ETPC wyroki pilot

Nowicki M.A.: Wokó Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej

Konwencji Praw Cz owieka, wyd.4, Warszawa 2009.

12.1. Obowi zek pa stw wykonywania orzecze (art. 46)

Pa stwa maj obowi zek wykonywania, pod nadzorem Komitetu Mi

nistrów

Rady

Europy, ostatecznych orzecze Trybuna u we wszystkich sprawach, w których s stron

(art. 46 konwencji). Orzeczenia, chocia maj charakter w istocie

deklaratoryjny

, s

jednak obowi zuj ce

. Ich moc jest wzgl dna, bo formalnie nie dzia aj

ł ą erga omnes.

Trzeba jednak podkre li , e

ś ć ż -

poza rozstrzygni ciem w konkretnej sprawie

- wyra a

ż j

wa ne pogl dy dotycz ce zgodno ci okre lonego prawa lub praktyki z konwencj .

ą Nic nie

stoi na przeszkodzie, aby

wtedy nie tylko skarżący, ale równie inne osoby mog y

podnie przed

ść

organami krajowymi argumenty wynikaj ce z interpretacji konwencji przez

Trybuna . Wyni

ka z tego autorytet jego orzecze we wszystkich pa stwach konwencji, a

nie tylko w pa stwach, przeciwko którym wydano konkretne orzecze

nie (autorytet rzeczy

zinterpretowanej).

Na przyk ad w brytyjskiej usta

wie o prawach cz owieka z 9 listopada

1998 r., b d cej prawn podsta

ę ą

w inkorporacji konwencji do tamtejszego systemu

prawnego, istnieje wyra ny zapis zobowi zuj cy s dy do uwzgl dniania orzecznictwa or

ganów strasburskich.

W orzeczeniu Scozzari i Giunta przeciwko W ochom

Wielka Izba podsumowa a

obowi zek pa stwa podj cia rodków o charakterze ogólnym, aby zapobiec dalszym

naruszeniom

oraz rodków indywidualnych

majacych naprawi skutki naruszenia

, do

którego dosz o

ł wobec skar

żą

go w konkretnej sprawie. Stwierdzi a, e na podstawie art.

46 konwencji Wysokie Uk adaj ce si Strony zobowi za y si podporz dkowa osta

tecznym wyrokom Trybuna u w ka dej sprawie, w której by y stronami. Nadzór nad ich

egzekucj nale y do

Komitetu Ministrów. Z tego wynika m.in., e wyrok, w którym

Trybuna stwierdza naruszenie, nak ada na oskar one pa stwo obowi zek prawny nie tylko

zap aty osobom zainte

resowanym sum zas dzonych jako s uszne zado uczynienie, ale

ść

równie wyboru, pod nadz

orem Komitetu Ministrów, rodków ogólnych lub, w ra

zie

potrzeby, indywidualnych, które maj by przyj te w krajowym

systemie prawnym, aby

zaprzesta naruszenia stwierdzonego przez Trybuna

ł i naprawi w miar mo liwo ci jego

skutki

. Poza tym, z zastrze e

ż niem monitoringu Komitetu Ministrów, pa stwo ma swobod

wyboru rodków, w drodze których zdecydowane jest spe ni swój obowi zek prawny na

ł ć

podstawie art. 46 konwencji.

rodki

te musz jednak

by zgodne z wnios

kami

wynikaj cymi z wyroku Trybuna u

Ostateczny wyrok Trybuna u przekazywany jest Komitetowi Mini

strów, który

zwraca si do pa stwa o poinformowanie go o podj tych kro

kach zmierzaj cych do zap aty

sum zas dzonych w wyroku jako s uszne zado uczynienie oraz kosztów

ść

i wydatków, a

tak e indywidualnyc

h lub ogólnych rodków, które pa stwo

musi podj , aby mo na by o

ąć

uzna , e spe ni o swój obowi zek prawny wykonania wyroku. Przy wykonywaniu tej

ć ż

ł ł

funkcji Komitetowi Ministrów pomaga specjalna jednostka w Sekretariacie Rady Europy:
Departament Wykonania Wyroków Europejskiego Trybuna u Praw Cz owieka.

