IV. Prawa cz³owieka

1

3. Organizacje pozarz¹dowe w obronie

praw cz³owieka

W wiêkszoœci pañstw obok instytucji rz¹dowych istniej¹ organizacje pozarz¹dowe, od-

grywaj¹ce szczególn¹ rolê w funkcjonowaniu spo³eczeñstwa obywatelskiego (kulturalne,
oœwiatowe, broni¹ce praw mniejszoœci). Podczas realizacji tematu uczniowie dowiedz¹ siê,
jakie s¹ zasady, cele i metody dzia³ania organizacji pozarz¹dowych zajmuj¹cych siê ochron¹
praw i wolnoœci cz³owieka. Przyk³adem bêdzie apolityczna organizacja miêdzynarodowa
– Amnesty International.

Cele

Po zajêciach uczniowie powinni umieæ:
— okreœliæ zasady, na których opieraj¹ swoje dzia³ania organizacje poza-

rz¹dowe;

— podaæ ich g³ówne cele i metody dzia³ania;
— wykorzystaæ tê wiedzê do opracowania miniprojektu organizacji maj¹cej wystêpo-

waæ w obronie praw cz³owieka;

— odró¿niaæ organizacje pozarz¹dowe od instytucji pañstwowych zajmuj¹cych siê

ochron¹ praw cz³owieka;

— scharakteryzowaæ sposób dzia³ania Amnesty International;
— wyjaœniæ, dlaczego jest to organizacja niezale¿na i apolityczna;
— podaæ przyk³ady podejmowanych przez ni¹ dzia³añ w obronie praw cz³owieka.

Metody pracy

• praca w grupach
• dyskusja

Œrodki dydaktyczne

• adresy organizacji dzia³aj¹cych na waszym terenie (jeœli istniej¹)

Jak przeprowadziæ zajêcia?

WPROWADZENIE

1.

Przedstaw krótko sytuacjê w okupowanym przez Chiny Tybecie: przy-

musowe osiedlanie Chiñczyków, narzucanie jêzyka chiñskiego, niszczenie

klasztorów, wiêzienie i tortury dla „niepokornych”. Poproœ, aby uczniowie zastanowili
siê, kto – w samym Tybecie oraz w innych krajach œwiata – mo¿e protestowaæ i wywie-
raæ wp³yw na tamtejsze w³adze. Jakie formy protestu s¹ mo¿liwe? Przyk³ady wypisz
na tablicy.

Scenariusze lekcji KOSS

wersja podstawowa – czêœæ I

2

IV. Prawa cz³owieka

ROZWINIÊCIE

2.

Poproœ uczniów, by odwo³uj¹c siê do wiadomoœci uzyskanych na poprzedniej lekcji

przypomnieli, jakie instytucje pañstwowe dzia³aj¹ na rzecz ochrony praw cz³owieka
(s¹dy powszechne, rzecznik praw obywatelskich). Wyjaœnij, ¿e na zajêciach bêdzie
mowa o organizacjach chroni¹cych prawa cz³owieka, potrzebnych we wszystkich kra-
jach, ale zw³aszcza tam, gdzie – jak w Tybecie – pañstwo nie tylko nie chroni praw
obywateli, ale wrêcz je ³amie.

Poleæ uczniom przeczytanie tekstu „Co mog¹ organizacje pozarz¹dowe?”. Po za-

koñczeniu lektury powinni mieæ czas na zg³aszanie w¹tpliwoœci i zadawanie pytañ.
Zwróæ uwagê na polskie organizacje pozarz¹dowe dzia³aj¹ce na rzecz praw cz³owieka.
Dobrym pomys³em jest oczywiœcie zaproszenie na lekcjê dzia³acza jednej z tych orga-
nizacji.

3.

Zapytaj uczniów, czy znaj¹ organizacje, których logo zamieszczone zosta³o w pod-

rêczniku. Czym siê zajmuj¹? Poproœ, by sprawdzili, czy wymienione organizacje dzia-
³aj¹ w waszej okolicy oraz w jaki sposób mo¿na siê w³¹czyæ w ich dzia³ania?

4.

