INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

465

OGRÓD

Poradnik Buduj¹cego Dom

Klasyfikacje, definicje, parametry

Ogrodzenie najczêœciej jest podzielone na przês³a oddzielone od siebie s³upkami. W jednym z przêse³ umiesz-
czona jest furtka albo brama wjazdowa. Przês³a i s³upki mog¹ byæ wykonane z ró¿nych materia³ów.

Warunki, którym powinno odpowiadaæ ogrodzenie
Ogrodzenie nie mo¿e przekraczaæ granicy dzia³ki (na granicy dwóch dzia³ek mo¿na wybudowaæ ogro-
dzenie wspólne z s¹siadem – wówczas obie strony ponosz¹ koszt jego budowy i utrzymania). Od stro-
ny ulicy ogrodzenie powinno byæ a¿urowe przynajmniej od wysokoœci 0,6 m licz¹c od poziomu terenu
(chyba, ¿e inaczej wynika z planów zagospodarowania przestrzennego lub wymagañ ochrony akustycz-
nej), a ³¹czna powierzchnia przeœwitów (otworów), umo¿liwiaj¹ca przep³yw powietrza, musi wynosiæ
przynajmniej 25% powierzchni czêœci a¿urowej miêdzy s³upkami. Ogrodzenie nie mo¿e stwarzaæ zagro-
¿enia dla bezpieczeñstwa ludzi i zwierz¹t; do wysokoœci 1,8 m nie wolno umieszczaæ zakoñczonych ostro
elementów, drutu kolczastego, szk³a itp.
Budowa ogrodzenia nie wymaga pozwolenia. Zamiar budowy ogrodzenia od frontu oraz ka¿dego ogro-
dzenia o wysokoœci wiêkszej ni¿ 2,20 m zg³aszamy do Wydzia³u Architektury Urzêdu Gminy i je¿eli
w ci¹gu trzydziestu dni od daty zg³oszenia nie otrzymamy sprzeciwu, mo¿emy rozpocz¹æ budowê.

S³upki mog¹ byæ drewniane, betonowe, stalowe (z kszta³towników o profilu zamkniêtym lub otwartym: rur o
przekroju ko³owym lub prostok¹tnym, k¹towników, profili w kszta³cie litery H itp.), z PVC (wzmocnione stalo-
wymi prêtami zabezpieczonymi przed korozj¹). S³upki stalowe zabezpiecza siê podk³adem antykorozyjnym i
maluje farb¹ nawierzchniow¹. S³upki stalowe gotowe s¹ najczêœciej ocynkowane zewnêtrznie i wewnêtrznie
oraz powleczone pow³ok¹ z PVC. Górne wierzcho³ki s³upków rurowych zabezpiecza siê zatyczkami.
S³upki osadza siê w gruncie na g³êbokoœci zale¿nej od lokalnych warunków gruntowych (powinny byæ posa-
dowione poni¿ej strefy przemarzania gruntów) oraz od wysokoœci ogrodzenia. S³upki drewniane i betonowe
wkopuje siê w ziemiê, a w razie koniecznoœci dodatkowo usztywnia, podpieraj¹c w gruncie z obu stron ka-
mieniami lub bloczkami betonowymi. S³upki metalowe osadza siê w betonie (mo¿na je osadzaæ w coko³ach)
lub prefabrykowanych betonowych stopach fundamentowych. S³upki naro¿ne i s³upki przy bramach, które s¹
nara¿one na wychylenie, zabezpiecza siê dwiema dodatkowymi podporami ustawionymi w linii ogrodzenia.

Teren Polski podzielony jest na kilka stref; dla ka¿dej z nich okreœlona jest tak zwana umowna g³êbokoœæ
przemarzania, która zale¿y przede wszystkim od tego, jak d³ugo na danym terenie utrzymuj¹ siê mrozy.
Przyk³adowo dla województwa warszawskiego g³êbokoœæ przemarzania wynosi 1 m.

n

Ogrodzenia metalowe

n

n Siatka metalowa tradycyjna jest splatana lub zgrzewana z drutu o œrednicy 2,2-5,5 mm. Ma ró¿ne wy-
miary oczek (przyk³adowe: 4,5x 4,5; 5x5, 6x6 cm). W najprostszej wersji siatka jest wykonana z ocynkowa-
nego drutu, w wersji ulepszonej ocynkowana siatka jest dodatkowo powleczona warstw¹ tworzywa (PVC lub
poliestru). Spotyka siê te¿ siatki z grubego drutu ozdobnego. Siatki splatane maj¹ oczka o kszta³cie rombu,
siatki zgrzewane mog¹ mieæ tak¿e inny kszta³t oczek, na przyk³ad kwadratowe lub prostok¹tne. Czasami prêty
s¹ podwójne, mog¹ te¿ byæ u³o¿one obok siebie tak gêsto, ¿e tworz¹ zgrzewan¹ matê. Siatka sprzedawana
jest w zwojach o d³ugoœci 15 lub 25 m i ró¿nej wysokoœci – zwykle od 1 do 2 m, ale równie¿ 3-4 m. Najczê-
œciej oferowany jest kolor zielony lub bia³y. Podstawowe elementy ogrodzenia z siatki tradycyjnej to: s³upki
g³ówne (naci¹gowe z podporami) i poœrednie, poziome liny usztywniaj¹ce (górna, œrodkowa i dolna) oraz roz-
piêta miêdzy s³upkami siatka. S³upki g³ówne montuje siê co 25-30 m, rozstaw s³upków poœrednich wynosi
zwykle od 2.5 do 3 m. W zestawie najczêœciej znajduj¹ siê wszystkie potrzebne elementy ogrodzenia: siatka,
linki i s³upki, napinacze, podpory s³upków, drut wi¹za³kowy, obejmy, a tak¿e: daszki stalowe, kapturki i zatyczki
z PVC do profili rurowych, wysiêgniki do drutu kolczastego.

n Zalety ogrodzenia z siatki:
– ³atwoœæ wykonania (w porównaniu z innymi typami ogrodzeñ),
– niska cena.
n Wady ogrodzenia z siatki:
– niezbyt estetyczny wygl¹d,
– wystaj¹ce koñce,
– ma³a sztywnoœæ,
– mo¿liwoœæ korozji.

Ogród

n

n

Ogrodzenia

Od strony ulicy

ogrodzenie powinno

być ażurowe

przynajmniej

od wysokości 0,6 m.

Do wysokości 1,8 m

nie wolno umieszczać

ostrych elementów –

drutu kolczastego,

szkła itp.

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

466

OGRÓD

n

n Siatka metalowa w stalowych ramach zapewnia wiêksz¹ sztywnoœæ ogrodzenia ni¿ siatka tradycyjna.
W przês³ach ogrodzenia (miêdzy s³upkami) mocuje siê ramy wype³nione siatk¹ ze stalowych prêtów o œred-
nicy 4,5-8 mm spawanych punktowo. Dostêpne s¹ ró¿ne wysokoœci: od 63 do 243 cm. Szerokoœæ przês³a
wynosi oko³o 2,5 m. Prêty siatki s¹ ocynkowane podwójnie lub ocynkowane i powleczone poliestrem. Czasa-
mi maj¹ górne wierzcho³ki ostro zakoñczone lub poziome wygiêcia (tylko przy górnej krawêdzi albo tak¿e w
czêœci œrodkowej), które stanowi¹ utrudnienie przy przedostaniu siê przez ogrodzenie i dodatkowo usztyw-
niaj¹ siatkê. Ramy s¹ najczêœciej wykonane ze stalowych k¹towników. Siatkê przymocowuje siê bezpoœred-
nio do ramy lub mocuje siê j¹ najpierw do ramy usztywniaj¹cej, któr¹ mocuje siê do ramy g³ównej przy po-
mocy œrub zakoñczonych hakami lub przez spawanie. Ramy g³ówne mocuje siê do s³upków œrubami lub
przez spawanie.

n

n Ogrodzenia metalowe kute rêcznie mo¿na zamówiæ u wykwalifikowanych kowali. Oprócz standardowej
oferty wzorów (czêsto s¹ to stylizowane wzory roœlinne) mo¿na zamówiæ wzór wed³ug w³asnego projektu.
Ogrodzenia kute, chocia¿ bardzo efektowne, s¹ dosyæ drogie.

n

n Ogrodzenia ¿eliwne odlewane w formach zamawia siê w odlewniach. Mo¿na wybraæ jeden z oferowanych
wzorów lub zaprojektowaæ w³asny.

