1

UE I JEJ POLITYKA ENERGETYCZNA

HISTORIA UE

IDEE INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

Ryszard Mosakowski

Literatura

Wykaz literatury podstawowej:

1. Fontaine Pascal: Europa w 12 lekcjach:

http://ec.europa.eu/publications/booklets/eu_glance/60/pl.pdf

2. Historia Unii Europejskiej.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Unii_Europejskiej

3. Jak działa Unia Europejska – przewodnik po instytucjach unijnych:

http://ec.europa.eu/publications/booklets/eu_glance/68/pl.pdf

Wykaz literatury uzupełniaj

ą

cej:

1. Traktat Lizbo

ń

ski.

http://eur-

lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:PL:HTML

Idee zjednoczenia Europy

• 1712 opat

Charles de Saint-Pierre

: opublikował w Ultrechcie

broszur

ę

: „Projekt dla trwałego pokoju w Europie”. 1728

zaproponował Europejsk

ą

Lig

ę

18 suwerennych pa

ń

stw

(wspólny skarb, bez granic, unia gospodarcza);

• Marquis de Lafayette i Tadeusz Ko

ś

ciuszko

po rew. am.

1776 i D.N. Wizja Stanów Zjednoczonych Europy;

• 1795 Immanuel Kant: propozycja kongresu dla

wiecznego pokoju;

Idee zjednoczenia Europy

• 1843 włoski pisarz i polityk

Giuseppe Mazzini

- utworzenie

federacji republik europejskich

• 1847

Wiktor Hugo

- pokojowe zjednoczenie, na bazie współpracy i

równości członkostwa, (Początkowo wyszydzana, powróciła w
1851r.)

• W 1923 austriacki ksi

ążę

Richard

Coudenhove-Kalergi:

– zakłada Ruch Paneuropejski;

– wydał ksi

ąż

k

ę

Pan-Europa, b

ę

d

ą

c

ą

manifestem ruchu

paneuropejskiego. Tezy te rozwin

ą

ł w głównym dziele swojego

ż

ycia,

trzytomowej „Walka o Paneurop

ę

” (1925 -1928);

– wydawał pismo Paneuropa, propaguj

ą

c

utworzenie jednego pa

ń

stwa

europejskiego (od Polski do Portugalii).

Problem europejski: wzajemna nienawi

ść

europejczyków, która zatruwa atmosfer

ę

. (…). Sprawa

europejska b

ę

dzie rozwi

ą

zana tylko na pomoc

ą

unii narodów europejskich (…) Najwi

ę

ksz

ą

przeszkod

ą

The biggest obstacle ustanowienia Narodów zjednoczonych Europy jest 1000 lat rywalizacji pomi

ę

dzy

dwoma o najwi

ę

kszej liczbie ludno

ś

ci krajami Europy: Niemcami i Francj

ą

…

Idee zjednoczenia Europy

• 1929 Aristide Briand, francuski premier, na forum Ligi Narodów

zaproponował ide

ę

federacji narodów europejskich

opartej

na solidarno

ś

ci oraz współpracy politycznej i społecznej,

co spotkało

si

ę

ze wsparciem wielu wybitnych ekonomistów, w tym Johna Maynarda Keynesa.

• 1931 francuski polityk Edouard Herriot opublikował ksi

ąż

k

ę

Stany Zjednoczone Europy

.

• Józef Piłsudski: idea Stanów Zjednoczonych Europy

Ś

rodkowej

(Mi

ę

dzymorze).

• Pál Teleki

:

ż

adnej przyszło

ś

ci dla małych narodów

Centralnej i Wschodniej Europy je

ś

li b

ę

d

ą

próbowały

ż

y

ć

odizolowanym

ż

yciem.

