EDYCJA TEKSTU

Wyliczenia

I.

Przedpolski system wokaliczny

II. Przegłos lechicki a przegłos prasłowiański

i apofonia praindoeuropejska

A. Przegłos lechicki

1. Istota procesu
2. Zjawiska anomalii i wyrównań analo-

gicznych
a. Brak przegłosu
b. Pozorny brak przegłosu
c. Zanik form z przegłosem
d. Formy oboczne

3. Chronologia przegłosu

a. Chronologia bezwzględna
b. Chronologia względna

B. Przegłos prasłowiański

C. Apofonia praindoeuropejska

III. Ewolucja jerów

LUB

1. Przedpolski system wokaliczny

2. Przegłos lechicki a przegłos prasłowiański i apo-

fonia praindoeuropejska

2.1. Przegłos lechicki

2.1.1. Istota procesu
2.1.2. Zjawiska anomalii i wyrównań analo-

gicznych

2.1.2.1. Brak przegłosu
2.1.2.2. Pozorny brak przegłosu
2.1.2.3. Zanik form z przegłosem
2.1.2.4. Formy oboczne

2.1.3. Chronologia przegłosu

2.1.3.1. Chronologia bezwzględna
2.1.3.2. Chronologia względna

2.2. Przegłos prasłowiański

2.3. Apofonia praindoeuropejska

3. Ewolucja jerów

Wyróżnienia w tekście

W podobnym celu – wyrażenia sądu, nacechowania – Pietkiewicz używa

[…]

neosemantyzmów (powtórny –

‘osoba wstępująca po raz drugi w związek małżeński’, wstrząsacz – ‘mężczyzna potrząsający małym dzieckiem,
które go denerwuje’) oraz żargonu (bi – ‘osoba o skłonnościach biseksualnych’, pozytywny lub plusowy – ‘osoba
zarażona wirusem HIV’).

System skrótów

Zob. (V.), Por. (Cf.), Tamże (Ibidem, Ibid., Ib. lub Loc. cit, L.c.), tenże (idem, id.), taż (eadem, ead.), tegoż, tejże,
passim (‘w różnych miejscach’), dz. cyt. (op. cit.);

red. (pod red.), red. nauk., oprac., tłum. (przeł., przekł.);

wyd. 2 zm. i rozszerz. (popr., uzup.), t., cz., R., z., nr, s., i nast. lub i nn., [b.w.] ([s.n.]), [b.m.] ([s.l.]), [b.r.] ([s.a.])

Z. Baj ka , Rynek medialny w Polsce, [w:] Dziennikarstwo i świat mediów. Nowa edycja, red. Z. Bauer, E. Chu-
dziński, wyd. 4 zm., uzup., rozszerz., Universitas, Kraków 2008, s. 183–206.

Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, red. J. Bartmiński, t. 2, Współczesny język polski, Wrocław 1993.

Tabele, schematy, wykresy, rysunki, zdjęcia

Wyk. 1. Stopa bezrobocia oraz wskaźnik zatrudnienia w latach 1992–2009

Źródło: Aktywność ekonomiczna ludności Polski, 1992–2004, GUS, Warszawa 2005 Aktywność ekonomiczna ludności Polski, 2005–2009,
GUS, zasoby strony internetowej http://www.stat.gov.pl.

Tab. 10. Wyniki z dyktanda w poszczególnych grupach – dane statystyczne

Symbol

grupy

Dane

liczbowe

i procentowe*

Poziom dyktanda – dane liczbowe i procentowe

liczba

osób

%

wysoki

ponad-

przeciętny

przeciętny

niski

bardzo niski

DM

207

30

7

1%

20

3%

32

5%

45

7%

103

15%

MM

362

53

13

2%

54

8%

65

9%

77

11%

153

22%

W

115

17

8

1%

17

3%

22

3%

22

3%

47

7%

Razem

684

100

28

4%

91

14% 119 17% 143 21% 303 44%

* Dane procentowe wskazują na odsetek ogółu badanych i nie są odbiciem wyników osiągniętych
w poszczególnych grupach.

Źródło: badania własne.