Pa stwo odpowiedzialne za naruszenie zobowi za wynikaj cych z prawa

mi dzynarodowego ma obowi zek

- zgodnie z jego ogólnymi zasadami - podj

wszelkie

ąć

niezb dne kroki, aby wyeliminowa skutki konkretnego narus

zenia i przywróci w miar

Zob. orzeczenie Marckx v. Belgia z 13 czerwca 1979 r., A. 31, § 58; decyzja Lyons i inni v. Wielka

Brytania z 8 lipca 2003 r., Izba (Sekcja IV), skarga nr 15227/03; decyzja Kr m

ć ai

i inni v. Czechy z 30

marca 2004 r., Izba (Sekcja 11), skarga nr 69190/Ol .

Zob. mutatis mutandis, orzeczenie Papamichalopoulos i inni v. Grecja (art. 50) z 31 pa dziernika

1995 r., A. 330-B, s. 58-59, § 34.

Orzeczenie z 13 lipca 2000 r., Wielka Izba, skarga nr 39221/98 i 41963/98, § 249.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

mo liwo ci sytuacj

ę odpowiadaj c tej,

ą ą

w jakiej pokrzywdzony znajdowa by si , gdyby nie

dosz o do naruszenia

W zale no ci

od rodzaju sprawy pa stwo mo e

ż np.

uchyli decyzj o aresztowaniu

lub wydaleniu, u askawi , przyzna odsz

kodowanie pieni

ne. Trybuna potwierdzi jednak

ęż

zasad , zgodnie z któr

ą pa stwo za

chowuje swobod , pod kontrol Komitetu

Ministrów, wyboru rodków wype nienia

swego obowi zku prawnego wynikaj cego z

art. 46 konwencji, z zastrze eniem e s one zgodne z

wnioskami zawartymi w wyroku

Trybuna u

. Du a

swoboda wyboru przez pa stwo jest w praktyce je

dynie

teoretyczna,

bo wybór taki jest zwykle ograniczony i uzale niony

od natury

stwierdzonego naruszenia.

W zwi zku z tym w pewnych sytuacjach

Trybuna sam mo e

ż wskazywa pa stwu

na potrzeb podj cia okre lonych kroków, które uwa a za najbardziej

odpowiednie

. Po raz pierwszy skorzysta on z tej mo liwo ci w 2004 r.,

stwierdzaj c w dwóch odr bnych sprawach:

Assanidze przeciwko Gruzji i Ilascu i inni

przeciwko Mo dawii

i Rosji, e pa stwo powinno zwolni z aresztu skar

cych,

żą

którzy byli w nim przetrzymywani arbitralnie

. W reakcji na przyj t 12 maja 2004 r.

ę ą

rezolucj Komitetu Ministrów

Rec (2004)3 o wyrokach wskazuj cych na istnienie

zasadniczego problemu systemowego

(on judgments revealing an underlying

systemic problem), Trybuna zacz bardziej wyra nie wskazywa problemy

ął

systemowe wynikaj ce ze stwierdzonego w wyroku naruszenia oraz okre la wyma

ś ć

gane w takiej sytuacji rodki do podj cia na poziomie krajow

ym. […]

Sytuacje, w których ród em naruszenia jest prawomocny wyrok s du, rodz

szczególne problemy

. Przywrócenie stanu poprzedniego wymaga wtedy wznowienia

prawomocnie zako czonego post powania, w którym

doszlo do naruszenia. Konwencja nie

naklada jednak wyra nie takiego obowi zku. Mo na zetkn si z opiniami, e wi za oby

ąć

si to z powa

żnym ograniczeniem zasady res iudicata (powagi rzeczy os dzonej) oraz

zachwianiem (na dlugo) poczucia pewno ci prawnej, tym bardziej

e Try

buna w

Strasburgu wydaje orzeczenie zwykle po kilku latach od uprawomocnienia si wyroku s du

krajowego. Z drugiej strony jednak w wielu wypadkach sama zap ata zado uczynienia nie

ść

wystarcza, zwlaszcza je li wyrok s du krajowego uznany za sprzeczny z konwencj nadal

wywoluje negatywne skutki, np. gdy na jego podstawie skazany odbywa kar wieloletniego

wi zienia.

