Ośrodkowy (grasica i szpik kostny)

-

Obwodowy (śledziona i węzły limfatyczne)

-

Limfocyty krwi i limfy i rozsianych w organizmie

-

Naczyo limfatycznych

-

Układ limfatyczny dzielimy na:

Odpornośd nieswoista.
Jest szybka, działa przeciwko każdemu patogenowi. Odpowiada za nią np. skóra (bariera mechaniczna),
ślina, łzy itp. (antyseptyki w ich składzie).
Komórki dendrytyczne, tuczne, nabłonkowe, makrofagi i neutrofile zawierają wiele rodzajów czujników -
receptorów PPR (pattern recognition receptors) → rozpoznają one PAMP (patogen associated molecular
pattern) - czyli cząsteczki występujące na patogenie.

białka transbłonowe TLR (TOLL-like receptor)

-

pływające w cytoplazmie NLR (NOD-like receptor) i RLH (RIG-like helicase).

-

Najlepiej poznanymi PPR są:

Aktywacja PPR prowadzi do wydzielania przez komórki defensyn i cytokin zapalnych. W przypadku
makrofagów i neutrofili stymuluje do fagocytozy.
Ponadto w obronie organizmu wspomagają je : lizozym i białka dopełniacza.
Cytokina - IL6 (interleukina-6) stymuluje hepatocyty do wydzielania białka C-reaktywnego - znacznik
procesu zapalnego.

Odpornośd swoista.
Jest wolniejsza i dzieli się na dwa rodzaje: humoralną
(przeciwciała) i komórkowa (limfocyty, fagocytoza).

Limfocyty.
Mają na swojej powierzchni liczne glikoproteiny transbłonowe. Wiele z nich jest
receptorami. Liczną grupą glikoprotein limfocytów są CD (clusters of differentiation - gronka
różnicowania). Najważniejsze z nich to CD4 - w limfocytach Th, CD8 - limfocytów Tc, CD19 -
limfocyty B i CD56 - limfocyty NK.
Limfocyty nie mają zdolności bezpośredniego wiązania się z antygenami (B mogą tylko z
dużymi). Dlatego antygeny przed kontaktem z limfocytami muszą zostad poddane obróbce
przez komórki prezentujące antygen (komórki nabłonków, limfocyty B, a przede wszystkim
komórki dendrytyczne).
Związanie przez komórkę dendrytyczną PAMP, powoduje jej aktywację i wędrówkę do
narządów limf. obwodowych. W komórkach tych antygen podlega obróbce polegającej na
połączeniu z MHC II i eksponowaniu tego kompleksu na zewnątrz komórki.

Limfocyty B - odpowiedź humoralna.

Prolimfocyty B

-

Niedojrzałe limfocyty B (z glikoproteiną IgM na błonie)

-

Dojrzałe limfocyty B (z glikoproteinami IgM i IgD) - wędrują one do
narządów obwodowych układu, gdzie, jeśli napotkają antygen, różnicują w:

-

Centroblasty

-

Komórki pamięci - pozostają w węzłach limfatycznych, jest ich
niewiele

○

Komórki plazmatyczne - zdolne do produkcji przeciwciał.

○

Centrocyty - z nich powstają dwa rodzaje komórek:

-

Powstają i różnicują się w szpiku kostnym. Dojrzewanie limfocytów B:

Limfocyty B mają na swojej powierzchni ok. 100 tys. Przeciwciał (Ig), które są
równocześnie receptorami (zwanymi BCR - B cell receptor). Przy każdym
przeciwciele Ig, znajduje się kompleks białkowy Igα, Igβ i Igγ, który bierze udział w
przekazywaniu sygnału przez błonę.
Limfocyty B czasem także działają jako komórki prezentujące antygen. Aktywują
one wtedy limfocyty T, te wydzielają interleukiny, które przekształcają limfocyty B
w limfoblasty. Prowadzi to do szybkiego namnożenia się limfocytów B.
Po usunięciu zagrożenia (patogenu) nadmiar limfocytów B jest usuwany przez
limfocyty Tc, za pomocą glikoproteiny Fas (CD95) uruchamiając program
apoptozy.

Limfocyty T - odpowiedź komórkowa.

Limfocyty Tαβ - receptory α i β - 90%

-

Limfocyty Tγδ - receptory γ i δ - 10%

-

Różnicują w grasicy. Dzieli się je ze względu na obecnośd różnych TCR (T cell receptor):

W pobliżu receptorów znajduje się glikoproteina CD3, która bierze udział w przekazywaniu
sygnału przez błonę.

Th-1 - wzmagające odpowiedź komórkową

○

Th-2 - wzmagające odpowiedź humoralną

○

Limfocyty T pomocnicze (Th) - oprócz TCR i CD3 mają swoistą CD4. Ich reakcją na
antygen jest produkcja cytokin, interleukin i limfokin - aktywują inne komórki.
Wyróżniamy wśród nich:

-

Limfocyty Th aktywowane są za pomocą interleukiny-1 lub przez bezpośrednie
związanie TCR i CD28 limfocytu z kompleksem MHC-peptyd antygenowy.
Limfocyty T cytotoksyczne (Tc) - mają CD8. Za pomocą TCR i CD8 wiążą się do MHC
innych komórek. Jeśli okazuje się ono nienormalne (po zakażeniu wirusem) komórka
jest niszczona.

-

Limfocyty T supresorowe (Ts) - hamują odpowiedź immunologiczną. Mają także CD8.

-

Pod wpływem IL-2, limfocyty NK zamieniają się w limfocyty LAK (limphokine,
activated killers) o silniejszym działaniu przeciwnowotworowym.

○

Limfocyty NK (natural killers) - są duże, mają CD56. Niszczą obce komórki, przede
wszystkim nowotworowe.

-

Niszczenie komórek przez Tc, NK i LAK polega na łączeniu się z komórką-ofiarą i
traktowaniu jej perforyną, proteazami i TNF. Perforyna tworzy w błonie komórki
kanały, proteazy trawią jej białka a TNF wywołuje apoptozę.

Wśród limfocytów Tαβ wyróżniamy:

Limfocyty Tγδ występują m.in. w jelicie w kryptokępkach. Są one bardziej prymitywne i
pojawiają się w rozwoju embrionalnym wcześniej niż Limfocyty T αβ. Współpracują głównie
z nabłonkami, które pod wpływem stresu wywołanym przez zakażenia, wydzielają białka
szoku cieplnego (HSP - heat shock proteins). To aktywuje Limfocyty Tγδ, które niszczą
zakażoną komórkę.

Limfocyty tkanki łącznej właściwej i nabłonków.
Są to głównie limfocyty B, komórki plazmatyczne, limfocyty Tc i NK oraz komórki
dendrytyczne. Tworzą one układ czynnościowy zwany tkanką limfatyczną błony
śluzowej (MALT - mucose-associated limphoid tissue). Znajdują się one w tkance
łącznej i nabłonkach ze względu na największe zagrożenie tych rejonów na
zakażenie przez patogeny.

