mechanik precyzyjny 731[03] z1 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Michał Sylwestrzak

Montowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych
731[03].Z1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Jerzy Giemza
mgr inż. Igor Lange

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Michał Sylwestrzak

Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].Z1.03

„Montowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu mechanik precyzyjny 731[03].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Montaż obudów, szkieletów i prowadnic

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Montaż łożysk

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Montaż sprzęgieł

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Montaż przekładni

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Montaż mechanizmów funkcjonalnych, elementów podatnych i optycznych

5.5.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu „Poradnik dla nauczyciela”, który, mamy nadzieję, pomocny będzie

w prowadzeniu zajęć dydaktycznych dla zawodu mechanik precyzyjny.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już

ukształtowane, aby bez problemów mógł opanować treści nauczania w ramach danej
jednostki modułowej;

−

cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować w ramach

realizacji danej jednostki modułowej;

−

przykładowe scenariusze zajęć;

−

propozycje ćwiczeń ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania

−

uczenia się oraz wykazem środków dydaktycznych; na ich bazie będziecie Państwo mogli
planować własne ćwiczenia, dostosowane do możliwości placówki oraz bieżącej sytuacji
dydaktycznej;

−

ewaluację osiągnięć ucznia, czyli dwa przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego;

−

wykaz literatury, z jakiej mogą korzystać uczniowie podczas nauki; wykaz ten powinniście

Państwo aktualizować na bieżąco o nowe pozycje na rynku wydawniczym lub wznowienia
pozycji już funkcjonujących.

Z uwagi na swą skromną objętość, „Poradnik dla ucznia” przedstawia treści nauczania

w sposób bardzo ogólny. Aby uczeń mógł w pełni zrozumieć i przyswoić materiał, niezbędna
jest jego praca z różnymi źródłami informacji. Powinniście być Państwo przewodnikami dla
uczniów, wskazując im pozycje literatury i inne źródła, w których mogą uzyskać najświeższe
informacje dotyczące zagadnień, które obejmuje jednostka modułowa.

Przed propozycjami ćwiczeń do każdego podrozdziału w „Poradniku dla ucznia”

zamieszczone zostały pytania sprawdzające, które uczeń może wykorzystywać dwojako,
a mianowicie poprzez:

−

zapoznanie się z ich treścią przed rozpoczęciem pracy z materiałem zawartym
w podrozdziale; uczeń zapoznaje się w tym momencie z wymaganiami i w sposób

świadomy dąży do uzyskania informacji, pozwalającej odpowiedzieć na postawione pytania;

−

zapoznanie się z pytaniami po zakończeniu pracy z partią tekstu informacyjnego;
umiejętność udzielania odpowiedzi na pytania stanowi potwierdzenie jego gotowości
przejścia do wykonywania ćwiczeń.

Po wykonaniu zaplanowanych dla danego tematu ćwiczeń uczeń przystępuje do samooceny,

odpowiadając na pytania zawarte w podrozdziale „Sprawdzian postępów”.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w ramach niniejszej jednostki modułowej były

prowadzone różnymi metodami, ze szczególnym uwzględnieniem metod nauczania – uczenia się:

−

samokształcenia kierowanego;

−

ćwiczeń;

−

metody projektów;

−

metody tekstu przewodniego;

−

próby pracy.

W trakcie ćwiczeń realizowanych w formie zadań praktycznych uczeń powinien:

−

zaplanować proces rozwiązania zadania i opracować procedurę jego rozwiązania, posiłkując

się zalecaną literaturą;

−

dobrać wyposażenie stanowiska do poprawnego wykonania zadania;

−

wykonać zadanie;

−

dokonać prezentację wykonanego zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazane jest przeprowadzanie instruktażu przed każdymi zajęciami oraz przed

wykonywaniem poszczególnych ćwiczeń. Wymagania edukacyjne powinny być podane uczniom
w takiej formie, by w trakcie realizacji poszczególnych tematów bez trudu identyfikowali
związane z nimi cele do osiągnięcia.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od pracy

jednolitej, przez pracę grupową jednolitą i zróżnicowaną, aż po indywidualną pracę ucznia.
Celowe jest zachęcanie uczniów do wzajemnej pomocy koleżeńskiej.

Zaleca się dobór ćwiczeń rozwijających w szczególności te umiejętności, których

przyswojenie przysparza uczniom największe problemy, jak również specyficzne umiejętności
przydatne na lokalnym rynku pracy.

W poradniku zamieszczone zostały dwa przykładowe scenariusze zajęć. W pierwszym

metodą wiodąca jest wykład, w drugim ćwiczenie typu próba pracy. Liczymy, iż stanowić będą
one dla Państwa ułatwienie w planowaniu i prowadzeniu zajęć dydaktycznych.

W rozdziale „Ewaluacja osiągnięć ucznia” proponujemy dwa narzędzia pomiaru

dydaktycznego, służące ocenianiu sumującemu w ramach niniejszej jednostki modułowej.
Jednym z nich jest test wraz z pełną obudową metodyczną, drugim natomiast zadanie typu próba
pracy wraz z kryteriami jego oceniania, skonstruowane według formuły obowiązującej w czasie
egzaminu praktycznego potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.

Wskazówki do realizacji

W trakcie zajęć dydaktycznych proponujemy zwrócić szczególną uwagę na:

−

ukierunkowanie uczniów na wnikliwą analizę funkcjonowania maszyn i urządzeń,
określanie przeznaczenia poszczególnych mechanizmów, dostrzeganie analogii i różnic
w ich budowie, rzutujących na przebieg procesu ich montażu,

−

korzystanie z dokumentacji technicznej i technologicznej,

−

utrwalanie nawyku oceny jakości części przeznaczonych do montażu i planowania
kolejności operacji montażowych,

−

doskonalenie umiejętności wykonywania wszelkiego typu połączeń, nabytych w trakcie
realizacji poprzedniej jednostki modułowej,

−

wpajanie uczniom świadomości istotnej roli czynności regulacyjnych i konserwacyjnych
w trakcie montażu oraz kontroli jakości montażu,

−

bezwzględne przestrzeganie przepisów bhp i ochrony przeciwpożarowej w trakcie zajęć
w pracowni montażu,

−

utrwalanie w trakcie ćwiczeń praktycznych wysokiej kultury pracy, przejawiającej się
zachowaniem reżimu technologicznego, użytkowania narzędzi, urządzeń i oprzyrządowania
zgodnie z ich przeznaczeniem i utrzymaniem porządku na stanowisku.
Życzymy owocnej pracy dydaktycznej w oparciu o zaproponowane materiały.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

731[03].Z1

Montaż maszyn, urządzeń

i przyrządów pomiarowych

731[03].Z1.01

Organizowanie

stanowiska pracy

731[03].Z1.02

Montowanie

mechanizmów

precyzyjnych

731[03].Z1.03

Montowanie maszyn

i urządzeń precyzyjnych

731[03].Z1.04

Montowanie przyrządów

pomiarowych

731[03].Z1.05

Montowanie elementów

mechanicznych

w przyrządach

elektrycznych

Schemat jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

wykonywać proste obliczenia techniczne, w szczególności obliczać łańcuchy wymiarowe,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną, w szczególności dokumentacją technologiczną
montażu,