W krajowych systemach prawnych powinny istnie odpowiednie

rod

pozwalaj ce w zadowalaj cy sposób wykonywa orzeczenia

Trybunalu

. W coraz

wi kszej liczbie pa stw pojawiaj

si specyficzne instrumen

ty prawne pozwalaj ce w

takich wypadkach uchyli lub zmieni wyrok s dowy.

[…]

W Norwegii art. 391 ust. 2 k.p.k. przewiduje mo liwo wznowienia post powania na

ść

wniosek skazanego, je li oka e si , e wyrok s du wy

ę ż

dano bezpo red

nio lub po rednio

przy zastosowaniu interpretacji prawa mi dzynarodowego ró ni cej si

ż ą

ę od przyj tej przez

trybuna mi dzy

narodowy w takich samych okoliczno ciach

i obowi zuj cej Norwegi .

Orzeczenie Comingeresoll SA v. Portugalia z 6 kwietnia 2000 r., Wielka Izba, skarga nr 35382/97, §

29. Zob. równie orzeczenie

Giuseppina i Orestina Procaccini v. W ochy z 29

marca 2006 r., Wielka

Izba, skarga nr 65075/01, § 123; Sejdovic v. W ochy z I

marca 2006 r., Wielka [zba, skarga nr 56581

/00, § 127, Assanidzé v. Gruzja z 8 kwietnia 2004 r., Wielka Izba, skarga nr 71503/O l , § 198; I la5cu
i inni v. Mo dawia

i Rosja z 8 lipca 2004 r., Wielka Izba, skarga nr 48787/99, § 487.

Orzeczenie Scozzari i Giunta v. W ochy,

§ 249, decyzja Lyons i inni v. Wielka Brytania, s. 431.

Orzeczenie z 8 kwietnia 2004 r., Wielka Izba, skarga nr 71503/O1, § 202; zob. równie orzeczenie

Tekin

Yildiz v. Turcja z 10 listopada 2005 r., Izba (Sekcja III), skarga nr 22913/04; Nikoghosyan v. Armenia z 6
grudnia 2007 r., Izba (Sekcja III), skarga nr 11724/04; Mehmet i Suna Yigit v. Turcja z 17 lipca 2007 r.,
Izba (Sekcja II), skarga nr 52658/99; orzeczenie Ilascu i inni v. Mo dawia

i Rosja.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

Warunkiem jest uznanie, e przy jego prawid owej interpretacji wyro

k by by odmienny.

Podobne zasady stosuje si w procedurze cywilnej (art. 407 ust. 7

k.p.c.).

Z kolei w Danii skazany mo e wnie o wznowienie post powania kar

ść

nego na

podstawie art. 977 ust. 3 k.p.k.,

m.in

. gdy szczególne okoliczno ci w sposób przekonuj cy

wskazuj na niew a ciw ocen dowodów. Wnio

ł ś

ski takie rozpatruje specjalny s d

apelacyjny. W sprawach cywilnych S d Najwy szy mo e wznowi post powanie (na

wniosek), gdy przemawiaj za tym okoliczno ci, ale tylko w sprawach rozp

atrywanych

wcze niej przez ten sam s d. Podobnie jest w sprawach administracyjnych.

