06.03.2014r. Prawo Cywilne Ćw.
STOSOWANIE PRAWA CYWILNEGO
Rodzaje praw podmiotowych
W zakresie stosowania prawna są 3 modele :
Model teoretyczny;
Model opisowy;
Model normatywny;
My najdokładniej przyjrzymy się modelowi teoretycznemu i opisowemu.
MODEL NORMATYWNY – to rozumienie stricte określonych stanów faktycznych prawa.Ten model to przypisanie określonego stanu faktycznego czyli pewnego zdarzenia pod normę prawna i wyciągnięcie wniosków.
Metoda rozwiązywania kazusów. Na egzaminie stan faktyczny będzie dany. Więc będzie trzeba określić normę prawdą i wyciągnąć wnioski.
Model normatywny jest trójelementowy - jest oparty na 3 elementach.
Odtworzenie stanu faktycznego zdarzenia.
Pierwsze działanie, które obowiązuje każdego prawnika to stworzenie stanu faktycznego. Ten stan faktyczny tworzony jest w oparciu o realne zdarzenia, które miały miejsce – stan faktyczny to nic innego jak nic innego jak opisanie zdarzenia, np. ktoś szedł i spadła na niego dachówka. Podstawa każdego stanu faktycznego jest dowód. Trzeba zebrać te materiały dowodowe.
Ważne są tylko te dowody, które mają bezpośredni wpływ na rozwiązanie sprawy. O tym mówi art. 220 postępowania cywilnego. Inne dowody nas nie interesują. Stan faktyczny jest obudowany szeregiem dodatkowych elementów, która zazwyczaj nie mają znaczenia normatywnego (a jeśli mają to nie wpływają na ostateczny wynik). Konieczna jest selekcja wybranego materiału dowodowego i odniesienia się tylko do tych istotnych dowodów, ponieważ one pokazują, które normy prawne trzeba zastosować (drugi element tego trójelementowego podziału)
Ustalenie normy prawnej.
Już na początku, przy określaniu stanu faktycznego, teoretycznie wiemy, jaka norma prawdopodobnie będzie nas obowiązywać. Wybór normy prawnej jest uzależniony od oceny faktów.
Subsumcja prawna
Efektem końcowym (po tym jak odnajdziemy normę i będziemy chcieli ja zastosować) jest subsumcja. Subsumcja to norma prawna wyinterpretowana z przepisu, jest to teoretyczne założenie, że przy danym stanie rzeczy trzeba się w dany sposób zachować. Stan faktyczny trzeba podporządkować pod normę. Stosując, czyli dokonać subsumpcji (określenie zastosowania), by powstał taki, a taki skutek.
Polega to na tym, że w sytuacji gdy wystąpi okoliczność A powinna ona rodzic konsekwencje B.
KAZUS:
Jan Kowalski jest właścicielem nieruchomości. Jest stary, ma 68lat. Nieruchomość, która posiada to pasieki czyli ule. Ma coraz mniej siły i woli się przenieść bliżej miasta by żyć bliżej do lekarza. W konsekwencji zaproponował sąsiadowi, że przeniesie na niego – na pana Nowaka własność tej nieruchomość. Pan Nowak chce, ponieważ ta nieruchomość przylega do jego terenu i posiada odpowiednie środki. Zgadza się na ten układ. Strony postanowiły sformalizować to i sporządzić umowę. Zrobiły to przeniesienia własności nieruchomości w formie pisemnej. Czyli przedwstępną umowę sprzedaży w której pan Kowalski zobowiązał się, że przeniesie własność tej nieruchomości na pana Nowaka za pół roku.
Minęło te pól roku, pan Kowalski rozmyślił się i chce pracować dalej. Jakie będzie miał roszczenia Pan N?
Trzeba określić najpierw stan faktyczny (art. 227 postępowania cywilnego): Jego pobudki, które nim kierowały będą miały znaczenie ale trochę inaczej, w innym zakresie, a w tym raczej nie.
Nas interesuje to, że jest nieruchomość, że jest jakieś przedsięwzięcie. Wiemy, że jest umowa przedwstępna.