−

wykonywać pomiary warsztatowe,

−

rozróżniać maszyny i urządzenia precyzyjne,

−

rozróżniać materiały konstrukcyjne stosowane w mechanice precyzyjnej,

−

wytwarzać proste części maszyn i urządzeń precyzyjnych,

−

rozróżniać formy i metody montażu oraz wybierać zasadę montażu,

−

rozróżniać i dobierać narzędzia, przyrządy i urządzenia do montażu mechanizmu
precyzyjnego,

−

organizować stanowisko do wykonywania prac montażowych z uwzględnieniem zasad
ergonomii, przepisów bhp i ochrony ppoż.,

−

ustalać kolejność czynności podczas montażu mechanizmu precyzyjnego,

−

wykonywać montaż podzespołów mechanizmów precyzyjnych, stosując przepisy bhp,
ochrony ppoż. i ochrony środowiska,

−

sprawdzać jakość montażu mechanizmów precyzyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zidentyfikować części i zespoły maszyn i urządzeń precyzyjnych,

−

wyjaśnić budowę i zasadę działania maszyn i urządzeń precyzyjnych oraz ich
poszczególnych zespołów,

−

ustalić kolejność czynności podczas montażu maszyn i urządzeń,

−

opracować plan montażu zespołu, maszyny lub urządzenia precyzyjnego,

−

określić zasadę montażu,

−

obliczyć łańcuchy wymiarowe,

−

dobrać, na podstawie dokumentacji technologicznej, narzędzia i przyrządy do montażu
i demontażu maszyn i urządzeń precyzyjnych,

−

ocenić stan techniczny narzędzi i przyrządów montażowych,

−

zorganizować stanowisko do montażu zgodnie z przepisami bhp i zasadami ergonomii,

−

przeprowadzić montaż lub demontaż zgodnie z przepisami bhp, ppoż. i ochrony środowiska,

−

posłużyć się narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

wykonać regulację mechanizmów maszyn i urządzeń precyzyjnych,

−

wykonać konserwację mechanizmów maszyn i urządzeń precyzyjnych,

−

ocenić jakość wykonanych prac montażowych,

−

posłużyć się dokumentacją techniczną podczas planowania i wykonywania prac
montażowych oraz kontroli jakości ich wykonania,

−

posłużyć się różnymi źródłami informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Montaż maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z1
Jednostka modułowa: Montowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych 731[03].Z1.03

Temat: Przekładnie zębate walcowe o zarysie ewolwentowym.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności posługiwania się podstawowymi pojęciami opisującymi

przekładnie zębate.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

objaśnić pojęcie zarysu odniesienia,

−

scharakteryzować główne parametry zębów zazębienia ewolwentowego,

−

scharakteryzować zasadnicze parametry przekładni zębatej walcowej z zębami prostymi,

−

obliczyć zasadnicze parametry zębów i zazębienia ewolwentowego przekładni zębatej

walcowej z zębami prostymi.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenie przedmiotowe.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna praca uczniów.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy, plansze, modele i prezentacja multimedialna,

−

koło zębate walcowe o zębach prostych,

−

suwmiarki,

−

kalkulatory,

−

poradniki i normy,

−

zeszyty przedmiotowe i materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia.

Czas trwania zajęć: 135 minut

Przebieg zajęć:

FAZA WSTĘPNA
1) Czynności organizacyjno-porządkowe.
2) Podanie tematu zajęć.
3) Przedstawienie uczniom celu i przebiegu zajęć.
4) Diagnoza przygotowania uczniów do zajęć na podstawie pytań kontrolnych:

−

W jakim celu stosuje się przekładnie?

−

Do jakiej grupy przekładni zalicza się przekładnie zębate?

−

Jak oblicza się przełożenie przekładni?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WŁAŚCIWA
1) Wyjaśnienie pojęcia zarysu odniesienia.
2) Pokaz mechanizmu powstawania zarysu ewolwentowego przy obróbce obwiedniowej.
3) Omówienie parametrów zębów zazębienia ewolwentowego.
4) Krótkie ćwiczenie utrwalające – wskazywanie na planszach bez oznaczeń omówionych

parametrów zarysu uzębienia.

5) Omówienie zależności liczbowych pomiędzy parametrami zębów.
6) Krótkie ćwiczenie utrwalające – obliczanie parametrów zębów z wykorzystaniem

omówionych wzorów.

7) Omówienie parametrów przekładni zębatej walcowej z zębami prostymi.
8) Krótkie ćwiczenie utrwalające – wskazywanie na planszach bez oznaczeń omówionych

parametrów przekładni.

9) Omówienie zależności liczbowych pomiędzy parametrami przekładni.
10) Krótkie ćwiczenie utrwalające – obliczanie parametrów przekładni z wykorzystaniem

omówionych wzorów.

11) Pokaz przebiegu współpracy kół przy zmianie odległości osi przekładni.
12) Dyskusja podsumowująca teoretyczną cześć zajęć.
13) Ćwiczenie przedmiotowe:

„Na podstawie otrzymanego koła zębatego napędzającego dobierz koło napędzane do

przekładni redukcyjnej o przełożeniu 5:1, a następnie określ rozstaw osi tych kół
współpracujących w przekładni.”

FAZA KOŃCOWA
1) Dyskusja podsumowująca, dotycząca problemów, jakie wystąpiły podczas wykonania

ćwiczenia.

2) Uporządkowanie stanowisk.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Temat: Wykonanie i montaż sprzęgieł.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności montażu sprzęgieł.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

rozpoznać typy sprzęgieł stosowane w mechanice precyzyjnej,

−

scharakteryzować przeznaczenie poszczególnych typów sprzęgieł,

−

wykonać części prostych sprzęgieł,

−

zaplanować i wykonać montaż sprzęgieł,

−

ocenić poprawność montażu sprzęgieł.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie przedmiotowe typu próba pracy.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2 i 3-osobowych.

Środki dydaktyczne:

−

rysunki montażowe modeli sprzęgieł,

−

teczki na dokumentację konstrukcyjną i technologiczną modelu,

−

wyposażenie pracowni do obróbki mechanicznej,

−

wyposażenie pracowni do obróbki ręcznej,

−

wyposażenie pracowni montażu,

−

materiały konstrukcyjne metalowe i niemetalowe,

−

artykuły piśmienne i przybory kreślarskie,

−

kalkulatory,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura będąca na wyposażeniu biblioteczki podręcznej pracowni.

Czas trwania zajęć: ok. 10 godzin lekcyjnych.

Przebieg zajęć:

FAZA WSTĘPNA
1) Czynności organizacyjno-porządkowe.
2) Podanie tematu i przebiegu zajęć.
3) Podział grupy na zespoły 2 i 3-osobowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WŁAŚCIWA
1) Rozdanie grupom dokumentacji rysunkowej modeli sprzęgieł (Oldhama, wysuwnego

palcowego, z luzem kasowanym, podatnego membranowego, ciernego i innych, o poziomie
pracochłonności dopasowanym do liczebności grup).

2) Przedstawienie kryteriów oceniana (punktacja za: poprawność i estetykę szkiców

wykonawczych, poprawność doboru materiałów, poprawną i kompletną dokumentację
technologiczną, jakość wykonania części, poprawność i estetykę planu montażu, jakość
przeprowadzenia montażu, poprawność działania modelu, estetykę modelu, jakość
prezentacji, samodzielność i umiejętność pracy w zespole).