W Hiszpanii, we wszystkich kategoriach spraw, wykonanie wyroku uznanego za

sprzeczny z konwencj uwa ane jest za naruszenie porz d

ą ku konstytucyjnego. O

wznowieniu orzeka Trybuna Konstytucyjny na wniosek strony

W polskim kodeksie post powania karnego

znajduje si art. 540

§ 3

przewiduj cy wznowienie post powania na korzy

oskar onego, gdy potrzeba taka

ść

wynika z rozstrzygni cia organu mi dzynarodowego dzia

aj cego na moc

ł ą

y umowy

mi dzynarodowej ratyfikowanej przez Polsk . W uzasadnieniu projektu wyra nie

podkre lono,

e rozwi zanie to po

dyktowane jest konieczno ci uwzgl dnienia

ś ą

zobowi za wynikaj cych z ratyfikacji przez Polsk umów mi dzynarodowych. Nadal

nie ma jednak podobnego przepisu w post powaniu cywilnym

ani administracyjnym.

Mimo wielu dyskusji i inicjatyw w tym zakresie, m.in. Rzecznika Praw
Obywatelskich, stan prawny we wspomnianych dziedzinach na razie nie uleg

zmianie. Mo e to rodzi

powa ne problemy zwi zane z wykony

waniem wyroków

Trybuna u w tych kategoriach spraw. wiadczy o tym

np. sprawa Podbielski i P.P.U.

Polpure przeciwko Polsce, w której Trybuna 26 lipca 2005 r.

uzna , e nast pi o

ł ż

ą ł

naruszenie prawa dost pu do s du (art.

6 ust. 1) z powodu niewspó miernie wysokiej

op aty s dowej

od apelacji w procesie cywilnym. Rozpatruj c skarg o wznowienie

post powania na tej podstawie, S d Najwy szy stwierdzi jednoznacznie, e „nie

oznacza to, i korzystny dla skar

cego wyrok Trybun

żą

a u mo e by podstaw takiej

skargi

bo okoliczno

ta nie zosta a wymieniona w art. 401 pkt 1 12 k.p.c.

ść

konsekwencji wspomniany wyrok w sprawie Podbielski i P.P.U. pozostaje nadal
niewykonany.

Przyjmuje si , e

ponad 80% pa stw cz onkowskich

przewiduje możliwo

ść

wznowienia post powania karnego ze wzgl du na korzystny dla skazanego wyrok

Trybuna u Praw Cz owieka.

W oko o po owie pa stw konwencji

mo na to uczyni

tak e w sprawach cywilnych

i administracyjnych. Warto podkre li , e cz

pa stw

ś ć ż

ęść

cz onko

wskich wprowadzila tak mo liwo

bez bezpo redniego zwi zku z

ść

jakimkolwiek wyrokiem Trybuna u:

w dotycz cych ich sprawach.

W niektórych wypadkach jedynym sposobem w a ciwego wykonania orzeczenia jest

ł ś

jednak zmiana prawa. Gdy do tego nie dojdzie, pa stwo n

ara a si na kolejne orzeczenia

stwierdzaj ce jego naruszenie. Tak by o

np. w sprawie Vermeire przeciwko Belgii

która by a nast pstwem oci

ągania si przez Belgi ze zmianami prawnymi usuwaj cymi

dyskryminacj dzieci pozama e skich. Nale a o ich dokona

łż ń

ż ł

znacznie wcze niej, w

rezultacie orzeczenia w sprawie Marckx

Pogl d wyra ony przez Trybuna Konstytucyjny przy rozpatrywaniu wniosku o wznowienie w sprawie

Barber , Messegué

i Jabardo, w której Trybuna Praw Cz owieka

Izba (Sekcja IV), skarga nr 39199/98.

Postanowienie nr VCO 16/OS z 19 pa dziernika 2005 r.

Zob. glosa prof. Ewy

towskiej,

Łę

Korzvstny dla skar qcego wyrok ETPC

-jako podstawa skargi o

wznowienie post powania,

Europ jski

Przegl d S dowy 2006, nr l, s. 45

-47.

Orzeczenie z 29 listopada 1991 r., A. 214-C; rezolucja Komitetu Ministrów DH (94)3 z 6 stycznia 1994 r.