Więc do tego stanu faktycznego, jako normę prawną zastosujemy artykuły 389 i 390, ponieważ wiemy, że to była taka a nie inna umowa.
Art. 389 mówi:
‘§ 1. Umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej.
§ 2. Jeżeli termin, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, nie został oznaczony, powinna ona być zawarta w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeżeli obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie. Jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia.’ – teoretycznie ten artykuł został zrealizowany.
Art. 390 mówi:
‘§ 1. Jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.
§ 2. Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.
§ 3. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.’ – ten artykuł nie został zrealizowany.
Paragraf 2. - Forma jest zła (bo jest pisemna, a powinna być notarialna).
Więc Nowak może żądać naprawienie szkody (takie jako jedno z roszczeń), ale nie będzie mógł wystąpić o przeniesienie, ponieważ forma nie została utrzymana. Nie może żądać realizacji umowy, ponieważ jest ona źle sporządzona.
Paragraf 3. – Upływ czasu tez budzi konsekwencje. Wnoszenie o roszczenie w tym przypadku ma czas roku. Gdy się przedawni, to wtedy sąd powinien oddalić powództwo.
Można zastosować art. 390, paragraf 1, drugie zdanie. Na podstawie tego przysługuje mu odszkodowanie.
Sad w tej sytuacji powoła się na … - uszczerbek majątkowy. Tutaj podstawa odszkodowania będzie wynikała z odpowiedzialności kontraktowej.
Elementy:
1 – dowodem jest umowa przedwstępna.
2 – 389 – 390 Kodeksu Cywilnego.
3 - nie dotrzymano formy aktu notarialnego, więc Nowak nie uzyska nieruchomości, ale może otrzymać odszkodowanie
Ciężar dowodu rozumiany jako materialny i formalny (art. 6 i 232 Kpc)
Materialny – obowiązek tego podmiotu do przedstawienia dowodu. Jeśli tego nie zrobi to poniesie negatywne skutki prawne tego stanu rzeczy. Chodzi o to, że na oskarżycielu ciąży obowiązek wykazania winy oskarżonego w sposób jednoznaczny, a na powodzie ciąży obowiązek wykazania szkody, którą poniósł. Brak wykazania twierdzeń podnoszonych przez te podmioty skutkować będzie prawnym wynikiem w postaci uniewinnienia oskarżonego, oraz odpowiednio nieuwzględnieniem powództwa.
Formalny – obowiązek tego kto występuje w danym postępowaniu przedstawienia dowodu. Materiał dowodowy musi być pełny.
Często zdarza się tak, że posiadamy tylko część dowodu. A stan faktyczny musi być konkretny. Wówczas ustawodawca żeby to zbudować można formułować domniemania albo wykładnię, wnioskowania.
Domniemania:
faktyczne - opierają się na tym, że jeśli mamy określone fakty i one pozwalają powiedzieć, że A prowadzi do B, a B do C to przyjmujemy, że B istnieje.
Prawne - przyjmuje się, że istnieje podstawa i wniosek domniemania. Różni się od domniemania faktycznego tym, że tutaj są określone fakty i przy ich przyjęciu przyjmuje się taki, a taki wniosek. Z góry określona jest jakaś konsekwencja. Np. domniemanie ojcostwa (jeśli „ojciec” mieszka z matką przez 300 dni od poczęcia, to przyjmuje się, że jest ojcem. Może zrobić badanie DNA i to wykaże jak jest faktycznie).
Jednym z kluczowych domniemań jest domniemanie dobrej wiary (art. 7 kc).
Wnioskowania:
Logiczne;
aksjologiczne;
instrumentalne;
+ ich typy
Metody wykładni:
językowa;
systemowa;
instrumentalna – funkcjonalna;
+ ich dyrektywy
Elementy doktryny i orzecznictwo tez można stosować, ale orzeczenia sądu – nie są zawsze wiążące (są wiążące tylko dla stron postępowania).
PRAWA PODMIOTOWE
PREZENTACJA na stronie internetowej.