3) Zapoznanie się uczniów z treścią zadania i dokumentacją rysunkową modelu.
4) Wyjaśnienie problemów powstałych na etapie analizy dokumentacji.
5) Przygotowanie przez zespoły szkiców wykonawczych, dokumentacji technologicznej

i zestawienia materiałowego.

6) Weryfikacja, uzupełnienie i zatwierdzenie dokumentacji.
7) Udzielenie zespołom instruktażu i dopuszczenie do kolejnej fazy zajęć.
8) Wykonanie części modelu sprzęgła. Rola nauczyciela w tej fazie zajęć polega na: aktywnej

obserwacji i korygowaniu czynności i zachowań uczniów podczas wykonywania operacji
obróbkowych (racjonalnego wykorzystania materiału, doboru parametrów skrawania,
przestrzegania przepisów bhp w trakcie obróbki mechanicznej i ręcznej, przestrzegania
porządku w pracowni), koordynacji korzystania z obrabiarek przez poszczególne zespoły,
stymulowaniu tempa pracy poszczególnych uczniów i zespołów, kontroli jakości
wykonanych części.

9) Opracowanie przez zespoły planów montażu modeli sprzęgieł.
10) Wykonanie montażu.
11) Uporządkowanie dokumentacji i zgłoszenie gotowości do prezentacji wykonania zadania.

FAZA KOŃCOWA
1) Prezentacja wykonanych modeli. Omówienie przez zespoły przeznaczenia i właściwości

poszczególnych sprzęgieł, samoocena jakości wykonania zadania i udziału poszczególnych
członków zespołu w osiągnięciu rezultatu końcowego, omówienie problemów napotkanych
w czasie wykonania zadania.

2) Dyskusja podsumowująca prezentacje zespołów.
3) Wystawienie ocen prac w oparciu o przedstawione kryteria wraz z ich szczegółowym

uzasadnieniem, ogólna ocena pracy grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Montaż obudów, szkieletów i prowadnic

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź demontaż i oględziny obudowy i szkieletu jednostki centralnej komputera

osobistego.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.

W czasie instruktażu do ćwiczenia należy przypomnieć uczniom o wymogu poprawnego doboru
narzędzi montażowych i poprawnej kolejności dokręcania, natomiast podczas obserwacji
wykonania ćwiczenia wyegzekwować stosowanie tych zasad w praktyce.

Oceniając jakość wykonania ćwiczenia należy uwzględnić poprawność terminologii użytej

w notatce i wypowiedziach ustnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeprowadzić zewnętrzne oględziny obudowy,
2) pobrać narzędzia niezbędne do demontażu,
3) zdemontować obudowę,
4) przeprowadzić oględziny wnętrza obudowy komputera i sposobu jej mocowania do

szkieletu,

5) przeprowadzić oględziny szkieletu komputera,
6) w notatce z przeprowadzonych oględzin opisać w punktach:

−

rodzaje połączeń zastosowanych do montażu obudowy,

−

rozwiązania ułatwiające i przyspieszające montaż i demontaż obudowy,

−

rozwiązania zapewniające sztywność obudowy,

−

rozwiązania służące pięciu głównym celom stosowania obudów, opisanym
w materiale nauczania poradnika dla ucznia,

−

rodzaje połączeń zastosowanych do montażu szkieletu,

7) zmontować, zgodnie z zasadami montażu, obudowę komputera,
8) sprawdzić jakość montażu i uporządkować stanowisko pracy,
9) zgłosić zakończenie ćwiczenia,
10) podczas prezentacji wykonania ćwiczenia porównać swoją notatkę ze spostrzeżeniami

kolegów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

jednostki centralne komputerów w obudowach,

−

narzędzia znajdujące się na wyposażeniu pracowni montażu,

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z biblioteczki podręcznej pracowni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj montaż obudów wskazanych urządzeń, dobierając niezbędne łączniki gwintowe

i podkładki.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.

Do ćwiczenia należy przygotować, poprzez demontaż łączników gwintowych, możliwie bogaty
i zróżnicowany zestaw obudów. Wskazane jest, aby znajdowały się wśród nich również
obudowy z tworzyw sztucznych skręcane za pomocą wkrętów samogwintujących. Należy
również sporządzić listę normaliów znajdujących się w zasobach pracowni.

Jako czynniki różnicujące ocenianie przyjąć należy: stosowanie i dobieranie podkładek do

wykonania połączeń gwintowych oraz walory estetyczne i użytkowe zaproponowanych połączeń
(stosowanie łączników z pokryciami galwanicznymi, dobór łączników pod kątem unifikacji
narzędzi montażowych itp.).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

7) dokonać oględzin wskazanych obudów i wykonać pomiary niezbędne dla wstępnego doboru

łączników,

8) sporządzić na podstawie norm listę łączników i podkładek potrzebnych do zmontowania

poszczególnych obudów,

9) porównać sporządzoną listę z listą części normalnych dostępnych w pracowni, ewentualnie

dobrać zamienniki,

10) skompletować łączniki do wykonania montażu poszczególnych obudów,
11) dobrać zestaw narzędzi niezbędnych do skręcenia poszczególnych obudów,
12) sporządzić szkice obudów, określając na nich kolejność dokręcania łączników,
13) dokonać skręcenia obudów, weryfikując na bieżąco dobór łączników i narzędzi

montażowych, ocenić poprawność i jakość wykonanej pracy, uporządkować stanowisko,

14) zaprezentować sposób wykonania ćwiczenia, oceniając poprawność doboru łączników

i omawiając zastosowaną kolejność dokręcania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

obudowy maszyn, urządzeń i aparatów,

−

normy i katalogi wyrobów normalnych,

−

lista wyrobów normalnych znajdujących się w pracowni montażu,

−

suwmiarka uniwersalna,

−

klucze i wkrętaki znajdujące się na wyposażeniu pracowni montażu,

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia i literatura z biblioteczki podręcznej pracowni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Montaż łożysk

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź oględziny ułożyskowania tarczy licznika energii elektrycznej.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.

W trakcie instruktażu do ćwiczenia należy uczniom wskazać materiały źródłowe, na podstawie
których będą mogli zapoznać się z zasadą działania licznika energii elektrycznej i określić
znaczenie oznaczeń na jego tabliczce znamionowej.

W trakcie wykonania ćwiczenia należy konsultować z uczniami na bieżąco zakres i sposób

prowadzonych przez nich prac.