n

Ogrodzenia drewniane

Drewno na ogrodzenia powinno byæ twarde; najlepsze jest akacjowe lub dêbowe, ale wykorzystuje siê te¿
sosnê lub œwierk. Bardzo dobra jest odporna na wilgoæ. Z drewna mo¿e byæ wykonane ca³e ogrodzenie, ³¹cz-
nie ze s³upkami lub tylko przês³a; s³upki s¹ wówczas wykonane z innego materia³u, na przyk³ad murowane,
betonowe lub stalowe.
Do budowy wykorzystuje siê wyroby z drewna o ró¿nych wymiarach, kszta³tach i gruboœci: deski, okr¹glaki,
bale, ¿erdzie. Mo¿na te¿ kupiæ pojedyncze sztachety ogrodzeniowe z surowego drewna. Elementy ogrodzenia
mog¹ byæ ustawione pionowo (czêsto stosuje siê wówczas usztywnienie elementami poziomymi), poziomo
lub ukoœnie. Elementy drewniane (musz¹ byæ impregnowane) ³¹czy siê ze sob¹ na klej wodoodporny, gwoŸ-
dzie (nierdzewne) lub wkrêty. Do impregnacji mo¿na wykorzystaæ pokost lniany, u¿yæ specjalnych œrodków
przeznaczonych do tego celu albo pomalowaæ ogrodzenie farbami kryj¹cymi lub bezbarwnymi (widoczny jest
wówczas rysunek s³ojów). Najlepsze s¹ farby przepuszczaj¹ce parê wodn¹ i umo¿liwiaj¹ce „oddychanie“
drewna, na przyk³ad farby alkidowe. Mo¿na te¿ stosowaæ farby wodorozcieñczalne lub rozpuszczalnikowe
przeznaczone do malowania drewna.

n

n Ogrodzenia drewniane z paneli sk³adaj¹ siê z powtarzalnych segmentów o wysokoœci 50-180 cm i sze-
rokoœci 100-180 cm. Pojedynczy segment najczêœciej sk³ada siê z drewnianej ramy z wype³nieniem, które
czêsto jest a¿urowe. Dostêpne s¹ ró¿ne wzory wype³nienia. Najprostsze sk³adaj¹ siê z kilku pionowych szta-
chet (zwyk³ych prostok¹tnych lub ozdobnych profilowanych) po³¹czonych deskami poziomymi. Sztachety
maj¹ tê sam¹ lub ró¿n¹ wysokoœæ (ich wierzcho³ki mog¹ np. uk³adaæ siê w ³uki). Mo¿na te¿ kupiæ segmenty:
lamelowe, z listew przeplatanych poziomych, pionowych lub ukoœnych, a¿urowe z listewek ustawionych dia-
gonalnie. Elementy ogrodzenia z paneli ³¹czy siê miêdzy sob¹ zszywkami, gwoŸdziami lub skrêca œrubami i
wkrêtami ze stali ocynkowanej lub nierdzewnej. Elementy drewniane s¹ malowane (na kolory: niebieski, bia³y,
zielony) lub impregnowane ciœnieniowo: maj¹ wówczas charakterystyczny zielony lub br¹zowy kolor (mo¿na
je pomalowaæ).

n

Ogrodzenia z tworzyw sztucznych

S¹ najczêœciej panelowe, niskie a¿urowe lub wysokie. Ka¿dy panel sk³ada siê z dwóch s³upków i wype³nienia
z PVC. Oferowana jest du¿a rozmaitoœæ wzorów i kolorów. Wype³nienie mo¿e np. mieæ formê listew pozio-
mych lub pionowych – usztywnionych na dole i na górze listwami poziomymi. Listwy pionowe maj¹ tê sam¹
lub zmienn¹ wysokoœæ (np. co druga jest dwukrotnie ni¿sza lub wierzcho³ki uk³adaj¹ siê w kszta³t ³uku). S³up-
ki s¹ po³¹czone z panelami przy pomocy metalowych okuæ. Kotwi siê je w betonowym pod³o¿u. Zalety ogro-
dzeñ z tworzyw sztucznych to: trwa³oœæ, lekkoœæ i odpornoœæ na wp³ywy atmosferyczne. Nie wymagaj¹ kon-
serwacji i malowania.

n

Ogrodzenia typu masywnego

Do ogrodzeñ typu masywnego zalicza siê ogrodzenia z betonu oraz ogrodzenia murowane z ceg³y lub kamie-
nia. Musz¹ byæ posadowione na fundamentach, które zabezpieczaj¹ ogrodzenie przed utrat¹ statecznoœci
(przechyleniem lub nawet wywróceniem) i powinny byæ starannie zaprojektowane. Fundamenty wykonuje siê
z betonu (klasy przynajmniej B15) i wyprowadza na wysokoœæ 10-15 cm ponad powierzchniê terenu. Ich wy-
miary zale¿¹ od rodzaju gruntu oraz wysokoœci ogrodzenia. Zbyt p³ytkie posadowienie fundamentów, powy¿ej
poziomu przemarzania gruntów, szczególnie na tak zwanych gruntach wysadzinowych, mo¿e spowodowaæ
pêkanie zarówno fundamentów, jak i ogrodzenia.

metalowe

Ogrodzenia

siatka
siatka w ramach
kute

drewniane

sztachety,
pale itp
panele

masywne

z tworzyw

sztucznych

beton
mur z cegie³
mur z kamienia

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

467

OGRÓD

Poradnik Buduj¹cego Dom

Klasyfikacje, definicje, parametry

Do gruntów wysadzinowych zalicza siê wszystkie grunty organiczne oraz takie, które zawieraj¹ wiêcej ni¿
10% cz¹stek o œrednicy mniejszej ni¿ 0,02 mm. Gruntami wysadzinowymi s¹ wiêc i³y i gliny, natomiast
grunt piaszczysty jest wolny od efektu wysadzania wskutek przemarzania.

Jako masywne mo¿e byæ wykonane ca³e ogrodzenie (do wysokoœci 0,6 m) lub tylko jego czêœæ. Najczêœciej
wykonuje siê w ten sposób tylko cokó³ (czyli podmurówkê) i filary, pozostawiaj¹c przês³a ogrodzenia a¿uro-
we (wykonane z drewna lub metalu).

n

n Ogrodzenia betonowe wylewane wykonuje siê podobnie jak inne rodzaje konstrukcji betonowych (wyko-
rzystuj¹c deskowanie). Najczêœciej w ogrodzeniu wyodrêbnia siê filarki, które otrzymuje siê przez pogrubie-
nie ogrodzenia na pewnym odcinku. Pod filarkami wylewa siê stopy fundamentowe, a pod przês³ami ogro-
dzenia – ³awy. Aby unikn¹æ pêkania betonu, co 10-15 m wykonuje siê dylatacje, które mog¹ przechodziæ przez
s³upki lub przez przês³a. W miejscach przerw dylatacyjnych umieszcza siê listwy lub taœmy z tworzywa
sztucznego.

Dylatacje s¹ to pionowe szczeliny, dziel¹ce mur na czêœci. Podczas osiadania ka¿da czêœæ zdylatowanej
konstrukcji pracuje oddzielnie, dziêki czemu ogrodzenie nie pêka.

n

n Ogrodzenia betonowe prefabrykowane sk³adaj¹ siê z prefabrykowanych betonowych paneli o ró¿nych
wzorach – pe³nych lub a¿urowych. Najczêœciej maj¹ d³ugoœæ 2 m i wysokoœæ od 0,5 do 1,2 m. Mo¿na je ma-
lowaæ. Podczas monta¿u p³yty przês³owe wsuwa siê w wy¿³obienia s³upka, a po³¹czenie zalewa siê rzadk¹ za-
praw¹ cementow¹. Zalety ogrodzeñ betonowych prefabrykowanych to: ³atwoœæ i szybkoœæ postawienia ogro-
dzenia, du¿a trwa³oœæ – do kilkudziesiêciu lat.

n

n Ogrodzenia murowane z cegie³ wykonuje siê z ceg³y ceramicznej pe³nej, ceg³y klinkierowej lub ceg³y wa-
pienno-piaskowej (silikatowej). Mo¿na te¿ budowaæ ogrodzenia mieszane, ceramiczno-silikatowe. Do budo-
wy ogrodzeñ nie nadaj¹ siê: ceg³a dziurawka, pustaki oraz materia³y porowate, poniewa¿ mo¿e w nich wyst¹-
piæ podci¹ganie wody z gruntu i zawilgocenie muru. Mury z cegie³ mog¹ byæ pe³ne lub a¿urowe. Mury a¿uro-
we wykonuje siê z kszta³tek ogrodzeniowych (o ró¿nych kszta³tach i kolorach) ceramicznych lub silikatowych.
Mo¿na te¿ u³o¿yæ ceg³y pe³ne w taki sposób, aby tworzy³y mur a¿urowy. Spotyka siê te¿ mury a¿urowe wy-
konane z innych, nietypowych elementów ceramicznych: donic, bloczków wentylacyjnych. Ogrodzenia z ceg³y
ceramicznej zwykle tynkuje siê. Ogrodzenia z ceg³y klinkierowej i silikatowej nie wymagaj¹ tynkowania. Po-
niewa¿ silikaty s¹ mniej odporne na dzia³anie czynników atmosferycznych ni¿ wyroby ceramiczne, warto je
zabezpieczyæ odpowiednimi œrodkami impregnacyjnymi. Pod ogrodzenia murowane, podobnie jak pod beto-
nowe, stosuje siê fundamenty.
Ogrodzenia murowane wymagaj¹ sta³ej konserwacji. Zwietrza³e i uszkodzone w inny sposób ceg³y trzeba wy-
mieniæ na nowe. Nale¿y te¿ uzupe³niaæ ubytki zaprawy w spoinach.

n

n Na ogrodzenia murowane z kamienia wykorzystuje siê ska³y: magmowe (granit, sjenit, porfir, bazalt), osa-
dowe (piaskowiec, wapieñ), metamorficzne (kwarcyt). Fundamenty pod ogrodzenia kamienne wykonuje siê
podobnie jak pod ogrodzenia betonowe. Mur mo¿na uk³adaæ z kamieni o ró¿nych kszta³tach i wymiarach (ca³-
kowicie nieregularnych lub maj¹cych postaæ regularnych bloków). Przed rozpoczêciem murowania kamienie
segreguje siê i wstêpnie dopasowuje, a w razie koniecznoœci wyrównuje m³otkiem kamieniarskim. Przy bu-
dowie muru z kamieni stosuje siê ogólnie przyjête zasady murowania. Mur uk³ada siê w przybli¿eniu war-
stwami poziomymi, z przesuniêciem spoin miêdzy kolejnymi warstwami. Wolne przestrzenie miêdzy kamie-
niami wype³nia siê zapraw¹ cementow¹, zmieszan¹ z od³amkami. W zale¿noœci od rodzaju kamieni, ich ob-
róbki i sposobu u³o¿enia uzyskuje siê ró¿ne typy muru.