Geneza Integracji Europejskiej

•

1943

r. Jean Monnet, członek FNKW Rz

ą

du Wolnych

Francuzów na uchod

ź

ctwie w Algierze, architekt

europejskiej jedno

ś

ci, o

ś

wiadczył:

...Pokój w Europie nie zostanie osi

ą

gni

ę

ty, je

ż

eli

pa

ń

stwa odbuduje si

ę

na bazie suwerenno

ś

ci

narodowej. Kraje Europy s

ą

zbyt małe, aby mogły

gwarantowa

ć

swoim obywatelom dobrobyt i rozwój

społeczny. Pa

ń

stwa europejskie musz

ą

stworzy

ć

mi

ę

dzy sob

ą

federacj

ę

....

FNKW- Francuski Narodowy Komitet Wyzwolenia

2

Geneza Integracji Europejskiej

• Winston Churchill 19 wrze

ś

nia 1946 na uniwersytecie w

Zurychu proponuje utworzenie Stanów Zjednoczonych
Europy i Rady Europy. Zaproponował mianowicie:

…odtworzenie rodziny europejskiej lub tak du

ż

ej jej cz

ęś

ci

jak to b

ę

dzie mo

ż

liwe i zapewnienie jej struktury, w której

b

ę

dzie mogła

ż

y

ć

w pokoju, bezpiecze

ń

stwie i wolno

ś

ci.

Musimy zbudowa

ć

swego rodzaju Stany Zjednoczone

Europy.

(…)

Pierwszym krokiem w odtworzeniu rodziny

europejskiej musi by

ć

partnerstwo pomi

ę

dzy Francj

ą

a

Niemcami.

• 7-10 maja1948: Kongres Europejski w Hadze.

Główny cel

Kongresu

: wkład do utworzenia zjednoczonej Europy

federalnej.

Geneza Integracji Europejskiej

• 5.05.1949 Londyn: powstaje

Rada

Europy

(pierwsza organizacja

paneuropejska) Statut – ustanowienie współpracy w dziedzinach: politycznej, ekonomicznej,
społecznej, naukowej, prawnej i administracyjnej.

• Zało

ż

enie: ponadnarodowy rz

ą

d Europy

;

w ramach Rady wyodr

ę

bniono:

Komitet Ministrów; Parlamentarne Zgromadzenie Doradcze; niezale

ż

ny sekretariat - prototypy rz

ą

du,

parlamentu i administracji publicznej.

• Działacze Ruchu pragn

ę

li aby Zgromadzenie Parlamentarne

funkcjonowało jak prawdziwy Parlament Europejski

.

Rada Europy

jest instytucj

ą

o raczej ograniczonych prerogatywach. (wypracowała pewne formy uprawnie

ń

w

dziedzinie praw człowieka, jak Europejski Trybunał Praw Człowieka).

Integracja Europejska

• 1949,

Monnet i jego współpracownicy

wymy

ś

lili ide

ę

wspólnoty europejskiej,

któr

ą

przej

ą

ł

Robert Schuman

– ówczesny Minister

Spraw Zagranicznych Francji.

R. Schuman, we współpracy z Jeanem

Monnetem i kanclerzem Niemiec Konradem
Adenauerem doprowadził do porozumienia
mi

ę

dzy Francj

ą

a Niemcami

w sprawie

wspólnego zarz

ą

dzania przemysłami

stalowym i w

ę

glowym

.

Integracja Europejska

9 maja 1950 r.

Deklaracja (Plan) Schumana

:

propozycja utworzenia

Europejskiej Wspólnoty

W

ę

gla i Stali:

―

francusko-niemiecka kontrola nad produkcj

ą

w

ę

gla i

stali, za po

ś

rednictwem tzw. Wysokiej Władzy

(

High Authority)

;

―

wspólnota otwarta na kraje trzecie.

„

Przez konsolidacj

ę

podstawowej produkcji i instytucj

ę

High

Authority, której decyzje b

ę

d

ą

wi

ążą

ce dla Francji, Niemiec

i wszystkich krajów, które potem doł

ą

cz

ą

, propozycja jest

pierwszym konkretnym krokiem ku

europejskiej federacji

,

niezb

ę

dnego warunku zachowania pokoju.”