Proliferacja, różnicowanie i śmierd limfocytów Tαβ.
Proliferacja odbywa się w strefie podtorebkowej kory grasicy. Podtorebkowe
limfocyty T (tymocyty)są pozbawione CD4 i CD8. Dzięki współdziałaniu z komórkami
nabłonkowymi zrębu (pielęgnującymi) na ich powierzchni pojawiają się obie te
glikoproteiny oraz TCR.
Selekcja pozytywna.
Limfocyty CD4

+

,CD8

+

łączą się z MHC-I + własny antygen lub MHC-II + własny

antygen. Te które łączą się z MHC-I tracą glikoproteinę CD4 i stają się limfocytami
Tc, te zaś które łączą się z MHC-II tracą CD8 i stają się limfocytami Th.
Selekcja negatywna.
Tu zabijane jest około 95% limfocytów. Te które łączą się silnie z własnymi MHC i te
które nie mając TCR nie wiążą się wcale. Przeżywa jedynie częśd zdolna do walki z
patogenem, a nie atakująca własnych tkanek.

Copyright by Rogalon2000

Układ Limfatyczny

28 września 2011
15:47

Histologia szczegółowa Strona 1

Grudka limfatyczna.

Częśd centralną - jest tu wiele limfoblastów, ze względu na ich luźne położenie i jasne jądra ta
częśd jest jaśniejsza.

-

Częśd obwodową - ciemniejsza.

-

Jej zrąb tworzy tkanka łączna luźna. Wyróżnia się w niej:

Grudki limfatyczne mogą występowad pojedynczo (grudki samotne) lub w skupiskach (grudki skupione).

Migdałkami - występują w jamie ustnej i gardle, otoczone są tkanką łączną właściwą. Czasem
określa się je jako tkanka limfatyczna nosa NALT (nose-associated limphoid tissue). Migdałki wraz z
tkanką łączną otoczone są nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, który wnika głęboko w
strukturę migdałka tworząc krypty (brak w migdałku podniebiennym). W nabłonku tym występują
charakterystyczne komórki M (endocytują wirusy i inne patogeny), na powierzchni których
znajdują się zamiast mikrokosmków, mikrofałdy.

-

Kępkami Peyera - głównie limfocyty B, od strony światła jelita kępki pokryte są nabłonkiem
układającym się w charakterystyczne kopuły. Tu również występują komórki M.

-

Grudki limfatyczne skupione w zależności od położenia nazywa się:

Węzły limfatyczne.
Jest otoczony torebką łącznotkankową, od której odchodzą w głąb narządu beleczki. Do powierzchni
wypukłej dochodzą do węzła naczynia doprowadzające, a wnęką opuszczają węzeł naczynia
odprowadzające.

Korę - zanika przy wnęce, jej głównym składnikiem są grudki ułożone w szereg. Występują tu
głównie limfocyty B. Mało jest limfocytów T, dlatego kora nazywana jest strefą
grasiczoniezależną.

-

Częśd przykorową - składa się z gęsto ułożonych limfocytów, przede wszystkim T, dlatego nazywa
się ją strefą grasiczozależną.

-

Rdzeo - pasma gęsto ułożonych limfocytów, komórek plazmatycznych, makrofagów i
fibroblastów. Znajduje się tu także dużo żyłek o charakterystycznym sześciennym śródbłonku.
Śródbłonek ten ma na powierzchni selektyny E, które wiążą się z przepływającymi limfocytami,
umożliwiając im diapedezę.

-

Na przekroju węzła wyróżnia się trzy części:

Pod torebką węzła znajduje się zatoka brzeżna (podtorebkowa), którą krew przepływa do zatok
promienistych kory i rdzenia.

Filtrują limfę

-

Prezentują i niszczą antygeny

-

Są miejscem proliferacji limfocytów B (w grudkach) i T (w części przykorowej)

-

Czynnośd węzłów:

Śledziona.

Rozrzucone przypadkowo grudki limfatyczne

○

Strefy okołotętnicze - przeważają tu limfocyty T

○

Miazga biała - w jej skład wchodzą:

-

Na obwodzie miazgi białej leży strefa brzeżna - jest tu mniej
komórek niż w częściach środkowych miazgi, ale znajduje
się tu wiele zatok śledzionowych (sinusoid), nazywanych
zatokami brzeżnymi.
Miazga czerwona - komórki układają się dookoła zatok, co
na preparatach daje obraz sznurów komórkowych (pasów
śledzionowych - Billrotha).

-

Otoczona jest torebką łącznotkankową wchodzącą w głąb narządu
wytwarzając beleczki. W strukturach tych znajdują się miocyty
gładkie. Miąższ śledziony zbudowany jest z dwóch struktur:

Czynnośd śledziony pokrywa się z czynnością innych tkanek
limfatycznych, a oprócz tego filtruje krew, niszczy zużyte
erytrocyty, a ponadto jest zbiornikiem krwi.

Grasica.
Jest centralnym narządem limfatycznym, do okresu pokwitania jej
masa wzrasta, potem jednak ulega inwolucji. Grasica otoczona
jest torebką łącznotkankową pod którą znajdują się zraziki. Ich
zrąb jest nietypowy, bo zbudowany z tkanki nabłonkowej.

Korę - ciemna na preparacie, ze względu na mocno
wybarwiające się limfocyty zwane tymocytami. Komórki
nabłonkowe zrębu nazywane są tutaj komórkami
pielęgnującymi, biorą one udział w różnicowaniu
limfocytów, a także zapewniają ich izolację (bariera krew -
grasica)

-

Rdzeo - w jego skład wchodzi dużo komórek nabłonkowych
zrębu, dlatego jest jaśniejszy od kory. Komórki te wydzielają
tymozynę - hormon grasicy. Starzejący się nabłonek zbiera
się w grupy tworząc ciałka grasicze (Hassala).

-

W zrazikach wyróżnia się:

Dojrzewają tu limfocyty T

-

Wydziela hormony peptydowe: tymozynę, tymopoetynę,
grasiczy czynnik humoralny.

-

Czynnośd grasicy:

Struktury mikroskopowe układu limfatycznego

1 października 2011
20:42

Histologia szczegółowa Strona 2

Przewód pokarmowy zawiera wiele rodzajów komórek,
ma rozwinięty układ sygnalizacyjny w postaci ponad 20
hormonów. Jest drugim co do wielkości (po mózgowiu i
rdzeniu) skupiskiem tkanki nerwowej. Zawiera około
70-80% komórek odpornościowych organizmu.

Jama ustna.

Nabłonka (wielowarstowy płaski rogowaciejący - na częściach biorących udział w
żuciu pokarmu i nierogowaciejący - w pozostałych miejscach)

-

Łącznotkankowej blaszki właściwej błony śluzowej

-

Wysłana jest błoną śluzową, zbudowaną z:

W błonie śluzowej właściwej i w błonie podśluzowej (podniebienie miękkie i policzki)
znajdują się gruczoły śluzowe, surowicze i mieszane śluzowo-surowicze. Gruczoły
mieszane zbudowane są z komórek śluzowych otaczanych częściowo przez komórki
surowicze - ze względu na kształt nazywa się je półksiężycami surowiczymi
(Gianuzziego).

Język.
Jest to fałd mięśniowo-łącznotkankowy. Dzieli się go na trzon i nasadę. Mięśnie języka
układają się w trzech kierunkach: podłużnym, poprzecznym i dolno-grzbietowym.

Brodawki nitkowate - najdłuższe, do 3mm, odbierają przede wszystkim bodźce
dotykowe, biorą udział w rozdrabnianiu pokarmu.

-

Brodawki liściaste - pokryte są wielowarstwowym nabłonkiem płaskim z cienką
warstwą rogową. W nabłonku znajdują się kubki smakowe.

-

Brodawki grzybowate - pokryte są wielowarstwowym nabłonkiem płaskim
nierogowaciejącym, tu także znajdują się kubki smakowe.