Mur dziki buduje siê z kamienia polnego (naturalnie obtoczone od³amki kamienia polnego o wymiarach
10-40 cm zbiera siê z pól) lub ³amanego niedobieranego (pochodz¹cego ze z³ó¿ skalnych lub du¿ych g³a-
zów narzutowych). W naro¿nikach i w miejscach po³¹czeñ uk³ada siê kamienie wiêksze i bardziej regu-
larne. Spoiny ni¿szych warstw powinny byæ w miarê mo¿liwoœci przykryte kamieniami wy¿szych warstw.
W poprzek muru uk³ada siê wiêksze kamienie, tak zwane siêgacze, które przechodz¹ przez ca³¹ szero-
koϾ muru.
Mur cyklopowy buduje siê z kamienia polnego lub ³amanego dobieranego (sortowanego )– o dwóch po-
wierzchniach mniej wiêcej równoleg³ych. Mur nie jest podzielony na wyraŸne warstwy, jednak w miarê
mo¿liwoœci nale¿y stosowaæ przewi¹zywanie. Kamienie polne wyrównuje siê do powierzchni licowej.
Mur spoinuje siê.
Mur warstwowy wykonuje siê z kamienia ³upanego warstwowego (odspajanego ze z³o¿a skalnego zgod-
nie z u³o¿eniem warstw). Kamieñ warstwowy ma dwie powierzchnie p³askie i wzajemnie równoleg³e. Mur
uk³ada siê warstwami o gruboœci 10-40 cm, z zachowaniem spoin. Wysokoœæ kolejnych warstw wyzna-
czaj¹ kamienie kierunkowe, uk³adane w naro¿nikach.
Mur rzêdowy uk³ada siê podobnie jak mur z cegie³. Kamieñ rzêdowy jest to kamieñ ³upany w przybli¿e-
niu w kszta³cie prostopad³oœciennej kostki. Kamienie w ka¿dej warstwie poziomej maj¹ zbli¿on¹ wyso-

Ogrodzenie murowa−

ne z kamienia

mur dziki
mur cyklopowy
mur warstwowy
mur rzêdowy
mur z ciosów
mur z bloczków

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

468

OGRÓD

koœæ, natomiast wysokoœæ warstw mo¿e byæ ró¿na.
Mur z ciosów (prostopad³oœciennych bloków kamiennych) wykonuje siê z kamieni o ró¿nych wymiarach,
bez zachowania ci¹g³oœci spoin. Spoiny licowe podczas uk³adania pozostawia siê niewype³nione do g³ê-
bokoœci 1-1,5 cm; po wykonaniu mur spoinuje siê zapraw¹ cementow¹.
Mur z bloczków (kamieni o regularnych kszta³tach prostopad³oœciennych, przycinanych rêcznie, najczê-
œciej z miêkkich wapieni) wykonuje siê analogicznie jak mur z ceg³y.

n

n Murki oporowe wykorzystywane w architekturze ogrodowej wykonuje siê z ceg³y, kamienia lub betonu.
Mog¹ byæ jednorodne (wykonane z materia³u jednego rodzaju) lub zespolone (wykonane z ró¿nych materia-
³ów). Mur oporowy jest to konstrukcja obci¹¿ona z jednej strony poziomym parciem gruntu. Wielkoœæ obci¹-
¿enia zale¿y od wysokoœci warstwy gruntu i od obci¹¿enia naziomu (np. ciê¿aru materia³ów i urz¹dzeñ le¿¹-
cych na powierzchni terenu w bezpoœrednim s¹siedztwie murka). Parcie gruntu na murek mo¿e spowodowaæ
jego przesuw lub obrót, dlatego murek musi byæ dostatecznie stabilny. Poniewa¿ wytrzyma³oœæ muru na roz-
ci¹ganie jest ma³a, murki jednorodne musz¹ mieæ z regu³y znaczn¹ gruboœæ. Ze wzglêdów oszczêdnoœcio-
wych (szczególnie przy wiêkszych wysokoœciach) przyjmuje siê czêsto gruboœæ zmieniaj¹c¹ siê skokowo
wzd³u¿ wysokoœci: najwiêksz¹ na dole, gdzie obci¹¿enie od gruntu jest najwiêksze, a najmniejsz¹ na górze.
Murki zespolone, z wk³adkami ¿elbetowymi (w postaci s³upków ¿elbetowych ukrytych w murze i powi¹za-
nych z nim kotwami) przenosz¹cymi czêœæ obci¹¿eñ s¹ bardziej ekonomiczne, poniewa¿ mog¹ byæ cieñsze.
Wzd³u¿ muru oporowego wykonuje siê drena¿, osuszaj¹cy grunt i zabezpieczaj¹cy murek przed trwa³ym za-
wilgoceniem, które mog³oby spowodowaæ os³abienie konstrukcji. W murze umieszcza siê rurki drenarskie ze
spadkiem na zewn¹trz (w kierunku lica muru). Nad rurkami od strony nasypu wykonuje siê zasypkê z gruntu
przepuszczalnego (np. ¿wiru).

n

Ochrona ogrodzeń masywnych przed deszczem i wilgocią

W murze z cegie³, nisko nad powierzchni¹ terenu, wykonuje siê poziom¹ izolacjê przeciwwilgociow¹. Rolê izo-
lacji mog¹ pe³niæ dwie warstwy cegie³ o obni¿onej nasi¹kliwoœci (mniejszej od 7%), u³o¿one na zaprawie ce-
mentowo-wapiennej. Mo¿na te¿ zastosowaæ podwójn¹ warstwê papy na lepiku (jest to rozwi¹zanie gorsze,
poniewa¿ przerywa siê ci¹g³oœæ muru). Izolacjê przeciwwilgociow¹ nale¿y te¿ ulo¿yæ w murze wykonanym z
kamieni ³atwo nasi¹kaj¹cych wod¹, takich jak wapieñ, piaskowiec. Od góry mur przykrywa siê tak zwan¹
czapk¹, chroni¹c¹ przed deszczem. Mo¿na j¹ wykonaæ z cegie³, kszta³tek ceramicznych (mo¿na do tego celu
wykorzystaæ dachówki, np. karpiówki) u³o¿onych na zaprawie cementowej lub z betonu. Bezpoœrednio pod
czapk¹ umieszcza siê poziom¹ izolacjê przeciwwilgociow¹.

Mo¿na zamówiæ bramy i furtki o dowolnych wymiarach. Bramy najczêœciej maj¹ szerokoœæ od 2,4 do 3,5 m
i wysokoœæ od 1,0 do 3,0 m. Furtki maj¹ szerokoœæ 0,9 lub 1,0 m i wysokoœæ 1,25-3,0 m.

Warunki, którym powinny odpowiadaæ bramy i furtki
Brama i furtka nie mog¹ otwieraæ siê na zewn¹trz posesji. Furtki nie mog¹ mieæ progów utrudniaj¹cych
wjazd wózków inwalidzkich. Szerokoœæ bramy wjazdowej powinna wynosiæ przynajmniej 2,4 m w œwie-
tle, a szerokoϾ furtki Рprzynajmniej 0,9 m. Lokalizacja bramy i furtki jest ustalona w projekcie archi-
tektonicznym; potem mo¿na j¹ zmieniæ, ale tylko pod warunkiem, ¿e nowa lokalizacja nie utrudni dostê-
pu do innych posesji i nie spowoduje kolizji z urz¹dzeniami technicznymi na ulicy.