Prezentacja wykonania ćwiczenia powinna być połączona z weryfikacją wiedzy uczniów

dotyczącej zasady pomiaru zużycia energii elektrycznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadą działania licznika energii w oparciu o wskazaną literaturę,
2) zanotować (przerysować) oznaczenia znajdujące się na tabliczce znamionowej licznika

i objaśnić ich znaczenie,

3) dokonać oględzin obudowy licznika, ustalić sposób jej demontażu i dobrać odpowiednie

narzędzia,

4) zdemontować obudowę licznika,
5) określić zakres dalszego demontażu umożliwiającego oględziny ułożyskowań i dobierać

odpowiednie narzędzia,

6) ustalić z nauczycielem plan dalszej pracy,
7) przeprowadzić demontaż licznika, umożliwiający oględziny ułożyskowań,
8) szczegółowo opisać ułożyskowania zastosowane w budowie licznika, sporządzając

i wymiarując ich szkice,

9) wykonać montaż licznika i uporządkować stanowisko pracy,
10) zgłosić zakończenie wykonania ćwiczenia i zaprezentować sporządzoną notatkę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

licznik energii elektrycznej,

−

narzędzia znajdujące się na wyposażeniu pracowni montażu,

−

suwmiarka uniwersalna, mikrometr, lupa,

−

artykuły piśmienne,

−

poradnik dla ucznia, literatura przygotowana przez nauczyciela i znajdująca się

w biblioteczce podręcznej pracowni.

Ćwiczenie 2

Wykonaj ułożyskowanie toczne wałka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie.

Do ćwiczenia należy przygotować komplety łożysk tocznych oraz częściowo zwymiarowane
szkice przedstawiające wałek (brakujące elementy łańcucha wymiarowego określi uczeń po
identyfikacji łożysk, określeniu granicznych odchyłek dla zalecanych pasowań i dobraniu
pierścienia sprężynującego do ustalenia łożyska).

W czasie instruktażu do ćwiczenia należy przypomnieć uczniom o zasadach bhp

obowiązujących podczas prowadzenia operacji obróbkowych i montażowych, a podczas
realizacji ćwiczenia na bieżąco kontrolować jego przebieg. Z uwagi na dużą ilość elementów
cząstkowych ćwiczenia, celowe jest przyjęcie do oceny poszczególnych jego etapów skali
punktowej, z którą należy zapoznać uczniów przed rozpoczęciem ćwiczenia.

Ćwiczenie może zostać przeprowadzone również metodą tekstu przewodniego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z otrzymanym rysunkiem wykonawczym wałka,
2) zidentyfikować, w oparciu o katalog, wskazane łożyska toczne,
3) dobrać pierścień osadczy sprężynujący do ustalenia wzdłużnego łożyska na wałku,
4) na podstawie danych łożysk i pierścienia osadczego uzupełnić wymiarowanie rysunku

wykonawczego przy zastosowaniu zasady ruchomego wałka,

5) określić technologię wykonania wałka, wypisać kolejność operacji obróbkowych

i niezbędne wyposażenie technologiczne do jego wykonania,

6) sporządzić zestawienie materiałowe w oparciu o zasoby pracowni,
7) skonsultować z nauczycielem dotychczasowy przebieg wykonania ćwiczenia,
8) wykonać wałek, prowadząc zaplanowane operacje obróbkowe zgodnie z przepisami bhp,
9) ocenić jakość wykonania wałka,
10) opracować plan montażu zespołu, wypisując niezbędne wyposażenie stanowiska dla

wtłaczania jednego z łożysk ręcznie, a drugiego za pomocą praski,

11) skompletować wyposażenie stanowiska do wykonania montażu zespołu i ocenić jego stan

techniczny,

12) wykonać szkice brakujących trzpieni i tulejek ochronnych niezbędnych do wtłoczenia łożysk,
13) wykonać naszkicowane trzpienie i tulejki ochronne,
14) przeprowadzić mycie i konserwację łożysk tocznych przeznaczonych do montażu,
15) wykonać montaż zespołu, demonstrując sposób wtłaczana łożysk tocznych,
16) uporządkować stanowisko pracy i dokumentację ćwiczenia,
17) zgłosić zakończenie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

szkic zespołu,

−

łożyska toczne,

−

pierścienie osadcze sprężynujące,

−

katalogi łożysk i normy,

−

pręty i tulejki okrągłe stalowe, z metali nieżelaznych i tworzyw sztucznych,

−

wyposażenie pracowni do obróbki ręcznej,

−

wyposażenie pracowni do obróbki mechanicznej,

−

wyposażenie pracowni montażu,

−

środki do mycia i konserwacji łożysk,

−

materiały piśmienne i przybory kreślarskie,

−

poradnik dla ucznia, literatura będąca na wyposażeniu biblioteczki podręcznej pracowni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Montaż sprzęgieł

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj model sprzęgła według otrzymanej dokumentacji.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2 lub 3-osobowych.

Do ćwiczenia należy przygotować dokumentację rysunkową kilku modeli sprzęgieł. Sposób
przydziału poszczególnych modeli zespołom powinien uwzględnić zapewnienie wyrównanego
tempa pracy.

W czasie instruktażu do ćwiczenia celowe jest przeprowadzenie krótkiego powtórzenia

wiadomości dotyczących poznanych przez uczniów technologii wytwarzania.

Przed rozpoczęciem wykonania części sprzęgła należy przedyskutować z uczniami

poprawność wykonanej przez nich dokumentacji rysunkowej i technologicznej i nakierować ich
na wprowadzenie niezbędnych poprawek.

Ocena jakości wykonania ćwiczenia może zostać przeprowadzona w formie konkursowej,

z uwzględnieniem jakości wykonania modeli i sposobu przeprowadzenia prezentacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z otrzymaną dokumentacją modelu,
2) narysować szkice wykonawcze części sprzęgła,
3) obliczyć niezbędne wymiary części, sprawdzając łańcuchy wymiarowe,
4) dobrać materiały do wykonania części sprzęgła,
5) określić technologię wykonania poszczególnych części sprzęgła, wypisać kolejność operacji

obróbkowych i niezbędne wyposażenie technologiczne,

6) wykonać zestawienie materiałowe w oparciu o zasoby pracowni,
7) wykonać części sprzęgła,
8) opracować plan montażu mechanizmu sprzęgła,
9) wykonać montaż sprzęgła,
10) skompletować teczkę z dokumentacją zadania,
11) dokonać prezentacji modelu, oceniając jakość wykonania, działanie i estetykę modelu oraz

omawiając trudności towarzyszące realizacji zadania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie praktyczne,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

rysunki montażowe modeli sprzęgieł,

−

teczki na dokumentację konstrukcyjną i technologiczną modeli,

−

wyposażenie pracowni do obróbki mechanicznej,

−

wyposażenie pracowni do obróbki ręcznej,

−

wyposażenie pracowni montażu,

−

materiały konstrukcyjne metalowe i niemetalowe,

−

artykuły piśmienne i przybory kreślarskie,

−

kalkulatory,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura będąca na wyposażeniu biblioteczki podręcznej pracowni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przeprowadź oględziny sprzęgła maszyny do szycia.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.
Podczas instruktażu do ćwiczenia warto przeprowadzić, w formie pokazu z objaśnieniem,

demonstrację sposobu szycia na maszynie (wraz z przygotowaniem maszyny do pracy,
wykorzystaniem różnych jej funkcji itp.). Zaakcentować należy konieczność kształtowania przez
uczniów umiejętności obsługi różnych maszyn i urządzeń, niezbędnej przy wykonywaniu
napraw i przeglądów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z budową i zasadą działania maszyny do szycia w oparciu o literaturę,
2) zdemontować

elementy

obudowy

maszyny,

dokonać

identyfikacji

oględzin

poszczególnych zespołów,

3) przeprowadzić obserwację działania poszczególnych zespołów, pokręcając ręcznie kołem

napędowym maszyny,

4) opisać cel stosowania sprzęgła w maszynie do szycia,
5) zapisać plan demontażu sprzęgła,
6) przeprowadzić demontaż sprzęgła,
7) dokonać klasyfikacji sprzęgła zastosowanego w budowie maszyny,
8) sporządzić szkic sprzęgła,
9) wykonać montaż maszyny, sprawdzić jego poprawność i uporządkować stanowisko pracy,
10) podczas prezentacji wykonania ćwiczenia scharakteryzować wskazany zespół maszyny do

szycia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

maszyna do szycia wraz z instrukcją obsługi,

−

wyposażenie pracowni montażu,

−

materiały piśmienne i przybory kreślarskie,

−

poradnik ucznia i literatura z biblioteczki podręcznej pracowni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4.