Integracja Europejska

• Pozytywnie odniosły si

ę

do propozycji: Włochy i

kraje Beneluksu;

(WB odmówiła w obawie o utrat

ę

suwerenno

ś

ci narodowej)

• 18 kwietnia 1951 r. podpisanie Traktatu

Paryskiego;

• 23 lipca 1952r. Traktat wszedł w

ż

ycie;

powstaje Europejska Wspólnota W

ę

gla i Stali

(EWWiS):

6 krajów utworzyło wspólny rynek w

ę

gla i stali na mocy traktatu – Francja Niemcy,

Włochy i kraje Beneluxu).

Integracja Europejska

ś

aden z krajów nie mógł sam produkowa

ć

broni, któr

ą

skierowałby przeciwko drugiemu jak w przeszło

ś

ci.

(Jean Monnet –

przew. Wysokiej Władzy)

Deklaracja Schumana -

pocz

ą

tek

dzisiejszej

Unii

Europejskiej

;

9 maja - Dzie

ń

Europy

.

3

Integracja Europejska

Próby utworzenia dalszych wspólnot:

• Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EDC);

Cel: ustanowienie wspólnej

europejskiej armii pod wspóln

ą

kontrol

ą

. Propozycja 1950, podpisanie Traktatu - 27 maja 1952;

• Europejskiej Wspólnoty Politycznej (EPC);

zacz

ą

tek federacji pa

ń

stw

europejskich;

• W dniu 30 sierpnia 1954 Francuskie Zgromadzenie

Narodowe odmówiło ratyfikowania traktatu o utworzeniu
EDC

264 to 319

–

zaniechano wi

ę

c pomysłu, a potem odło

ż

ono na półk

ę

tak

ż

e EPC.

Integracja Europejska

• 25 marca 1957r., podpisanie dwóch traktatów, często

nazywanych „Traktatami rzymskimi”,

– Traktat ustanawiający

Europejską Wspólnotę Energii

Atomowej

(Euratom);

–

Traktat ustanawiający

Europejską Wspólnotę Gospodarczą

(Wspólny rynek).

• 1 stycznia 1958r.

Traktaty Rzymskie

wchodzą w życie:

• EWG – EEC tzw. Wspólny Rynek - mi

ę

dzynarodowa

organizacja gospodarcza - najwa

ż

niejsza z 3 wspólnot

UK, pomimo zaproszenia, nie przyst

ą

piła do wspólnot kieruj

ą

c si

ę

wzgl

ę

dami narodowej suwerenno

ś

ci gospodarczej

Integracja Europejska

• Sztokholm 1959; UK wraz z Austri

ą

, Dani

ą

, Norwegi

ą

,

Portugali

ą

, Szwajcari

ą

i Szwecj

ą

popisuje układ o

utworzeniu EFTA –

układ wszedł w

ż

ycie w 1960r.

• 31 lipca 1961r. Irlandia, 9 sierpnia – UK, 10 sierpnia

Dania wyst

ę

puj

ą

o przyj

ę

cie do WE (EC);

• 14 stycznia 63r. weto prezydenta de Gaulle’a w stosunku

do UK wstrzymuje akcesj

ę

;

Integracja Europejska

• 8 kwietnia 1965 r. –

Traktat ustanawiaj

ą

cy Jedn

ą

Rad

ę

i Jedn

ą

Komisj

ę

Wspólnot Europejskich, który wszedł w

ż

ycie 1.07.1967r.

;

• 11 maja 1967r. UK składa powtórnie wniosek o przyj

ę

cie do

Wspólnot, tak samo Irlandia i Dania, a troch

ę

pó

ź

niej

Norwegia.

Generał de Gaulle jest wci

ąż

niech

ę

tny zaakceptowa

ć

brytyjsk

ą

akcesj

ę

i

składa weto.

• 1 lipca 1968 r. – Unia celna wchodzi w

ż

ycie

(sze

ść

krajów znosi

cła na importowane towary, umo

ż

liwiaj

ą

c po raz pierwszy swobodny handel;

wspólna taryfa celna na handel z reszt

ą ś

wiata.

