mniej-

szej mocy (100, 120 W) s¹ lampy UHP (Ultra High Performance),

o znacznie wiêkszej trwa³oci ni¿ lampy metalowo-halogenowe. Ich trwa-

³oæ wynosi od 2000 do 8000 h. Lampy mniejszej mocy nie wymagaj¹ bar-

dzo intensywnego ch³odzenia, przez co projektory ciszej pracuj¹.

Strumieñ wiat³a jest potocznie nazywany si³¹ wiat³a. Przyjêto po-

dawanie tego parametru wed³ug amerykañskiej normy ANSI (Ameri-

can National Standarization Institute). Do celów pomiarowych jest

wywietlany obraz ca³kowicie bia³y, podzielony na 9 czêci. Dla ka¿-

dego pola mierzona jest jaskrawoæ w rodku ka¿dego pola. Z wyni-

ków dziewiêciu pomiarów jest wyliczana rednia, która jest mno¿ona

przez wielkoæ obrazu wyra¿on¹ w m

Rozdzielczoæ obrazu punkty

Standard: VGA (HxV)

640x480

SVGA

800x600

XGA

1024x768

SXGA

1280x1024

UXGA

1600x1200

Korekcja gamma uk³ad stosowany w projektorach LCD, w których pa-

nel LCD ma nieliniow¹ charakterystykê. W celu poprawy jakoci obra-

zu s¹ stosowane uk³ady linearyzuj¹ce wartoci jaskrawoci w funkcji

sygna³u luminancji.

Shift mo¿liwoæ przesuwania obrazu w pionie V i w poziomie H bez

zniekszta³ceñ. Jest to mo¿liwe dziêki zmianie po³o¿enia obiektywu.

Wspó³czynnik Keystona w wyniku nieprostopad³ego ustawienia

obiektywu wzglêdem ekranu powstaje zniekszta³cenie trapezowe

obrazu. W ograniczonym zakresie, dziêki obróbce elektronicznej,

mo¿na usun¹æ te zniekszta³cenia. Wartoæ podawana w stopniach.

Jerzy Justat

Wybrane parametry i funkcje projektorów

ystem D-VHS jest po-

mostem miêdzy koñ-

cz¹c¹ siê er¹ zapisu

sygna³ów analogo-

wych a rozpoczynaj¹-

c¹ siê er¹ zapisu sy-

gna³ów cyfrowych.

Magnetowidy D-VHS

umo¿liwiaj¹ cyfrowy zapis zarówno sygna-

³ów cyfrowych, jak i analogowych i przewi-

duje siê ich zastosowanie do zapisu filmów,

przechowywania danych z komputera lub In-

ternetu oraz rejestracji obrazu w systemach

zabezpieczeñ (rys. 1). Szybki rozwój cyfro-

wej telewizji satelitarnej i Internetu powodu-

je, ¿e do naszych domów dotr¹ filmy, gry,

programy komputerowe, które bêdziemy

mogli zapisywaæ i odtwarzaæ ze znacznie

lepsz¹ jakoci¹. Bêdziemy mogli tak¿e ko-

rzystaæ z formy interaktywnej _ zamawiaæ fil-

my lub wybrane programy telewizyjne (VOD

_ Video on Demand) i p³aciæ za nie (PPV _

Pay Per View) za pomoc¹ karty magne-

tycznej umieszczonej w odbiorniku Set Top

Box. Magnetowid D-VHS ma tak¿e mo¿li-

woæ zapisu i odtwarzania sygna³ów analo-

gowych, co umo¿liwia korzystanie z posia-

danych analogowych filmotek z ulubionymi

filmami i wydarzeniami rodzinnymi zareje-

strowanymi kamer¹ analogow¹.

Podstawowe za³o¿enia

systemu D-VHS

Cyfrowy zapis umo¿liwia rejestracjê 44 GB

danych na tamie DF-420 (7 h), co odpowia-

da pojemnoci 70 p³yt CD, 10 p³yt DVD, 5

tam DVC. W zale¿noci od prêdkoci prze-

suwu tamy i przep³ywnoci s¹ ró¿ne cza-

sy zapisu i ró¿na jakoæ zapisu. Na tamie

DF-420 w trybie High Speed HS (28 Mbit/s)

czas zapisu wynosi 3,5 godziny, w trybie

Standard STD (14,1 Mbit/s) _ 7 godzin,

a w trybie zwolnionym Low Speed LS (do

49 godzin!). Najlepsz¹ jakoæ zapewnia tryb

HS. W tablicy podano parametry zapisu

w ró¿nych trybach zapisu.

Dane cyfrowe s¹ zapisywane i odczytywa-

ne w takiej postaci, w jakiej s¹ dostarczane

do wejcia (Bitstream recording). W torze za-

pisu nie ma uk³adów: kompresji lub dekom-

presji danych czy uk³adów koduj¹cych i de-

koduj¹cych. A wiêc sygna³ poddany kompre-

sji lub zakodowany bêdzie w takiej samej po-

staci odczytany. Aby wiêc otrzymaæ sygna-

³y dostosowane do urz¹dzeñ zewnêtrznych,

np. telewizora, konieczne jest urz¹dzenie

przetwarzaj¹ce odczytywane sygna³y.

Magnetowid mo¿e wspó³pracowaæ z przy-

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Na berliñskich targach

IFA kilku najwiêkszych

producentów

zaprezentowa³o

cyfrowe magnetowidy

systemu D-VHS. Firma

JVC zamierza

w Polsce sprzedawaæ

model HM-DR 10000.

49 GODZIN ZAPISU

CYFROWEGO

stawk¹ Set Top Box jako tunerem satelitar-

nym (rys. 2). Analogowy sygna³ telewizyjny

jest przetwarzany na sygna³ cyfrowy, podda-

ny kompresji i transmitowany do satelity.

Odebrany na Ziemi w postaci szeregowego

ci¹gu bitów jest przesy³any do magnetowi-

du i zapisywany na tamie. Przy odtwarza-

niu sygna³ ponownie powraca do odbiorni-

ka i jest poddany dekompresji i przetwo-

rzeniu na sygna³ analogowy, który mo¿e

byæ odbierany przez zwyk³y telewizor.

Produkowane s¹ magnetowidy zintegrowa-

ne z tunerem satelitarnym lub zawieraj¹ce tu-

ner do odbioru sygna³ów telewizji naziemnej.

W zale¿noci od tego z jakimi urz¹dzeniami

ma wspó³pracowaæ magnetowid, zawiera

kodery i dekodery sygna³u cyfrowego.

Do przesy³ania sygna³u telewizyjnego naj-

czêciej jest stosowany standard MPEG2

oraz interfejs IEEE1394 umo¿liwiaj¹cy szyb-

kie przesy³anie danych (maks. 400 Mbit/s).

Jest on ju¿ powszechnie stosowany w ka-

merach wideo, aparatach fotograficznych,

odtwarzaczach DVD, komputerach.