Bramy i furtki zwykle umieszcza siê w jednej linii z ogrodzeniem. Na w¹skiej ulicy mo¿e okazaæ siê konieczne
cofniêcie w g³¹b dzia³ki. Usytuowanie bramy wjazdowej zale¿y te¿ od lokalizacji gara¿u. Obowi¹zuje zasada,
¿e dojazd powinien odbywaæ siê mo¿liwie najkrótsz¹ drog¹, bez koniecznoœci manewrowania (najlepiej po linii
prostej od bramy do gara¿u, ewentualnie z jednym zakrêtem pod k¹tem prostym). W furtkach montuje siê
zwykle zwyk³y zamek drzwiowy z klamk¹ i zapadk¹ lub zamek elektromagnetyczny. Furtka powinna byæ wy-
posa¿ona w dzwonek.

n

Bramy wjazdowe

n

n Bramy uchylne otwieraj¹ siê przez obrót skrzyde³ wokó³ osi pionowych przechodz¹cych przez zawiasy, na
których s¹ zawieszone. Zawiasy montuje siê bezpoœrednio do s³upków ogrodzenia, a w przypadku ciê¿kich
bram obok s³upków ogrodzenia ustawia siê s³upki dodatkowe, które mog¹ staæ na oddzielnych fundamentach
lub na fundamentach wspólnych ze s³upkami ogrodzenia. Zawiasy przykrêca siê do s³upków œrubami albo
spawa. Do s³upków stalowych zawiasy mo¿na przyspawaæ bezpoœrednio. W s³upkach murowanych lub be-
tonowych osadza siê kotwy lub dyble, do których spawa siê zawiasy. S³upki drewniane mocuje siê do funda-
mentów kotwami. Bramy uchylne wyposa¿one s¹ w rygle blokuj¹ce – pionowe prêty stalowe, które przy za-
mykaniu wsuwaj¹ siê w otwór w pod³o¿u – albo zaczepy.
n

n Bramy przesuwne s¹ szczególnie przydatne przy niewielkiej iloœci miejsca (w¹ska droga dojazdowa) albo
kiedy istnieje mo¿liwoœæ kolizji otwieranych skrzyde³ z urz¹dzeniami na dzia³ce. Skrzyd³o otwartej bramy prze-

n

n

Bramy i furtki

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

469

OGRÓD

Poradnik Buduj¹cego Dom

Klasyfikacje, definicje, parametry

suwnej chowa siê za ogrodzenie, dziêki czemu zajmuje o wiele mniej miejsca ni¿ otwarte skrzyd³o bramy
uchylnej. Ogrodzenie w s¹siedztwie bramy przesuwnej musi byæ prostoliniowe (bez za³amañ i zakrzywieñ) na
odcinku równym przynajmniej szerokoœci bramy. Podczas otwierania/zamykania skrzyd³o bramy przesuwnej
przesuwa siê na rolkach po zamocowanej w pod³o¿u (od strony posesji) szynie. Aby zapobiec wysadzaniu
szyny podczas mrozów powinno siê wykonaæ pod ni¹ w¹sk¹ ³awê fundamentow¹, której dolna powierzchnia
siêga poni¿ej g³êbokoœci przemarzania gruntu. Szynê mocuje siê do s³upków ogrodzenia kotwami lub œruba-
mi. Stosuje siê te¿ uk³ady bezszynowe, w których brama przesuwa siê po przymocowanej do ogrodzenia li-
stwie. Wad¹ bram przesuwnych jest ich blokowanie siê (szczególnie w zimie).

n

Bramy metalowe

Konstrukcjê skrzyd³a bramy stanowi rama z aluminiowych lub stalowych kszta³towników (o przekroju kwa-
dratowym, prostok¹tnym, ko³owym), czêsto (szczególnie przy wiêkszych rozpiêtoœciach) wzmocniona do-
datkowymi ryglami poziomymi. Wype³nienie bramy wykonuje siê z kszta³towników, stalowych prêtów: pro-
stych o œrednicy 8-16 mm, ¿eliwnych lub kutych – tworz¹cych ozdobne wzory (czasami wybrane elementy
s¹ wykonane z miedzi, br¹zu lub mosi¹dzu), blach trapezowych, siatki metalowej, elementów drewnianych.
Bramy z wype³nieniem z ¿eliwa i elementów kutych s¹ znacznie ciê¿sze ni¿ bramy z wype³nieniem z drewna
lub lekkich elementów stalowych.

n

Bramy drewniane

Mo¿na kupiæ bramy gotowe lub wykonaæ je samodzielnie. Konstrukcjê stanowi rama wykonana z drewna lite-
go lub klejonego, czêsto po prostu z bali lub okr¹glaków (taka brama pe³ni przede wszystkim funkcjê ozdob-
n¹; trudno uznaæ j¹ za zabezpieczenie). Wype³nienie mo¿e mieæ postaæ poziomych, pionowych lub ukoœnych
prêtów z okr¹glaków, desek, ¿erdzi. Ramê osadza siê miedzy s³upkami, które mog¹ byæ wykonane z dowol-
nych materia³ów: betonowe, stalowe, drewniane.

n

Automatyka bram wjazdowych

Bramy otwiera siê rêcznie albo automatycznie. Bramy zamykane i otwierane automatycznie s¹ wyposa¿one w
napêd elektryczny, którego uruchomienie nastêpuje przez wciœniêcie przycisku umieszczonego w s³upku
bramy albo przez sterowanie pilotem lub kart¹ magnetyczn¹. Napêd bramy uchylnej czêsto jest po prostu
wbudowany w ogrodzenie. Natomiast napêd bramy przesuwnej, który ma du¿o wiêksze rozmiary, umieszcza
siê w obudowie ustawionej na dodatkowym fundamencie, do którego przymocowuje siê j¹ kotwami. Na s³up-
kach bramy zamontowane s¹ fotokomórki, które nie dopuszczaj¹ do zamkniêcia, dopóki samochód znajduje
siê w ich zasiêgu. Bardziej skomplikowane uk³ady sterowania automatycznego umo¿liwiaj¹ sprzê¿enie ze sob¹
otwierania bramy wjazdowej i bramy gara¿owej, zapalenia œwiat³a na podjeŸdzie itp. Jako zabezpieczenie
przed otwarciem bramy przez nieuprawnione osoby czêsto montuje siê fotokomórki, listwy bezpieczeñstwa
reaguj¹ce na nacisk, urz¹dzenia elektromagnetyczne lub mechaniczne wy³¹czaj¹ce silnik po natrafieniu na
opór.

n

Furtki metalowe

Montuje siê w ró¿nych typach ogrodzeñ. Konstrukcjê furtki metalowej stanowi rama wykonana z kszta³towni-
ków stalowych (najczêœciej k¹towników). Ramê wype³nia siê prêtami stalowymi (zwyk³ymi prostymi, najczê-
œciej o œrednicy 8-10 mm, giêtymi na zimno, ¿eliwnymi lub kutymi – tworz¹cymi ozdobne a¿urowe wzory).

n

Furtki drewniane

Furtki drewniane sk³adaj¹ siê z drewnianej ramy z wype³nieniem lub tylko z pionowych drewnianych sztachet
(desek o tej samej lub ró¿nej szerokoœci) usztywnionych na górze i na dole deskami poziomymi. Wype³nienie
wykonuje siê z elementów drewnianych pionowych, poziomych lub ukoœnych.

n

Wykończenie

Oferowane na rynku bramy i furtki maj¹ ró¿ne wykoñczenie.

Materia³ bramy lub furtki

Sposób wykoñczenia

drewno

– surowe, do samodzielnego wykoñczenia,
– impregnowane ciœnieniowo,
– impregnowane i lakierowane.

stal ocynkowana

– lakierowana,
– malowana farbami kryj¹cymi,
– powlekana pow³ok¹ poliestrow¹ lub z PVC.

stal giêta na zimno

– cynkowana ogniowo i malowane,
– piaskowana,
– œrutowana.

stal kuta

– surowa, nieobrabiana,
– cynkowana ogniowo i malowana.

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

470

KOSTKA

BRUKOWA

n

Akcesoria dodatkowe

Producenci bram i furtek czêsto oferuj¹ dodatkowe akcesoria, takie jak: skrzynki na listy, tabliczki z nazwami
ulic i numerami posesji, lampy, ³awki, pojemniki na œmieci.

Elementy ma³ej architektury ogrodowej to: niskie murki, kolumny, kwietniki, fontanny, donice, meble ogrodo-
we (³awy i sto³y), rzeŸby i p³askorzeŸby. Mog¹ byæ wykonane z ró¿nych materia³ów: kamienia, betonu, meta-
lu, drewna, czasami (najczêœciej na zamówienie) z gipsu.

n

n Elementy kamienne wykonuje siê z granitu, marmuru lub piaskowca. Zalety wyrobów z kamienia to: twar-
doœæ, niewielka nasi¹kliwoœæ, odpornoœæ na dzia³anie mrozu, du¿y wybór wzorów i kolorów, mo¿liwoœæ otrzy-
mania ró¿nych typów faktury (matowa, pó³matowa, p³omieniowana, antyczna, polerowana). Z kamienia wy-
konuje siê: kolumny, kwietniki, fontanny, rzeŸby, donice, meble ogrodowe.
Elementy betonowe wykonuje siê z betonu barwionego w masie ró¿nokolorowymi pigmentami lub p³ukanego
i piaskowanego otrzymanego na bazie mieszanki kruszyw (¿wiru i grysu), dziêki czemu uzyskuje siê urozma-
icon¹ strukturê i teksturê, imituj¹ce wygl¹dem kamienie naturalne (granit, marmur, bazalt). Z betonu wykonu-
je siê: kolumny (pe³ne lub puste w œrodku) i obudowy kolumn, kwietniki, fontanny, rzeŸby, donice, meble ogro-
dowe.