Montaż przekładni

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie otrzymanego koła zębatego napędzającego dobierz koło napędzane do

przekładni redukcyjnej o przełożeniu 5:1, a następnie określ rozstaw osi tych kół
współpracujących w przekładni.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie.
W czasie wykonania ćwiczenia uczniowie mogą korzystać zarówno z literatury, jak

i dydaktycznych środków kształcenia w postaci plansz, foliogramów, notatek z zajęć itp.
Procedurę identyfikowania parametrów uzębienia można przygotować również w formie
interaktywnej prezentacji komputerowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zmierzyć średnicę wierzchołków koła zębatego, policzyć liczbę jego zębów i zanotować

wyniki,

2) dobrać wzór na średnicę wierzchołków,
3) obliczyć moduł koła napędzającego,
4) na podstawie porównania obliczonego modułu z ciągiem znormalizowanych modułów

nominalnych określić moduł badanego koła,

5) obliczyć liczbę zębów koła napędzanego,
6) obliczyć rozstaw osi kół w przekładni,
7) przedłożyć notatkę z wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

koło zębate walcowe o zębach prostych,

−

suwmiarka uniwersalna,

−

poradnik dla ucznia i poradnik mechanika,

−

materiały piśmienne,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź demontaż i oględziny skanera, notując spostrzeżenia. Opracuj instrukcje dla

serwisanta skanera.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.

Podczas instruktażu do ćwiczenia należy uczulić uczniów na konieczność prowadzenia
wszystkich prac demontażowych i montażowych z zachowaniem daleko posuniętej ostrożności.

W podsumowaniu ćwiczenia wskazane jest zaakcentowanie tendencji zastępowania

w produkcji masowej tradycyjnych materiałów konstrukcyjnych tworzywami sztucznymi.
Oceniając sporządzone przez uczniów instrukcje serwisowe należy zwrócić szczególną uwagę na
umiejętność posługiwania się przez uczniów słownictwem technicznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować instrukcję obsługi skanera, zwracając uwagę na zawarte w niej wskazówki

dotyczące zasad demontażu urządzenia,

2) przeprowadzić oględziny obudowy skanera, zaplanować czynności niezbędne do demontażu

obudowy i dobrać narzędzia do demontażu,

3) skonsultować plan demontażu z nauczycielem,
4) wykonać demontaż obudowy,
5) przeprowadzić oględziny urządzenia pod kątem:

−

rodzaju, budowy i parametrów zastosowanych przekładni,

−

rodzaju i budowy prowadnic,

−

zastosowanych materiałów konstrukcyjnych,

−

oraz wynotować poczynione spostrzeżenia.

6) opracować instrukcje: wymiany żarówki, gniazda sieciowego i paska zębatego, opisując

krok po kroku wymagane czynności i wymieniając narzędzia i pomoce niezbędne do ich
wykonania,

7) przeprowadzić montaż urządzenia,
8) zaprezentować sposób wykonania zadania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

skaner płaski,

−

instrukcja dla użytkownika,

−

wyposażenie pracowni montażu,

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia i literatura z biblioteczki podręcznej pracowni.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź demontaż i oględziny wskazanego zespołu kserokopiarki.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.

Podczas realizacji ćwiczenia należy na bieżąco kontrolować przebieg pracy na wszystkich
etapach jego wykonania. Przed przystąpieniem do demontażu i oględzin uczniowie powinni
odpowiedzieć na kilka pytań kontrolnych świadczących o znajomości i zrozumieniu zasady
działania urządzenia oraz funkcji zespołów wymienionych i opisanych w instrukcji obsługi
i dokumentacji technicznej.

Jako unaocznienie jakości wykonania zadania w skali grupy należy przetestować wszystkie

funkcje urządzenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadą działania kserokopiarki opisaną w literaturze,
2) zapoznać się z otrzymaną dokumentacją techniczną kserokopiarki,
3) scharakteryzować przeznaczenie wskazanego zespołu urządzenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) dokonać oględzin zespołu i dobrać zestaw narzędzi niezbędnych do jego demontażu,
5) wykonać demontaż wszystkich połączeń rozłącznych części wchodzących w skład

wskazanego zespołu, uzupełniając zestaw narzędzi niezbędnych do jego przeprowadzenia,

6) wykonać oględziny stanu wymontowanych części,
7) sporządzić plan montażu zespołu,
8) narysować schemat kinematyczny zespołu,
9) przeprowadzić montaż i konserwację zespołu,
10) ocenić jakość montażu i zgłosić zakończenie ćwiczenia nauczycielowi,
11) zaprezentować sposób wykonania ćwiczenia, omawiając: przeznaczenie zespołu, szczegóły

jego budowy i zakres przeprowadzonych prac.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie praktyczne,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

kserokopiarka,

−

instrukcja obsługi i dokumentacja techniczna kserokopiarki (po 1 komplecie na zespół),

−

wyposażenie pracowni montażu,

−

materiały piśmienne i przybory kreślarskie,

−

poradnik dla ucznia i literatura będąca na wyposażeniu biblioteczki podręcznej pracowni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.

Montaż mechanizmów funkcjonalnych, elementów podatnych

i optycznych

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj zaczepy przez odgięcie połowy zwoju, przez odgięcie całego zwoju i zaczep

z blachy sprężyn naciągowych.

Wskazówki do realizacji:
Wskazane jest, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie.
Podczas oceny wykonania ćwiczenia należy wziąć pod uwagę sprawność w szkicowaniu

prostych detali i zgodność wykonania zaczepów z wykonanymi szkicami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać narzędzia do wykonania zaczepów przez odgięcie połowy i całego zwoju,
2) wykonać zaczepy na obu końcach sprężyn,
3) wykonać i zaprezentować szkic zaczepu z blachy,
4) opracować

technologię

wykonania

zaczepu

blachy,

dobierając

narzędzia

i oprzyrządowanie do operacji obróbkowych,

5) wykonać dwa zaczepy z blachy zgodnie z zaplanowaną wcześniej kolejnością operacji

technologicznych,

6) uporządkować stanowisko pracy,
7) osadzić sprężynę na zaczepach,
8) zaprezentować grupie wynik swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

sprężyny naciągowe z drutu różnej grubości,

−

blacha mosiężna,

−

wyposażenie pracowni do obróbki mechanicznej,

−

wyposażenie pracowni do obróbki ręcznej,

−

wyposażenie pracowni montażu,

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia, literatura będąca na wyposażeniu biblioteczki podręcznej pracowni.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź mycie obiektywu aparatu fotograficznego.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.