Do zapisu cyfrowego wykorzystuje siê zwy-

kle kasety S-VHS z nonikiem magnetycz-

nym tlenkowo-¿elazowym. Maj¹ byæ do-

stêpne kasety DF-480 o czasie zapisu a¿ do

8 godzin. W obudowie bêd¹ mia³y specjal-

n¹ szczelinê identyfikuj¹c¹ (ID hole).

Konstrukcja magnetowidu

D-VHS

Magnetowid umo¿liwia zapis i odczyt w ana-

logowym systemie VHS i S-VHS oraz cyfro-

wym D-VHS. Mechanizm napêdu jest taki

sam jak w magnetowidach VHS. Cylinder

z g³owicami ma rednicê 62 mm i obraca siê

z prêdkoci¹ 1800 obr/min.

Zawiera zestaw g³owic DA4 do zapisu VHS

lub S-VHS, dwie do zapisu z prêdkoci¹

standardow¹ SP, dwie do zapisu z prêdko-

ci¹ zwolnion¹ LP i dwie do zapisu stereo-

fonicznego dwiêku. Do zapisu cyfrowego

(rys. 3) stosuje siê dwie dodatkowe g³owice,

które zapisuj¹ cie¿ki szerokoci 29

o po³owê wê¿sze ni¿ VHS SP (58

m).

Liczba g³owic przy zapisie cyfrowym jest

zale¿na od trybu zapisu. Dwie g³owice s¹

stosowane przy zapisie w trybie STD, LS3,

LS5, LS7. W trybie HS stosowane s¹ czte-

ry g³owice. Jakie tryby zapisu uwzglêdnio-

ne w standardzie _ D-VHS zostan¹ wykorzy-

stane w konstrukcji magnetowidu, zale¿y

od producenta.

Rys. 4. Magnetowid HM-DR 10000

Tak jak w zapisie analogowym stosowany

jest zapis cie¿kowy helikalny, lecz struktu-

ra cie¿ki przy zapisie cyfrowym jest zu-

pe³nie inna. cie¿ka sk³ada siê z trzech

sektorów: Outer Parity, Main Data i Sub

Data. Sektor Outer Parity zawiera kody ko-

rekcji b³êdów, Main Data _ dane g³ówne,

Sub Data dane zapisywane przez magne-

towid w celu póniejszego wyszukiwania

potrzebnych danych, np. indeksów.

Magnetowid HM-DR 10000

Firma JVC zamierza sprzedawaæ w Polsce

magnetowid HM-DR 10000 (rys. 4). Jest

on wyposa¿ony w koder i dekoder standar-

du MPEG2 oraz interfejs i.Link. Przy cyfro-

wym zapisie magnetowid mo¿e pracowaæ

w trybie STD lub LS3, co przy tamie DF-

420 zapewnia odpowiednio 7 i 21 h zapisu.

Na rysunku 5 przedstawiono uproszczony

schemat cyfrowego zapisu.

ród³em sygna³ów mog¹ byæ urz¹dzenia

analogowe jak magnetowid, kamera wideo

lub cyfrowe: tuner satelitarny, kamera wideo

DV, aparat fotograficzny lub komputer. Wbu-

dowany tuner umo¿liwia do³¹czenie anteny

telewizji naziemnej. Analogowy sygna³ tele-

wizyjny po przetworzeniu na cyfrowy jest ko-

dowany w standardzie MPEG2. W takiej

postaci jest zapisywany na tamie magne-

tycznej. Przy odczycie sygna³ cyfrowy jest

doprowadzany do dekodera MPEG2 i po

przejciu przez przetwornik c/a mo¿e byæ

odbierany przez telewizor analogowy.

Sygna³y cyfrowe s¹ dostarczane przez intej-

fejs i.Link, który automatycznie rozpozna-

je rodzaj sygna³u. Sygna³ kodowany w stan-

dardzie DV zostaje zakodowany w stan-

dardzie MPEG2 i zapisany na tamie. Przy

odtwarzaniu zostaje rozkodowany i prze-

tworzony na sygna³ analogowy. Sygna³ wej-

ciowy MPEG2 jest bezporednio dostar-

czany do uk³adu zapisuj¹cego i przy od-

twarzaniu z tamy jest poddany dekodo-

waniu do postaci analogowej.

Tor analogowy VHS/S-VHS zawiera uk³ady jak

w typowym magnetowidzie S-VHS firmy JVC.

Aby zapewniæ jak najlepsz¹ jakoæ obrazu

zastosowano cyfrowe uk³ady przetwarzaj¹-

ce sygna³ cyfrowy pod nazw¹ Digi Pure

Technology. Sk³adaj¹ siê na nie: korektor

podstawy czasu Digital Wide TBC (Time

Base Corrector), który cyfrowo usuwa fluk-

tuacje sygna³ów (Jitter) z sygna³u wizyjne-

go, aby zapewniæ stabilny obraz, Precision

3-D Colour Circuit separuje kolory i wyostrza

krawêdzie obrazu, Digital 3-D YNR/CNR

usuwa szumy z sygna³u luminancji i chromi-

nancji, poprawiaj¹c stosunek sygna³u do

szumu o oko³o 3 dB, Digital 3R Picture Sy-

stem zwiêksza wyrazistoæ szczegó³ów.

Pamiêæ ramki o pojemnoci 2 MB zapewnia

stabiln¹ stop-klatkê.

Magnetowid jest wyposa¿ony w funkcjê

T-V link upraszczaj¹c¹ obs³ugê magnetowi-

du i telewizora. Przy programowaniu progra-

my telewizyjne s¹ automatycznie zapisy-

wane w pamiêci magnetowidu w takiej sa-

mej kolejnoci. Funkcja Direct link umo¿liwia

nagrywanie programu aktualnie ogl¹dane-

go, bez koniecznoci ustawienia odpowie-

dniego kana³u w telewizorze. Funkcja TV au-

to power on w³¹cza telewizor i prze³¹cza go

w tryb wideo w momencie odtwarzania ka-

sety. Programowanie z wyprzedzeniem cza-

sowym jest mo¿liwe za pomoc¹ funkcji

Show View i Express timer lub elektronicz-

nego przewodnika programowanego _ Ne-

xTView. Funkcja Auto SP/LP timer recording

zmienia prêdkoæ zapisu na LP w momen-

cie gwarantuj¹cym zarejestrowanie ca³ego

zaprogramowanego nagrania.

Przy 21-godzinnym zapisie konieczny jest

system wyszukiwania zapisanych progra-

mów. Funkcja Video navigation system za-

pamiêtuje ok. 2000 tytu³ów w pamiêci ma-

gnetowidu umo¿liwiaj¹c szybki wybór na

ekranie ¿¹danego programu i jego auto-

matyczne wyszukiwanie i odtwarzanie.

System D-VHS jest wspierany przez firmy

JVC, Hitachi, Philipsa, Sony i Matsushita

i 10 innych najwiêkszych producentów

sprzêtu wideo. Wprowadzenie pierwszych

magnetowidów przewidziane jest w drugiej

po³owie roku.