Orzeczenie z 13 czerwca 1979 r., A. 31.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

Na skutek orzecze Trybuna u nast pi o wiele zmian przepisów praw

ą ł

nych w ró nych

krajach. Na przyk ad po sprawie

Huber przeciwko Szwajcarii

w 1991, r. zmieniono

cz ciowo kodeks post powani

ęś

a karnego kantonu Zurych (z moc

ą od 1 lipca 1992 r.), w

wyniku czego s d, a nie pro

kurator, sta si w a ciwy do stosowania tymczasowego

ł ś

aresztowania

. […] W rezultacie orzeczenia w sprawie Sigurjónsson przeciwko Islandii z

30 czerwca 1993 r. zniesiono warunek przynale no ci do konkretnego zwi zku

zawodowego jako podstawy przyznania licencji taksówkarza. Z irlandzkiej ustawy karnej
o przest pstwach seksualnych z 1993 r. skre lono przest pstwo dobrowolnych intymnych

aktów homoseksualnych mi dzy m

czyznam

ęż

i w wieku powy ej 17

lat

. Powodem by y

wnioski z orzeczenia Trybuna u w sprawie

Norris

Od d u szego czasu Turcja uchyla a si

ł ż

ę od wykonania orzeczenia w sprawie Loizidou,

podwa aj c zarówno rozstrzygni cie merytorycz

ż ą

ne, jak i obowi zek zap aty

zado

ucz

ść

ynienia. 18 grudnia 1996 r. Trybuna orzek , e Turcja jest odpowiedzialna

ł ż

- na

podstawie art. 1 protoko u nr 1

- za faktyczne wyw aszczenie po wojnie 1974 r. mienia

cypryjskiej Greczynki po o onego w pó nocnej, okupowanej cz ci Cypru

ł ż

ęś

, a nast pnie

28 lipca 1998 r.

zas dzi na jej rzecz 300

tys. lirów cypryjskich jako zado uczynienie za

ść

szkody materialne i 20 tys. lirów tytu em za

do uczynienia za krzywd moraln oraz ponad

ść

137 tys. lirów jako zwrot kosztów i wydatków.

W rezolucji (interim) z 6 pa dzi

ernika 1999 r. (DH (99)680) Komitet Ministrów zwróci

uwag , e Turcja o wiadczy a, i sumy do zap aty wy

ę ż

nikaj ce z orzeczenia Trybuna u

mog by przekazane skar

cej wy cz

żą

łą

nie w ramach globalnego rozwi zania problemów

zwi zanych z prawem w asno ci na Cy

prze. Takiego sposobu zap aty nie mo na jednak

uzna za zgodny ze zobowi zaniami wynikaj cymi z orzeczenia Trybuna u. Komi

tet

wezwa Turcj do zmiany postawy

i podporz dkowania si wymogom konwencji. 24 lipca

2000 r. wyda w tej sprawie kolejn rezolucj

ę (DH (2000)105), w której stwierdzi , e

ł ż

odmowa Turcji wskazuje na jaskrawe lekcewa enie jej zobowi za mi dzynarodowych

jako strony konwencji i cz onka Rady Europy. Trwa o to do 2 grudnia 2003 r., kiedy rz d

turecki zdecydowa si zap aci skar

cej wymaga

żą

n sum

ę zado uczynienia

ść

[…]

12.2. Procedura wyroku pilota owego

Potrzeba

poszukiwania

pilnych

rozwi za

umo liwiaj cych

uspraw

nienie

dzia alno ci

orzeczniczej Trybuna u oraz wi ksz skuteczno

jego wyroków

ść

i wp yw

na popraw stanu praw cz owieka w

pa stwach Rady Europy, zw aszcza w sprawach,

w których ujawniono powa ne defekty systemowe

lub strukturalne rodz ce

powtarzaj ce si naruszenia na du

skal

żą

, doprowadzi a do stopniowej zmiany

sposobu podej cia Trybuna u do

swojej roli w kontek cie wynikaj

cego z art. 46

konwencji obowi zku pa stwa wykonania

- pod kontrol Komitetu Ministrów

ostatecznego orzeczenia w sprawie, w której by o ono stron .