W czasie instruktażu do ćwiczenia należy przypomnieć uczniom o zasadach obchodzenia się ze
sprzętem optycznym oraz zasadach bhp przy posługiwaniu się środkami chemicznymi.

Przygotowanie roztworów myjących oraz czynności związane bezpośrednio z myciem

powinny odbywać się pod ciągłym nadzorem nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać oględzin zewnętrznych obiektywu,
2) zapoznać się z konstrukcją obiektywu opisaną w literaturze,
3) zidentyfikować elementy budowy obiektywu,
4) zapoznać się z instrukcją obsługi myjki ultradźwiękowej,
5) wypisać zalecenia dotyczące mycia poszczególnych grup części obiektywu,
6) dobrać narzędzia do demontażu obiektywu,
7) skonsultować z nauczycielem zaplanowaną procedurę demontażu obiektywu i mycia jego

części,

8) wykonać demontaż obiektywu, notując kolejność czynności i starannie układając

zdemontowane części,

9) przeprowadzić mycie części obiektywu,
10) wykonać ponowny montaż obiektywu,
11) przeprowadzić kontrolę działania mechanizmów zmiany przysłony i ustawiania ostrości.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

obiektywy fotograficzne,

−

myjka ultradźwiękowa wraz z instrukcją obsługi i innymi materiałami informacyjnymi,

−

wyposażenie pracowni montażu,

−

środki do przygotowania kąpieli myjących,

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia i literatura będąca na wyposażeniu biblioteczki podręcznej pracowni.

Ćwiczenie 3

Wykonaj przegląd i naprawę przekaźnika teletechnicznego.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie.

Do ćwiczenia należy przygotować zestaw uszkodzonych przekaźników (o np. rozlutowanych
wyprowadzeniach cewek, przerwanych cewkach, pokrytych śniedzią zestykach itp.).

W czasie instruktażu do ćwiczenia należy przypomnieć uczniom o zasadach bhp

obowiązujących podczas badania podzespołów elektrycznych i elektromechanicznych.
Sprawdzenie poprawności działania przekaźników powinno odbywać się po sprawdzeniu
poprawności zestawienia stanowiska pomiarowego przez nauczyciela i w jego obecności.

W trakcie ćwiczenia należy zachęcić uczniów do poczynienia obserwacji nie zawartych

w poleceniu, a dotyczących sposobu osadzenia wskazówki, bazowania podzielni itp. Oceniając
jakość wykonania ćwiczenia należy uwzględnić poprawność terminologii stosowanej
zastosowanej w notatce i wypowiedziach ustnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z opisem budowy i działania przekaźnika w oparciu o wskazaną literaturę,
2) scharakteryzować elementy sprężyste zastosowane w budowie przekaźnika,
3) zapoznać się z oznaczeniami przekaźnika i wyjaśnić ich znaczenie w oparciu o wskazaną

literaturę,

4) zaproponować i skonsultować z nauczycielem sposób sprawdzenia działania przekaźnika,
5) zestawić stanowisko do sprawdzenia przekaźnika i zgłosić gotowość do załączenia zasilania,
6) wykonać sprawdzenie przekaźnika i zanotować spostrzeżenia,
7) wyłączyć zasilanie, zdjąć obudowę przekaźnika i przeprowadzić oględziny jego

mechanizmu,

8) określić przyczynę niesprawności przekaźnika,
9) wykonać naprawę uszkodzenia,
10) oczyścić zestyki przekaźnika,
11) przeprowadzić montaż i ponowne sprawdzenie przekaźnika,
12) uporządkować stanowisko pracy i zgłosić zakończenie ćwiczenia,
13) w czasie prezentacji wykonania zadania omówić budowę, sposób działania, rolę

zastosowanych elementów sprężystych, przeznaczenie i parametry przekaźnika, opisać
stwierdzone uszkodzenia i sposób ich naprawy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

–

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

przekaźniki,

−

zasilacz laboratoryjny z osprzętem,

−

miernik uniwersalny,

−

wyposażenie pracowni montażu,

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia i literatura będąca na wyposażeniu biblioteczki podręcznej pracowni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykład narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Montowanie maszyn
i urządzeń precyzyjnych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 2,3,4,6,8,9,12,.13,14,15,16,17,18 są z poziomu podstawowego,

–

zadania 1,5,7,10,11,19,20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące

oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego w tym 1
z poziomu ponadpodsawowego,

–

dobry – za, rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego w tym 3 z poziomu
ponadpodsawowego,

–

bardzo dobry

za, rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego w tym 4

z poziomu ponadpodsawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.d, 2.c, 3.b, 4.c, 5.d, 6.a, 7.b, 8.d, 9.a, 9.a, 10.c, 11.b, 12.c,
13.d, 14.a, 15.a, 16.b, 17.a, 18.c, 19.d, 20.d.

Plan testu

zad.

Cele operacyjne

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategori

a celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Scharakteryzować przeznaczenie elementów
obudowy mechanizmu precyzyjnego,

zaproponować właściwą kolejność dokręcania
łączników gwintowych,

wyjaśnić funkcję szkieletu w budowie
urządzenia precyzyjnego,

rozpoznać uszczelnienia obudów,

dobrać ułożyskowania do wymagań
konstrukcyjnych i eksploatacyjnych,

scharakteryzować zakres zastosowań łożysk
tocznych,

zaproponować rodzaj połączenia ustalającego
łożysko toczne,

wyjaśnić zasadę działania ułożyskowania
magnetycznego,

wyjaśnić obszar zastosowań sprzęgieł stałych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10 zaproponować kolejność montażu zespołu,

11 zinterpretować działanie mechanizmu,

12 wyjaśnić pojęcie modułu uzębienia,

wyjaśnić przeznaczenie elementów
regulacyjnych w przekładniach,

zaproponować sposób przygotowania
elementów podatnych do montażu,

przeanalizować przeznaczenie mechanizmów
ruchu przerywanego,

16 dobrać metodę czyszczenia elementów

optycznych,

posłużyć się poprawną terminologią dla opisu
przekładni zębatych,

18 rozpoznać elementy regulacyjne urządzenia,

19 przeanalizować wpływ konstrukcji urządzenia

na jego koszt,

zaproponować technologię mocowania
elementów sprężystych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję.
5. Daj uczniom 2 minuty na sprawdzenie, czy otrzymali czytelny i kompletny zestaw pytań

i kartę odpowiedzi.

6. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu montowania maszyn

i urządzeń precyzyjnych. Tylko jedna odpowiedź do każdego zadania jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi. Zakreśl prawidłową

odpowiedź. Jeżeli się pomylisz, błędną odpowiedź weź w kółko i zaznacz odpowiedź
prawidłową. Jeżeli zaznaczysz więcej niż jedną odpowiedź do jednego zadania, otrzymasz za
nie 0 punktów.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż rozwiązanie zadania na

później; wrócisz do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

−

zestaw pytań testowych z instrukcją dla ucznia,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Na rysunku zestawieniowym elektronicznego przyrządu pomiarowego znajduje się część

o nazwie „ekran”. Najbardziej prawdopodobnym jej przeznaczeniem jest:

a) wyciszenie urządzenia,
b) ochrona montera przed porażeniem prądem elektrycznym podczas wykonywania

przeglądu przyrządu,

c) odprowadzenie ciepła wydzielającego się podczas pracy układu elektronicznego,
d) ochrona elektroniki przed zakłóceniami elektromagnetycznymi.