Integracja Europejska

• 30.06.1970r. otwarcie negocjacji akcesyjnych z

UK,

Irlandi

ą

, Dani

ą

i Norwegi

ą

;

• 25.09.1972r. w referendum 53,3% Norwegów przeciw

akcesji;

• 1 stycznia 1973 r.

(ju

ż

po

ś

mierci de Gaulle’a):

Dania, Irlandia,

Wielka Brytania

przyst

ę

puj

ą

do Wspólnoty

;(9.11.70 umiera de

Gaulle; Prezydent Francji 59-69)

Integracja Europejska

• 7 – 10 czerwca1979 r. – pierwsze wybory do PE

• 31 sierpnia 1980 – Podpisanie Porozumie

ń

Gda

ń

skich

• 1 stycznia 1981 r.: Grecja nowym członkiem WE.

• 23 lutego 1982 w referendum konsultacyjne. Grenlandia,

głosuje za wyj

ś

ciem ze wspólnoty

(stała si

ę

członkiem WE jako cz

ęść

Danii)

4

Integracja Europejska

•

1 stycznia 1986 r. – nowe pa

ń

stwa członkowskie: Hiszpania i

Portugalia.

•

1 lipca 1987 r. – wchodzi w

ż

ycie

Jednolity Akt Europejski (SEA):

– powi

ę

ksza uprawnienia decyzyjne Parlamentu

(wprowadza procedur

ę

współpracy

pomi

ę

dzy Parlamentem a RM),

– rozszerza zakres spraw przyjmowanych wi

ę

kszo

ś

ci

ą

kwalifikowan

ą

(z

wyj

ą

tkiem kwestii podatkowych, przepływu osób i praw pracowników)

– rozwija współprac

ę

w dziedzinie polityki zagranicznej.

– 12 pa

ń

stw członkowskich zobowi

ą

zało si

ę

do utworzenia "jednolitego

rynku europejskiego" do dnia 31 grudnia 1992 roku.

Integracja Europejska

• 1987:

Turcja

formalnie wyst

ę

puje o przyj

ę

cie do Wspólnoty

• Grudzie

ń

1991: Podpisanie Traktatu z Maastricht

• 20.05.1992 Szwajcaria, 25.11.92 Norwegia formalnie

składaj

ą

wnioski o akcesj

ę

do Wspólnoty.

Unia Europejska

• 1 listopada 1993 r. – formalne powstanie Unii

Europejskiej

(wej

ś

cie traktatu z Maastricht w

ż

ycie)

• 5 kwietnia 1994r. Polska formalnie ubiega si

ę

o akcesj

ę

do UE.

• 28 listopada 1994 referendum w Norwegii negatywne

(52,2% przeciw akcesji).

• 1 stycznia 1995 r. – nowe pa

ń

stwa członkowskie: Austria,

Finlandia i Szwecja

• 26 marca 1995 r. wchodzi w

ż

ycie Układ z Schengen

(w krajach

Beneluksu, Francji, Hiszpanii, Holandii, Niemczech i Portugalii).

Unia Europejska

• 17 czerwca 1997 r. – Traktat Amsterdamski

(Podpisanie)

• 13 grudnia 1997 r. – rozpocz

ę

cie negocjacji członkowskich z

10 pa

ń

stwami Europy

Ś

rodkowo-Wschodniej.

• 1 czerwca 1998 – powstanie

Europejskiego Banku

Centralnego

• 1 stycznia 1999 r. – Euro w transakcjach handlowych i

finansowych

(Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Niemcy, Irlandia, Włochy,

Luxemburg, Holandia, Portugalia i Hiszpania).

Unia Europejska

• 1 maja 1999 r.: wchodzi w

ż

ycie Traktat

Amsterdamski

– wł

ą

cznie układów z Schengen do struktur WE,

– powstaje stanowisko

Wysokiego Przedstawiciela ds.