n

n Elementy drewniane wykonuje siê g³ównie z drewna iglastego (sosna, œwierk). Najczêœciej drewno stosu-
je siê na: p³otki, pergole, altany, meble ogrodowe, zestawy ogrodowe dla dzieci, mostki, kwietniki, wiatraki.

n

n Elementy metalowe wykonuje siê ze stali, ¿eliwa, br¹zu, mosi¹dzu. S¹ to najczêœciej: meble ogrodowe
(ozdobne sto³y i krzes³a), donice, grille.

n

n

Elementy małej architektury

Kostka brukowa w domach jednorodzinnych jest stosowana przede wszystkim jako nawierzchnia alejek i œcie-
¿ek ogrodowych, podjazdów i parkingów. Nawierzchnie tego typu, ze wzglêdu na miejsce u³o¿enia i charakter
pracy, s¹ wystawione na dzia³anie szeregu niszcz¹cych czynników: atmosferycznych (opady, zmienna tem-
peratura), chemicznych (smary, oleje, benzyna, kwaœne deszcze, zwi¹zki o³owiu i wêgla, œrodki przeciwoblo-
dzeniowe), mechanicznych (œciskanie, zginanie, œcieranie, uderzenia). Dlatego musz¹ byæ wykonane z mate-
ria³ów odpowiednio trwa³ych, nienasi¹kliwych i mrozoodpornych.
Kostka brukowa stwarza du¿e mo¿liwoœci kszta³towania architektonicznego przestrzeni. Wymiana uszkodzo-
nych elementów jest ³atwa. Zale¿nie od zastosowanych elementów (z otworami czy bez) otrzymana na-
wierzchnia mo¿e byæ a¿urowa (w otworach mo¿na wówczas zasiaæ trawê) lub pe³na. Nawierzchnia a¿urowa
nadaje siê przede wszystkim do budowy podjazdów, jest mniej praktyczna w alejkach i na œcie¿kach.

W ogrodzie nawierzchniê uk³ada siê na poziomie terenu. Przy wejœciu do domu poziom górnej po-
wierzchni pokrywa siê z poziomem parteru, jest wiêc najczêœciej wy¿szy od poziomu otaczaj¹cego grun-
tu. Pod³o¿e pod nawierzchniê musi byæ równe i stabilne. Na pod³o¿u wykonuje siê podbudowê (która
równomiernie rozk³ada obci¹¿enie i odprowadza wodê) oraz ewentualnie podsypkê, która stanowi bez-
poœredni podk³ad pod nawierzchniê. Uk³adaj¹c nawierzchniê trzeba te¿ wzi¹æ pod uwagê ukszta³towanie
terenu (zmiany wysokoœci, skarpy) oraz sposób odwodnienia.

Ze wzglêdu na materia³ kostkê brukow¹ mo¿na podzieliæ na:
n betonow¹,

n kamienn¹,

n ceramiczn¹-klinkierow¹.
Nawierzchnia mo¿e byæ jednolita – wykonana w ca³oœci z jednego materia³u lub mieszana.

n

Kostka betonowa

Kostka betonowa jest wytwarzana z betonu wibroprasowanego o odpowiednio dobranym sk³adzie mieszanki
i odpowiednim zagêszczeniu. Elementy maj¹ dok³adne wymiary, g³adk¹ i równ¹ powierzchniê. Kostki produ-
kowane domowym sposobem, w formach, bez zagêszczania i prasowania, nie maj¹ odpowiednich parame-
trów i szybko ulegaj¹ zniszczeniu. Dlatego nale¿y kupowaæ kostkê u sprawdzonych producentów. Kostka be-
tonowa jest wra¿liwa na zabrudzenia (np. plamy z oleju), dlatego dobrze jest powierzchniê po u³o¿eniu zaim-

Kostka brukowa

Kostka brukowa

betonowa
kamienna
klinkierowa

Wróæ

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

471

KORTY

TENISOWE

Poradnik Buduj¹cego Dom

Klasyfikacje, definicje, parametry

pregnowaæ. Produkowane s¹ dwie wersje kostki: jednowarstwowa i dwuwarstwowa. Kostka dwuwarstwowa
ma wierzchni¹ warstwê wykonan¹ z drobnoziarnistego betonu barwionego lub z kamienia naturalnego (kwar-
cu, granitu, bazaltu). Kostka betonowa jest produkowana w kilkunastu kszta³tach i kolorach, umo¿liwiaj¹cych
uk³adanie ró¿nych wzorów nawierzchni. Oprócz elementów pe³nych dostêpne s¹ elementy z otworami (okr¹-
g³ymi, kwadratowymi itp.) umo¿liwiaj¹ce u³o¿enie nawierzchni a¿urowej. Spotyka siê te¿ elementy o stylizo-
wanych kszta³tach (np. z nierównymi krawêdziami). Elementy po³ówkowe u³atwiaj¹ uk³adanie na brzegach bez
koniecznoœci przycinania. Producenci oferuj¹ kolory standardowe: szary, czerwony, br¹zowy lub czarny oraz
na zamówienie: zielony, niebieski, ¿ó³ty.

n

Kostka kamienna

Do produkcji kostki brukowej nadaj¹ siê przede wszystkim ska³y magmowe: granit, bazalt, porfir, sjenit. Sto-
suje siê tak¿e piaskowce i wapienie (wymagaj¹ zabezpieczenia œrodkami przeciwdzia³aj¹cymi ich wietrzeniu).
Kostkê mo¿na uk³adaæ z kamienia jednego rodzaju (wtedy wzór ró¿nicuje siê tylko faktur¹) lub z kilku gatun-
ków (otrzymuje siê wtedy nawierzchniê ró¿nokolorow¹). Elementy produkowane s¹ w wielu ró¿nych wymia-
rach i kszta³tach (niektóre z nich s¹ analogiczne do popularnych kszta³tów kostki betonowej). Powierzchnia li-
cowa p³ytek jest g³adka lub fakturowana: ciêta, p³omieniowana, groszkowana, szlifowana.

n

Elementy klinkierowe

Elementy klinkierowe przeznaczone do uk³adania nawierzchni maj¹ postaæ cegie³, p³yt o du¿ych wymiarach
lub drobnej kostki. Ceg³y brukowe maj¹ gruboœæ 4,5-8 cm (najczêœciej 4,5 cm lub 5,2 cm). Mo¿na je uk³adaæ
„na p³ask“ lub „na r¹b”. Przy u³o¿eniu „na r¹b” zu¿ywa siê wiêcej cegie³, ale uzyskuje siê bardziej wytrzyma-
³¹ nawierzchniê, dlatego ten sposób u³o¿enia stosuje siê przede wszystkim w miejscach nara¿onych na
zwiêkszone obci¹¿enia (podjazdy, miejsca parkowania samochodów). P³yty i kostki s³u¿¹ do uk³adania na-
wierzchni dekoracyjnych. Maj¹ ró¿ne kszta³ty: prostok¹tne, trapezowe, romboidalne. Czêsto sprzedawane s¹
w kompletach umo¿liwiaj¹cych u³o¿enie okreœlonego wzoru. Elementy z otworami s³u¿¹ do uk³adania na-
wierzchni a¿urowej. Elementy klinkierowe maj¹ najczêœciej naturalne kolory gliny (ró¿ne odcienie br¹zu, ¿ó³ci,
czerwieni); mog¹ mieæ jednolity kolor lub byæ cieniowane.

n

Elementy uzupełniające

Producenci kostki maj¹ zwykle w swojej ofercie elementy uzupe³niaj¹ce, o barwach i wzorach dopasowanych
do kolorów i wzornictwa elementów podstawowych: po³ówki, ³¹czniki, krawê¿niki (proste, ³ukowe), obrze¿a,
korytka œciekowe, palisady, gazony, donice na kwiaty, elementy ogrodzenia. Obrze¿a ograniczaj¹ obszar na-
wierzchni i jednoczeœnie zabezpieczaj¹ j¹ przed „rozje¿d¿aniem“. Palisady s³u¿¹ do tworzenia pionowych kra-
wêdzi (np. przy schodach, zboczach, zjazdach, tarasach) oraz rozgraniczania fragmentów terenu o ró¿nych
funkcjach (np. oddzielenia parkingu od placu zabaw). Gazony s³u¿¹ do obramowania klombów i rabat, wyko-
nywania wisz¹cych ogrodów.

Zanim przyst¹pi siê do budowy kortu, trzeba okreœliæ wymagania i warunki. Zachowanie przepisowych wy-
miarów pola i stref bezpieczeñstwa zapewnia komfortow¹ grê, jednak nie zawsze jest mo¿liwe do spe³nienia.
Jedn¹ z najbardziej istotnych spraw podczas u¿ytkowania kortu jest odprowadzenie wody. Niektóre na-
wierzchnie wymagaj¹ powierzchniowego odprowadzenia wody opadowej; w takim przypadku mo¿e okazaæ
siê konieczne po³¹czenie z kanalizacj¹ deszczow¹ lub wykonanie studni ch³onnych. Je¿eli grunt jest nieprze-
puszczalny, trzeba wykonaæ drena¿, który zapobiegnie podmywaniu nawierzchni kortu przez wodê i wysa-
dzaniu przez lód. W przypadku gruntów przepuszczalnych wykonanie drena¿u najczêœciej nie jest konieczne.