Jerzy Justat

POZNAJEMY SPRZÊT

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Tryb zapisu

STD HS

LS7

LS5

LS3

LS2

Przep³ywnoæ [Mbit/s]

2,8

4,7

14,1

28,2

DF,240 (25 GB)

•

Czas zapisu [h] DF-300 (31 GB)

2,5

DF-420 (44,4 GB)

3,5

Prêdkoæ przesuwu tamy [mm/s]

2,38

3,33

5,56

8,34 16,68 33,3

Tryby i parametry zapisu cyfrowego systemu D-VHS

Multimedialne zastosowania magnetowidu D-VHS

Wspó³praca magnetowidu z przystawk¹ Set

Top Box

Rozmieszczenie g³owic i szerokoci cie¿ek na

tamie w systemie VHS i D-VHS

Schemat blokowy cyfrowego toru zapisu w magnetowidzie HM-DR 10000

Tuner

LLink

Antena

Tuner cyf.

wy. analog.

Inne sygn.

analog.

Cyfrowa

dekomp.

Cyfrowa

kompres.

Tuner

Interfejs cyfrowy

Przetw.

c/a

Przetw.

a/c

SET TOP BOX

Antena sat.

S-Video

Video

Y/C

Przetwornik

a/c

Przetwornik

a/c

Dekoder NTSC

Zapis MPEG2

Odczyt MPEG2

Przetwarzanie cyfrowe

DV komp.

MPEG2 komp.

Automatyczne wykrywanie

rodzaju sygna³u.

Wej.

analog.

SP(-6

)

SP(+6

)

Hi-Fi(-30

)

Hi-Fi/DIGITAL(-30

)

DIGITAL(+30

)

Hi-Fi(+30

)

EP(+6

)

EP(-6

)

Sygn. analogowe

Sygna³y cyfrowe

Tryb EP

TrybSP

Dane cyfrowe

eria Pascal to kolumny

g³onikowe do zestawów

kina domowego o bar-

dzo dobrych parame-

trach akustycznych i inte-

resuj¹cym nowoczesnym

wygl¹dzie. Mimo, ¿e s¹

niewielkie, to dziêki no-

watorskim rozwi¹zaniom daj¹ dwiêk wyso-

kiej jakoci, przy du¿ej rezerwie mocy. Ko-

lumna subniskotonowa musi byæ oczywi-

cie wiêksza od zestawów satelitarnych.

Jednak miejsce jej ustawienia nie ma istot-

nego znaczenia i mo¿na j¹ nawet usun¹æ

z pola widzenia, gdy¿ ma³e czêstotliwoci

nie wymagaj¹ fizycznego ukierunkowania.

Pozosta³e pasmo czêstotliwoci bêdzie od-

twarzane przez g³oniki satelitarne.

W sk³ad serii Pascal wchodzi seria 7

(SA-VE705), seria 5 (SA-VE505) oraz seria

3 (SA-VE305).

Seria Pascal 7

Do budowy tego zestawu (rys. 1) wykorzy-

stano lekki metal, co jest rozwi¹zaniem nie-

zwykle rzadko spotykanym. Obudowê ko-

Pascal to najnowszy

zestaw g³onikowy do

kina domowego firmy

Sony __ zdobywca

tegorocznej nagrody

EISA.

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

KOLUMNY G£ONIKOWE

SERII PASCAL

FIRMY SONY

lumny g³oników satelitarnych oraz przegrodê

g³oników basowych wykonano z aluminium,

odlewanego cinieniowo.

Bardzo du¿e znaczenie w tej konstrukcji ma

kszta³t kolumn rednio- i wysokotonowych.

Brak równoleg³ych powierzchni eliminuje fale

poprzeczne, które mog³yby wp³yn¹æ na ja-

koæ odtwarzanego dwiêku. Dziêki temu

otrzymano bardzo dobr¹ wyrazistoæ i kierun-

kowoæ dwiêku. Podstaw¹ dzia³ania kolumn

satelitarnych serii 7 i serii 5, a tak¿e kolumny

rodkowej serii 3 jest system podwójnego

wzbudzania. Zdolnoæ przetwarzania mocy

zosta³a poprawiona przez zastosowanie dwóch

dopasowanych g³oników w pojedynczej,

zwartej obudowie. W celu zapobie¿enia mo¿-

liwym interferencjom fal, g³oniki te s¹ we-

wn¹trz obudowy wzajemnie od siebie odsepa-

rowane.

Podwójny system wzbudzania poprawia cha-

rakterystykê i wyrazistoæ sekwencji wokal-

nych. Kopu³kowy g³onik wysokotonowy po-

szerza pasmo przenoszenia kolumn do 40

kHz. Kolumna subniskotonowa (rys. 2) zosta-

³a wykonana w wersji aktywnej z wbudowanym

wzmacniaczem mocy. W g³onikach niskoto-

nowych oraz wysokotonowych zastosowano

magnesy neodymowe, które s¹ siedmiokrotnie

silniejsze ni¿ ich odpowiedniki ferrytowe. Ze-

staw kina domowego z kolumnami serii 7

przedstawiono na rys. 3.

Seria Pascal 5

Seria Pascal 5 (rys. 4) bardziej przypomina

klasyczne kolumny g³onikowe ni¿ seria 7.

Jednak i tu zastosowano szereg innowacji

technicznych poprawiaj¹cych ich w³aciwo-

ci odtwarzania muzyki. Dotyczy to zw³aszcza

budowy obwodu magnetycznego oraz spe-

cjalnego kszta³tu resora tzw. motylkowego,

centruj¹cego sto¿ek membrany umo¿liwiaj¹c

jej wiêksze wychylenie ni¿ w g³onikach z kla-

Rys. 1. Kolumna satelitarna serii Pascal 7

Rys. 2. Kolumna subnisko-

tonowa serii Pascal 7

Rys. 3. Zestaw kina domowego

z kolumnami Pascal 7

Rys. 4. Zestaw kina domowego

z kolumnami Pascal 5

POZNAJEMY SPRZÊT

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Seria 7

Seria 5

Seria 3

SA-VE705

SA-VE505

SA-VE305

(2 x Przód, 1 x rodkowy,

2 x Ty³, Subg³onik)

System

Pasywny g³onik satelitarny

+ aktywny subg³onik

Kolumny przednie/tylne

50 mm x 2 + 19 mm kopu³kowy

50 mm x 2 (pe³ny zakres)

50x90 mm x 1 (pe³ny zakres)

g³onik wysokotonowy

Kolumna rodkowa

50 mm x 2 + 19 mm kopu³kowy

g³onik wysokotonowy

50 mm x 2 (pe³ny zakres) 50 x 90 mm x 2 (pe³ny zakres)

G³onik niskotonowy

20 cm x 1

16 cm x 1

Nominalny zakres czêstotliwoci [Hz]