Cytaty

Cytat złożony „w ciągu”

Należy jednak pamiętać, że – jak słusznie zauważa Jarosław Płuciennik, jakkolwiek czyni to w kontekście

tekstu literackiego – jeśli „[…] chcemy mówić o emocjach i języku, możemy i powinniśmy traktować je jako re-
prezentacyjne”

1

. Będziemy mieli wówczas do czynienia z symulacją, tj. mentalną i automatyczną reakcją, polega-

jącą na postawieniu się na miejscu drugiego człowieka

2

.

1

J . P ł uc i e n n i k , Literackie identyfikacje i oddźwięki. Poetyka a empatia, Łódź 2002, s. 11; zob. też s. 59.

2

Tamże, s. 35.

40%

43%

46%

49%

52%

55%

5%

10%

15%

20%

25%

maj 1992 maj 1994 maj 1996 maj 1998 II kwartał

2000

II kwartał

2002

II kwartał

2004

II kwartał

2006

II kwartał

2008

stopa bezrobocia

wskaźnik zatrudnienia

Cytat wyodrębniony

Lektura tekstów Barbary Pietkiewicz skłania do przyjrzenia się im w kontekście pojęcia „retoryki empatii”,

jednak w nieco innym rozumieniu niż przyjął Michał Głowiński, diagnozując przejawy nienawiści we współcze-

snym dyskursie publicystycznym

3

. Pisał on:

[…] empatyczność retoryki polega przede wszystkim na tym, że mówca, publicysta, komentator jest w stanie
choćby w stopniu minimalnym zrozumieć racje tego, z którym polemizuje lub którego oskarża. […] W retoryce,
niewykluczającej choćby minimalnego udziału empatii, ten, z którym podmiot polemizuje, przeciw któremu kie-
ruje swą wypowiedź, traktowany jest jednak nie jako wróg, ale przeciwnik

4

.

Celem analizowanych publikacji nie jest oczywiście słowna walka, spór czy udowadnianie własnych racji. Z oskar-
żeniem czy – ściślej – sprzeciwem mamy do czynienia tylko pośrednio: gdy publicystka relacjonuje zdarzenia,
jakie w ogóle nie powinny mieć miejsca, przeciwko którym buntowałby się każdy rozsądnie myślący człowiek.

Cytat w cytacie

Niewątpliwie tę różnicę miał na myśli Tomasz Piekot, gdy porównał wiadomości dziennikarskie i news:

„Mimo ich bliskości, nie są one tożsame. News można zdefiniować jako »najbardziej prototypową wiadomość«,
czyli taką wiadomość, która ukazała się na pierwszej stronie (z racji dużej wartości). Tym samym newsami nie są
wiadomości, które nie pojawiają się na czołówkach gazet”

5

.

Przypisy

Bibliograficzne

Uściślając przyjęte tu rozumienie, należy dodać, że chodzi o tzw. empatię afektywną, czyli według Martina

Hoffmana „[…] zaangażowanie procesów psychicznych sprawiających, że dana osoba odczuwa emocje, które bar-
dziej pasują do sytuacji innej osoby niż do jej własnej”

6

.

Rzeczowe objaśniające

Interesujące jest, że w narracji reporterskiej rzadko pojawiają się określenia sugerujące stan emocjonalny

bohaterów za pośrednictwem jego fizycznych objawów

7

.

Rzeczowe komentujące

Autorką analizowanych poniżej tekstów

8

jest Barbara Pietkiewicz, wieloletnia redaktorka tygodnika „Poli-

tyka”, specjalizująca się w problematyce społeczno-obyczajowej, laureatka nagrody Grand Press w kategorii publi-

cystyka (2000 r. za tekst Wyklęte słowo eutanazja) i wyróżnienia honorowego Stowarzyszenia Dziennikarzy Pol-
skich za cykl artykułów Zamknijmy domy dziecka! (1999)

9

.

3

Por. M . G ł o wi ń s ki , Retoryka nienawiści, http://www.portalwiedzy.pan.pl/images/stories/pliki/publikacje/ na-

uka/2007/02/N_207_02_Glowinski.pdf [dostęp: 28.08.2009].

4

Tamże.