Podkreœl raz jeszcze, ¿e wiêkszoœæ organizacji pozarz¹dowych to po prostu ma³e

grupy ludzi zajmuj¹ce siê czêsto jednym wybranym problemem w swoim najbli¿szym
otoczeniu (osiedlu, wiosce, miasteczku, gminie). Podaj 2–3 przyk³ady. Poproœ, ¿eby
uczniowie podali inne (jeœli je znaj¹) albo wymienili problemy wystêpuj¹ce w ich
osiedlu, gminie, mieœcie, którymi mog³yby zaj¹æ siê takie organizacje.

5.

Zadaj uczniom nastêpuj¹ce pytania:

— Czym ró¿ni¹ siê metody dzia³ania organizacji pozarz¹dowych od innych, znanych

ci, sposobów ochrony praw cz³owieka?

— Czy metody dzia³ania organizacji pozarz¹dowych mog¹ byæ – twoim zdaniem –

skuteczne? W jakiej sytuacji politycznej organizacje niezale¿ne od rz¹du s¹ szcze-
gólnie potrzebne?

6.

Podziel klasê na trzy grupy. Ka¿dej poleæ przeczytanie jednej czêœci materia³ów

informacyjnych na temat Amnesty International „W obronie wiêŸniów sumienia”.
Poproœ uczniów, by w zespo³ach odpowiedzieli na nastêpuj¹ce pytania
— jakie s¹ cele i zasady dzia³ania Amnesty International?
— co to znaczy, ¿e jest to organizacja apolityczna i niezale¿na od w³adz?
— podajcie przyk³ady dzia³añ podejmowanych przez AI.

7.

Poproœ uczniów o zapoznanie siê z sytuacj¹ Tybetañczyków przeœladowanych

przez okupuj¹ce ich w³adze chiñskie, opisan¹ w æwiczeniu „Tragedia na dachu œwiata”,
w tekœcie i liœcie, lub sam przedstaw zawarte w nim informacje.

Nastêpnie wszyscy uczniowie odpowiadaj¹ pisemnie na pytania zawarte pod tek-

stem.

8.

Poleæ uczniom, aby zastanowili siê chwilê i odpowiedzieli pisemnie na pytanie: „Czy

chcia³byœ podpisaæ taki list? Dlaczego?”. Poproœ ochotników o odczytanie odpowiedzi.
Tym osobom, które chcia³yby wzi¹æ udzia³ w jednej z „pilnych akcji AI” w obronie
praw cz³owieka zaproponuj, by odnalaz³y w internecie aktualne informacje na temat
przypadków naruszania praw cz³owieka, a nastêpnie rzeczywiœcie wys³ali taki list. Na
nastêpnej lekcji mo¿ecie omówiæ na forum klasy przypadki wybrane przez uczniów.

Scenariusze lekcji KOSS

wersja podstawowa – czêœæ I

IV. Prawa cz³owieka

3

Mo¿esz zachêciæ uczniów, aby systematyczne sprawdzali stronê „pilnych akcji” Amne-
sty International i – np. wykorzystuj¹c szkoln¹ gazetkê – informowali o aktualnych
dzia³aniach tej organizacji. Mo¿e wasza szko³a zdecyduje siê na wys³anie apelu do
w³adz jednego z pañstw, w którym nagminnie ³amie siê prawa cz³owieka?

ZAKOÑCZENIE

9.

Otwórz dyskusjê, zadaj¹c pytanie o skutecznoœæ i sens dzia³añ AI: „Czy, waszym

zdaniem, metody dzia³ania stosowane przez Amnesty International mog¹ byæ sku-
teczne? Uzasadnijcie swój pogl¹d”.

10.

Podziel uczniów na 4-, 5-osobowe grupy. Ka¿dy zespó³ ma za zadanie zaprojek-

towaæ plakat zachêcaj¹cy do dzia³añ w akcji prowadzonej przez jedn¹ z organizacji
wymienionych w lekcji.

11.

Poproœ uczniów, aby w ramach pracy domowej sporz¹dzili miniprzewodnik, za-

wieraj¹cy spis organizacji pozarz¹dowych zajmuj¹cych siê ochron¹ praw cz³owieka.
Instrukcja do jego wykonania znajduje siê w podrêczniku w æwiczeniu „Miniprze-
wodnik”.

Scenariusze lekcji KOSS

wersja podstawowa – czêœæ I