-

Brodawki okolone - są bardzo duże, jest ich ok. 7-12, ułożone w kształt litery V, na
granicy trzonu i nasady. Znajdują się w nich ujścia gruczołów Ebnera.

-

Na języku znajdują się liczne brodawki, wyróżnia się:

Zęby.
Ząb składa się z trzech części: korony, szyjki i korzenia. Główną częścią zęba jest
zębina. Jest ona pokryta szkliwem w obrębie korony, korzeo pokryty jest
cementem. Wewnątrz zęba znajduje się komora zęba, która przedłuża się w
kanał zęba. W komorze znajduje się miazga zęba. Ząb umocowany jest w
zębodole ozębną.

Rozwój zęba.

Wewnętrzna warstwa Ameloblastów

-

Pośrednia warstwa komórek sześciennych

-

Komórki gwiaździste

-

Jednowarstwowy nabłonek

-

Ektoderma → Listewka zębowa → płytka zębowa → czapeczka zębowa →
narząd szkliwotwórczy:

Odkładanie składników organicznych (amelogenina, enamelina,
proteoglikany)

-

Krystalizacja na podłożu organicznym (powstawanie pryzmatów szkliwa)

-

Ameloblasty wytwarzają szkliwo w dwóch etapach:

Ameloblasty (i cały narząd szkliwotwórczy) po zakooczeniu rozwoju zęba
pozostają na jego powierzchni jako oszkliwie (które ściera się po kilku latach).

Mezenchyma → odontoblasty, cementoblasty.

Odontoblasty wytwarzają zębinę także w dwóch etapach (prezębina -
organiczne podłoże, które następnie mineralizuje). Odontoblasty wytwarzając
zębinę nie otaczają się nią, tylko pozostają na jej skraju, wysyłając jedynie
wypustki do kanałów zębiny (wypustki Tomesa). Zębina ze względu na okrągłe
ośrodki mineralizacji tworzy kulki zębinowe, oddzielone od siebie
przestrzeniami międzyzębinowymi.
Cementoblasty wytwarzają cement na powierzchni zębiny korzenia. Jest to
odmiana tkanki kostnej.

Szkliwo zbudowane jest z pryzmatów i przestrzeni między pryzmatycznej. Ze
względu na czas odkładania szkliwa, są na nim widoczne linie konturowe
(retziusa, podobne do słojów drzew).

Ślinianka przyuszna - otoczona jest torebką łącznotkankową, która wnika w głąb narządu dzieląc
go na płaciki i wytwarzając jego zrąb. W zrębie jest wiele komórek limfatycznych, które wydzielają
IgA. Jednostką wydzielniczą jest pęcherzyk wydzielniczy zbudowany z komórek surowiczych. W
wierzchołkach tych komórek znajdują się ziarna zymogenu (białka, w tym amylaza). Płyn surowiczy
powstały w pęcherzyku przepływa przez wstawkę do przewodu prążkowanego, którego głównym
zadaniem poza odprowadzeniem śliny jest wypompowanie z niej jonów sodu, tak aby była
hipotoniczna.

-

Ślinianka podżuchwowa - Znajdują się tu (tak jak w poprzedniej) przede wszystkim gruczoły
surowicze, ale odnaleźd można także śluzowe i mieszane.

-

Ślinianka podjęzykowa - jej główną masę stanowią gruczoły śluzowe. Jest tu wiele półksiężyców
Gianuzziego.

-

Ślinianki.

Układ trawienny, part I

6 października 2011
18:21

Histologia szczegółowa Strona 3

Śluzówki

-

Podśluzówki

-

Mięśniówki

-

Przydanki

-

Ściana przewodu pokarmowego zbudowana jest na całej długości z
tych samych warstw:

Wielowarstwowy płaski nierogowaciejący - dla przełyku i
odbytu

-

Jednowarstwowy walcowaty - dla pozostałych części.

-

Nabłonek śluzówki jest:

Przełyk.
Pod śluzówką znajduje się blaszka mięśniowa błony śluzowej, zbudowana z
miocytów gładkich. Błona mięśniowa zawiera włókna okrężne (wewnątrz) i
podłużne. Gruczoły śluzowe znajdują się w śluzówce i podśluzówce.

Żołądek.

Główne - najliczniejsze, wydzielają pepsynogen (pobudzane przez
gastrynę i histaminę), lipazę i podpuszczkę.

○

Okładzinowe - wytwarzają kwas solny, czynnik wewnętrzny
(Castle'a) - umożliwia wchłanianie witaminy B12.

○

Komórki śluzowe ujścia i szyjki - produkują śluz, defensynę
Buforynę II - z histonu H2, O-glikany - przeciw Helicobacter Pylori.

○

Endokrynowe

○

Macierzyste

○

g. żołądkowe właściwe, komórki:

-

g. żołądkowe wpustowe - śluz i lizozym

-

Śluzowe

○

Endokrynowe G i D

○

g. żołądkowe odźwiernikowe, komórki:

-

Błona śluzowa tworzy na powierzchni pola żołądkowe, w których widad dołki
żołądkowe. Do nich uchodzą gruczoły:

Jelito cienkie.

Absorpcyjne (enterocyty) - najliczniejsze, mają mikrokosmki, wytwarzają
defensyny, w ich błonie znajdują się enzymy - maltaza, laktaza, itp.
Ponadto wydzielają prekursory uroguanyliny i guanyliny (otwierają białka
kanałowe dla wody, wodorowęglanów i chloru, które napływają do jelita,
w nerkach zwiększają wydalanie Na, K i wody)

-

Kubkowe - wytwarzają śluz

-

Enteroendokrynowe (chromofilne) - należą do układu APUD (Amine
precursor uptake & decarboxylation), pobierają tryptofan i histydynę i
wytwarzają serotoninę i histaminę.

-

Limfocyty śródnabłonkowe

-

W błonie śluzowej występują fałdy okrężne, kosmki i krypty jelitowe. W skład
nabłonka kosmków wchodzą komórki:

Komórki Panetha - komórki ziarniste, wydzielają defensyny i lizozym,
mają zdolnośd fagocytozy.

-

Komórki macierzyste

-

W skład nabłonka krypt jelitowych wchodzą także trzy pierwsze ↑, a ponadto:

W błonie podśluzowej znajduje się splot nerwowy Meissnera, a także gruczoły
Brunnera (wydzielają śluz i zasadowy płyn). W błonie mięśniowej znajduje się
splot nerwowy Auerbacha, a także komórki Cajala - komórki rozrusznikowe,
wywołujące perystaltykę jelita.

Komórki endokrynowe.

Komórki S - wydzielają sekretynę - hamuje perystaltykę żołądka,
zmniejsza zakwaszenie treści (sok trzustkowy i żółd ↑)

-

Komórki G - wydzielają gastrynę (perystaltyka, sok żołądkowy ↑)

-

Komórki A - wydzielają grelinę (wydzielana podczas głodu, hamuje
wydzielanie serotoniny)

-

Komórki L - wydzielają oksyntomodulinę, peptyd YY (uczucie
sytości), GLP (peptyd podobny do glukagonu)

-

Komórki I - cholecystokinina (jak gastryna)

-

Charakteryzują się dwubiegunowością - od strony światła przewodu
mają receptory, od strony podstawnej - pęcherzyki wydzielnicze.
Rodzaje komórek:

Jelito grube.
Brak w nim kosmków jelitowych i fałdów okrężnych, części
pozaotrzewnowe nie mają błony surowiczej (przydanki).