Wspólnej Polityki Zagranicznej oraz Bezpiecze

ń

stwa

– poszerzenie uprawnie

ń

legislacyjnych Parlamentu

Europejskiego,

– wzrost roli przewodnicz

ą

cego Komisji (konieczna

aprobata Parlamentu dla jego powołania),

Unia Europejska

• 2 stycznia 2001 - Grecja staje si

ę

12 członkiem w strefie

euro.

• 26 lutego 2001 – Podpisanie Traktatu Nicejskiego

• 1 stycznia 2002 r. – pojawiaj

ą

si

ę

banknoty i monety euro

(€) w powszechnym obiegu krajów unii walutowej.

• 28 lutego euro staje si

ę

jedyn

ą

walut

ą

(ko

ń

czy si

ę

okres podwójnego

obiegu)

• 23 lipca 2002 r. wygasa Traktat EWWiS;

5

Unia Europejska

• 1 lutego 2003r wchodzi w

ż

ycie Traktat

Nicejski:

Usprawnienie procesu decyzyjnego przed przyj

ę

ciem nowych grupy członków

Główne postanowienia:

• przygotowanie instytucji Unii Europejskiej do poszerzenia

o

12 nowych pa

ń

stw;

• system wa

ż

enia głosów w Radzie UE

:

Niemcy, Francja, Wielka Brytania i

Włochy otrzymaj

ą

po 29 głosów, Polska i Hiszpania - po 27);

• odej

ś

cie od prawa weta w niektórych kwestiach

(polityka

imigracyjna od 2004 roku, fundusze strukturalne od 2007 roku)

Unia Europejska

• Ateny, 16 kwietnia 2003 r. – przedstawiciele

rz

ą

dów 15 pa

ń

stw członkowskich i 10

kandyduj

ą

cych podpisuj

ą

traktat akcesyjny

rozszerzaj

ą

cy Uni

ę

;

• 14 wrze

ś

nia 2003r. nieudane referendum w Szwecji na

temat wej

ś

cia do strefy euro.

•

1 maja 2004 r. – UE liczy 25 pa

ń

stw; Polska w UE;

•

29 pa

ź

dziernika 2004 r. – 25 krajów UE podpisuje

Traktat

ustanawiaj

ą

cy Konstytucj

ę

dla Europy;

29 maja 2005 r. – Francuzi, a 1 czerwca. –

Holendrzy odrzucili w referendum konstytucj

ę

europejsk

ą

.

Unia Europejska

• 1 stycznia 2007 r. Bułgaria i Rumunia w UE; UE liczy

prawie 500 mln obywateli.

• 1 stycznia 2007 Słowenia doł

ą

czyła do strefy euro.

• 13 grudnia 2007 r. – szczyt UE w Lizbonie i podpisanie

Traktatu Lizbo

ń

skiego

.

• 21 grudnia 2007 r.; symboliczne otwarcie granic w

ramach Układu z Schengen w Worku Turoszowskim

,

na

trójstyku granic polskiej, czeskiej i niemieckiej. 9 nowych pa

ń

stw w Schengen.

Ł

ą

cznie 20 pa

ń

stw UE+Norwegia i Islandia.

Unia Europejska

• 1 stycznia 2008 r.: Euro – walut

ą

na Cyprze i

Malcie;

• 1 stycznia 2009r.: Euro walut

ą

w Słowacji

• 1 grudnia 2009r. Traktat Lizbo

ń

ski wchodzi w

ż

ycie

• 1 stycznia 2011r.: Estonia w strefie Euro

Kraje członkowskie UE

Kraje kandydackie

Ojcowie współczesnej Europy

• Konrad Adenauer – 1876-1967 – pierwszy kanclerz

demokratycznych Niemiec, zwolennik zjednoczenia Europy
opartego na tradycjach i warto

ś

ciach chrze

ś

cija

ń

skich.