Pod³o¿e pod nawierzchniê kortu mo¿e byæ:
n wodoszczelne (nie przepuszczaj¹ce wody),

n przepuszczalne.

n

Podłoże wodoszczelne

jest to zwykle p³yta z betonu lub asfaltobetonu. Pod p³ytê betonow¹ (zbrojo-

n¹, z betonu B15) stosuje siê warstwê zagêszczonego piasku lub pospó³ki o gruboœci 10-15 cm oraz warstwê
chudego betonu B10 o gruboœci 10 cm. Pod p³ytê z asfaltobetonu stosuje siê warstwê zagêszczonego piasku
lub pospó³ki o gruboœci 10-15 cm oraz warstwê kruszywa kamiennego o gruboœci 15-20 cm. W obu przy-
padkach nachylenie powierzchni wynosi 0,5–0,8%. Wodê z powierzchni boiska odprowadza siê przy pomo-
cy drena¿u powierzchniowego (liniowego).

Korty tenisowe

n

n

Podłoże

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

472

KORTY

TENISOWE

Nawierzchnia mo¿e byæ:
n akrylowa,

n poliuretanowo-kauczukowa,

n z trawy syntetycznej.

n

Podłoże przepuszczalne

wykonuje siê przez uk³adanie i zagêszczanie kolejnych warstw coraz drob-

niejszego kruszywa kamiennego. Przyk³adowo pierwsz¹ warstwê mo¿na wykonaæ z zagêszczonego piasku
lub pospó³ki (10-15 cm), drug¹ z zagêszczonego kruszywa kamiennego lub ¿wiru (15-20 cm), trzeci¹ z t³ucz-
nia lub mia³u kamiennego (ok. 3 cm) – bazaltowego, granitowego, z gnejsu, miki itp. Pod³o¿e tego typu jest
najtañsze, ale te¿ najmniej stabilne. W Polsce jest bardzo czêsto stosowane.
Nawierzchnia mo¿e byæ:
n mineralna, z kilku warstw kamienia mielonego,

n z m¹czki ceglanej,

n poliuretanowo-kauczukowa,

n z trawy syntetycznej.

Nawierzchnia kortu tenisowego powinna byæ odporna na dzia³anie czynników atmosferycznych, elastyczna
(zbyt sztywna nawierzchnia podczas d³ugiej gry mog³aby powodowaæ bóle stóp) i jednoczeœnie lekko œcie-
ralna (co sprzyja mniejszej liczbie kontuzji).
Nawierzchnie naturalne s¹ ekologiczne, bezpieczne (dziêki naturalnej amortyzacji ryzyko urazu jest niewiel-
kie) i stosunkowo tanie. Nawierzchnie przepuszczalne (mineralne lub ceglane) umo¿liwiaj¹ grê od razu po
deszczu, zapewniaj¹ lepsz¹ przyczepnoœæ obuwia i mniejsze pylenie, materia³ skalny d³u¿ej utrzymuje wilgoæ
bez koniecznoœci intensywnego skrapiania. W porównaniu z kortami o nawierzchni sztucznej korty z na-
wierzchni¹ naturaln¹ wymagaj¹ wiêkszego nak³adu pracy przy utrzymaniu. Nawierzchnie syntetyczne s¹ bar-
dziej trwa³e od naturalnych i tañsze w eksploatacji.
Nawierzchnie akrylowe s¹ kilkuwarstwowe, o ³¹cznej gruboœci warstw do ok. 8 mm. Czasami zawieraj¹ gra-
nulat kauczukowy podwy¿szaj¹cy sprê¿ystoœæ. Standardowo s¹ czerwone/zielone, ale istnieje mo¿liwoœæ za-
mówienia innego zestawu kolorów. Korty tenisowe o takiej nawierzchni zaliczane s¹ do tzw. twardych. Na-
wierzchnia dostarczana jest na teren budowy w beczkach, w postaci wodorozcieñczalnego koncentratu.
Otrzyman¹ masê rozprowadza siê warstwami po powierzchni kortu przy pomocy gumowych pac. Linie pól
maluje siê specjaln¹ farb¹ akrylow¹ o podwy¿szonej odpornoœci na œcieranie. Nawierzchnie akrylowe stosu-
je siê w obiektach otwartych i zamkniêtych.
Nawierzchniê poliuretanowo-kauczukow¹ stanowi wylewka (jedno- lub kilku warstwowa) z ¿ywicy poliure-
tanowej z dodatkiem py³u lub granulatu kauczukowego, wylana bezpoœrednio na pod³o¿u lub na dodatkowej
warstwie gumy albo poliuretanu z dodatkiem kauczuku i ewentualnie grysu. Zale¿nie od pod³o¿a i przezna-
czenia gruboœæ wylewki wynosi 4-50 mm. Kolejne warstwy nak³ada siê przy pomocy specjalistycznych urz¹-
dzeñ. Wykonywanie tego typu nawierzchni wymaga du¿ego doœwiadczenia – najlepiej zaanga¿owaæ autory-
zowanych wykonawców. Nawierzchnie na bazie ¿ywicy poliuretanowej i kauczuku charakteryzuj¹ siê du¿¹
sprê¿ystoœci¹, s¹ dostêpne w ró¿nych wzorach i kolorach (kolory poszczególnych pól gry mog¹ byæ dobrane
na zamówienie). Nadaj¹ siê dobrze do renowacji. Stosuje siê je w obiektach otwartych i zamkniêtych.
Sztuczna trawa sk³ada siê z osnowy (zabezpieczonej od spodu warstw¹ lateksu), tkanej z w³ókien polipropy-
lenowych lub nylonowych oraz po³¹czonych w pêczki w³ókien zwanych ŸdŸb³ami, które otoczone s¹ piaskiem
kwarcowym o odpowiedniej frakcji, dziêki czemu tworz¹ jednolit¹ powierzchniê. W osnowie wykonuje siê
otwory do odprowadzenia wody o œrednicy ok. 3 mm i rozstawie 30–40 cm. Linie s¹ na sta³e wklejone w na-
wierzchniê. Trawê syntetyczn¹ produkuje siê w dwóch podstawowych kolorach: zielonym i czerwonym. Jest
dostarczana na plac budowy w rolkach o szerokoœci 4 m. Sztuczna trawa jest trwa³a i odporna na dzia³anie
czynników atmosferycznych, elastyczna i bezpieczna w u¿ytkowaniu. Tworzy nawierzchniê przepuszczaln¹, a
w upalne dni woda gromadz¹ca siê w piasku paruje, tworz¹c przyjemny klimat. Koszt utrzymania nawierzch-
ni jest niski, a linie nie wymagaj¹ uci¹¿liwego odnawiania. Kort z nawierzchni¹ z trawy syntetycznej mo¿e byæ
u¿ytkowany przez ca³y rok.

Standardowe ogrodzenie o wysokoœci 3 m wykonuje siê z siatki stalowej zawieszonej na s³upkach (stalowych
lub aluminiowych) o rozstawie ok. 2,5 m. Ma najczêœciej kolor zielony. Firmy oferuj¹ te¿ oœwietlenie kortów
(w postaci projektorów umocowanych na stalowych s³upach). Oprawy powinny byæ dostosowane do Ÿróde³
œwiat³a najbardziej zbli¿onych do dziennego (np.: metalowo–halogenowe). Powinny byæ tak umiejscowione,
¿eby nie powodowaæ efektu olœnienia.

n

n

Nawierzchnia

n

n

Ogrodzenie i oświetlenie

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

473

NARZÊDZIA

I

URZ¥DZENIA

Poradnik Buduj¹cego Dom

Klasyfikacje, definicje, parametry

Firmy oferuj¹ nastêpuj¹ce wyposa¿enie podstawowe i dodatkowe kortów: linie plastikowe, s³upki (okr¹g³e lub
plastikowe), podpórki, ró¿ne rodzaje siatki (pojedyncza, podwójna), krzes³a sêdziowskie, urz¹dzenia do kon-
serwacji (szczotki do piasku, szczotki i czyszczarki do linii, walce, wiatrochrony

