MIKROEKONOMIA
dr Elżbieta Lorek
MIKROEKONOMIA
dr Elżbieta Lorek
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
2/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
3/30
Model zachowania konsumenta
W celu określenia prawidłowości kierujących zachowaniem się
konsumentów i czynników wpływających na te zachowania
buduje się model zachowania konsumenta
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
4/30
Użyteczność
• miara zadowolenia z konsumpcji,
• subiektywny charakter,
• kategoria porządkowa, abstrakcyjna,
• odzwierciedla uporządkowany system preferencji
.
Konsument dąży do maksymalizacji użyteczności, wybierając taką
kombinację dóbr, która daje mu największe zadowolenie
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
5/30
Użyteczność całkowita
[UC]
•
całkowity (ogólny) poziom zadowolenia wynikający
z konsumpcji danej ilości dóbr/usług,
•
rośnie wraz ze wzrostem konsumpcji aż do pełnego
zaspokojenia potrzeby,
UC = Σ Qi (i=0,...,n)
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
6/30
Użyteczność marginalna/krańcowa
[UM]
•
zmiana użyteczności całkowitej spowodowana wzrostem/spadkiem
konsumpcji dobra/usługi o jednostkę,
•
przyrost/spadek zadowolenia (użyteczności), w wyniku
zwiększenia/zmniejszenia konsumpcji dobra o jednostkę.
UM = ∆UC
∆Qi
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
7/30
UC
UM
Zależność między użytecznością całkowitą a marginalną
Q
Q
1
2
3
4
0
0
1
2
3
4
5
5
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
8/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Wraz ze wzrostem konsumpcji dobra
o kolejna jednostkę:
- rośnie użyteczność całkowita [UC], jednak
jej przyrosty są coraz mniejsze,
- maleje użyteczność marginalna [UM].
Zależność między użytecznością całkowitą a marginalną
Q
UC
UM
0
0
-
1
6
6
2
10
4
3
12
2
4
13
1
5
13
0
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
9/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Użyteczność marginalna/krańcowa
[UM]
Prawo malejącej użyteczności krańcowej – I Prawo Gossena
W miarę wzrostu konsumpcji danego dobra użyteczność
całkowita rośnie, jednak przyrost ten jest coraz wolniejszy,
ponieważ użyteczność marginalna kolejnych
konsumowanych jednostek dobra zmniejsza się.
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
10/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Użyteczność marginalna/krańcowa
[UM]
Przyrosty zadowolenia z konsumpcji (mierzone jaki użyteczność
marginalna) zmniejszają się wraz ze wzrostem ilości
konsumowanego dobra,
Konsument maksymalizując zadowolenie będzie zwiększał
konsumpcję aż do momentu gdy UM = 0
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
11/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Użyteczność marginalna a ceny dóbr
Założenia:
• konsument dysponuje dana wielkością dochodu [DP]
• konsument dąży do maksymalizacji użyteczności z konsumpcji dóbr,
• konsument rozdziela swój dochód na zakup dóbr X i Y,
• cena rynkowa jednostki dobra X wynosi [P
X
], cena jednostki dobra Y
wynosi [P
Y
].
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
12/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Przykład: kombinacje dobra X oraz dobra Y dające konsumentowi takie samo zadowolenie
Dobro X
Dobro Y
Kombinacje
1
5
A
2
3
B
3
2
C
4
1,5
D
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
13/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Zbiór punktów reprezentujących wszystkie kombinacje konsumpcji dóbr
X i Y dających konsumentowi taki sam poziom zadowolenia (taką samą
użyteczność całkowitą), czyli są dla konsumenta obojętne
Krzywa obojętności
Krzywa obojętności reprezentuje stały poziom użyteczności całkowitej
(zadowolenia)
Dla konsumenta mającego możliwość wyboru pomiędzy dwiema kombinacjami
dóbr (punkty na krzywej) wybór jest obojętny - obie kombinacje dóbr zapewniają
taką samą użyteczność całkowitą
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
14/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Krzywa obojętności
KO
Y
X
Negatywne nachylenie KO oznacza, że
zwiększenie konsumpcji jednego dobra wymaga
zmniejszenia konsumpcji drugiego dobra
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
15/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
KO
1
KO
2
KO
3
Mapa obojętności
U’ KO
1
<
U’ KO
2
<
U’ KO
3
Y
X
W miarę przesuwania się po KO w górę wzrasta poziom
zadowolenia – powstaje uporządkowany system preferencji
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
16/30
Cechy krzywych obojętności
• nachylenie negatywne,