Prawo podmiotowe – definicja legalnej (czyli wynikającej z ustawy) nie ma.
Definicja praw podmiotowych wg:
Gniewek – zespół przyznanych uprawnień występujących w określonym stosunku cywilno – prawnym. Zatem prawo podmiotowe jest to zbiorcza, nadrzędna kategoria pojęciowa, określająca sytuację prawną strony uprawnionej. W takim kontekście mówimy o prawie własności i innych prawach rzeczowych, o wierzytelności, o prawach autorskich itp.
Z. Radwański – ‘Jest to pewna złożona sytuacja podmiotu prawnego, wyznaczona podmiotom przez obowiązujące normy i chroniąca prawnie uznane interesy tych podmiotów, składająca się z zachowań psychofizycznych lub konwencjonalnych podmiotu uprawnionego, z którymi sprzężone są zawsze obowiązki innego podmiotu lub podmiotów'
Borter?? –
S. Grzybowski – ‘przyznana przez normę prawną na rzecz strony stosunku prawnego sfera możności postępowania w sposób określony w tej normie, czyli zgodnie z treścią prawa przedmiotowego.’
A. Szpunar - pojęcie praw podmiotowych jest tworem myślowym, odzwierciedlającym w sposób syntetyczny sferę zjawisk społecznych, które normuje porządek prawny (…) „prawo podmiotowe nie sięga dalej niż interes chroniony przez ustawodawcę”
A.Wolter – ‘przyznana i zabezpieczona przez normę prawną sfera możności postępowania w określony sposób, złożona z jednego lub więcej uprawnień, związanych ze sobą funkcjonalnie i stanowiących element danego typu stosunku prawnego’
Prawo podmiotowe
reguluje stosunki cywilno prawne;
jest wyznaczone przez normę prawna;
jest wyznaczone to znaczy, że jest chronione;
naruszenie wywoła określone negatywne skutki;
Przysługuje określonemu podmiotowi;
Podmiot może wykonać je przez określone czynności (konwencjonalne lub psychofizyczne)
Czynności Konwencjonalne to wnioski na gruncie prawa cywilnego. Pewien rodzaj uprawnienia, z którym zawsze jest związany obowiązek.
Czynności faktyczne to działania czysto fizyczne dokonywane przez organy administracji, takie jak doręczenie, ogłoszenie, zapisanie. Z czynnościami faktycznymi łączą się konkretne skutki prawne. Kształtują stosunki prawne poprzez fakty, a nie poprzez normy postępowania.
Prawo podmiotowe to pewien rodzaj uprawnienia. Bo uprawienie jest tu ogólne, ale będzie się konkretyzowało. Z tym zawsze jest zwiany obowiązek.
Przesłanka ogólna prawa podmiotowego - uprawnienie
Ale wyróżniamy przesłanki szczególne prawa podmiotowego: np. roszczenie, zarzut, uprawnienie kształtujące.
Roszczenie – możliwość żądania określone zachowania od podmiotu. Jest konkretne pod względem treści i osoby. Roszczenie jest charakterystyczne dla zobowiązań. Np. dłużnik – aby się zachował stosowanie – wykonał zobowiązanie.
Prawo kształtujące – uprawienie na mocy którego on może w wyniku swoich działań doprowadzić, np. do zniesienie, powstania prawa. To wiąże się, np. przysługuje mu własność Tel – może ja przenieść, ta własność. U niego zniknie to prawo własności, a u kogoś innego powstanie. To czynności konwencjonalna.
Zarzut – występują na punkcie prawa procesowego, materialnego.
RODZAJE PRAW PODMIOTOWYCH:
ze względu na sposób ochrony:
· BEZWZGLĘDNE – są skuteczne wobec wszystkich. Jeśli komuś cos przysługuje to wszyscy musza się zachowywać tak, aby tego nie naruszyć. Te prawa będą związane z zakresem prawa własności. I inne prawa rzeczone. Hipoteka.