Układ trawienny, part II

15 października 2011
16:11

Histologia szczegółowa Strona 4

Wątroba.
Otoczona jest torebką łącznotkankową, zrośniętą z otrzewną. Tkanka
łączna wewnątrz wnika wewnątrz narządu dzieląc go na zrazy i zraziki - w
niej przebiegają naczynia krwionośne , limfatyczne, żółciowe i nerwy.

Czynnościowo - żyła wrotna

-

Odżywczo - tętnica wątrobowa

-

Wątroba unaczyniona jest:

Zrazik anatomiczny - sześciokątny twór zbudowany wokół żyły
środkowej, do której wpadają sinusoidy otaczane przez hepatocyty.

-

Zrazik wrotny - trójkątny twór, którego wierzchołki wyznaczone są
przez żyły środkowe trzech sąsiednich zrazików anatomicznych.
Wewnątrz tego trókąta znajduje się przestrzeo bramno-żółciowa
(tętnica, żyła zrazikowa i kanalik żółciowy.

-

Zraziki:

Metabolizm glukozy

○

Metabolizm tłuszczów

○

Albuminy - białka osocza, odpowiedzialna za ciśnienie
onkotyczne



Protrombina i fibrynogen - krzepnięcie krwi



Haptoglobina, hemopeksyna, transferryna - transport
hemoglobiny, hemu i żelaza



Białko C-reakctywne - cytokina, wydzielana pod
wpływem IL-6, jest to znacznik zapalenia.



Hepcydyna - bierze udział w metabolizmie i jest
antybiotykiem



Synteza i rozkład białek i peptydów:

○

Wydzielanie żółci - emulguje krople tłuszczu

○

Detoksykacja i unieczynnianie leków.

○

Somatomedyna, czyli IGF I - pobudza mitozę i syntezę
proteoglikanów w chondrocytach - pobudza wzrost.



Erytropoetyna - pobudza produkcję krwi



Wydzielanie hormonów i magazynowanie witamin:

○

Hepatocyty - układają się w blaszki (sznury), otaczane są przez
sinusoidy. Wiele hepatocytów jest poliploidalnych, ze względu na
dużą produkcję białek. Są wyraźnie biegunowe - od strony sinusoid
mają wiele mikrokosmków, liczne receptory. Główne funkcje:

-

Zapobieganie krzepnięciu krwi przez fagocytozę włóknika i i
tromboplastyny

○

Fagocytoza bakterii

○

Fagocytoza komórek nowotorowych

○

Komórki Browicza-Kupffera - duże komórki, znajdują się na
ścianach sinusoid (od wewnątrz), główne funkcje:

-

Komórki tłuszczowe okołozatokowe (komórki Ito) - uznaje się je za
fibroblasty, zawierają krople tłuszczu, w których rozpuszczona jest
witamina A. Ponadto wydzielają erytropoetynę.

-

Komórki wątroby:

Przewody żółciowe.
Początkowo żółd wypływa do kanalików żółciowych pozbawionych własnej ściany a
utworzonych przez dwa sąsiadujące hepatocyty. Następnie żółd przepływa do kanałów
żółcionośnych (Herringa), a następnie do przewodów wątrobowych.
Przewody są wysłane nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym. W przewodzie wątrobowym
wspólnym błona mięśniowa tworzy dwa zgrubienia - zwieracze przewodów żółciowych.

Pęcherzyk żółciowy.
Jest również wysłany nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym, który wytwarza uchyłki i
mikrokosmki. W szyjce pęcherzyka znajdują się gruczoły śluzowe.

Przechowuje i zagęszcza żółd.

-

W ścianie pęcherzyka, w miejscu styku z wątrobą, znajdują się struktury podobne o przewodów
gruczołowych - przewody Luschki. Czynnośd pęcherzyka:

Trzustka.
Jest pokryta tkanką łączną właściwą, bez wyraźnej torebki, która wrasta w miąższ tworząc
niepełne przegrody między płacikami.

Pęcherzyków wydzielniczych - zbudowany z dużych komórek zawierających ziarna
zymogenu (pęcherzyki wydzielnicze), w świetle pęcherzyków znajdują się komórki
śródpęcherzykowe.

-

Pęcherzyków odprowadzających - wysłane nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym.

-

Wysp Langerhansa

-

Miąższ trzustki składa się z:

Układ trawienny, part III

23 października 2011
11:55

Histologia szczegółowa Strona 5

Częśd przewodzącą powietrze

-

Częśd oddechową

-

Układ oddechowy dzieli się na:

Przedsionek nosa zawiera gruczoły potowe, łojowe, wytwarza włosy
(wibrysy). Jest wysłany skórą z nabłonkiem wielowarstwowym
płaskim rogowaciejącym.

-

Unaczynienie błony śluzowej jamy nosowej jest bardzo obfite,
przepływ krwi jest przeciwprądowy względem przepływu wdychanego
powietrza - lepsze ogrzewanie. Żyły blaszki właściwej błony śluzowej
wytwarzają system jam - sploty jamiste. Jest to rodzaj narządu
erekcyjnego. W warunkach normalnych cyklicznie co pół godziny
narząd ten pęcznieje naprzemiennie w lewej i prawej jamie nosowej,
co ułatwia regenerację śluzówki.

-

Jama nosowa.

Zatoki przynosowe.
Wysłane są nabłonkiem jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym
urzęsionym. Zawiera komórki kubkowe i niewiele gruczołów śluzowo-
surowiczych, których wydzielina jest transportowana przez ruch rzęsek do
jamy nosowej.

Jama gardła.
Wysłany głównie nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym (oprócz granic z
migdałkami etc. - tu wielowarstwowy płaski).

Krtao.
Błona śluzowa górnej części krtani jest pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, a
dolna częśd wielorzędowym walcowatym urzęsionym.
W krtani znajduje się narząd głosowy. Fałdy przedsionkowe tego narządu pokryte są n.
wielorzędowym walcowatym urzęsiony, zaś fałdy głosowe n. wielowarstwowym płaskim.
We wczesnym dzieciostwie wszystkie chrząstki krtani są typu szklistego, potem
przekształcają się w chrząstkę sprężystą (chrząstka nagłośni jest częściowo włóknista).

Tchawica.

Komórki urzęsione - najliczniejsze, ruch rzęsek usuwa śluz z zanieczyszczeniami

-

Komórki kubkowe - wydzielają śluz,

-

Komórki szczoteczkowe - mają mikrokosmki, blisko zakooczeo nerwowych - byd może
odbierają bodźce czuciowe.

-

Komórki ziarniste (endokrynowe układu APUD) - prawdopodobnie wpływają na
przepływ powietrza poprzez kontrolę średnicy przewodów oddechowych

-

Limfocyty - głównie cytotoksyczne

-

W błonie podśluzowej tchawicy znajduje się chrząstka i mięśnie gładkie. Błona śluzowa
pokryta jest nabłonkiem wielorzędowym urzęsionym. Występują w niej następujące
komórki:

Blaszka właściwa błony śluzowej - tkanka łączna właściwa - dużo włókien sprężystych,
niekiedy grudki limfatyczne.
Błona podśluzowa - zawiera gruczoły tchawicze (surowiczo-śluzowe).
Chrząstki tchawicy (16-20) - chrząstka szklista, między koocami chrząstek znajduje się tkanka
łączna właściwa i mięśnie gładkie.