5

T . P i e ko t , Dyskurs polskich wiadomości prasowych, Kraków 2006, s. 94.

6

M . H o f f ma n , Empatia i rozwój moralny, przeł. O. Waśkiewicz, Gdańsk 2006, s. 38.

7

J. Płuciennik nazwał fizyczne i językowe symptomy emocji postaci literackich emotikonami (zob. tenże, Literackie

identyfikacje…, dz. cyt., s. 37 i nast.).

8

Analiza obejmuje 52 teksty opublikowane w „Polityce” w latach 2005–2009 (dokładna bibliografia pozycji cytowa-

nych podana jest na końcu artykułu). Pominięto ówczesne teksty współautorskie oraz wywiady przeprowadzone przez B. Piet-
kiewicz.

9

Zainteresowanie B. Pietkiewicz losem dzieci niechcianych i porzuconych zaowocowało również licznymi publika-

cjami o adopcji. Autorka, choć pozostaje jej zwolenniczką, przyznała również, że ten sposób ratowania najmłodszych nie zaw-
sze kończy się szczęśliwie: „Rodzicom powinno się mówić o niebezpieczeństwie takiej decyzji. Przyjdzie im walczyć nie tylko
z chorobą sierocą, lecz także, co się zwykle w rozmowach z nimi pomija, ze złym bagażem, które mogą wnieść do ich domu
przyjmowane dzieci, bo one, na Boga, nie są białą i czystą sierocą kartą do zapisu działań ratunkowych, na końcu których jest
sukces. Urodziły się już jakieś. W rodzinach, gdzie od pokoleń przemoc, zbrodnia i wódka są jak powietrze. Oni muszą o tym

Słownikowe

Arapin występuje zamiennie ze zmejem, chałą i polowym

10

.

Przykłady przypisów tradycyjnych (u dołu strony)

M. Woj t ak, Gatunki prasowe, Lublin 2004, s. 123–124.

M. Głowiński, O intertekstualności, [w:] tegoż, Poetyka i okolice, Warszawa 1992, s. 33.

A. Kożuchowski, Legendarny starszy Pan, „Tygodnik Powszechny” 2006, nr 48, s. 10.

E. S zkudl ar e k, Zakłócenia funkcjonalności tekstów prasowych, [w:] Tekst w mediach, red. K. Michalewski,
Łódź 2002, s. 340–341. Lub: E. Szkudlarek, Zakłócenia funkcjonalności tekstów prasowych, [w:] K. Michalew-
ski (red.), Tekst w mediach, Łódź 2002, s. 340–341.

Tekst i zdanie. Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, Wrocław 1983, s. 133. Lub: T. Dobrzyńska, E.
J anus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław 1983, s. 133.

J. Piątek, Kowalski w świecie prasy, http://wiadomosci.polska.pl/specdlapolski/article,Kowalski _w_swiecie_
prasy,id,215556.htm [dostęp: 1.05.2008].

J . Par nes , Gazeta Wyborcza alternatywą dla prasy lokalnej i regionalnej?, s. 12 (pdf).

W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, [CD-ROM], wersja 1.0.3.16, Łódź 1998,

aktualizacja 25.11.1998.

Przykłady przypisów skróconych (w tekście)

[Wojtak 2004: 123–124] analogicznie: Głowiński, Kożuchowski, Szkudlarek

[Dobrzyńska, Janus (red.), 1983: 133]
[Piątek]
[Parnes: 12]
[Kopaliński 1998]

Pod względem językowym tabloidy wyróżniają się dosadnością sformułowań, etyczną i emocjonalną wyrazistością
ocen, która może przekraczać granice stosowności wypowiedzi publicznej [por.: Brukowiec 2003: 28; Tabloid].