· WZGLĘDNE – są skuteczne tylko wobec określonych osób. Mogę czegoś żądać, ale nie musze. Wiąże tylko miedzy jednym, a drugim podmiotem. Wiąże stosunek miedzy podmiotem A i B. Są to najczęściej prawa rzeczone i czasami prawa osobowe.
ze względu na przynależność go podmiotów:
· PODZIELNE – mogą równocześnie należeć do kilku podmiotów (np. prawo własnościowe)
· NIEPODZIELNE – nie mogą równocześnie należeć do kilku podmiotów (np. prawo okupu, pierwokupu)
ze względu na typ stosunków, z których wynikają:
· MAJĄTKOWE – są bezpośrednio uwarunkowane interesem majątkowym uprawnionego (np. prawo własności)
· NIEMAJĄTKOWE – nie są w sposób bezpośredni uwarunkowane interesem majątkowym uprawnionego (np. prawo do nazwiska)
ze względu na:
PRAWA PRZENOSZALNE
PRAWA NIEPRZENOSZALNE – prawa osobiste, ale nie zawsze. 449art. On mówi o roszczeniach, odszkodowawczych.
Art. 444 mówi:
‘§ 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.’
Art. 445 mówi:
‘§ 1. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się również w wypadku pozbawienia wolności oraz w wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.
§ 3. Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.’
Art. 448 mówi:
‘W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za do-znaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.’
Art. 449 mówi:
‘Roszczenia przewidziane w art. 444-448 nie mogą być zbyte, chyba że są już wymagalne i że zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem’
Zasadniczo ustawa mówi, że te roszczenia dotyczyły tylko konkretnej osoby więc teoretycznie te prawa są niezbywalne – nie może przenieść na ojca żeby dochodził roszczenia, ale jest art. 449, który na początku mówi, że nie może być zbywalne, ale są wyjątki od reguły (tego katalogu nie można rozszerzać bo jest zamknięty, nie można sobie czegoś dopowiadać).
Czyli te roszczenia muszą być wymagalne i na piśmie to wówczas można je przenieść.
Art.57 mówi:
‘§ 1. Nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia prawa, jeżeli według ustawy prawo to jest zbywalne.
§ 2. Przepis powyższy nie wyłącza dopuszczalności zobowiązania, że uprawniony nie dokona oznaczonych rozporządzeń prawem.’
Art. 509 mówi:
‘§ 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
§ 2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.’ - Z tego artykułu również to wynika - że można przenosić, tylko wyjątkowo nie można.
Art. 5 mówi:
‘ Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.’ – ten artykuł opiera się na czymś co opiera się na zasadzie współżycia społecznego.
Zasada współżycia społecznego - oznaczają minimum powszechnie przyjmowanych zasad poprawności i uczciwości w relacjach z innymi osobami. Jest to zwrot niedookreślony, używany zwłaszcza w przepisach regulujących stosunki cywilnoprawne; stosując go, ustawodawca tworzy klauzulę generalną odsyłającą do norm pozaprawnych. To, czy określone zachowanie jest zgodne z zasadami współżycia społecznego ocenia się w odniesieniu do konkretnego przypadku i całości towarzyszących mu okoliczności, czego weryfikacja jest zadaniem sądu. Zasady współżycia społecznego stanowią element porządku prawnego. Nie są sankcjonowane ani egzekwowane.
Czym można nadużyć prawo podmiotowe?
Można nadużyć prawa podmiotowego. Nadużycie prawa ma miejsce, gdy osoba uprawniona realizuje swoje uprawnienie w sposób sprzeczny z ogólnie przyjętymi zasadami moralności publicznej, mimo że niewyrażonymi dosłownie w przepisach prawa, to jednak powszechnie akceptowanymi w społeczeństwie.
Można unicestwić te prawa podmiotowe, wskazując która reguła została naruszona.
Na kolejny raz:
PRAWA PODMITOWE;
Co to są nadużycia;
Przeniesienie;
Prawa podmiotowe;
przedmiot stosunku cywilno prawnego;
podział rzeczy użytki, grunty;
Osoby fizyczne;
Osoby prawne;