40 000

20 000

G³oniki satelitarne

Magnes neodymowy

Przód/rodek/Ty³

Magnes odpychaj¹cy

Przód/rodek/Ty³

Resor motylkowy

Przód/rodek/Ty³

G³onik wysokotonowy

Przód/rodek/Ty³

Niezale¿ny napêd podwójny

Przód/Ty³

rodek

Kolumna

Przód/rodek/Ty³

Cinieniowy odlew aluminiowy

Du¿y ciê¿ar w³aciwy

(Bas Refleks)

Os³ona magnetyczna:

Moc (max)

Przód/Ty³ [W]

140

120

100

rodek

[W]

140

120

Dynamika

Przód/Ty³ [dB/W/m]

rodek [dB/W/m]

Impedancja

Przód/rodek/Ty³ [

Ω

]

Wymiary

Przód/Ty³ szer.xwys.xg³. [mm]

86x169x130

77x131x105

68x151x135

rodek szer.xwys.xg³. [mm]

86x169x130

77x131x105

301x68x137

Masa (ka¿da)

Przód/Ty³ [kg]

1,3

0,73

0,79

rodek

[kg]

1,3

0,73

1,5

Aktywny subg³onik

Zaawansowany typ SAW

Kontrola poziomu

Odciêcie czêstotliwoci

+ (50

200 Hz)

Faza

Auto wy³./w³. zasilania

Protekcja magnetyczna

Wejcia

RCA PIN & ruba

RCA PIN & zacisk

Wyjcia

RCA PIN & ruba

RCA PIN & zacisk

Moc [W] (THD) [%]

120 (0,9)

100 (0,9)

50 (0,9)

Wymiary szer.xwys.xg³. [mm]

230x380x470

230x380x440

205x380x395

Masa [kg]

14,5

13,0

9,5

Podstawowe dane techniczne kolumn serii Pascal

sycznym resorem falistym. Obwód magne-

tyczny sk³ada siê z dwóch magnesów

przedzielonych p³yt¹, która wzmacnia gê-

stoæ strumienia magnetycznego (dotyczy

tak¿e serii 7), a nie z jednego, jak w konwen-

cjonalnych rozwi¹zaniach (rys. 5).

Rys. 5. Obwód magnetyczny w g³onikach kolumn serii Pascal 5 i Pascal 7

Seria Pascal 3

W najskromniejszej serii Pascal 3 równie¿

zastosowano niekonwencjonalne rozwi¹-

zania w celu zapewnienia mo¿liwie wysokiej

jakoci dwiêku. Aby optymalnie wykorzy-

staæ miejsce w prostok¹tnych kolumnach,

zastosowano prostok¹tne napêdy z innowa-

cyjnym obwodem magnetycznym.

Porównanie konwencjonalnego obwodu

magnetycznego z zastosowanym w serii

Pascal 3 przedstawiono na rys. 6.

W tablicy przedstawiono podstawowe para-

metry zestawów serii Pascal.

Maciej Feszczuk

a _ konwencjonalny obwód magnetyczny

Konwencjonalny

obwód magnetyczny

Nowy, prostok¹tny

obwód magnetyczny

b _ obwód z dwoma magnesami

Rys. 6. Czêci sk³adowe

prostok¹tnego obwodu

magnetycznego g³oni-

ków w kolumnach serii

Pascal 3

Membrana

Magnes

Resor

a razie bez wiêk-

szego rozg³osu,

p r z y n a j m n i e j

w Polsce, wkra-

cza na rynek no-

wa marka, VDO

Dayton. Interesu-

j¹ca jest historia,

która doprowadzi³a do jej powstania.

Wszystko zaczê³o siê w 1934 roku, kiedy to

Philips wprowadzi³ do sprzeda¿y pierwsze

odbiorniki radiowe do samochodu. Produk-

cja na potrzeby przemys³u motoryzacyjne-

go mia³a w firmie Philips swoj¹ wieloletni¹

tradycjê i szybko siê rozwija³a. Na przyk³ad

w 1996 roku Philips Car Systems sprzeda³

na wiecie 4 miliony radioodtwarzaczy sa-

mochodowych. Ponadto, zaprojektowane

przez Philips Car Systems urz¹dzenia na-

wigacyjne Carin, wytyczy³y nowy kierunek

rozwoju urz¹dzeñ poprawiaj¹cych wygodê

i bezpieczeñstwo jazdy samochodem.

Jednak w styczniu 1998 roku Philips, w ra-

mach restrukturyzacji koncernu, podj¹³ de-

cyzjê o sprzeda¿y dzia³u Philips Car Sy-

stems. Nabywc¹ zosta³ Mannesmann VDO,

firma specjalizuj¹ca siê w produkcji elek-

tronicznych urz¹dzeñ kontrolno-pomiaro-

wych dla przemys³u motoryzacyjnego, na-

le¿¹ca, jak wynika to z jej nazwy, do koncer-

nu Mannesmann. W ubieg³ym roku przed-

siêbiorstwa Mannesmana zatrudnia³y ok.

116 tys. pracowników na ca³ym wiecie,

a wartoæ sprzeda¿y w najwa¿niejszych

dzia³ach koncernu wynios³a ok. 19 mld Eu-

ro. Na VDO przypad³o zatrudnienie ok. 25

tys. pracowników i obroty rzêdu 3,3 mld

Euro.

W ramach umowy zawartej z Philipsem,

VDO przejê³o g³ówn¹ siedzibê Philips Car

Systems, znajduj¹c¹ siê w Wetzlar w Niem-

czech i fabryki m.in. w Rambouillet we Fran-

cji, w Sarbogard na Wêgrzech, a tak¿e

w Johannesburgu w RPA.

Bardzo istotnym elementem umowy jest

równie¿ prawo u¿ywania marki Philips przez

VDO w ci¹gu 5 lat od chwili zawarcia trans-

akcji. Jednak VDO w krótkim czasie uzna-

³o, ¿e oferta firmy dla przemys³u samocho-

dowego, a zw³aszcza dla rynku konsumenc-

kiego, powinna byæ poszerzona o now¹

markê, która bêdzie odwo³ywaæ siê do in-

nych ni¿ tradycyjni nabywcy sprzêtu Phili-

psa, kategorii nabywców. Postanowiono

dokonaæ rzeczy unikatowej w dzisiejszych

czasach, wykreowaæ zupe³nie now¹ markê.

Nowa marka VDO Dayton pojawi siê na

wysokiej jakoci samochodowych urz¹dze-

niach audio i systemach nawigacji samocho-

dowej.

Obecnie z mark¹ VDO Dayton oferowane

s¹ cztery modele urz¹dzeñ nawigacyjnych.

Najbardziej rozbudowany system sk³ada

siê z monitora LCD o przek¹tnej 6 1/2 cala,

po³¹czonego z odbiornikiem radiowym, kom-

putera z czytnikiem map na CD ROM i pilo-

ta. Najprostszy model to komputer z czytni-

kiem map, monitor i pilot.