Drzewo oskrzelowe.
Tchawica → oskrzela → (płuco) oskrzela płatowe → oskrzela
segmentowe → oskrzeliki (<1mm) → oskrzelik koocowy.

Oskrzela.
Są pokryte n. wielorzędowym walcowatym urzęsionym,
zawierającym podobne komórki do tych w tchawicy. Z tą różnicą, że
komórki ziarniste tworzą ciałka nerwowo-nabłonkowe - znajdujące
się w rozwidleniach i stanowiące chemoreceptory - oddziałują na
mięśnie i naczynia oskrzeli.
W oskrzelach znajdują się limfocyty rozproszone, grudki limfatyczne i
kryptokępki tworzące BALT (bronchus-associated limphoid tissue).

Oskrzeliki.
Mają średnicę mniejszą niż 0,1mm i dużą warstwę miocytów gładkich.
Ich koocowe odcinki - oskrzeliki koocowe są wysłane nabłonkiem
jednowarstwowym sześciennym urzęsionym. W nabłonku tym znajdują
się swoiste komórki oskrzelikowe (komórki Clary) - wydzielające białka i
glikozaminoglikany.
Oskrzeliki nie mają chrząstki ani gruczołów.

Oskrzeliki oddechowe - nabłonek jednowarstwowy sześcienny urzęsiony, który w
koocowych częściach oskrzelików traci rzęski

-

Przewody oddechowe - wysłane są nabłonkiem oddechowym

-

Woreczki pęcherzykowe - przestrzeo otoczona przez kilka pęcherzyków

-

Częśd oddechowa płuca.

Pęcherzyk płucny.
Jest ich około 300mln, sąsiadujące ze sobą pęcherzyki mają często wspólną ścianę -
przegrodę międzypęcherzykową - składa się ona z nabłonka oddechowego, naczyo
włosowatych i tkanki łącznej.

Nabłonek oddechowy.

Pneumocyty typu I - najliczniejsze, bardzo płaskie, przez te komórki dyfunduje tlen.
Dwutlenek węgla jest transportowany przez błony w postaci HCO

3

-

przez białko

prążka III.

-

Pneumocyty typu II - są rozrzucone w nabłonku, często w grupach. Zawierają liczne
pęcherzyki wypełnione blaszkami lipidów - głównie z dipalmitynianu
fosfatydylocholiny - główny składnik surfaktantu.

-

Surfaktant jest ciągle wymieniany. Jest usuwany przez transcytozę przez pneumocyty
typu I
Pneumocyty typu III - są nieliczne, z licznymi zakooczeniami nerwowymi -
prawdopodobnie chemoreceptory.

-

Zbudowany jest z następujących komórek:

Zrąb pęcherzyków płucnych zawiera wiele włókien sprężystych, które wspomagają
wydychanie. Znajdują się tu makrofagi (częśd też w nabłonku), które fagocytują cząsteczki
pyłu, pobierane z powietrzem, dlatego bywają nazywane komórkami pyłowymi. Zdarza się,
że makrofagi te są mają w cytoplazmie erytrocyty - dzieje się tak w przypadku niewydolności
krążenia - makrofagi nazywa się wtedy komórkami wad serca.

Tlenek azotu.
W pneumocytach znajduje się stosunkowo duże stężenie glutationu, który
wiąże tlenek azotu, wydłużając czas jego trwania z kilku sekund do kilku
godzin. Dzięki temu tlenek azotu dłużej wywołuje efekt, jakim jest
rozkurczanie mięśni gładkich i utrzymanie drożności dróg oddechowych.

Układ oddechowy

28 października 2011
13:28

Histologia szczegółowa Strona 6

Nerka.

Korę nerki - stanowi ją zewnętrzna warstwa części
wypukłej nerki i częśd wnikająca w głąb w postaci
słupów nerkowych.

-

Rdzeo nerki - ukształtowany jest w kilkanaście
piramid nerkowych, na szczytach których znajdują się
brodawki nerkowe, gdzie w polu sitowatym znajdują
się ujścia przewodów brodawkowych do kielichów
mniejszych.

-

Od podstaw piramid w kierunku obwodu nerki biegną
promienie rdzenia, które stanowią przewody zbiorcze
otoczone kanalikami nefronu.

Wyróżnia się:

Miąższ nerki.

Biegun naczyniowy - od strony tętniczek doprowadzającej i odprowadzającej

○

Biegun kanalikowy - tu rozpoczyna się kanalik I rzędu.

○

Ciałka nerkowego (Malpighiego) - zbudowany z kłębuszka nerkowego otoczonego torebką
Bowmana. W ciałku nerkowym wyróżnia się:

-

listka ściennego torebki (nabłonek jednowarstwowy płaski) - pokrywa otoczenie kłębuszka.

○

listka trzewnego torebki - częśd pokrywająca naczynia kłębuszka, zbudowany z
wyspecjalizowanych komórek nabłonka - podocytów. Podocyty wytwarzają wypustki
cytoplazmatyczne I i II rzędu, między którymi znajdują się szczeliny filtracyjne. Ponadto
między wypustkami II-rzędowymi rozpięta jest przepona zbudowana z nefryny (białko
strukturalne przepony) i CD2ap (białko transbłonowe podocytu). Powierzchnia wypustek jest
pokryta glikokaliksem z podokaliksyną - silny polianion → zatrzymuje ujemne cząsteczki, np.
albuminy.

○

Blaszki wewnętrznej jasnej - laminina, fibronektyna, heparan



Blaszki gęstej - kolagen IV



Blaszka zewnętrzna jasna - laminina, fibronektyna, heparan



Podocyty wraz z śródbłonkiem naczyo wytwarzają wspólną błonę podstawną zbudowaną z:

Torebka Bowmana zbudowana jest z:

Składa się z nefronów - te zbudowane są z:

Mezangium.

Mezangium zewnętrzne - pomiędzy tętniczką
doprowadzającą a odprowadzającą, prawdopodobnie
są częścią aparatu przykłębuszkowego.

-

Fagocytoza

○

Stanowią błonę podstawną

○

Mogą się kurczyd, regulując filtrację

○

Mezangium wewnętrzne - pomiędzy naczyniami
włosowatymi kłębuszka, pełnią funkcje:

-

Jest rodzajem tkanki łącznej znajdującej się w nerce
pomiędzy naczyniami kłębuszka. Wyróżniamy:

Kanalik I rzędu.

Krętej - leży w korze, jest dłuższa. Ma bardzo szerokie komórki.

-

Prostej - leży w rdzeniu.

-

Komórki nabłonka kanalika są mocno kwasochłonne, bo są to komórki pompujące jony, mają od
strony światła mikrokosmki. Sąsiednie komórki są połączone obwódkami zamykającymi
zbudowanymi z okludyny, klaudyny i paraceliny, która może je otwierad i zamykad.
Ponadto na szczycie komórki mają kompleksy białkowe URAT1 - pompujące do krwi mocznik.

Ma średnicę 50 µm. Wysłany jest nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym. Składa się z dwóch
części:

Pętla Henlego.
Drąży w głąb rdzenia po czym zawraca o 180

o

i wraca do kory. Częśd zstępująca jest cienka i wysłana

nabłonkiem jednowarstwowym płaskim. Dalsza częśd jest wysłana nabłonkiem jednowarstwowym
sześciennym. Komórki nabłonka są podobne do komórek z kanalika I rzędu, poza pompami mocznika.