Mo na uzna , e

ć ż

pierwszy krok

w nowym kierunku zrobiono w 1999 r. przy

okazji rozpatrywania kolejnej grupy skarg przeciwko W ochom do

tycz cych

Orzeczenie z 23 pa dziernika 1990 r., A. 188.

Rezolucja DH (91)40.

Rezolucja DH (93)62.

Orzeczenie z 26 pa .dziernika

1988 r., A. 142.

RJD 1996-V1.

RJD 1998-IV.

Rezolucja Res DH (2003)190.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

chronicznego

problemu

przewlek o ci

post powa

s dowych,

zw aszcza

ł ś

cywilnych

. Od wielu lat Strasburg zasypywany jest tego rodzaju skargami z W och. W

Trybunale, a wcze niej w Komisji istnia y specjalne przyspieszone p

rocedury ich

rozpatrywania, powo ano zespo y prawników zajmuj cych si wy cznie tymi

łą

sprawami. Powtarzane przez lata przez w adze w oskie deklaracje

i obietnice

wysi ków maj cych polepszy sytua

cj nie dawa y jednak widocznych rezultatów.

Sprawy nadal toczy y si tam niedopuszczalnie d ugo, cz sto tak d ugo, e wyrok

s dowy nie mia ju w a ciwie adnego

ł ś

sensu. Wreszcie w orzeczeniu w sprawie

Bottazzi

i w czterech innych podobnych sprawach Trybuna stwierdzi , e cz sto

ł ż

tliwo

wyroków Trybuna u

ść

i rezolucji Komitetu Ministrów wskazuje na

nagromadzenie identycznych naruszeń-wystarczaj co licznych, aby nie uwa a ich za

ż ć

izolowane incydenty - wiadcz cych o utrzymywaniu si sytuacji, której dotychczas

nie zaradzono i od której strony nie maj kra

jowego rodk

a odwo awczego. Trybuna

stwierdzi , e ,to nagromadze

ł ż

nie narusze stanowi praktyk niezgodn z

konwencją

Kilka lat pó niej, w orzeczeniu

Broniowski przeciwko Polsce

dotycz cym zgodno ci

z konwencj sytuacji prawnej dotykaj cej du ej licz

by osób (ok. 80 tys.) pokrzywdzonych

brakiem odpowiednich rozwi za zwi zanych z

tzw. mieniem zabu a skim, Trybuna

ż ń

poszed znacznie da

lej. Uzna , e w razie stwierdzenia naruszenia konwencji

ł ż

pa stwo ma

obowi zek nie tylko

zap aty

sumy przyznanej jako s uszne zado u

ść czynienie, ale

podj cia w swoim systemie prawnym

- pod kontrol Komitetu Mini

strów -

odpowiednich rodków o charakterze ogólnym lub indywidual

nym, prowadz cych

do usuni cia naruszenia

i naprawienia w miar mo

żliwo ci jego

skutków

. Trybuna

stwierdzi w

tej sprawie po raz pierwszy naruszenie systemowe konwencji. Okre li

ś ł

tym terminem sytuacj

ę wskazuj c na

ą ą

istnienie w krajowym porz dku prawnym

braku, w

którego rezultacie ca a kategoria osób zosta a pozbawiona lub jest nadal pozbawiona

praw i wolno ci na

podstawie konwencji

, a stwierdzone w indywidualnej sprawie

niedostatki prawa i praktyki krajowej mog prowadzi do wielu kolejnych uzasadnionych

skarg do Trybuna u.