Na ofertê w dziedzinie car audio sk³ada siê

10 modeli radioodtwarzaczy, 3 typy zmienia-

czy CD, 3 modele wzmacniaczy i 7 typów

g³oników. Wszystkie radioodtwarzacze za-

liczaj¹ siê do wy¿szych klas. Tunery radio-

we maj¹ syntezê czêstotliwoci i RDS.

Wzmacniacze o maksymalnych mocach

4 x 5 W lub 4 x 35 W, s¹ wyposa¿one w cy-

frowe procesory dwiêku. Odtwarzacze ka-

set z redukcj¹ szumów systemu Dolby B s¹

przystosowane tak¿e do tam metalowych.

Odtwarzacze CD maj¹ mechanizmy prze-

ciwwstrz¹sowe.

W dro¿szych modelach radioodtwarzaczy s¹

ponadto takie udogodnienia jak g³onoæ

uzale¿niona od prêdkoci jazdy, sygnaliza-

cja przekroczenia wyznaczonej prêdkoci ja-

zdy, sygnalizacja niebezpieczeñstwa go³o-

ledzi. W najdro¿szych modelach automa-

tyczny korektor graficzny optymalizuje nie

tylko warunki ods³uchu w danym samocho-

dzie, ale i jakoæ tego ods³uchu w wyznaczo-

nym miejscu wewn¹trz kabiny pasa¿erów.

Wszystkie modele radioodtwarzaczy maj¹

ujednolicone wzornictwo i odchylane oraz

zdejmowane przednie panele.

Zmieniacze p³yt kompaktowych, w zale¿-

noci od typu, s¹ z magazynkami na 4, 6

lub 10 p³yt. Wszystkie modele odczytuj¹

CD- tekst i s¹ wyposa¿one w cyfrowe wyj-

cia. Warto wspomnieæ, ¿e 4-p³ytowy zmie-

niacz CD CH0400, mieszcz¹cy siê w for-

macie DIN, uzyska³ nagrodê ECAP pod-

czas targów IFA ,99 w kategorii najlepszy

zmieniacz CD.

Wzmacniacze o mocach maksymalnych:

4 x 150 W, 4 x 100 W i 2 x 230 W mog¹ pra-

cowaæ w ró¿nych konfiguracjach, m.in. jako

stereofoniczne i w uk³adzie mostkowym.

Maj¹ wbudowane regulowane filtry górno-

i dolnoprzepustowe.

Dwa modele g³oników subniskotonowych

ró¿ni¹ siê g³ównie rednicami, 30 cm i 25 cm

oraz moc¹ (RMS) 150 W i 120 W. Pozosta-

³e g³oniki s¹ szerokopasmowe, owalne

i okr¹g³e, maj¹ potrójne systemy, a moce

(RMS) od 25 do 60 W.

Mo¿na oczekiwaæ, ¿e asortyment wyrobów

marki VDO Dayton bêdzie siê szybko posze-

rza³.

S.J.

Na rynku pojawi³a

siê nowa marka

_ VDO Dayton. Sk¹d

siê wziê³a i na jakim

sprzêcie widnieje?

Warto przeczytaæ.

VDO DAYTON

NOWA MARKA

SAMOCHODOWYCH

MULTIMEDIÓW

System nawigacyjny MS5000, z³o¿ony z monitora, komputera

i pilota

Wzmacniacz PA4600 4/3/2/ kana³y, moc

maks. 4 x 150 W, pasmo 5 Hz¸100 kHz

(_3 dB), regulowane filtry

Zestaw: radioodtwarzacz z magnetofonem

CR3100 i zmieniacz CH1000 na 10 p³yt

dtwarzacz ma tra-

dycyjn¹ czarn¹

obudowê i p³ytê

czo³ow¹ (jest te¿

wersja srebrna

DVD 955 -

rys.1).

N a d

centralnie umieszczonym na-

pêdem p³yty znajduje siê

wywietlacz o d³ugoci 21

cm i szerokoci 3 cm. Na-

pêd pracuje cicho, z wyj¹t-

kiem charakterystyczne-

go stukniêcia podczas

otwierania i zamykania szu-

flady na p³ytê. Do rêcznej

obs³ugi urz¹dzenia s³u¿y

okr¹g³y du¿y przycisk do od-

twarzania (Play) i szybkiego prze-

wijania (rys. 2). Obok umieszczono

przyciski: pauzy, stopu, otwarcia i za-

mkniêcia napêdu p³yty oraz wyboru rodza-

ju dwiêku. Z lewej strony wywietlacza jest

przycisk sieciowy i gniazdo s³uchawkowe

z regulacj¹ g³onoci.

Wywietlacz zawiera graficzne symbole sy-

stemu u¿ywanych g³oników, nazwy funkcji

i parametry liczbowe oraz znak p³yty, obra-

caj¹cy siê w momencie odtwarzania. Z ty³u

obudowy s¹ zgrupowane gniazda: AV scart,

Video, S-Video, fonii: stereofonicznej, cyfro-

wej i analogowej wielokana³owej. Jedno

z gniazd scart przeznaczono do do³¹czenia

magnetowidu. Zestaw gniazd umo¿liwia do-

woln¹ konfiguracjê z telewizorem wyposa-

¿onym w gniazda scart lub cinch i amplitu-

nerem wyposa¿onym w wejcia cyfrowe

i analogowe.

Pilot

Pilot zdalnego sterowania ma typowy kszta³t

z dobrze rozmieszczonymi i oznaczonymi

grupami przycisków. Kolorem ¿ó³tym ozna-

czono przyciski szybkiego dostêpu do wy-

branej funkcji menu. Maj¹ one wydrukowa-

ne symbole graficzne, jak w menu widocz-

nym na ekranie telewizora. Kolorem szarym

oznaczono przyciski do obs³ugi funkcji me-

chanicznych: przewijania, odtwarzania, za-

trzymywania oraz do odtwarzania wielo-

krotnego p³yty. Kolorem niebieskim oznaczo-

no przyciski do wybierania funkcji.

Instalowanie

W momencie w³¹czenia zasilania na ekra-

nie telewizora pojawia siê menu odtwarza-

cza. Format obrazu dobiera siê do posiada-

nego telewizora, aby zapewniæ ogl¹danie fil-

mu bez zbêdnych pasów. Do wyboru s¹

formaty ekranu 16:9, 4:3, Letter box, Pan

Scan. Ustala siê wersjê jêzykow¹ fonii i na-

pisów menu, t³umaczenia cie¿ki dwiêko-

wej. Brak jêzyka polskiego napisów menu

jest niewielk¹ przeszkod¹ w obs³udze od-

twarzacza, poniewa¿ wiêkszoæ funkcji ma

w³asne ikony. Dostêp do funkcji oznaczo-

nych ikonami jest bardzo prosty, poniewa¿

na pilocie przewidziano specjalne do tego

celu przyciski. Mo¿na wiêc szybko wejæ

w menu ustawienia u¿ytkownika, wybraæ

utwór muzyczny, rozdzia³ lub podrozdzia³ na

filmie, zmieniæ jêzyk napisów, ustaliæ

obraz z kamery, zaprogramowaæ ko-

lejnoæ odtwarzania utworów, po-

wiêkszyæ fragment obrazu. Do

zestawu wszystkich funkcji mo¿-

na wejæ przez oddzielne me-

nu. Pozosta³e funkcje zwi¹za-

ne z dwiêkiem i wyszukiwa-

niem utworów maj¹ tak¿e swo-

je ikony, ale ju¿ tylko widoczne

na ekranie telewizora.