Kanalik II rzędu.
Ma średnicę do 30 µm. Wysłany jest nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym. Komórki tego
nabłonka są podobne ale mniejsze niż I-rzędowego. Pętla Henlego przechodzi w kanalik II rzędu w
okolicy ciałka nerkowego, gdzie częśd komórek nabłonka przybiera cechy nabłonka jednowarstwowego
walcowatego i nosi nazwę plamki gęstej - są to osmoreceptory.

Kanaliki zbiorcze.

Komórki jasne - kanaliki zbiorcze rdzenia, mikrokosmki i jedna rzęska, wydzielają kalikreinę -
proteinaza → przekształca prekursor urodylatyny w aktywny hormon.

-

Komórki ciemne - wiele krótkich wypustek, wytwarzają urodylatynę - hormon, zwiększa wydalanie
sodu i wody.

-

Wysłane są nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym, w którym znajdują się:

Przewody brodawkowe.
Wysłane są nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym.

Komórki śródmiąższowe.

komórki podobne do fibroblastów - wytwarzają erytropoetynę

-

Limfocyty

-

W korze są to:

Komórki śródmiąższowe typu I - komórki gwiaździste, z kropelkami tłuszczu,

-

Komórki śródmiąższowe typu II - fagocytują

-

Komórki śródmiąższowe typu III - rodzaj perycytów, mają zdolnośd kurczenia się, regulując
przepływ krwi przez naczynia proste.

-

W rdzeniu wyróżniamy:

Aparat przykłębuszkowy.

Przykłębuszkowych (JG) - zmodyfikowane miocyty
gładkie, w tętniczce doprowadzającej, wydzielają enzym
reninę.

-

Plamki gęstej - w kanaliku II rzędu, w okolicy kłębuszka.
Są osmoreceptorami, przekazują sygnały o stężeniu
moczu do komórek JG, które w odpowiedzi wydzielają
reninę.

-

Mezangium zewnętrznego - leżą pomiędzy tętniczkami
do- i odprowadzającymi. Prawdopodobnie przekazują
sygnały między powyższymi.

-

Jest narządem receptorowo-wydzielniczym. Składa się z
komórek:

Układ renina-angiotensyna (RAS).

Poprzez działanie konwertazy angiotensyny (ACE) →
angiotensyna 2 (1-8)

-

Poprzez działanie ACE i ACE2 → angiotensyna 1-7 -
rozkurcz naczyo.

-

Renina we krwi odcina od angiotensynogenu 10
aminokwasowy peptyd - angiotensynę 1 (1-10), która
następnie może ulegad różnym przemianom:

Ponadto pod wpływem angiotensyny 2 w tkankach powstaje
angiotensyna 3 i 4 o podobnych właściwościach.

Obkurcza naczynia krwionośne

-

Uwalnia aldosteron z rdzenia nadnerczy

-

Uwalnia wazopresynę z przysadki

-

Angiotensyna 2:

Układ moczowy

13 listopada 2011
19:22

Histologia szczegółowa Strona 7

Unaczynienie nerki.
Tętnica nerkowa → tętnice międzypłatowe - od nich odchodzą tętnice
łukowate na granicy kory i rdzenia. Od nich odchodzą prostopadle do
powierzchni nerki tętnice międzypłacikowe, od których odgałęziają się
tętniczki doprowadzające → kłębuszek nerkowy → tętniczka odprowadzająca -
od niej odchodzą naczynia proste rzekome, które biegną wzdłuż pętli Henlego
w głąb rdzenia i razem z nią wracają ku korze, wytwarzając między częścią
wstępującą a zstępującą sied naczyo włosowatych - tworzy to wymieniacz
przeciwprądowy.
Od tętnic łukowatych odchodzą ponadto naczynia proste prawdziwe, pełniące
podobną funkcję co rzekome.
Odpływ krwi żylnej:
Naczynia włosowate → żyły korowe → gwiaździste → międzypłacikowe →
łukowate → międzypłatowe → żyła nerkowa.

Pierwszy etap to filtracja zachodząca w ciałku nerkowym. Od ciśnienia krwi w kłębuszku
nerkowym zależy GFR (glomerular filtration rate). Wielkośd filtracji kłębuszkowej (GFR)
jest zwiększana przez przedsionkowy czynnik natriuretyczny (ANF). Obie nerki w ciągu
doby wytwarzają 175 litrów moczu pierwotnego - osocza krwi pozbawionego komórek i
makrocząsteczek.

-

Nabłonek kanalików I rzędu absorbuje całą glukozę i aminokwasy oraz około 80% NaCl.
Jest to największy wydatek energetyczny nerki. ANF zmniejsza absorpcję, podobnie
działają jelitowe hormony - uroguanylina i guanylina.

-

Ponadto absorbowane są białka przez transcytozę, a ponadto mocznik kompleksem
białkowym URAT1
Pętla nefronu pełni funkcję wzmacniacza przeciwprądowego - częśd wstępująca pętli jest
nieprzepuszczalna dla jonów i wody, ale pompuje intensywnie jony chloru, za którymi
podążają jony sodu. Częśd zstępująca jest mocno przepuszczalna, dlatego jony
wypompowane z części wstępującej do zrębu (teraz hipertonicznego) trafiają do części
zstępującej. Ten system współpracuje z naczyniami prostymi rzekomymi i kanalikami
zbiorczymi tworząc wymieniacz przeciwprądowy.

-

W kanalikach II rzędu następuje ciąg dalszy absorpcji pod wpływem aldosteronu. Ponadto
tu są pompowane do moczu jony wodorowe i amonowe - regulacja pH krwi.

-

W kanalikach zbiorczych może nastąpid absorpcja wody pod wpływem ADH (rozszczelnia
nabłonek), dzięki któremu woda zgodnie z gradientem przechodzi do hipertonicznego
zrębu rdzenia (patrz wzmacniacz przeciwprądowy ↑)

-

Wytwarzanie moczu.

Kielichy, miedniczka, moczowody.

Błona śluzowa - pokryta nabłonkiem przejściowym, tkanka łączna luźna,
dużo kolagenu.

-

Błona mięśniowa - w kielichach mniejszych znajdują się komórki
rozrusznikowe - Calaja.

-

Przydanka - tkanka łączna właściwa, dużo włókien sprężystych.

-

Odprowadzają mocz ostateczny z nerki do pęcherza moczowego. Ich ściany
mają trzy warstwy:

Pęcherz moczowy.

Mają na powierzchni wiele plamek - ściśle upakowane białka izolujące
hipertoniczny mocz od wody tkankowej.

○

Mają liczne fałdy i wgłobienia - stanowią one rezerwę błony śluzowej, kiedy
pęcherz jest pusty.

○

Błona śluzowa - ma wiele fałdów, zanikających po wypełnieniu pęcherza. Wysłana
jest nabłonkiem przejściowym (wielowarstwowy sześcienny), którego komórki
nazywa się urocytami. Oprócz nich wyróżnia się komórki baldaszkowate - leżą
powierzchniowo, mają niekiedy dwa jądra, ponadto:

-

Błona mięśniowa - trzy warstwy, najbardziej zewnętrzna tworzy m. detrusor
urinae.

-

Przydanka - tkanka łączna

-

Błona surowicza - z nabłonkiem surowiczym.

