Język duński

1

Język duński

Dansk

Obszar

Dania, Niemcy, Wyspy Owcze, Grenlandia i inne

Liczba mówiących

6 milionów

Ranking

(poza pierwszÄ… 100.)

Klasyfikacja genetyczna Języki indoeuropejskie

*Języki germańskie

**Języki północnogermańskie

***Język duński

Pismo

łacińskie

Status oficjalny

język urzędowy

Dania, Wyspy Owcze, jeden z urzędowych w Unii Europejskiej

Regulowany przez

Dansk Sprognævn

Kody języka

ISO 639-1

da

ISO 639-2

dan

ISO 639-3

dan

SIL

DNS

W Wikipedii

Zobacz też: język, języki świata

Wikipedia w języku duńskim

W Wikisłowniku: Słownik języka duńskiego

Język duński (dansk, det danske sprog) - język z grupy skandynawskiej języków germańskich. Posługuje się nim

około 5,2 mln mówiących, głównie w Danii i Szlezwiku-Holsztynie w północnych Niemczech (ok. 50 tys. osób).

Duński w charakterze języka urzędowego używany jest w Danii a także na Wyspach Owczych. W Islandii, która aż

do 1944 r. była posiadłością Danii, duński jest nauczany jako jeden z głównych języków obcych, obok angielskiego,

norweskiego i szwedzkiego.

Język duński

2

Historia

Najstarsze zapisy runiczne pochodzą z V w., natomiast zabytki języka duńskiego w alfabecie łacińskim pochodzą z

końca XIII w. (ustawy Skanske Lov i Jyske Lov). Można wyróżnić 3 główne dialekty: jutlandzki, zelandzki i fioński,

przy czym standardowy język duński tzw. rigsmål powstał w XVII w. na bazie dialektu zelandzkiego.

Gramatyka

Gramatyka duńska jest bardzo podobna do pozostałych kontynentalnych języków skandynawskich, tj. szwedzkiego i

norweskiego, z którymi wspólnie ewoluowała. Mniejsze, choć wciąż wyraźnie zauważalne, jest podobieństwo do

języków skandynawskich wyspiarskich (tj. islandzkiego i farerskiego), które zachowały więcej z języka

staronordyckiego. Równie widoczne jest wyraźne pokrewieństwo z pozostałymi językami germańskimi, w tym

angielskim i niemieckim.

Gramatyka duńska charakteryzuje się bardzo dużą prostotą, szczególnie widoczną przy porównaniu z formami

staronordyckimi. Niemal całkowicie zanikła deklinacja i większość form koniugacyjnych. W porównaniu z

gramatyką angielską, która wykazuje podobny stopień redukcji złożoności względem pierwotnych form

germańskich, duński ma mniej konstrukcji gramatycznych, i co wyraźnie widoczne przy bardziej "nieporządnym"

angielskim, charakteryzuje się całkowitą regularnością i niedopuszczaniem żadnych wyjątków na poziomie

konstrukcji zdania.

Ortografia

litery alfabetu duńskiego na klawiaturze

komputera

Charakterystyczne dla języka duńskiego litery to Æ/æ, Ø/ø oraz Å/å (ta

ostatnia zapisywana przed reformÄ… ortografii z roku 1948 jako Aa/aa;

taka pisownia pozostała w przypadku niektórych nazwisk i nazw miast,

np. Aalborg). Wyrazy zaczynające się na te litery znajdują się na końcu

słowników i książek telefonicznych.

Przed wspomnianÄ… reformÄ… ortografii rzeczowniki zapisywano wielkÄ…

literą, podobnie jak dziś w języku niemieckim.

Język duński

3

Dialekty

Występowanie jednego, dwóch oraz trzech rodzajów

gramatycznych w duńskich dialektach. W Zelandii

przejście od systemu trzyrodzajowego do

dwurodzajowego zaszło dość niedawno. W dialektach

znajdujących się na zachód od czerwonej linii

rodzajnik określony występuje przed słowem

określanym, podobnie jak w języku angielskim czy

niemieckim, na wschód od tej linii przyłączany jest do

końcówki danego słowa.

Duński język literacki ([duń.] rigsdansk lub rigsmål) oparty jest na

dialekcie miejskim Kopenhagi oraz jej okolic. W odróżnieniu od

języka szwedzkiego oraz norweskiego, nie ma regionalnych

odmian języka, zaś dialekty mają raczej niski prestiż społeczny.

Ponad 20% użytkowników języka duńskiego mieszka w strefie

stołecznej, tu mieści się także ogromna większość instytucji

rządowych i większych przedsiębiorstw, działa tu także telewizja

państwowa, wychodzą większe gazety, dzięki czemu dialekt

miejski Kopenhagi oraz oparty na nim język literacki ma w

społeczeństwie najwyższy prestiż.

Wyróżnia się trzy główne grupy dialektów języka duńskiego:

• wschodnioduńskie (østdansk): dialekt Bornholmu;

• duńskie wyspiarskie (ødansk): dialekty Zelandii, Fionii,

Lollandii, Falster oraz wyspy Møn

• jutlandzkie (jysk), dzielone następnie na wschodnio-,

południowo-, zachodnio- i północnojutlandzkie.

Z historycznego punktu widzenia, do dialektów

wschodnioduńskich zalicza się także południowe języka

szwedzkiego. Wynika to z faktu, że aż do 1658 r. obszary Skanii,

Blekinge oraz Hallandu należały do Danii i były zamieszkane

przez ludność duńską. Później natomiast obszary te zostały zajęte

przez Szwecję i obecnie znajdują się na terenie tego państwa.

Zobacz też

• literatura duńska

• Dania - Duńczycy

• alfabet duński

• stød

Źródła i autorzy artykułu

4

Źródła i autorzy artykułu

Język duński  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=24870023  Autorzy: Adamt, Andre Engels, Antares, Buldożer, Curdeius, Derbeth, Dkc, Edk, Fraximus, Gładka, Ilja Lorek, MG,
Mathrick, Micgryga, OTB, Palica, PawełMM, Pudelek, Roo72, Rutger van den vos Reynaerde, Silthor, Slawojar, Spl908455, Sławojar, Tanja5, Tsca, Vuvar1, Wazow, Xbox360, Xul, conversion
script, 20 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Wikipedia-logo.png  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wikipedia-logo.png  Licencja: logo  Autorzy: Abigor, Bastique, Cary Bass, Guillom, Krinkle, Kwj2772,
Mike.lifeguard, Mormegil, Richie, Rocket000, Schaengel89

Plik:Logo Wikisłownika.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Logo_Wikisłownika.svg  Licencja: logo  Autorzy: User:ABX, user:tsca

Plik:Skandynawska klawiatura ubt.JPG  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Skandynawska_klawiatura_ubt.JPG  Licencja: Creative Commons Attribution 3.0  Autorzy: ©
2009 by

Plik:Denmark-gender.png  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Denmark-gender.png  Licencja: GNU Free Documentation License  Autorzy: User:Twid

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/