2003 12 23

background image

23

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2003

muje siê na wyjœciach inwerterów U4A, U4B, U4C i U4D stany

0001, 0010, 0011 i 0100 odpowiadaj¹ce binarnemu zapisowi

liczb 1

÷

4.

Wyjœcia zespo³u inwerterów s¹ po³¹czone z wejœciami uk³adu sca-

lone

go

U5 – 74LS47, dekodera wspó³pracuj¹cego z 7-segmen-

towym wskaŸnikiem cyfrowym ze wspóln¹ anod¹. Do sterowa-

nia wskaŸnikiem ze wspóln¹ katod¹ nale¿y zastosowaæ uk³ad sca-

lony 74LS48.

Na wskaŸniku cyfrowym uzyskuje siê zobrazowanie stanu wejœæ

uk³adu scalonego U3. Skutek jest taki, ¿e naciœniêcie przycisku

S1 powoduje wyœwietlenie ”1”, naciœniêcie przycisku S2 _ wyœwie-

tlenie ”2” itd.

Na rys. 2 przedstawiono p³ytkê drukowan¹ uk³adu, a na rys. 3 roz-

mieszczenie elementów.

(cr)

n

Rys. 2. P³ytka drukowana uk³adu detekcji pierwszeñstwa (skala 1:1)

a _ strona elementów, b _ strona druku

a)

b)

Rys. 3. Rozmieszczenie elementów na p³ytce drukowanej

uk³adu detekcji pierwszeñstwa

KILKA UWAG

O ELEKTRYCZNYM NAPÊDZIE

ROWERU

Od redakcji:

Zamieszczamy g³os w dyskusji nad mo¿liwymi rozwi¹zaniami elektrycznego na-

pêdu roweru. Propozycje takich rozwi¹zañ przedstawi³ Pan Wac³aw Klein w Re-

AV nr 2/2000 i 4/2003, co nie znaczy ¿e nie mog¹ istnieæ inne rozwi¹zania, spraw-

niejsze, czy tañsze. Autor tego listu, Pan Jacek Warda, przedstawi³ kilka pro-

pozycji, które jednak wymagaj¹ sprawdzenia w praktyce. Zapraszamy do eks-

perymentowania.
Przy czytaniu artyku³ów p. Wac³awa Kleina, nasunê³y mi siê pewne w¹tpliwo-

œci, wnioski i propozycje, którymi chcê siê podzieliæ z Czytelnikami.

Zainteresowanie pojazdami ekologicznymi trwa, co wynika z niew¹tpliwych za-

let napêdu elektrycznego. Oprócz zalet s¹ jednak i istotne wady, które w wie-

lu przypadkach przekreœlaj¹ wartoœæ u¿ytkow¹ takiego pojazdu. Nie wydaje mi

siê, aby opisane w artyku³ach metody zminimalizowania tych wad by³y najlep-

szymi z mo¿liwych rozwi¹zañ.

Propozycja zastosowania pr¹dnicy pr¹du sta³ego w charakterze silnika jest te-

oretycznie prosta, w praktyce _ bardziej skomplikowana. S³uszna jest propo-

zycja dotycz¹ca przystosowania jej uzwojeñ do pracy silnikowej, ale np. pro-

ponowane zmniejszenie nacisku szczotek dla poprawienia sprawnoœci mecha-

nicznej pogorszy sprawnoœæ elektryczn¹. Zamiast tego nale¿a³oby wymieniæ

szczotki grafitowe na miedziane, o mniejszym spadku napiêcia i lepszych pa-

rametrach przy du¿ych pr¹dach. Trzeba te¿ w tym miejscu zwróciæ uwagê, ¿e

na skutek tzw. oddzia³ywania twornika miejsce w pr¹dnicy, gdzie s¹ zainsta-

lowane szczotki jest przesuniête wzglêdem tzw. strefy obojêtnej w kierunku wi-

rowania wirnika, podczas gdy w silniku jest przesuniête w kierunku przeciw-

nym. Oznacza to, ¿e przy silnikowej pracy pr¹dnicy bêdzie pod szczotkami wy-

stêpowaæ silne iskrzenie, znacznie pogarszaj¹ce parametry tak uzyskanego

silnika.

S¹ dwa sposoby usuniêcia tej wady: przesuniêcie szczotek w inne miejsce (z re-

gu³y trudne do wykonania) albo zmiana kierunku wirowania wirnika na przeciw-

ny w wyniku odwrócenia kierunku pola magnetycznego stojana.