W sprawie Broniowski ród em naruszenia by rozleg y problem wyni

kaj cy ze z ego

funkcjonowania prawa i praktyki administracyjnej, który dotkn

ął i nadal móg dotyka du

żą

liczb osób. Zdaniem Trybuna u pa

ństwo, w drodze odpowiednich rodków prawnych

praktyki administracyjnej, mia o obowi zek zapewni gwarancje prawa w asno ci równie

wszystkim pozosta ym osobom zg aszaj cym podobne roszczenia lub za

pewni im

równowa ny sposób naprawienia narusze , zgodny z zasada

mi ochrony prawa w asno ci na

podstawie art. 1 protoko u nr 1. Wynika

o z tego, e

Trybuna wymaga

ł od pa stwa

podj cia

rodków

o charakterze ogólnym uwzgl dniaj cych osoby dotkni te

ujawnionym defektem systemowym i prowadz cych do jego usuni cia.

Stwierdzi

równie , e rodki

ż ż

te musz zapewnia rozwi zania oferuj ce osobom nim dotkni

ętym

naprawienie naruszenia. W razie potrzeby musz by podj te z moc

ą wsteczną

Ten sposób rozpatrywania przez Trybuna spraw dotycz cych proble

mów systemowych

lub strukturalnych istniej cych w krajowym porz dku

prawnym zosta nazwany

„procedur wyroku

pilota owego

Za przyj ciem takiej procedur

y przemawia o

Orzeczenia w pi ciu sprawach przeciwko

Wlochom: Bottazzi A.P., Di Mauro, A.L.M. i Ferrari z 28 lipca

1999 r., Wielka Izba, skargi nr 34884/97 i inne. § 22.

Orzeczenie z 22 czerwca 2004 r., Wielka Izba, skarga nr 31443/96, § 92.

Orzeczenie Broniowski v. Polska (ugoda) z 28 wrze nia 2005 r., Wielka Izba, skar

ga nr 31443/96, § 34-

35.

Zob. np. stanowisko Trybuna u dotycz ce propozycji reformy Europejskiej Kon

wencji Praw Cz owieka

innych rodków wymienionych w raporcie Steering Committee for Human Rights z 4 kwietnia 2003 r.

(CDDH (2003)006), ostateczne, przyj te jedno

my lnie przez Tr

ybuna 12 wrze nia 2003 r. podczas 43.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

przede wszystkim

rosn ce zagro

enie systemu konwencji

i brak mo liwo ci rozpatrzenia

przez Trybuna ci gle rosn cej liczby skarg, która w du ym stopniu wynika w a nie z na

ł ś

p ywu powtarzaj cych si skarg dotycz cych tych samych nierozwi za

nych problemów

strukturalnych lub systemowych

Zakwalifikowanie sprawy przez Trybuna do „procedury wyroku pi

lota owego"

ma u atwi

jak najszybsze i najskuteczniejsze naprawienie w krajowym systemie prawnym

dysfunkcji wp ywaj cej na ochron wcho

dz cego w

gr prawa konwencji. Jednym z

istotnych czynników, który wp yn na przyj cie przez Trybuna tego nowego sposobu

ął

rozpatrywania spraw by o rosn ce zagro enie dla systemu konwencji wynikaj ce z du ej

liczby powtarzaj cych si spraw maj cych ród o

m.in. w tych samych problemach

strukturalnych lub systemowych. Procedura wyroku pilota owego

ma przede wszystkim

pomóc pa stwom

w wype nieniu ich roli w systemie konwencji przez rozwi zywanie

takich problemów w kraju i zapewnienie pokrzywdzonym szybszej naprawy naruszenia.