2. Który ze szkiców przedstawia poprawną kolejność dokręcania połączeń gwintowych?

3. Szkielety mechanizmów powinny przede wszystkim:

a) zapewniać łatwy dostęp do wszystkich części mechanizmu,
b) zapewniać dokładne ustalenie mechanizmów,
c) chronić mechanizmy przed szkodliwym wpływem otoczenia,
d) umożliwiać obserwację mechanizmu podczas jego pracy.

4. Siemmering to potoczna nazwa:

a) uszczelnienia wyprowadzenia przewodu elektrycznego,
b) gumowej lub poliuretanowej uszczelki o przekroju okrągłym,
c) jednego z rodzajów uszczelnienia wałka,
d) blaszki ochronnej stanowiącej uszczelnienie łożyska tocznego.

5. Łożyska stożkowe:

a) wymagają zachowania dokładnej współosiowości panewek,
b) są zalecane dla długich wałków,
c) są zalecane dla szybko obracających się wałków,
d) mogą przenosić obciążenia poprzeczne i wzdłużne.

6. W ułożyskowaniu wałka zastosowano łożyska kulkowe zwykłe. Oznacza to, że zadaniem

ułożyskowania jest:

a) przeniesienie dużych obciążeń wzdłużnych i niewielkich obciążeń poprzecznych,
b) przeniesienie dużych obciążeń poprzecznych i dużych obciążeń wzdłużnych

w jednym kierunku,

c) przeniesienie dużych obciążeń poprzecznych i dużych obciążeń wzdłużnych w dwóch

kierunkach,

d) przeniesienie obciążeń o takim samym charakterze, ale mniejszych wartościach niż

łożysko wałeczkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Wskaż niepoprawny sposób ustalenia łożyska tocznego:

a) za pomocą pierścienia osadczego zaciśniętego na wałku,
b) przez zapunktowanie,
c) przez dociśnięcie pokrywą obudowy,
d) za pomocą pierścienia sprężystego w gnieździe obudowy.

8. Łożyska magnetyczne:

a) są stosowane do łożyskowania przyrządów magnetycznych, takich jak busola,
b) są przeznaczone do łożyskowania lekkich mechanizmów w dowolnej pozycji,
c) wymagają zasilenia elektromagnesów czopa i panewki prądem stałym lub

przemiennym,

d) przeznaczone są do pracy przy niewielkich obciążeniach wzdłużnych.

9. Sprzęgła stałe stosowane są wówczas, gdy:

a) dokładność ułożyskowania wałków zapewnia ich współosiowość i niezmienność

odległości powierzchni czołowych podczas pracy urządzenia,

b) nie przewiduje się konieczności rozłączania sprzęgła w trakcie eksploatacji,

konserwacji i napraw urządzenia,

c) nie powinno nastąpić zatrzymanie silnika napędowego w przypadku znacznego

przeciążenia urządzenia,

d) zachodzi konieczność skompensowania błędów powstałych przy wykonaniu

i montażu wałków.

10. Zaproponuj ostatni zabieg montażowy podczas montażu sprzęgła membranowego:

a) wykonanie połączenia kołkowego tulei (5) z wałkiem napędzanym (4),
b) dokręcenie membrany (8) do tulei (5) za pośrednictwem tarczy (7),
c) dokręcenie membrany (8) do tulei (3) za pośrednictwem pierścienia (6),
d) dokręcenie tarczy (7) do membrany (8).

11. Charakterystyczny odgłos, który towarzyszy zatrzymaniu mechanizmu napędzanego

spowodowanemu jego przeciążeniem, świadczy o tym, że w urządzeniu zastosowane zostało
sprzęgło przeciążeniowe:

a) cierne,
b) kłowe,
c) Oldhama,
d) zapadkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Moduł koła zębatego:

a) zależy od jego średnicy podziałowej,
b) zależy od ilości jego zębów,
c) jest wielkością znormalizowaną,
d) zależy od rozstawu kół w przekładni zębatej.

13. Zastosowanie w przekładniach zębatych panewek mimośrodowych ma na celu regulację:

a) przełożenia przekładni,
b) bicia promieniowego kół przekładni,
c) bicia osiowego kół przekładni,
d) rozstawienia osi kół.

14. Formownie sprężyn śrubowych naciągowych polega między innymi na:

a) ukształtowaniu zaczepów,
b) szlifowaniu ich powierzchni czołowych,
c) rozciągnięciu w celu uzyskania odpowiedniej odległości między zwojami,
d) skręceniu lub rozkręceniu w celu zmiany ich charakterystyk.

15. Przedstawiony mechanizm stosuje się w celu:

a) zamiany ruchu obrotowego lewego wałka na ruch obrotowy przerywany prawego

wałka, przy czym jednemu obrotowi lewego wałka odpowiada ćwierć obrotu wałka
prawego,

b) zamiany ruchu obrotowego lewego wałka na ruch obrotowy przerywany prawego

wałka, przy czym jednemu obrotowi lewego wałka odpowiadają cztery obroty
prawego wałka,

c) zamiany ruchu obrotowego lewego wałka na ruch obrotowy przerywany prawego

wałka, przy czym jednemu obrotowi lewego wałka odpowiada jeden obrót prawego
wałka,

d) zamiany ruchu obrotowego przerywanego lewego wałka na ruch obrotowy

przerywany prawego wałka, przy czym jednemu obrotowi lewego wałka odpowiadają
cztery obroty prawego wałka.

16. Do czyszczenia silnie zabrudzonych powierzchni elementów optycznych zaleciłbyś:

a) wycieranie suchą ściereczką bawełnianą,
b) przeprowadzenie mycia przy zastosowaniu myjki ultradźwiękowej,
c) użycie pędzelka z włosia syntetycznego zwilżonego benzyną ekstrakcyjną,
d) wyłącznie przedmuchanie sprężonym powietrzem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Na poniższym rysunku przedstawione są:

a) ślimak (2) i ślimacznica (1),
b) śruba (2) i koło śrubowe (1),
c) zębnik (2) i zębatka (1),
d) zębnik (1) i zębnica (2).

18. Celem zastosowania przedstawionego rozwiązania konstrukcyjnego jest zapewnienie:

a) regulacji przełożenia mechanizmu dźwigniowego,
b) regulacji wstępnego położenia dźwigni mechanizmu, aby poprawnie realizował on

zadaną funkcję,

c) możliwości wyważenia mechanizmu dźwigniowego,
d) możliwości zatrzymania mechanizmu w dowolnym położeniu.

19. Zastosowanie, do łożyskowania wałków, panewek mineralnych z otworem wyoblonym:

a) ułatwia oprawianie panewek przez wcisk,
b) ułatwia oprawianie panewek przez zagniecenie,
c) zmniejsza koszt wykonania panewek,
d) zmniejsza koszt wykonania płyt szkieletu.

20. Na poniższym rysunku przedstawiony został typowy sposób mocowania:

a) sprężyny spiralnej napędowej ze zwojami luźnymi,
b) sprężyny śrubowej napędowej ze zwojami luźnymi,
c) zawieszki skrętnej,
d) sprężyny włosowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..........................................................................................

Montowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test praktyczny

Przykład

zadania

praktycznego

jednostki

modułowej

„Montowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych”

Temat

zadania:

Wymiana

mechanizmu

opuszczania

kasety

w magnetowidzie.

Otrzymałeś pilne zlecenie naprawy magnetowidu. Na podstawie rozmowy przeprowadzonej

z klientem, pracownik przyjmujący sprzęt do naprawy określił jako jej zakres wymianę
mechanizmu opuszczania kasety. Kaseta wciąż znajduje się w kieszeni magnetowidu.

Dokonaj wymiany mechanizmu opuszczania kasety i sprawdź poprawność jego działania.
Do dyspozycji masz: zestaw narzędzi montażowych i sprzętu kontrolno-pomiarowego,

magazynek części i podzespołów oraz instrukcje serwisowe różnych magnetowidów, których
naprawą zajmuje się Twój zakład.

Czas przeznaczony na wykonanie zadania wynosi 180 minut.

Instrukcja do wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:

1) Przeanalizuj dokładnie treść zadania.
2) Przeprowadź oględziny magnetowidu przeznaczonego do naprawy.
3) Zapoznaj się z wyposażeniem stanowiska.
4) Dobierz dokumentację do wykonania zadania.
5) Ustal na podstawie dokumentacji zakres i kolejność czynności podczas wymiany

mechanizmu opuszczania kasety.

6) Zapisz w planie działania:

−

główne czynności związane z realizacją zadania w kolejności ich wykonywania,

−

wykaz niezbędnych narzędzi i przyrządów do wykonania czynności montażowych
i kontrolnych,

−

wykaz niezbędnych elementów pomocniczych wyposażenia stanowiska,

−

wykaz innych środków niezbędnych do wykonania zadania.

7) Zgromadź i rozmieść na stanowisku narzędzia i pomoce montażowe, sprzęt pomiarowy

i wyposażenie pomocnicze niezbędne do wymiany mechanizmu opuszczania kasety.

8) Sprawdź stan techniczny wszystkich elementów wyposażenia stanowiska.
9) Sprawdź, czy przygotowałeś stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii, przepisami

bhp i ochrony ppoż.

10) Dobierz odpowiednią odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej do wykonania zadania.
11) Wykonaj zaplanowane czynności, przestrzegając zasad bhp.
12) Sprawdź jakość wykonania zadania.
13) Zgłoś nauczycielowi przez podniesienie ręki gotowość do prezentacji wykonanego zadania.
14) Zaprezentuj sposób wykonania zadania i oceń, czy zadanie zostało wykonane zgodnie

z założeniami zawartymi w jego treści.

15) Po prezentacji uporządkuj stanowisko pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Karta odpowiedzi do zadania praktycznego dla jednostki modułowej

Montowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych 731[03].Z1.03

Temat zadania: Wymiana mechanizmu opuszczania kasety w magnetowidzie.

Imię i nazwisko: .............................................................

1) Plan działania:
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….

2) Wykaz narzędzi niezbędnych do przeprowadzenia wymiany mechanizmu opuszczania kasety:
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….

3) Wykaz sprzętu pomiarowego niezbędnego do kontroli jakości wykonanych prac:
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….

4) Wykaz wyposażenia pomocniczego niezbędnego do wykonania zadania:
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….

5) Wykaz innych środków niezbędnych do wykonania zadania:
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Karta oceny

Za każde sprawdzane kryterium uczeń może otrzymać 1 punkt.

Lp.

Kryterium

Punktacja

Poprawnie sporządzony plan działania

Poprawna identyfikacja sprzętu przeznaczonego do naprawy

Poprawna identyfikacja dokumentacji do wykonania zadania

Poprawne ustalenie zakresu i kolejności czynności związanych z wymianą
mechanizmu opuszczania kasety

Poprawne dobranie zespołu z magazynku części i podzespołów

Poprawny dobór narzędzi do wykonania czynności montażowych

Poprawny dobór sprzętu kontrolnego-pomiarowego, wyposażenia
pomocniczego i innych środków niezbędnych do wykonania zadania

Poprawne pobranie narzędzi i pozostałego wyposażenia stanowiska
wymienionego w planie działania

Wykonanie sprawdzenia stanu technicznego wyposażenia stanowiska

10 Zorganizowanie stanowiska zgodnie z zasadami ergonomii i przepisami bhp

11 Dobór ubrania roboczego i środków ochrony indywidualnej

12 Poprawny demontaż obudowy magnetowidu

13 Poprawne wyciągnięcie kasety z mechanizmu opuszczania kasety

14 Poprawne wykonanie demontażu mechanizmu opuszczania kasety

15 Poprawne wykonanie montażu mechanizmu opuszczania kasety

16 Przeprowadzenie sprawdzenia działania mechanizmu

17 Poprawny montaż obudowy urządzenia

18 Staranne oczyszczenie obudowy magnetowidu po zakończeniu pracy

Posługiwanie się narzędziami, przyrządami i sprzętem pomiarowym zgodnie
z przeznaczeniem

20 Wykonanie zadania zgodnie z zasadami bhp

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21 Wykonanie zadania w przewidzianym czasie

22 Prezentacja i ocena jakości wykonania zadania

23 Oczyszczenie narzędzi i uporządkowanie stanowiska po wykonaniu zadania

Propozycja przeliczenia liczby punktów uzyskanych za zadanie praktyczne na oceny
szkolne

−

dopuszczający: 13 ÷ 15 punktów,

−

dostateczny: 16 ÷ 18 punktów,

−

dobry: 19 ÷ 21 punktów,

−

bardzo dobry: 22 ÷ 23 punkty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bartosiewicz J.: Obróbka i montaż części maszyn. Poradnik. WSiP, Warszawa 1985
2. Czajkowski J.: Elementy przyrządów precyzyjnych. WSiP, Warszawa 1986
3. Dąbrowski A.: Konstrukcja przyrządów precyzyjnych. PWSZ, Warszawa 1972
4. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2004
5. Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń

przemysłowych. WSiP, Warszawa 2005

6. Informator o egzaminie potwierdzającym kwalifikacje zawodowe. Mechanik precyzyjny.

CKE, Warszawa 2004

7. Legun Z.: Technologia elementów optycznych. WNT, Warszawa 1982
8. Oleksiuk W., Paprocki K.: Podstawy konstrukcji mechanicznych dla elektroników. WSiP,

Warszawa 2005

9. Orlof T.: Technologia przyrządów precyzyjnych. WSiP, Warszawa 1989
10. Panasiuk A., Pawlak E.: Technologia przyrządów precyzyjnych. WSiP, Warszawa 1980
11. Potyński A.: Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych. WSiP, Warszawa 2005
12. Praca zbiorowa: Konstrukcja przyrządów i urządzeń precyzyjnych. WNT, Warszawa 1996
13. Praca zbiorowa: Poradnik konstruktora przyrządów precyzyjnych i drobnych. WNT,

Warszawa 1971

14. Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika, tom I i II. WNT, Warszawa 1996
15. Tryliński W.: Drobne mechanizmy i przyrządy precyzyjne. Podstawy konstrukcji. WNT,

Warszawa 1978