-

Stanowi zbiornik moczu. Jego ściana zbudowana jest z 4 warstw:

Unaczynienie nerki, wytwarzanie moczu i układ odprowadzający
mocz

13 listopada 2011
21:03

Histologia szczegółowa Strona 8

Skóra zbudowana jest z naskórka i skóry
właściwej. Jej grubośd waha się w granicach
0,3-4mm.

Naskórek.

Keratynocyty - główne komórki nabłonka, w zależności od warstwy, w której się znajdują są walcowate,
sześcienne, płaskie albo zrogowaciałe - tworzą wtedy łuseczki rogowe, na ich powierzchni znajduje się gęsta
warstwa białek.

-

Melanocyty - są pochodzenia nerwowego, znajdują się między keratynocytami warstwy podstawnej. Mają wiele
wypustek cytoplazmatycznych, leżących między keratynocytami. Wytwarzają i wydzielają barwnik melaninę (z
tyrozyny → dopa → dopachinon → melanina). Pęcherzyki, w których powstaje melanina to melanosomy, a
pęcherzyki pozbawione enzymu nazywa się ziarnami melaniny. Ziarna te są przekaywane do keratynocytów i
fibroblastów poprzez cytokrynię, czyli bezpośrednio z komórki do komórki.

-

SALT - komórki tkanki limfatycznej - limfocyty T i komórki dendrytyczne.

-

Komórki Merkla - komórki receptorowe dla zmysłu dotyku.

-

Jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym. Wyróżnia się w nim kilka rodzajów komórek:

Warstwa podstawna - komórki walcowate, liczne hemidesmosomy, występują w tej warstwie komórki
macierzyste nabłonka.

-

Warstwa kolczysta - kilka warstw spłaszczonych 14-ściennych komórek, połączonych desmosomami, komórki
produkują cytokeratyny.

-

Zagęszczeniem pęczków cytokeratyn

○

Profilagryny (przekształca się dalej w filagrynę) - wiąże filamenty cytokeratyny w gęstą warstwę
rogową.



Inwolukryna, lorykryna, SPR - są wydzielane poza komórkę



Syntezą swoistych białek:

○

Pojawieniem się w cytoplazmie pęcherzyków ↑

○

Syntezą glikolipidu - acyloglikozyloceramidu - wydzielane na granicy warstwy ziarnistej i jasnej/rogowej,
stanowi barierę dla wody.

○

Warstwa ziarnista - komórki są już mocno zróżnicowane, przejawia się to:

-

Warstwa jasna - nie zawsze występuje, komórki mają jeszcze desmosomy, ale nie mają już jąder i wypełnione są
masą filamentów keratynowych.

-

Warstwa rogowa - zbudowana jest z małych ściśle upakowanych, bezjądrowych komórek nazywanych łuseczkami
rogowymi, mają otoczkę zbudowaną z inwolukryny, lorykryny i SPR.

-

Naskórek zbudowany jest z pięciu warstw, które leżą, jak każdy nabłonek, na błonie podstawnej zbudowanej z laminin,
proteoglikanów, kolagenu typu IV, perlekanu, agryny, nidogenu. Warstwy naskórka:

Skóra właściwa.

Brodawkowa - warstwa na granicy z
naskórkiem zbudowana z tkanki łącznej
właściwej luźnej, tworzy liczne
wpuklenia do naskórka, zwane
brodawkami. Zawiera SALT.

-

Siateczkowata - zbudowana z tkanki
łącznej właściwej zbitej o utkaniu
nieregularnym. U płodu jest tu wiele
kolagenu I, u dorosłych kolagenu III.

-

Zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej,
zawierającej naczynia krwionośne,
limfatyczne, nerwy i gruczoły. Zbudowana jest
z dwóch warstw:

Skóra

16 listopada 2011
18:12

Histologia szczegółowa Strona 9

Włosy.

Części śródskórnej - jej warstwę zewnętrzną tworzy mieszek włosa - rurkowate wgłobienie w skórę właściwą, zakooczone
rozszerzeniem - cebulką włosa. Od dołu do cebulki wpukla się brodawka włosa - zawiera naczynia krwionośne i nerwy.

-

Wewnątrz górnej części mieszka znajduje się łodyga włosa, otoczona przez pochewkę wewnętrzną i zewnętrzną. W połowie
długości mieszka znajduje się wybrzuszenie włosa.

Powłoczka włosa - jedna warstwa zrogowaciałych komórek ułożonych dachówkowato.

○

Warstwa korowa - najgrubsza, komórki zawierają melaninę - kolor włosów

○

Rdzeo włosa - występuje tylko w grubych włosach - zawiera niezrogowaciałe komórki jądrowe.

○

Części twardej - łodyga włosa składa się z trzech warstw:

-

Włos składa się z:

Anagen - trwa kilka lat, w tym czasie następuje wzrost nowego włosa.

-

Katagen - okres trwający od 2 do 3 tygodni, w czasie którego włos obumiera.

-

Telogen - trwa kilka miesięcy, podczas niego martwy włos zostaje wypchnięty przez noworosnący, zrogowaciała opuszka
wznosząc się w kierunku powierzchni naskórka pozostawia za sobą w mieszku włosowym pasmo komórek, które łączy ją z
zanikającą brodawką.

-

Cykl włosowy.

Gruczoły potowe.

Komórki jasne - duże, kwasochłonna cytoplazma, pompują jony

○

Komórki ciemne - mniejsze, zasadochłonne, mają pęcherzyki z proteogliknami.

○

Gruczoły potowe ekrynowe - występują niemal wszędzie, mają postad cewek zwiniętych spiralnie. Występują tu dwa
rodzaje komórek:

-

Pot jest hipotoniczny względem płynu tkankowego.
Gruczoły potowe apokrynowe (wonne) - występują tylko w określonych miejscach - pod pachami, w przewodzie
słuchowym zewnętrzny, w powiece, sutku. Są większe w porównaniu do ekrynowych, mają kształt rozgałęzionych
cewek. Ich wydzielina jest lepka i przypomina wyglądem mleko, jest bezwonna i dopiero po pewnym czasie, pod
wpływem bakterii nabiera zapachu.

-

Części wydzielnicze znajdują się w warstwie siateczkowatej skóry właściwej. Występują w dwóch postaciach:

Paznokcie.
Zbudowane są z blaszki i korzenia paznokcia. Przy podstawie blaszki jej jaśniejsza, półokrągła częśd zawiera pęcherzyki
powietrza i nazywana jest obłączkiem.
Korzeo, czyli macierz paznokcia znajduje się pod wałem paznokcia. W macierzy znajdują się komórki macierzyste.

Przydatki skórne

16 listopada 2011
18:53

Histologia szczegółowa Strona 10

Neuroglobina - jest białkiem występującym w mózgu podobnym do
mioglobiny i hemoglobiny, wspomaga zaopatrzenie mózgu w tlen.

Kora mózgu dzieli się na trzy rodzaje - korę nową, starą i dawną.

Drobinowa - zbudowana głównie z wypustek astrocytów, oddzielających oponę miękką
od kory.

-

Ziarnista zewnętrzna - zawiera komórki piramidalne małe i niewielkie komórki ziarniste.

-

Piramidalna - zawiera większe komórki piramidalne oddające aksony do istoty białej a
dendryty ku powierzchni kory

-

Ziarnista wewnętrzna - komórki jak w zewnętrznej.

-

Zwojowa - zawiera duże komórki piramidalne, stanowiące pierwszy neuron dróg
ruchowych. Ponadto niewielkie komórki ziarniste

-

Warstwa komórek wielokształtnych - komórki wrzecionowate.