Menu kontroli dostêpu umo¿li-

wia obs³ugê funkcji (Child Lock

_ blokowanie przed dzieæmi) przez

wprowadzenie kodu cyfrowego i ogra-

niczenie dostêpu do niektórych scen.

Jedynym zastrze¿eniem, jakie mo¿na mieæ

do graficznego menu to s³abo widoczne

symbole nieu¿ywanych funkcji, co utrudni ich

znalezienie starszym osobom.

Wyszukiwanie i odtwarzanie

Odtwarzacz DVD ma kilka mo¿liwoci wy-

szukiwania fragmentów filmu. Tradycyjne

mo¿liwoci wyszukiwania to podgl¹d do

przodu i do ty³u ze zwiêkszon¹ prêdkoci¹:

4-, 8-, 32- krotn¹ lub zmniejszon¹ prêdko-

c: 1/2 ,1/4, 1/8 oraz ruch poklatkowy. Po-

szukiwanie wybranego miejsca na p³ycie

DVD jest tak¿e mo¿liwe przez wpisanie

czasu. W przypadku filmu mo¿na odtwa-

rzaæ od pocz¹tku rozdzia³ów lub podroz-

dzia³ów filmu, okrelonych przez producen-

tów p³yty.

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Zainteresowanie

odtwarzaczami DVD

ronie. Przedstawiamy

wra¿enia

z u¿ytkowania modelu

DVD 950, najlepiej

wyposa¿onego

z rodziny odtwarzaczy

DVD firmy Philips.

ODTWARZACZ DVD 950

FIRMY PHILIPS

Rys. 1. P³yta czo³owa odtwarzacza DVD 955

w srebrnej obudowie

Rys. 2. Przyciski do rêcznej obs³ugi

odtwarzacza

Wywietlacz

Odtwarzacz DVD odtwarza tak¿e p³yty CD

i CD RW . Po w³o¿eniu p³yty otrzymujemy na

wywietlaczu informacjê o czasie trwania

wszystkich utworów na p³ycie i utworu od-

twarzanego. Mo¿liwe jest powtarzanie wy-

branego utworu, jego fragmentu lub ca³ej

p³yty. Mo¿na odtwarzaæ utwory wed³ug w³a-

snego i losowego porz¹dku lub 10-sekundo-

we pocz¹tki.

Obraz

Rzadko stosowan¹ funkcj¹ jest mo¿liwoæ

powiêkszania wybranego fragmentu obrazu.

W tym celu na stop klatce zaznacza siê

specjalnym kursorem miejsce, do powiêk-

szenia. Mo¿liwe jest powiêkszenie 1,33-,

2- lub 4-krotne.

W zale¿noci od rodzaju filmu mo¿na wy-

braæ fabryczne ustawienia obrazu. Do wy-

boru jest obraz wzbogacony, naturalny, sto-

nowany i animowany. Je¿eli odtwarzamy

p³ytê nagran¹ w systemie NTSC, dodatko-

wo nasycenie kolorów mo¿na regulowaæ

funkcj¹ Poziomu czerni (Black level shift).

Jest te¿ mo¿liwoæ doboru przez u¿ytkow-

nika kontrastu, nasycenia, jaskrawoci. Za-

kres zmian regulacji poszczególnych para-

metrów jest znacznie mniejszy ni¿ w telewi-

zorze, ale skorzystanie z tej mo¿liwoci nie

wymaga zmiany ustawieñ w odbiorniku TV

dobranych dla programów telewizyjnych.

Jakoæ obrazu jest bardzo dobra, kolory

naturalne, przejcia miêdzy kolorami ostre,

charakterystyczne dla odtwarzaczy DVD.

Optymaln¹ jakoæ obrazu uzyskano wyko-

rzystuj¹c mo¿liwoæ doprowadzenia sygna-

³ów RGB do telewizora gniazdem Scart.

Zaobserwowano wtedy nieznacznie lepsze

odtwarzanie szczegó³ów.

Dwiêk

Wbudowanie dekodera dwiêku Dolby Digi-

tal/MPEG2 umo¿liwia w pe³ni wykorzystanie

cie¿ek dwiêkowych p³yty DVD, poniewa¿

na wyjciach wielokana³owych s¹ rozkodo-

wane analogowe sygna³y fonii. Posiadaj¹c

wzmacniacz lub amplituner szeciokana-

³owy i zestaw kolumn g³onikowych, mo¿na

zbudowaæ kino domowe. W du¿ych pomie-

szczeniach, wykorzystuj¹c menu z rozmie-

szczeniem g³oników, dobiera siê czas

opónienia fali dwiêkowej i moc wyjciow¹

dla poszczególnych kolumn g³onikowych.

Precyzyjnie czasy opónienia dobiera siê

wykorzystuj¹c wykresy z instrukcji. Jedyn¹

niedogodnoci¹ jest to, ¿e odleg³oci poda-

ne s¹ w stopach (1 ft = 0,3048 m).

W ma³ych pomieszczeniach warto skorzy-

staæ z systemu 3D Sound przetwarzaj¹ce-

go sygna³y 6-kana³owe na dwa kana³y z za-

chowaniem efektów oryginalnej cie¿ki

dwiêkowej.

Porównuj¹c wra¿enia dwiêkowe, najlepsze

efekty uzyskano podczas ods³uchu przy

zastosowaniu amplitunera wielokana³owe-

go i zestawu kolumn z subwooferem. W ma-

³ym pomieszczeniu wyczuwalna by³a ró¿ni-

ca w jakoci dwiêku przy ods³uchu 3D

Sound i stereofonicznym. Scena dwiêko-

wa by³a bardziej przestrzenna, wyraniejsza

by³a lokalizacja róde³ dwiêku.

W styczniu odtwarzacz DVD 950 kosztowa³

2499 z³.

