HISTOLOGIA

wykład 11.03.2013r.

Układ krążenia- układ naczyń krwionośnych i limfatycznych.

90% nagłych zgonów ma etiologię związaną z układem krążenia.

Serce lewe = ciśnieniowe, serce prawe = objętościowe uszkodzenie serca prawego bardzo źle rokuje.

W sercu warto histologicznie zwrócić uwagę na:

jądra położone centralnie w komórkach, różnokształtne,

wstawki – łączące komórki mięśniowe ze sobą; występują też w włóknach Purkinjego(BŁĄD

W SKRYPCIE!!! ).

Komórki serca:

kardiomiocyty (<40%) – rozrusznikowe, robocze, endokrynne i macierzyste;

mięśniowe gładkie;

śródbłonka naczyniowego;

śródbłonka wsierdzia;

nabłonka osierdzia;

inne komórki tkanki łącznej.

W skład wstawki wchodzą:

strefy przylegnia;

desmosomy;

połączenia jonowo-metaboliczne(nexus).

Receptory kardiomiocytów- główne, podstawowe typy:

muskarynowe(działają na acetylocholinę);

adrenergiczne β1-2;

angiotensynowe AT1, AT2;

wazoprezynowe V1a;

endotelinowe ET-A.

Kanaliki T w stanach fizjologii:

większość białek receptorowych odpowiedzialnych za skurcz-rozkurcz zlokalizowanych jest w kanalikach T;

receptory typu L dla jonów wapniowych dominuja w kanalikach T(75%) i lokalizują się w bliskiej odległości od receptorów RyRs;

receptory β- liczne w kanalikach T, ściśle połączone z receptorami typu L odpowiedzialne za skurcz, a w sytuacji zagrożenia decydują o zdolności do walki i ucieczki;

uszkodzenie kanalików T powoduje nierównomierne rozprzestrzenianie się jonów wapniowych;

omówienie mechanizmu wnikania Janów wapniowych do sarkomeru- por. ćw. 2 z biofizyki.

Włókna pośrednie:

klasa 1: kwaśne i podstawowe, naleją do nich fi lamenty cytokeratynowe(tonofilmenty);

klasa 2: wimentyna oraz wimentynopodobne, a także desmina cytoszkielet dla włókienek aktynomiozynowych;

klasa 3;

klasa 4.

ATP –niezbędne do transportu aktywnego Janów wapniowych, a także do pracy ATP-azy miozynowej. ATP-aza miozynowa wykorzystuje najwięcej ATP w organizmie.

Kinaza kreatynowa fosforyluje kreatynę- powstaje fosfokreatyna bedąca niewielki źródłem ATP.

Sercaza- ATP-aza retikulum endoplazmaycznego 2A, odpowiada za wypompowywanie jonów wapniowych z włókien mięśniowych.

Układ naczyń krwionośnych

Charakter naczyń krwionośnych zależy od tego, czy są to naczynia objętościowe czy też ciśnieniowe.

Naczynie

Średnica

aorta

25 mm

tętnice

4 mm

tętniczki

20 µm

kapilary

5 µm

żyłki

20 µm

żyły

5 mm

żyła główna

20-22 mm

Budowa naczynia:

błona wewnętrzna(infima):

• śródbłonek naczyniowy,

• warstwa włókien kolagenowo-elastynowych,

• komórki subendotelialne.

błona środkowa- ograniczona blaszką sprężystą wewnętrzną i zewnętrzną zbudowaną z włókien sprężystych;

błona wewnętrzna(przydanka).

Mikrokrążenie – przebudowa narządów, odbudowa tkanek; jest to zespół naczyń:

tętniczki o średnicy 10-100 µm;

naczynia włosowate zwykłe(kapilary) o średnicy 4-10 µm oraz zatokowe(sinusoidy) o średnicy 30-40 µm;

żyłki postkapilarne i mięśniowe o średnicy 10-100 µm.