Pozytywnie rezultaty przyniesie te¿ przystosowanie silnika do zasilania

24 V zamiast 12 V. Nie tylko z powodu poprawy sprawnoœci, bo straty w rezy-

stancji uzwojeñ s¹ proporcjonalne do kwadratu pr¹du. Zmniejsz¹ siê te¿ stra-

ty przy rozruchu, bo nieruchomy wirnik silnika przedstawia sob¹ praktycznie stan

zwarcia. ród³o zasilania powinno wiêc umo¿liwiaæ dostarczanie zarówno na-

piêcia 12 V, jak i 24 V, co mo¿na by osi¹gn¹æ stosuj¹c prze³¹cznik zmieniaj¹-

cy konfiguracjê po³¹czeñ baterii akumulatorów z równoleg³ej na szeregow¹. Ta-

ka operacja jest powszechnie stosowana przy hamowaniu pojazdów o napê-

dzie elektrycznym.

Wœród innych propozycji, ju¿ nie zwi¹zanych z czêœci¹ elektryczn¹, celowym

wydaje siê zastosowanie sprzêg³a jednokierunkowego, podobnego do stoso-

wanego w rozrusznikach samochodowych. Kiedy silnik nie dostarcza energii

do napêdu pojazdu, nie pobiera energii mechanicznej, któr¹ zu¿ywa na bez-

u¿yteczne obracanie wirnika.

W œwietle powy¿szego nasuwaj¹ siê pewne wnioski przysz³oœciowe. Hipote-

tyczn¹ konstrukcj¹, która mia³aby realne szanse realizacji w skromnych warun-

kach warsztatowych by³by wiêc pojazd wyposa¿ony w silnik bocznikowy,

którego uzwojenia magnesuj¹ce s¹ zasilane przez elektronikê steruj¹c¹. Prze-

rabianie pr¹dnicy na silnik wydaje siê ma³o sensowne, bardziej obiecuj¹ce jest

chyba przystosowanie silnika elektrycznego, np. z rozrusznika Fiata 126p,

którego napiêcie pracy (12 V) i moc maksymalna (600 W) wydaj¹ siê odpowie-

dnie do napêdu pojazdów elektrycznych z rowerami w³¹cznie. Nale¿a³oby

w nich wymieniæ uzwojenie szeregowe na bocznikowe które, zasilane w spo-

sób opisany wy¿ej, zapewni³oby parametry mechaniczne przydatne do napê-

du pojazdu. Zmiana jest konieczna, poniewa¿ fabryczne uzwojenie wzbudze-

nia jest przystosowane do znamionowej mocy silnika, która jest przynajmniej

dwukrotnie wy¿sza od wymaganej do napêdu (300 W).

Regulator opisany w ReAV 2/2000 nie zapewni du¿ej sprawnoœci silnika, ponie-

wa¿ zmniejszenie jego mocy obni¿a sprawnoœæ (przy biegu ja³owym sprawnoœæ

jest równa zeru). Zastosowanie silnika o charakterystyce mechanicznej, zbli¿o-

nej do charakterystyki silnika szeregowego, znacznie upraszcza jego regulacjê,

gdy¿ silnik taki samoczynnie dostosowuje siê do zmian obci¹¿enia podczas ja-

zdy. Mo¿na wtedy zastosowaæ regulacjê typu ”w³¹czony /wy³¹czony”, bo w³¹czo-

ny silnik i tak bêdzie pracowa³ z moc¹ zapewniaj¹c¹ jego najwiêksz¹ sprawnoœæ.

Tak wiêc, sposoby podniesienia sprawnoœci silnika le¿¹ równie¿ poza nim.

n

Jacek Warda

r

OD I DO

CZYTELNIKÓW


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
brzuch i miednica 2003 2004 23 01
2003 12 25
edw 2003 12 s57
2003 02 23
mat fiz 2003 12 06 id 282350 Nieznany
2003 12 08
2003 12 06 pra
2003 12 39
2014 12 23 Dec nr 508 MON 1 BPZ 17 Wlkp BZ odznaki
edw 2003 12 s13
2003.12.06 prawdopodobie stwo i statystyka
2003.12.06 matematyka finansowa
2003 12 06 prawdopodobie stwo i statystykaid 21710
2003 12 Szkola konstruktorowid Nieznany
2003 12 26
2003 12 08 2145
edw 2003 12 s18
odp1,12,23

więcej podobnych podstron