Jerzy Justat

OCENY U¯YTKOWNIKÓW

Wybrane parametry techniczne

Wideo

System wideo

PAL, NTSC

Rozdzielczoæ pozioma

576 linii

Przetwornik c/a

10-bitowy

Audio

Wbudowane dekodery: Dolby Digital 5,1 ch,

MPEG2

Przetwornik c/a

24 bity

Pasmo dla p³yt: DVD 4 Hz

22 kHz (fs = 48 kHz )

4 Hz

44 kHz (fs = 96 kHz )

Video CD 4 Hz

22 kHz (fs = 48 kHz)

CD 4 Hz

20 kHz (fs = 44,1 kHz)

P³yta CD

Dynamika

100 dB

THD (1 kHz)

92 dB

S/N ( 1kHz)

110 dB

Przes³uchy (1 kHz)

115 dB

Z³¹cza

Scart

S-Video

Mini Din, 4-stykowe

Stereo Audio: cinch L , P

Wielokana³owy:

cinch L, P- przód, C, L, P- ty³,

S - niskotonowy

Cyfrowe

PCM/MPEG2/AC3/DTS: optyczne

wspó³osiowe

Nowoci techniczne

W tym odbiorniku zastosowano wiele nowo-

czesnych rozwi¹zañ technicznych. Nowy

kineskop o zupe³nie p³askim ekranie ma

ulepszon¹ wyrzutniê elektronow¹, szybciej

nagrzewaj¹c¹ siê, dziêki czemu mniej cza-

su up³ywa od w³¹czenia telewizora do poja-

wienia siê obrazu na ekranie. Luminofory

tworz¹ce ekran maj¹ wiêcej barwników, co

przyczyni³o siê do zwiêkszenia jaskrawoci

wiecenia, czystoci barw i wiêkszego kon-

trastu obrazu. Dynamiczne ogniskowanie

strumienia elektronów zapewnia pe³n¹

ostroæ nie tylko w rodkowej czêci ekranu,

lecz tak¿e po bokach, a nawet w naro¿ach.

P³aska powierzchnia ekranu sprawia, ¿e

widz ogl¹da nie zniekszta³cony obraz, nieza-

le¿nie od k¹ta patrzenia. Nie przeszkadzaj¹

przy tym odbicia od róde³ wiat³a _ lamp

znajduj¹cych siê w pomieszczeniu.

Dwukrotnie wiêksza ni¿ w zwyk³ych telewi-

zorach czêstotliwoæ odchylania 100 Hz

sprawia, ¿e nie ma dokuczliwego w przypad-

ku du¿ych ekranów migotania obrazu. Cy-

frowy uk³ad poprawy przejæ barw, cyfro-

wy filtr grzebieniowy i modulacja prêdkoci

odchylania wyranie polepszaj¹ oddziela-

nie granic barw, zmniejszaj¹ ich pe³zanie, re-

dukuj¹ efekty têczowe, zwiêkszaj¹ ostroæ

obrazu, szczególnie linii pionowych.

Uk³ad cyfrowe oko analizuje warunki

owietlenia pomieszczenia, w którym znaj-

duje siê telewizor i dostosowuje do nich

m.in. jaskrawoæ, nasycenie barw i kontrast

obrazu.

Zastosowano tak¿e nowoczesne, w porów-

naniu ze standardowymi systemami odtwa-

rzania dwiêku, rozwi¹zania techniczne.

W ka¿dym kanale stereofonicznym s¹ trzy

g³oniki: nisko-, rednio- i wysokotonowy.

G³oniki niskotonowe pracuj¹ w systemie

bas refleks. Pojemnoæ komory wynosi ok.

7 litrów. G³oniki rednio- i wysokotonowe s¹

umieszczone w przedniej czêci odbiornika.

Korektor graficzny u³atwia dostosowanie

brzmienia dwiêku do indywidualnych

upodobañ s³uchaj¹cego. Automatyczna re-

gulacja poziomu g³onoci niweluje ró¿nice

g³onoci podczas odbioru z ró¿nych tele-

wizyjnych stacji nadawczych.

Dwiêk monofoniczny, stereofoniczny i dwu-

kana³owy jest odbierany w systemach A2

oraz NICAM.

Funkcje u¿ytkowe

Du¿a czêæ regulacji odbiornika, szczegól-

nie tych pocz¹tkowych, dokonywanych rza-

dziej, odbywa siê za pomoc¹ menu, które

ma cztery strony: menu stacji i programów,

menu obrazu, menu dwiêku i menu funk-

cji specjalnych. Na codzieñ u¿ywa siê g³ów-

nie przycisków pilota obs³uguj¹cych poje-

dyncze funkcje oraz przycisków numerycz-

nych. Z mo¿liwociami odbiornika naj³atwiej

zapoznaæ siê w³¹czaj¹c tryb pracy DEMO.

Na ekranie s¹ wówczas prezentowane infor-

macje o podstawowych funkcjach oraz re-

gulacjach.

Do wyboru s¹ trzy rodzaje strojenia _ wyszu-

kiwania stacji: rêczne, automatyczne i auto-

matyczne Turbo, o znacznie zwiêkszonej

szybkoci przeszukiwania pasma odbiera-

nych czêstotliwoci. Wyszukanym i zapa-

miêtanym stacjom mo¿na nadawaæ skróty

nazw programów (do 5 znaków). Listê z wy-

kazem zaprogramowanych stacji _ 10 stron

po 10 stacji _ przywo³uje siê na ekran jed-

nym przyciskiem.

W zale¿noci od w³asnych upodobañ wybie-

ra siê przez menu charakter obrazu: stan-

dardowy, stonowany, dynamiczny, do gier

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Oceniamy bardzo

nowoczesny telewizor

z górnej pó³ki,

z zupe³nie p³askim

ekranem o przek¹tnej

29 cali i wieloma

specjalnymi

funkcjami. Odbiornik

udostêpni³a redakcji

firma LG Electronics

Polska.

ODBIORNIK TELEWIZYJNY

100 HZ LG FLATRON

CE-29Q12IP

Wa¿niejsze dane techniczne

Standardy: PAL _ B/G, D/K, I

SECAM B/G, D/K, L

NTSC _ M, 4,43 (AV)

Pasma odbieranych

czêstotliwoci: VHF _ kana³y 1

5, 6

UHF _ kana³y 21

CATV _ kana³y S1

S20,

S21

S42 (hyperband)

System strojenia:

z syntez¹ czêstotliwoci,

pamiêæ 100 programów

Odbiór dwiêku: mono, dwa dwiêki,

stereo A2, NICAM

Moc wyjciowa:

2 x 10 W

Napiêcie zasilania:

170

250 V, 50/60 Hz

Pobór mocy:

165 W

TV, wg w³asnych ustawieñ u¿ytkownika.

Jest jeszcze ustawienie Turbo sprawiaj¹ce,

¿e obraz jest bardzo jaskrawy i wyrazisty.

Odbiornik jest wyposa¿ony w rozbudowany

system PIP _ obraz w obrazie, z mo¿liwo-

ci¹ wybierania wielkoci obrazka, po³o¿e-

nia na ekranie, zmiany liczby obrazków,

zamra¿ania itp.

Format obrazu telewizyjnego mo¿e byæ zmie-

niany: standardowy ma proporcje 4:3, szero-

ki 16:9, powiêkszony _ zoom 1 i zoom 2.