n

n

Wyposażenie

n

Proste narzędzia ręczne

W ma³ym ogrodzie u¿ywa siê najczêœciej narzêdzi rêcznych. Podstawowym narzêdziem stosowanym w ogro-
dzie jest szpadel. Szpadle s³u¿¹ do przekopywania i wzruszania ziemi przed posadzeniem roœlin. Sk³adaj¹ siê
z trzonka (styliska) o d³ugoœci 85-95 cm i czêœci wykonanej z blachy. Trzonki wykonuje siê z twardego drew-
na lub metalu (w modelach lekkich np. z duraluminium, w ciê¿szych typach, przeznaczonych do wykopywa-
nia korzeni – z rury stalowej). Maj¹ uchwyty w kszta³cie kab³¹ka lub litery T. Czêœæ z blachy ma kszta³t pro-
stok¹tny lub pó³okr¹g³y. Szpadle maj¹ ró¿ne rozmiary (wysokie i niskie – przeznaczone dla kobiet lub m³o-
dzie¿y) i sposób oprawy. Wid³y szerokozêbne (p³askozêbne, amerykañskie) s³u¿¹ do przekopywania gleby
(wymagaj¹ mniejszej si³y ni¿ szpadel), wykopywania warzyw, przerzucania kompostu. Pazurki s³u¿¹ do p³yt-
kiego spulchniania gleby i wyrywania chwastów. £opatki s³u¿¹ do wykopywania chwastów, sadzenia i prze-
sadzania roœlin. S¹ wykonane w ca³oœci z tego samego materia³u (np. metalowe lub plastikowe) albo maj¹
inny trzonek (drewniany lub z tworzywa). Grabie s³u¿¹ do zgarniania trawy i liœci. Ró¿ni¹ siê szerokoœci¹, d³u-
goœci¹, liczb¹ i kszta³tem zêbów (zagiête lub proste). Powinny byæ hartowane, a szersze modele – wzmoc-
nione odci¹gami. Oprócz grabi zwyk³ych mo¿na te¿ kupiæ miot³ograbie prostok¹tne lub wachlarzowe, wyko-
nane z metalowej taœmy lub drutu albo z tworzywa sztucznego. Niektóre modele maj¹ regulowany rozstaw
prêtów. Do g³êbokiego spulchniania gleby, wycinania chwastów, kopania do³ków przeznaczone s¹ motyki.
Ró¿ni¹ siê wymiarami, kszta³tem (np. w kszta³cie serca, trójzêbne) i sposobem oprawy. Pikowniki czyli ko³ki
do sadzenia stosuje siê do sadzenia (pikowania) najmniejszych roœlin. Maj¹ ró¿n¹ d³ugoœæ i œrednicê. Konewki
mog¹ byæ metalowe (ocynkowane lub pokryte emali¹) albo plastikowe. S¹ wyposa¿one w uchwyt i sitko, na-
k³adane lub przymocowane na sta³e. Ró¿ni¹ siê pojemnoœci¹, d³ugoœci¹ wylewki, kszta³tem uchwytu, wielko-
œci¹ otworów sitka. Wiadra s¹ metalowe (ocynkowane lub pokryte emali¹ – czêsto s¹ wówczas na zewn¹trz
kolorowe, a wewn¹trz bia³e) lub plastikowe. Wiadra plastikowe s¹ l¿ejsze, ale mniej trwa³e. Maj¹ ró¿n¹ po-
jemnoœæ i ró¿ne kolory. Opryskiwacze s³u¿¹ do opryskiwania roœlin œrodkami ochronnymi, zraszania oraz na-
wo¿enia. Opryskiwacze ogrodowe dziel¹ siê na rêczne, plecakowe i naramienne. Ciœnienie potrzebne do pracy
uzyskuje siê przy pomocy pompy, która zale¿nie od modelu pracuje przez ca³y czas lub tylko w przerwach
miedzy kolejnymi etapami opryskiwania. Opryskiwacze wykonuje s¹ z tworzywa sztucznego, najczêœciej prze-
zroczystego, co umo¿liwia okreœlenie poziomu p³ynu w œrodku. Maj¹ ró¿n¹ pojemnoœæ, któr¹ dobiera siê w
zale¿noœci od wielkoœci ogrodu (w ogrodach przydomowych zwykle 5-6 litrów). Niektóre modele s¹ wyposa-
¿one w przed³u¿acz lub os³onê przed nadmiernym rozpryskiwaniem cieczy. Taczki ogrodowe s³u¿¹ do prze-
wo¿enia kompostu, œció³ki i innych materia³ów. Mog¹ byæ jedno- lub dwuko³owe. Maj¹ pompowane ko³a, po-
jemniki (miski) z blachy lub z blachy ocynkowanej o ró¿nej pojemnoœci (najczêœciej 60 lub 120 litrów).

n

Kosiarki

Kosiarki to ró¿nego rodzaju urz¹dzenia przeznaczone do podcinania trawy. Maj¹ ró¿n¹ szerokoœæ i wysokoœæ
ciêcia. Szerokoœæ ciêcia zale¿y od szerokoœci roboczej kosiarki.
Kosiarki dziel¹ siê:
n ze wzglêdu na typ no¿a na:
– bêbnowe (wrzecionowe),
– rotacyjne,
– listwowe.
n ze wzglêdu na rodzaj napêdu na:
– mechaniczne,
– akumulatorowe,
– elektryczne,
– spalinowe,
– elektryczne zasilane energi¹ s³oneczn¹.

Narzędzia i urządzenia

n

n

Narzędzia do ogrodu

Kosiarki

bêbnowe
rotacyjne
listwowe

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

474

NARZÊDZIA

I

URZ¥DZENIA

n ze wzglêdu na rodzaj zawieszenia na:
– kosiarki na ko³ach,
– kosiarki na poduszce powietrznej.

n

n Kosiarki bêbnowe s¹ wyposa¿one w bêben tn¹cy. Nie uszkadzaj¹ ŸdŸbe³ trawy. Ich wad¹ jest trudnoœæ
ostrzenia no¿a i du¿y koszt jego wymiany.
n

n Kosiarki rotacyjne s¹ najczêœciej u¿ywane w ogrodach. W kosiarkach z bocznym wyrzutem trawa po œciê-
ciu jest wyrzucana na bok i wymaga póŸniejszego grabienia, które czêsto jest bardziej pracoch³onne od ko-
szenia. Ponadto zalegaj¹ca na trawniku skoszona trawa utrudnia dostêp powietrza i œwiat³a do roœlin. W ko-
siarkach z koszem skoszona trawa (a tak¿e le¿¹ce na trawniku liœcie, drobne ga³¹zki, mech) s¹ wci¹gane do
pojemnika. Wad¹ jest koniecznoœæ czêstego opró¿niania kosza, co wymaga przerywania pracy kosiarki. Ko-
siarki samomiel¹ce (typu multiclip, bioclip) wyposa¿one s¹ w dodatkowe no¿e tn¹ce rozdrabniaj¹ce sko-
szon¹ trawê, która nastêpnie jest wyrzucana z powrotem na trawnik, gdzie tworzy naturalny nawóz. Niektóre
z nich s¹ wyposa¿one w kosz; mog¹ wtedy pracowaæ zamiennie w jednym z dwóch systemów. Czasami maj¹
system pozwalaj¹cy na tworzenie na trawniku wzorów w paski.
n

n Kosiarki mechaniczne wymagaj¹ rêcznego popychania. Najczêœciej s¹ bêbnowe, zwykle wyposa¿one w
kó³ka. Ich u¿ywanie wymaga pewnej wprawy i si³y, ale s¹ ciche i nie zanieczyszczaj¹ œrodowiska. Nadaj¹ siê
przede wszystkim do koszenia niewielkich prostok¹tnych trawników.
n

n Kosiarki akumulatorowe s¹ niezale¿ne od Ÿród³a pr¹du i dlatego s¹ szczególnie przydatne na oddalonych
od miasta dzia³kach. S¹ bardzo ciche, ale ich wad¹ jest krótki czas pracy (20-40 minut). Trwa³oœæ baterii wy-
nosi kilka lat.
n

n Kosiarki elektryczne wymagaj¹ pod³¹czenia do kabla. S¹ stosunkowo tanie, lekkie i ciche, mo¿na kosiæ
nimi trawê na zboczach. Nie wytwarzaj¹ spalin. Maj¹ niewielk¹ wydajnoœæ, zale¿n¹ od mocy silnika. Poniewa¿
wiêkszej mocy silnika odpowiada z regu³y wiêksza œrednica no¿a tn¹cego, œcinanie trawy kosiark¹ o niewiel-
kiej mocy wymaga wiêkszej liczby przejazdów, a zbyt du¿e opory ciêcia ograniczaj¹ ¿ywotnoœæ silnika. Ko-
siarki z silnikiem o du¿ej mocy s¹ du¿o ciê¿sze do prowadzenia. Dla ma³ych ogrodów przydomowych najlep-
sza jest kosiarka o mocy silnika 900-1000 W.
Koniecznoœæ zajmowania siê kablem podczas koszenia powoduje, ¿e kosiarki elektryczne s¹ niepraktyczne w
du¿ych ogrodach i na trawnikach o skomplikowanym kszta³cie.
n

n Kosiarki spalinowe s¹ wyposa¿one w silnik spalinowy dwu- lub (najczêœciej) czterosuwowy. S¹ znacznie
dro¿sze od kosiarek elektrycznych, ciê¿sze i bardziej ha³aœliwe, a ich naprawa, konserwacja i eksploatacja jest
bardziej k³opotliwa. Maj¹ jednak wiêksz¹ wydajnoœæ i dodatkowe funkcje, takie jak: regulacja prêdkoœci silni-
ka (rêczna lub automatyczna), napêd no¿a, napêd kó³, regulacja biegów. Do koszenia na zboczach nadaj¹ siê
tylko kosiarki z silnikiem dwusuwowym.
n

n Kosiarki zasilane energi¹ s³oneczn¹ s¹ drogie i przydatne tylko w s³oneczne dni.

Kosiarki maj¹ obudowy z tworzywa sztucznego, stali lub aluminium. Spotyka siê kosiarki ozdobne, np. maj¹ce
wierzch w kszta³cie biedronki. Kosiarki s¹ najczêœciej wyposa¿one w ko³a (z tworzywa lub aluminiowe). W ko-
siarkach samojezdnych ko³a maj¹ w³asny napêd. Takie kosiarki nadaj¹ siê przede wszystkim do koszenia du¿ych
powierzchni (powy¿ej 2000m

2

). Regulacja wysokoœci ciêcia mo¿e byæ centralna lub oddzielna dla ka¿dego ko³a.