• nie przecinają się,
• nieskończenie wiele (mapa obojętności), a ich położenie
wskazuje na różnice w poziomie zadowolenia konsumenta
• wypukłe w stosunku do początku układu współrzędnych,
• reprezentują uporządkowany system preferencji,
• krzywe położone dalej od początku układu współrzędnych
reprezentują wyższy poziom użyteczności całkowitej niż krzywe
położone bliżej
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
17/30
Y
X
Przykład: wzrost konsumpcji jednego z dóbr
0
1
2
3
4
1
2
3
4
5
A
B
C
D
Dobro X
Dobro Y
Kombinacje
1
5
A
2
3
B
3
2
C
4
1,5
D
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
18/30
Y
X
0
1
2
3
4
1
2
3
4
5
A
B
C
D
Przykład: wzrost konsumpcji jednego z dóbr
Zmiana
∆Y
∆X
2
1
1
1
0,5
1
A
B
B
C
C
D
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
19/30
MARGINALNA STOPA SUBSTYTUCJI
XY
–
określa jaką ilość
dobra Y należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra X
o jednostkę w sytuacji, gdy konsument pozostaje na tej samej krzywej
obojętności, czyli nie zmienia się poziom jego zadowolenia
z konsumpcji
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Marginalna stopa substytucji
XY
[MSS
XY
]
Nachylenie krzywej obojętności =
MSS
XY
=
∆Y
∆X
∆Y
∆X
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
20/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Dobro X
Dobro Y
Kombinacje
1
5
A
2
3
B
3
2
C
4
1,5
D
Przykład: Marginalna stopa substytucja dobra Y dobrem X
Zmiana
∆Y
∆X
2
1
1
1
0,5
1
A
B
B
C
C
D
Zwiększając konsumpcję dobra X o kolejne jednostki konsument najpierw:
rezygnuje z ... jednostek dobra Y,
następnie rezygnuje z ... jednostek dobra Y
oraz z ... jednostek tego dobra
Charakter MSS jest.....................
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
21/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
MSS malejąca
MSS stała
MSS rosnąca
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
22/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Ograniczenie budżetu konsumenta
Cena jednostki dobra X wynosi [ P
X
]
Cena jednostki dobra Y wynosi [ P
Y
]
Dochód konsumenta wynosi [ DP ]
Ograniczenie budżetu
DP = Q
X
*P
X
+ Q
Y
*P
Y
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
23/30
Przykład:
P
X
= 5
j.p.,
P
Y
= 3
j.p.,
DP = 15
j.p.
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Linia budżetu konsumenta
1
2
3
1
2
3
Q
X
4
5
Q
Y
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
24/30
Przykład:
P
X
= 5
j.p.,
P
Y
= 3
j.p.,
DP = 15
j.p.
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
1
2
3
1
2
3
Q
X
4
5
Q
Y
DP/P
Y
DP/P
x
Linia budżetu konsumenta
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
25/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Linia budżetu konsumenta
Linia budżetu konsumenta – przedstawia wszystkie
możliwe kombinacje dwóch dóbr X i Y, które konsument
może posiadać dysponując określonym dochodem [DP]
Nachylenie linii budżetowej =
P
X
P
Y
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
26/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Równowaga (optimum) konsumenta
• decydując o wyborze kombinacji dóbr, konsument chce być jak
najbardziej zadowolony (znajdować się na jak najwyższej krzywej
obojętności
• wybierając, konsument zestawia swoje możliwości finansowe
z zamiarami dotyczącymi konsumpcji
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
27/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Równowaga (optimum) konsumenta
Optimum (równowaga) konsumenta znajduje się na
najwyższej krzywej obojętności możliwej do osiągnięcia
przy danym ograniczeniu budżetowym
Punkt równowagi konsumenta – punkt styczności linii
budżetowej z najwyżej położoną, możliwą do osiągnięcia
krzywą obojętności
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
28/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Równowaga (optimum) konsumenta
E
Q
Y
Q
x
Punkt optimum
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
29/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Równowaga (optimum) konsumenta
Warunki spełnione w punkcie optimum:
MSS
XY
=
=
P
X
P
Y
UM
X
UM
Y
W punkcie optimum nachylenie krzywej obojętności jest takie same
jak nachylenie linii budżetowej
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
30/30
TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Równowaga (optimum) konsumenta
II Prawo Gossena
Maksymalne zadowolenie (użyteczność) z konsumpcji dobra
X i Y konsument osiąga wówczas, gdy stosunek
użyteczności marginalnych dóbr zrównuje się z relacją ich
cen