Typy przejść:

połączenie tętniczo-tętnicze(kłębuszek nerkowy);

żyła-żyła + tętniczka;

anastomozy tętniczo-żylne bezpośrednie, metaarterialne- wychodzą z nich naczynia włosowate;

Typy naczyń włosowatych:

ciągły(serce),

okienkowy(nerka),

zatokowy(wątroba).

Śródbłonek naczyniowy- 1 do 3 komórek śródbłonka, odpowiada za utrzymanie prawidłowego przebiegu krwi i nie tylko(por. skrypt).

Czynniki ryzyka śródbłonka:

nadciśnienie,

cukrzyca(mikroangiopatia cukrzycowa),

hiperlipidemia.

Wstrząs kardiogenny powoduje uszkodzenie 40% mięśnia sercowego.

Układ naczyń limfatycznych

Naczynia limfatyczne odprowadzają nadmiar płynu zawnątrznaczyniowego(chłonki) do naczyń krwionośnych, a także do węzłów chłonnych. Naczynia dysponują układem zastawek oraz włóknami mięśniowymi gładkimi umożliwiającymi transport limfy.

Cechy odróżniające od żyłek: cieniutki śródbłonek, brak erytrocytów, obecność limfocytów, zastawki.

Immunohistologia i immunohistochemia.

Onkologia i diagnostyka nowotworów bazują na immunohistologii i immunohistochemii- naukach łączących wiedzę o komórkach i tkanka z wiedzą immunologiczną.

Produkcja przeciwciała łączącego się z antygenem białkowym. Odpowiednia immunoglobulina nakrapiana jest na odpowiednio przygotowany wcześniej preparat(skrawek). Aby wzmocnić reakcje stosuje się trzy różne przeciwciała.

odpowiedź immunologiczna komórkowa- komórki układu odpornościowego wykrywamy metodami immunohistologicznymi- antygeny CD.

odpowiedź immunologiczna humoralna(przeciwciała).

Każdy nowotwór ma swój zestaw antygenów, zatem znajomość poszczególnych antygenów umożliwia diagnozę.

Odpowiedź humoralna związana jest z przeciwciałami produkowanymi przez komórki plazmatyczne.

Odpowiedź komórkowa związana jest z makrofagami, komórkami NK, limfocytami cytotoksycznymi i innymi komórkami mającymi zdolność do fagocytozy.

Systemy odpornościowe:

mechanizmy bierno-czynnej bariery immunologicznej: kwaśne pH, nabłonek wielowarstwowy rogowaciejący, lizozym, śluz w jamie nosowej;

system immunologiczny wrodzony: odpowiedź komórkowa, a więc makrofagi, komórki NK, limfocyty- gotowe do fagocytozy;

system immunologiczny adaptacyjny: przeciwciała(komórki plazmatyczne), limfocyty B i T.

Eliminacja obcych cząsteczek/komórek:

przyleganie przeciwciał (IgM-IgG), do całości przyczepia się makrofag, komórki NK-fagocytoza;

związanie się z kompleksem dopełniacza(tworzenie MAC- Membrane Attack Complex): dopełniacz to grupa białek aktywujących się wzajemnie, tworzących 9-strukturalny kompleks

białka wbudowujący się w błonę komórki bakterii- do jej wnętrza dostaje się woda i dochodzi do lizy;

obie komórki na powierzchni mają antygeny które bezpośrednio rozpoznają komórki BK i perforyna(?) – liza;

przez układy HLA I i HLA II.

Komórki nowotworowe mają zmienione antygeny błony komórkowej. Dlatego choroby nowotworowe pojawiają się często w momencie dużego obciążenia układu immunologicznego np. po przeszczepie. Komórki nowotworowe powstają cały czas, ale w normalnych warunkach układ odpornościowy z łatwością je eliminuje.