Obiegowe opinie wyraźnie koncentrują się na krytyce prymitywnego sposobu widzenia rzeczywistości i niskich
gustach czytelników tabloidów, ale „winę” za ten stan rzeczy przypisuje się raczej twórcom niż odbiorcom: „[…]
tabloid, gazeta przykrojona do gustów i możliwości intelektualnych gorzej niż przeciętnego czytelnika. Artykuły
napisane są pełnym kolokwializmów potocznym językiem, a problemy w nich opisywane to często afery, plotki,
zbrodnie. Teksty te pozbawione są głębszego sensu, amputowano w nich czynnik opiniotwórczości – nie tworzą
bowiem opinii, nie analizują zjawisk. Podane informacje stają się rozrywką, ornamentem, który ma ubarwić nieco
szarą codzienność, zabić nudę lub zaspokoić potrzebę bycia gapiem” [Piątek; zob. też: Wódkowski 2005: 36;
Krzemiński 2006: 20].

wiedzieć”

(B.

P i e t ki e wi c z ,

Prawdziwa

twarz

Kopciuszka,

http://www.polityka.pl/archive/do/registry/secure/showArticle?id=3349705 [dostęp: 28.08.09]).

10

пъдар (bułg.) – ‘polowy’

Bibliografia

Bibliografia tradycyjna

Bibliografia podmiotowa

Wydawnictwa zwarte (lub np. Powieści i opowiadania)

Autoportret z kobietą, Poznań 1995.
Gra z ogniem, Poznań 2001.

Artykuły

Człowiek z pustaków, „Wprost” 1998, nr 30, s. 80–81.
Dlaczego jestem na tej liście, „Gazeta Wyborcza” 1989, nr 209, s. 10–11.

Inne (np. Słuchowiska)

Gwiazda, reż. H. Kajzar, 1974, Polskie Radio Program I.

Bibliografia przedmiotowa

Wydawnictwa zwarte

Bereś W., Czwarta władza. Najważniejsze wydarzenia medialne III RP, Warszawa 2000.
Dobrzyńska T., Metafory wartościujące w publicystyce i wypowiedziach polityków, [w:] Kreowanie świata

w tekstach, red. A. M. Lewicki, R. Tokarski, Lublin 1995, s. 201–214.

Słowniki i encyklopedie

Encyklopedia wiedzy o prasie, red. J. Maślanka, Wrocław 1976.

Artykuły

Bieńkowska E., Sztuka eseju, „Znak” 1976, nr 1, s. 101–107.

Inne (np. wywiady, programy telewizyjne)

Errata do biografii – Andrzej Szczypiorski, reż. G. Braun, 25 min, Polska 2007.

Netografia

Andrzej Szczypiorski, http://www.filmpolski.pl/fp/index.php/518288.
Masłoń K., Pisarz stanu rzeczy, http://www.rzeczpospolita.pl/dodatki/wspomnienia_000517/ 17.05.2000.

Bibliografia skrócona

Bibliografia podmiotowa

Wydawnictwa zwarte (lub np. Powieści i opowiadania)

Autoportret z kobietą, 1995, Poznań.
Gra z ogniem, 2001, Poznań.

Artykuły

Człowiek z pustaków, 1989, „Wprost”, nr 30, s. 80–81.
Dlaczego jestem na tej liście, 1989, „Gazeta Wyborcza”, nr 209, s. 10–11.

Inne (np. Słuchowiska)

Gwiazda, 1974, reż. H. Kajzar, Polskie Radio Program I.

Bibliografia przedmiotowa

Wydawnictwa zwarte

Bereś W., 2000, Czwarta władza. Najważniejsze wydarzenia medialne III RP, Warszawa.
Dobrzyńska T., 1995, Metafory wartościujące w publicystyce i wypowiedziach polityków, [w:] red. A. M. Le-

wicki, R. Tokarski, Kreowanie świata w tekstach, Lublin, s. 201–214.

Słowniki i encyklopedie

Maślanka J., (red.), 1976, Encyklopedia wiedzy o prasie, Wrocław.

Artykuły

Bieńkowska E., 1976, Sztuka eseju, „Znak”, nr 1, s. 101–107.

Inne (np. wywiady, programy telewizyjne)

Errata do biografii – Andrzej Szczypiorski, 2007, reż. G. Braun, 25 min, Polska.

Netografia

Andrzej Szczypiorski, http://www.filmpolski.pl/fp/index.php/518288.
Masłoń K., 2000, Pisarz stanu rzeczy, http://www.rzeczpospolita.pl/dodatki/wspomnienia_000517/, 17.05.