Kosiarki na poduszce powietrznej nadaj¹ siê do pracy na terenie p³askim, przy dobrze utrzymanych trawnikach.
Nie nadaj¹ siê do pracy na pod³o¿u piaszczystym. Podczas pracy rozdmuchuj¹ œcinan¹ trawê i liœcie.

n

Podkaszarki (podcinarki) i kosy

Podkaszarki ¿y³kowe mog¹ byæ mechaniczne (z rêcznym wysuwem ¿y³ki) albo wyposa¿one w napêd (elek-
tryczne, akumulatorowe lub spalinowe). Maj¹ ró¿n¹ moc. Nadaj¹ siê przede wszystkim do koszenia niewiel-
kich powierzchni, szczególnie w miejscach trudno dostêpnych dla kosiarek tradycyjnych np. pod drzewami,
przy œcianach i murkach. Kosy spalinowe maj¹ metalowy nó¿ tn¹cy umocowany na sztywnym wale.

n

Nożyce i sekatory

S³u¿¹ do œcinania trawy, przycinania ga³êzi drzew i krzewów, œcinania kwiatów. Mog¹ byæ rêczne lub z napê-
dem: elektryczne, akumulatorowe, spalinowe. No¿yce elektryczne s¹ zasilane silnikiem i w³¹czane przyciska-
mi. S¹ wyposa¿one w bezpieczny wy³¹cznik. Wad¹ no¿yc akumulatorowych jest krótki czas pracy (30-
60 minut) i d³ugi okres ³adowania (zale¿nie od zasilacza 3-24 godzin). No¿yce spalinowe s¹ zasilane silnikiem
spalinowym dwusuwowym (paliwem jest mieszanka benzyny z olejem). Ich wady to znaczny ciê¿ar (ponad
5 kg), g³oœna praca i wibracje. S¹ przydatne przede wszystkim w sytuacji braku dostêpu do Ÿród³a pr¹du. No-
¿yce i sekatory s¹ wyposa¿one w uchwyty drewniane, plastikowe lub gumowe. Poszczególne modele ró¿ni¹
siê miêdzy sob¹ rodzajem i kszta³tem ostrzy (sta³e lub obracane, proste, nacinane, faliste, o górnej krawêdzi
wyostrzonej, a dolnej têpej). Mog¹ byæ jednorêczne i dwurêczne (z dwoma uchwytami). Niektóre modele wy-
posa¿one s¹ w przek³adniê, dziêki czemu ich u¿ycie wymaga mniejszej si³y. Nowoœci¹ s¹ elektryczne no¿yce
teleskopowe (z wysiêgnikiem), w których czêœæ tn¹c¹ (brzeszczot) mo¿na ustawiæ pod dowolnym k¹tem, co
umo¿liwia przycinanie niskich ¿ywop³otów bez schylania siê, a wysokich – bez u¿ycia drabiny.

INFORMATOR RYNKOWY BUDOWNICTWA JEDNORODZINNEGO 2003

WYKAŃCZANIE I URZĄDZANIE

475

NARZÊDZIA

I

URZ¥DZENIA

Poradnik Buduj¹cego Dom

Klasyfikacje, definicje, parametry

n

Kompostowniki

S¹ to pojemniki, w których odpadki organiczne s¹ przerabiane na kompost. Odpadki wrzuca siê do kompo-
stownika i ewentualnie zgniata ubijakiem. Odpadki s¹ rozk³adane przez mikroorganizmy i robaki, a nastêpnie
przenikaj¹ do gleby i s¹ rozprowadzane jako kompost.

n

Drabiny

Drabiny wykonuje siê z drewna, stali lub aluminium.
Drabiny dziel¹ siê na:
n przystawne,

n wolnostoj¹ce,

n wielopozycyjne.
Drabiny przystawne s¹ jedno- lub dwuelementowe (z dodatkow¹ czêœci¹ wysuwan¹). Drabiny wolnostoj¹ce
s¹ dwu- lub trzyelementowe. Drabiny dwuelementowe mog¹ byæ rozsuwane – pomiêdzy dwa pionowe ele-
menty mo¿na wówczas wstawiæ poziomy pomost. W drabinach trzyelementowych trzecia czêœæ jest wysu-
wana do góry lub mo¿e tworzyæ poziomy podest. Drabiny wielopozycyjne mog¹ byæ ustawiane w ró¿nych po-
zycjach. Przenoœne pomosty robocze na kó³kach umo¿liwiaj¹ przeje¿d¿anie z materia³ami i narzêdziami bez
koniecznoœci schodzenia na dó³.

n

n Wiertarki udarowe s¹ to narzêdzia przeznaczone do precyzyjnego wiercenia otworów w stali i drewnie.
Modele wyposa¿one w funkcjê udaru nadaj¹ siê tak¿e do wiercenia otworów w betonie. Wiertarki mog¹ byæ
elektryczne (pod³¹czane do gniazdka) lub akumulatorowe. Dostêpne na rynku wiertarki do u¿ytku domowego
maj¹ moc 500-1200 W i prêdkoœæ obrotów do 3000 obrotów na minutê (w wielu modelach mo¿liwe s¹ ob-
roty w prawo lub w lewo). Najczêœciej mo¿na nimi wierciæ otwory o œrednicach (zale¿nie od modelu): w stali
10-13 mm, w drewnie 18-40 mm, w betonie 13-20 mm. Niektóre wiertarki maj¹ mo¿liwoœæ wkrêcania i wy-
krêcania wkrêtów. W sk³ad wyposa¿enia wchodzi czêsto uchwyt lub walizka. Na rynku dostêpne s¹ tak¿e wier-
tarko-wkrêtarki wyposa¿one w uchwyt na koñcówki wkrêtarskie.

n

n Opalarki s¹ to dmuchawy gor¹cego powietrza. S³u¿¹ do suszenia, klejenia, usuwania starych pow³ok ma-
larskich, rozgrzewania elementów (np. podczas lutowania). Maj¹ moc 1600-2000 W. Temperaturê i strumieñ
przep³ywu powietrza mo¿na zwykle regulowaæ w zakresie 50-600°C (najni¿sza temperatura s³u¿y do ch³o-
dzenia rozgrzanych elementów).

n

n Szlifierki s³u¿¹ do zdzierania, szlifowania, polerowania i ciêcia materia³ów budowlanych: drewna, metalu,
starych pow³ok malarskich itp. W najbardziej popularnych szlifierkach k¹towych elementem szlifuj¹cym jest
tarcza œcierna. Maj¹ one moc 600-2300 W. Zale¿nie od modelu s¹ przeznaczone do pracy z tarczami o œred-
nicach 115-230 mm. Im wiêksza œrednica tarczy, tym wiêksza jest wymagana moc silnika. Do szlifierek k¹to-
wych dokupuje siê tarcze do ciêcia i szlifowania kamienia lub stali. W szlifierkach taœmowych elementem szli-
fuj¹cym jest przesuwaj¹ca siê taœma o ró¿nej prêdkoœci przesuwu. W szlifierkach mimoœrodowych po-
wierzchnia jest szlifowana przez talerz (o œrednicy 125-150 mm), który wykonuje dwa rodzaje ruchów: obrót
i oscylacje (mimoœród wynosi 2-2,5 mm). Do bardzo dok³adnego szlifowania drewna lub tworzyw sztucznych
przeznaczone s¹ szlifierki oscylacyjne z p³yt¹ szlifierska, do której przymocowuje siê szlifowany element rze-
pami lub na zaciski.

n

n Pilarki ³añcuchowe s¹ przeznaczone do prac ogrodowych (np. œcinania drzew), ciêcia drewna i domowych
prac konstrukcyjnych. Mog¹ byæ elektryczne lub spalinowe. Ró¿ni¹ siê moc¹ silnika i d³ugoœci¹ prowadnicy
³añcucha.

n

n Pilarki tarczowe s³u¿¹ do ciêcia (wzd³u¿ linii prostej) drewna i materia³ów drewnopochodnych. Niektóre
modele maj¹ mo¿liwoœæ regulacji obrotów i wtedy mog¹ byæ stosowane tak¿e do ciêcia metali i tworzyw
sztucznych. Podstawowym elementem pilarki tarczowej jest tarcza tn¹ca wyposa¿ona w zêby. Tarcze prze-
znaczone do ciêcia ró¿nych materia³ów maj¹ ró¿n¹ liczbê zêbów. Niektórzy producenci oferuj¹ te¿ tarcze uni-
wersalne.

n

n Wyrzynarki umo¿liwiaj¹ wycinanie otworów o ró¿nych œrednicach. Podstawowym elementem wyrzynarki
jest brzeszczot, który podczas pracy wykonuje ruch posuwisto-zwrotny, a w niektórych modelach – dodat-
kowo ruch oscylacyjny. Czêstotliwoœæ skoków jest regulowana elektronicznie, zale¿nie od rodzaju przecina-
nego materia³u.

n

n

Elektronarzędzia