MHC – u ludzi HLA: zespół antygenów białkowych umożliwiających rozpoznanie tkanki ludzkiej i odróżnienie jej np. od świńskiej. HLA I obecny jest we wszystkich komórkach, a HLA II zawierają tylko komórki prezentujące antygen obecne w części T- zależnej układu odpornościowego. Zaliczamy tu komórki główne prezentujące antygen- jak limfocyty B i komórki dendrytyczne. Poboczne komórki prezentujące antygen(wtórne) mają aktywne antygeny HLA II tylko po pobudzeniu. Są to np.

makrofagi, komórki śródbłonka, nabłonkowe, histiocyty.

Prezentacja antygenu por. rysunek w skrypcie

Limfocyty cytotoksyczne są gotowe do reakcji- nie wymagają pobudzenia, rutynowo ,,patrolują’’

organizm. Limfocyty spoczynkowe natomiast muszą być pobudzone przez limfocyty do dziłania.

Pobudzenie makrofaga następuje po fagocytozie obcego czynnika. Makrofag prezentuje antygen komórkom(limfocytom) pomocniczym. Po pobudzeniu zachodzi też zmiana konformacyjna HLA II-

powoduje ona, że limfocyty CD4 również ulegają pobudzeniu i zaczynają wytwarzać cytokiny, głównie interleukinę IL-2 pobudzającą inne komórki. To wszystko służy wzmocnieniu(amplifikacji) przez pobudzony limfocyt CD4+, a to z kolei prowadzi do proliferacji komórek CD8+.

Ilość Kępków Peyera wzrasta w dół cewy pokarmowej, a właściwie Julita, bo w przełyku i żołądku ich nie ma(I have no idea what I’m writing).

Komórki M występujące w jelitach nie mają mikrokosmków, tylko mikrofałdki i ja komórkami limfatycznymi.

Dojrzewanie limfocytów B w szpiku kostnym:

pro-B cellpre-B cellimmature B cell

90% limfocytów ulega apoptozie juz w szpiku!!!

jeśli interakcja z testująca mezenchymalną komórką macierzy wskazuje na zbyt silnie powinowactwo APOPTOZA,

jeśli nie DOJRZAŁY LIMFOCYT B.

Dojrzewanie limfocytów T w grasicy:

muszą nabyć antygeny

x

x

wykład 8.04.2013r.

Układ pokarmowy.

Typy błony śluzowej w przewodzie pokarmowym:

• błona ochronna- jama ustna, przełyk, odbyt;

• błona wydzielnicza- żołądek.

Gruczoły przewodu pokarmowego:

• śluzowe(muc osal glands) - żołądek;

• podśluzowe(submucosal glands);

• główne(extramural glands) – wątroba i trzustka.

Błona śluzowa żołądka jest chroniona przez 300µm śluzu oraz pompy jonowe przez działaniem kwasu. Dodatkowo nigdy nie jest wydzielany HCl w czystej postaci, tylko wodór i chlor cząsteczkowy łączą się ponad powierzchnią śluzu:

wyrzucenie jonów H+ na zewnątrz przez pompę wodorowo-potasową;

uwolnienie Cl- w naczyniach krwionośnych obok cew gruczołowych, dyfuzja przez nabłonek albo droga pasażowania przez transport jonów Cl- na zewnątrz przez komórkę wydzielającą chlor.

Cechy błony śluzowej żołądka:

najmniej elementów limfoidalnych;

strefy: powierzchniowa, szyjkowa, głęboka;

trzy warstwy mięśniówki, w tym skośna;

mięśniówka okrężna najsilniej rozwinięta w obrębie zwieraczy.