•

Winston Churchill – 1874-1965 – brytyjski polityk, mówca,

strateg, pisarz i historyk,

minister obrony, Przewodnicz

ą

cy Izby Gmin, dwukrotny

premier Zjednoczonego Królestwa, laureat literackiej Nagrody Nobla, jeden z pierwszych polityków
popieraj

ą

cych ide

ę

zjednoczenia Europy – pomysłodawca utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy;

• Alcide De Gasperi – 1881-1954 – włoski premier i polityk,

współtwórca Rady Europy i Europejskiej Wspólnoty W

ę

gla i

Stali,

propaguj

ą

cy ide

ę

współpracy gospodarczej poprzez zacie

ś

nianie współpracy obronnej.

• Walter Hallstein – 1901-1982 – niemiecki polityk, profesor

prawa na uniwersytetach w Rostocku i Frankfurcie nad
Menem Sekretarz Stanu w niemieckim Ministerstwie Spraw
Zagranicznych,

pierwszy przewodnicz

ą

cy Komisji Europejskiej w latach

1958-1967, twórca doktryny Hallsteina, inicjator Wspólnot Europejskich i struktur
unijnych. Jeden z twórców wizerunku i głównych nurtów politycznych
współczesnej Unii Europejskiej.

6

Ojcowie współczesnej Europy

• Jean Monnet – 1888-1979 – francuski polityk,

dyplomata i ekonomista, architekt wspólnot europejskich,
współtwórca Planu Schumana,

inicjator i twórca Komitetu dla Zjednoczenia

Pa

ń

stw Europy (ang. Action Committee for the United States of Europe) (1954), któremu

przewodniczył do 1975 r. W 1976 r. za swoje zasługi otrzymał tytuł Obywatela Europy.

• Robert Schuman – 1886-1963 – francuski

premier i minister spraw zagranicznych, inicjator
pojednania pomi

ę

dzy Francj

ą

a Niemcami

poprzez

poł

ą

czenie obu pa

ń

stw silnymi wi

ę

zami gospodarczymi, społecznymi i politycznymi, w latach

1958-1960 przewodnicz

ą

cy Parlamentu Europejskiego. Jego plan był pierwszym w pełni

zrealizowanym projektem zjednoczenia Europy.

Ojcowie współczesnej Europy

•

Paul-Henri Spaak – 1899-1972 – belgijski premier i minister spraw
zagranicznych, w latach 1952-1953 przewodnicz

ą

cy Zgromadzenia

Ogólnego Europejskiej Wspólnoty W

ę

gla i Stali,

przewodnicz

ą

cy roboczej komisji opracowuj

ą

cej

raport dotycz

ą

cy stworzenia podstaw wspólnego rynku europejskiego, przewodnicz

ą

cy pierwszej sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ,

sekretarz generalny NATO.

• Altiero Spinelli – 1907-1986 – włoski polityk, promotor

federalizmu europejskiego, członek Komisji Europejskiej
odpowiedzialny za polityk

ę

przemysłow

ą

,

eurodeputowany do Parlamentu Europejskiego,
współzało

ż

yciel Klubu Krokodyla.

Klub Krokodyla (ang. Crocodile

Club) – grupa eurodeputowanych do Parlamentu Europejskiego opowiadaj

ą

ca si

ę

za

coraz wi

ę

ksz

ą

europejsk

ą

integracj

ą

. Klub powstał z inicjatywy Alteriego Spinelliego

w 1980 r. Swoj

ą

nazw

ę

zawdzi

ę

czał restauracji Au Crocodile znajduj

ą

cej si

ę

w

Strasburgu (Francja) przy ulicy de l'Outre 10, w której członkowie spotykali si

ę

na

nieoficjalnych i nieformalnych panelach dyskusyjnych. Członkowie zrzeszeni w Klubie
opowiadali si

ę

za nieustannym procesem integracyjnym zmierzaj

ą

cym do powołania

w przyszło

ś

ci Unii Europejskiej. Efektem ich spotka

ń

było uchwalenie Jednolitego

Aktu Europejskiego oraz poprzez Traktat o Unii Europejskiej powołanie do

ż

ycia UE