-

Kora nowa pokrywa powierzchnię półkul i zbudowana jest z 6 warstw:

Kora dawna tworzy opuszkę węchową, korę płata gruszkowatego - głównie służy do
odczuwania zapachu i tworzenia stereotypów zachowao płciowych

Kora stara - składa się głównie z formacji hipokampa.

Jądro nadskrzyżowaniowe - reguluje cykl okołodobowy za pomocą białek
CLOCK, BMAL - te aktywują kolejne: PER i CRY.
Z neuronów jądra nadskrzyżowaniowego uwalniany jest informator II rzędu -
prokinetycyna 2.

Produkujące NPY i białko pokrewne aguti (AgRP) - pobudzają łaknienie.

-

Produkujące proopiomelanokortynę (POMC) i transkrypt regulujący
kokainę i amfetaminę (CART) - hamują łaknienie i dają uczucie sytości.

-

Jądro łukowate - jest ośrodkiem głodu i sytości. Ma dwa rodzaje neuronów:

Oba rodzaje neuronów reagują na leptynę (produkt adipocytów) - pobudza
drugie hamuje pierwsze ↑. Ponadto na neurony tego jądra działają hormony
układu pokarmowego.

Móżdżek.

Gwiaździste małe

○

Gwiaździste duże - duże, z wieloma wypustkami, oddają kolaterale

○

Drobinowa - dwa rodzaje komórek:

-

Zwojowa - składa się z komórek zwojowych Purkinjego. Dają aksony
głównie do jąder móżdżku, oddają liczne kolaterale tworzące splot
podzwojowy, oddzielający warstwę zwojową od ziarnistej.

-

Ziarniste małe - dają włókna do komórek Purkinjego

○

Ziarniste duże (Golgiego)

○

Ziarnista - zawiera komórki:

-

Jego kora zbudowana jest z trzech warstw:

Do komórek zwojowych i ziarnistych dochodzą z rdzenia włókna kiciaste.

Pole przedwzrokowe podwzgórza.
Leży tu ośrodek termoregulacji, ma on receptory dla PGE

2

, która wywołuje

gorączkę. Ponadto są tu neurony odpowiedzialne za chłopięcy i dziewczęcy
stereotyp zachowao. Chłopięcy jest wywoływany przez estrogen powstały z
testosteronu.

Regeneracja układu nerwowego.
Obwodowo - po przecięciu nerwu powstaje jego kikut bliższy i dalszy. Bliższy jest
degenerowany w pierwszym tygodniu od uszkodzenia i w zależności od rozległości
uszkodzenia obejmuje od 2-3 międzywęźli do nawet 3 cm nerwu. Następnie kikut bliższy
wytwarza kolbę koocową.
W drugim tygodniu dochodzi do degeneracji kikuta dalszego - rozpada się wszystko. Ten
rozpad aktywuje makrofagi, które oczyszczają to miejsce → makrofagi wydzielają IL-1, to
aktywuje lemocyty do wydzielania NGF → pobudza to wzrost kikuta bliższego. Pod
wpływem NGF kikut bliższy regeneruje 3 mm na dobę.
Po upływie kilku miesięcy cały nerw jest odbudowany razem z drzewkami koocowymi.
Ośrodkowo - nie zachodzi regeneracja neuronów w ośrodkowym układzie nerwowym.
Spowodowane to jest gęstą siecią makrocząsteczek i wytworzeniu w miejscu uszkodzenia
blizny glejowej (glejozy).

Układ nerwowy

18 listopada 2011
10:38

Histologia szczegółowa Strona 11

Termoreceptory.
Odbierają bodźce poprzez białka kanałowe w błonie komórkowej.
Receptory ciepła - białka VR-1, VRL-1. Są aktywowane przez białko
kapsaicynę - składnik papryki, dający wrażenie palenia.
Receptory zimna - działają przez białka kanałowe TRP, wiążące mentol.

Mechanoreceptory.
Ciałka Merkla - wrażliwe na ucisk, składają się z dendrytu i komórki
nabłonkowej, która ma pęcherzyki wydzielnicze z neurotransmiterem
VIP.
Ciałka Meissnera - wrażliwe na wibracje
Ciałka Krausego - wrażliwe na wibracje
Ciałka Ruffiniego - wrażliwe na rozciąganie i ucisk.

Narząd równowagi.
Łagiewka i woreczek.
W większości wysłane od wewnątrz nabłonkiem jednowarstwowym płaskim. Miejscami nabłonek staje
się walcowaty - w plamkach statycznych. Plamki są owalne i w woreczku są pionowe (ruchy głowy na
boki), a w łagiewce poziome (ruchy głowy przód-tył). W plamkach zgrupowane są komórki włoskowate ,
które wytwarzają kineto- i stereocylia. Na szczytach tych struktur znajdują się białka kanałowe dla
potasu, które łączą się ze sprężynującym białkiem ankiryną. Ponadto szczyty włosków mają w błonie
białko Kadherynę 23, która łączy się z sąsiednim włoskiem.
Kanały półkoliste.
Podobnie wysłane są nabłonkiem jednowarstwowym płaskim, poza miejscami w baokach kanałów -
grzebieniach baniek. Tam znajduje się nabłonek walcowaty z komórkami włoskowatymi, działającymi
jak ↑ ale reagującymi na przyspieszenia kątowe głowy.

Narząd spiralny Cortiego.
Leży w ślimaku, w obrębie schodów środkowych, wypełnionych endolimfą. Składa się z nabłonkowych
komórek podporowych i komórek włoskowatych.

Komórki filarowe - leżą w dwóch szeregach, tworząc filar wewnętrzny i zewnętrzny.

-

Komórki falangowe wewnętrzne - tworzą jedną warstwę komórek wewnętrznie od filarów, na
nich leżą komórki włoskowate wewnętrzne.

-

Komórki falangowe zewnętrzne - tworzą 3-4 warstwy, mają wklęśnięcia, w których leżą komórki
włoskowate zewnętrzne.

-

Komórki Hansena, Klaudiusza, Bottchera - tworzą szeregi na zewnątrz od filarów.

-

Komórki podporowe:

Wewnętrzne - mają stereocylia, tworzą jeden szereg komórek, mają jak komórki narządu
równowagi kompleksy białkowe ankiryny i kadheryny 23.

-

Zewnętrzne - tworzą 3-4 szeregi komórek, zawierają ankirynę, kadherynę 23, tworzą stereocylia.

-

Komórki włoskowate:

Podstawne

-

Brzegowe - typowe komórki transportujące jony.

-

Produkcja endolimfy zachodzi w ślimaku, w prążku naczyniowym (i w komórkach ciemnych łagiewki). W
nabłonku prążka znajdują się dwa rodzaje komórek:

Nabłonek prążka, ze względu na funkcję jest unaczyniony, w przeciwieostwie do innych nabłonków.

Narządy zmysłów

20 listopada 2011
15:26

Histologia szczegółowa Strona 12

Uszkodzenie → chemotaksja makrofagów → uwolnienie fragmentów uszkodzonej tkanki (RDG -
charakterystyczna sekwencja aminokwasów) → rekrutacja komórek macierzystych → osadzanie
komórek na rusztowaniu uszkodzonej tkanki → różnicowanie → prawidłowa tkanka

Objaśnienia z cholera wie czego

25 listopada 2011
16:00

Histologia szczegółowa Strona 13