CHOROBY ŻOŁĄDKA:

gastritis – 50% w następstwie pałeczki Gram (-) H. pylori;

choroba wrzodowa;

90% nowotworów żołądka- adenocarcinoma(gruczolakorak);

zespół Zollingera-Ellisona – zespół chorobowy, będący wynikiem nadmiernego wydzielania hormonu – gastryny przez guz (gastrinoma) zlokalizowany najczęściej

w dwunastnicy lub trzustce. Efektem tego jest zwiększone wydzielanie soku żołądkowego, i wzrost jego kwasowości. Występuje też szereg patologii, np. przerost błony śluzowej.

przełyk Barretta- stan zapalny dolnej części przełyku, powstały na skutek wyrzucania treści żołądkowej do przełyku. Następuje przekształcenie nabłonka wielowarstwowego

płaskiego(funkcja ochronna) w walcowaty(funkcja wydzielnicza)- powstają więc ogniska METAPLAZJI, owrzodzenia i stany zapalne wysepek nabłonka walcowatego.

Dwunastnica zobojętnia kwaśną treść żołądkową. Gruczoły Brunnera(podśluzówkowe) wydzielają:

• śluz(pH 8,8-9,3),

• lizozym,

• epidermalny czynnik wzrostu stymulujący mitozę, decydujący o odnawianiu się błony śluzowej.

W jelicie czczym i krętym gruczoły te nie występują.

Podstawowe hormony układu pokarmowego:

gastryna – nie stymuluje funkcji enzymatycznych trzustki, jedynie jej funkcje hormonalne, czyli wyspy Langerhansa;

sekretyna – zwiększa wydzielanie soku trzustkowego i uwalnianie insuliny;

cholecystokininy.

Procesy wchłaniania i przechodzenia substancji są bardzo złożone.

Nośniki dla glukozy: GLUT-1, GLUT-4, dla fruktozy GLUT-5.

GLUT-2 znajduje się od wewnątrz naczynia.

Główne receptory związane z wychwytem glukozy przez tkanki niezbędnie jej potrzebujące-GLUT-4.

W wyniku stymulacji insulinowej komórka mięśnia sercowego pobudza pęcherzyki zawierające receptory GLUT-4 do połączenia się z błoną zewnętrzną komórki. Dochodzi do zwiększenia ilości GLUT-4 w błonie i dzięki temu może wzrosnąć ilość wchłoniętej przez komórkę glukozy.

Upośledzenie tolerancji glukozy:

glikemia na czczo < 7mmol/L (126 mg/dL);

glikemia w osoczu 2h po podaniu 75mg glukozy ≥ 7,8 i < 11,1 mmol/L (200mg/dL).

Cukrzyca:

glikemia na czczo ≥ 7mmol/L (126 mg/dL);

glikemia w osoczu 2h po podaniu 75mg glukozy ???

glikemia przypadkowa 11,1 mmol/L (200mg/dL).

Wątroba:

• dopływa do niej krew tętnicza, żylna, limfa;

• odpływa z niej żółć;

• produkuje białka;

• przeprowadza detoksykacje organizmu;

• pełni funkcje rezerwuarowe.

U świni zraziki wątrobowe są wyraźne, bo występuje dużo tkanki łącznej(wiedza zapewne niezbędna do zaliczenia histologii).

Dzięki obecności naczyń zatokowych w zrazikach wątroby krew tętnicza miesza się z krwią żylną tym intensywniej, im bliżej żyły centralnej zrazika. Komórki gwiaździste przypominają ośmiornicę, jest ich niewiele, nie są ostatecznie zróżnicowane. Z patologicznego punktu widzenia natomiast ich obecność jest bardzo istotna. Przestrzenie zatokowe Dissego znajdują się pod śródbłonkiem, a komórki gwiaździste nad nim. Są m.in. rezerwuarem witaminy E. Rolą tych komórek jest zmiana charakteru po pobudzeniu np. przez czynniki toksyczne(alkohol)- przekształcają się w miofibroblasty lub fibroblasty.

Przestrzenie Dissego dobrze funkcjonują gdy są małe, cienkie, przezierne. Wtedy odkłada się w nie kolagen. Droga dyfuzji wzrasta, pogrubia się, dochodzi do reakcji immunologicznej. Substancje mające docierać z krwi do wątroby docierają do niej w małym zakresie. Nie wiem o chuj chodzi.