Brzmienie dwiêku wybiera siê tak¿e za

pomoc¹ menu, decyduj¹c siê na jedn¹

z opcji: p³aska charakterystyka, muzyka,

film, mowa, brzmienie dobrane przez u¿yt-

kownika. Przyciskiem pilota w³¹cza siê

dwiêk Turbo _ bardziej ostry i dynamiczny.

Korzystanie z telegazety jest u³atwione dziê-

ki podstawowym systemom zapamiêtywa-

nia wybranych stron, z których czêsto siê ko-

rzysta. Tryb LIST umo¿liwia za pomoc¹ ko-

lorowego przycisku natychmiastowe przywo-

³anie zaprogramowanej strony bez wpro-

wadzania jej pe³nego numeru. W trybie TOP

wybiera siê preferowane strony bez znajo-

moci ich numerów, gdy¿ telegazeta jest

podzielona na bloki i grupy tematyczne,

a dostêp do nich uzyskuje siê za pomoc¹

kolorowych przycisków, o których wcze-

niej wspomniano. W trybie FAST naciniê-

cie jednego z kolorowych przycisków powo-

duje bezporednie przejcie do strony zwi¹-

zanej ze stron¹ obecnie ogl¹dan¹.

Pozosta³e funkcje to blokada przed dzieæmi,

wy³¹cznik czasowy o zakresie od 10 minut

do 4 godzin, automatyczny wy³¹cznik po

zakoñczeniu programu TV i niebieskie t³o

ukazuj¹ce siê na ekranie, gdy nie jest odbie-

rany ¿aden u¿yteczny sygna³.

Wspó³praca z urz¹dzeniami

zewnêtrznymi

Do przy³¹czania zewnêtrznych urz¹dzeñ

wspó³pracuj¹cych s³u¿¹ gniazda umieszczo-

ne na tylnej cianie telewizora oraz na cia-

nie bocznej przy p³ycie czo³owej. Z ty³u

znajduj¹ siê gniazda: antenowe, 2 x Euro

scart i gniazdo do komputera. Z boku s¹

gniazda AV Cinch, S-Video oraz gniazdo do

s³uchawek.

Wra¿enia u¿ytkownika

Omówiono ju¿ nowe rozwi¹zania technicz-

ne oraz funkcje u¿ytkowe ocenianego

odbiornika telewizyjnego FLATRON. Pora

zatem na ocenê jego wygl¹du i funkcjono-

wania.

Czo³owa p³yta robi bardzo dobre wra¿enie.

Jest istotnie zupe³nie p³aska, prostok¹tna,

bez widocznych elementów regulacyjnych

i gniazd przy³¹czeniowych. Ledwie widocz-

ny jest wy³¹cznik sieci, a pozosta³e elemen-

ty regulacyjne to sensory. Gniazda przy³¹-

czeniowe, jak wczeniej wspomniano, s¹

umieszczone na tylnej i bocznej cianie.

Srebrzyste obramowanie kineskopu spra-

wia, ¿e odbiornik dobrze komponuje siê

z meblami w pokoju. Stwarza wra¿enie lek-

koci, w odró¿nieniu od czarnych, ciê¿kich

bry³ telewizorów o du¿ych ekranach.

Instrukcja obs³ugi jest przejrzysta i zawiera

wystarczaj¹c¹ liczbê informacji. Kilkakrotne

obejrzenie programu DEMO bardzo przy-

spieszy³o zapoznanie siê z obs³ug¹ i liczny-

mi funkcjami tego telewizora.

Menu jest efektowne, wielobarwne, z ikona-

mi, wzorowane na Windows.

Podczas instalowania odbiornika bardzo

pomocny okaza³ siê tryb Turbo, automa-

tycznego wyszukiwania stacji. Odnalezienie

i zapamiêtanie 63 stacji w sieci telewizji ka-

blowej trwa³o ok. 2 minut, zamiast ok. 11 mi-

nut w normalnym trybie.

Programy 1 i 2 telewizji polskiej nadaj¹

dwiêk stereofoniczny w systemie NICAM.

W zwi¹zku z tym dwiêk nale¿y odbieraæ wg

standardu B/G, w razie potrzeby ustawiaj¹c

tak w menu.

Codzienna obs³uga jest bardzo wygodna,

poniewa¿ czêsto u¿ywane regulacje, takie

jak wybór programu, g³onoæ, niektóre ko-

rekcje obrazu i dwiêku s¹ wykonywane

odpowiednimi przyciskami bez wchodze-

nia do menu. Pilot, mimo licznych przyci-

sków (ok. 50), nie jest ani du¿y ani ciê¿ki.

Potrzebny klawisz mo¿na znale¿æ bez tru-

du, gdy¿ przyciski s¹ logicznie rozmieszczo-

ne, a poza tym ró¿ni¹ siê kszta³tami i kolo-

rami. Regulacje charakteru obrazu i dwiê-

ku, szczególnie Turbo, dzia³aj¹ efektywnie

i ka¿dy u¿ytkownik bêdzie móg³ znale¿æ

ustawienia, które mu najbardziej odpowia-

daj¹.

Dzia³anie cyfrowego oka jest zauwa¿alne

nawet po niewielkich zmianach owietlenia

pokoju.

W pe³ni prostok¹tny i p³aski ekran, specjal-

ny tryb pracy oraz gniazdo do komputera

sprawiaj¹, ¿e omawiany odbiornik telewi-

zyjny bêdzie tak¿e pe³ni³ z powodzeniem

funkcje monitora.

Podsumowuj¹c wyniki oceny mo¿na wyra-

ziæ opiniê, ¿e odbiornik telewizyjny LG FLA-

TRON CE-29Q12IP mo¿e sprostaæ oczeki-

waniom nawet bardzo wymagaj¹cych u¿yt-

kowników.

W styczniu jego cena wynosi³a

4599 z³.

S.J.

OCENY U¯YTKOWNIKÓW

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000

Telewizor LG Flatron CE-29Q12IP

Rozbudowana konstrukcja zestawu trzech g³oników

Ró¿ne mo¿liwoci

zastosowania funkcji obraz

w obrazie

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
03 2000 Revisions Overview Rev 3 1 03
1482603 0100SRM0793 (03 2000) UK EN
STATYSTYKA wykład z 03 2000
1482632 8000SRM0798 (03 2000) UK EN
1482623 1800SRM0803 (03 2000) UK EN
1482617 1600SRM0797 (03 2000) UK EN
1482620 1600SRM0796 (03 2000) UK EN(1)
03 - 2000 - biochemia układu krzepnięcia i fibrynolizy cz 1
03 2000 Koleske GaN decomposition
Dz.U. Nr 15 z 07.03.2000, Elektrotechnika, SEP, Normy, rozporządzenia i inne bajki
STATYSTYKA wykład z 03 2000
03 2000 Revisions Overview Rev 3 1 03
Konf IBL Sękocin, 03 2000 Grodecki, Stempski terść referatu
kp 03 2000 Tropem dłużewskich gazelli

więcej podobnych podstron