Trybuna uzna , e zasady ustalone w orzeczeniu

ł ż

Broniowski mia y zastosowanie

równie

ż w sprawie Hutten-Czapska przeciwko Polsce

. Zwróci uwag , e dzia anie

ę ż

systemu czynszów kontrolowanych, którego dotyczy a skarga, mog o potencjalnie wp ywa

na sytuacj nawet wi k

ę szej liczby osób ni w tej pierwszej sprawie (ok. 100

tys. w a cicieli

ł ś

i od 600 do 900 tys. najemców). Trybuna stwierdzi istnienie braku w usta

wodawstwie

rnieszkaniowym

polegaj cego na

wprowadzeniu ograni

cze wzrostu

czynszów

uniemo liwiaj cych w a cicielom pobieranie go w wysoko ci pozostaj cej w rozs dnej

ł ś

proporcji do ogólnych kosztów utrzymania nieruchomo ci.

Uzasadniaj c decyzj o obj ciu procedur wyroku pilota owego wy ej wymienionej

sprawy, Trybuna zwróci uwag , e liczba sp

ę ż

raw tocz cych

si w Strasburgu na tle tego

problemu by a stosunkowo niewielka (kilka

na cie, w ród nich jedna wniesiona przez

ok. 200 wla cicieli).

„Sytuacja systemowa" uzasadniaj ca procedur wyroku

pilota owego nie

musi jednak wi za si lub by oparta

na okre lonej du ej

liczbie tocz cych si ju podobnych skarg. Wa ny jest potencjalny

naplyw

przyszlych skarg.

Chodzi o to, aby zapobiec gromadzeniu si na wokandzie

Trybunalu powtarzaj cych si spraw

, które utrudnia w a ciwe zajmowanie si

ł ś

innymi, czasami powa nymi skargami

W procedurze wyroku pilota owego Trybuna przestaje koncentro

wa si

cznie na skardze indywidualnej, a coraz wi ksze znaczenie zaczynaj mie

łą

problemy systemowe „ze wzgl du na skuteczne funkcjo

nowanie systemu

konwencji"

Równie w tej

proc durze

pa stwo za

chowuje jednak swobod

okre lenia najodpowiedniejszego sposobu na

prawy sytuacji.

Po podj ciu przez

Trybunal decyzji o rozpatrzeniu sprawy w procedurze

wyroku pilota owego, post powanie dotycz ce wszystkich podobnych skarg

wniesionych do Trybunalu przeciwko temu samego pa stwu, w tym równie

skarg wniesionych ju w toku tej procedury, ulega zawieszeniu do czasu przyj cia

przez pa stwo

rodków o charakterze ogólnym obej

muj cych wszystkich

pokrzywdzonych

sytuacj uznan w wyro

ku pilota owym za problem strukturalny lub

systemowy oznaczaj cy naruszenie konwencji.

Po przyj ciu do wiadomo ci, e

pa stwo podj o odpowiednie rodki, Trybuna postanawia skre li

ęł

ś ć te skargi z

listy

na podstawie art. 37 ust. 1 lit. b konwencji, uznaj c,

ą e spór zosta ju

plenarnej sesji administracyjnej, § 43-46; oraz odpowied Trybuna u na

CDDH Interim Activity Report,

przygotowan 2 lutego 2004 r. w wyniku 46. plenarnej sesji administracyjnej,

§ 37.

Orzeczenie Broniowski v. Polska, § 35.

Orzeczenie z 19 czerwca 2006 r., Wielka lzba, skarga nr 35014/97, § 231-239.

Orzeczenie Hutten-Czapska v. Polska, § 231-239.

Orzeczenie Broniowski v. Polska (ugoda), § 36.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

rozstrzygni ty

. Decyzje w zwi zku ze skargami

Wolkenberg i inni oraz Witkowska-

Tobo a,

obie przeciwko Polsce, byly pierwszymi wydanymi w sprawach rodz cych

problem systemowy, który by przedmiotem rozstrzygni cia w wyroku pilota owym w

sprawie Broniowski

. W lad za nimi 12 grudnia 2007 r.

Trybunal wyda 40

kolejnych podobnych decyzji, a do ko ca czerwca 2008 r. dalszych 69. Wcze niej na

li cie spraw do rozpatrzenia przez

Trybuna

ł znajdowa o si ponad 200 spraw tego

rodzaju. […]

14. Sprawy polskie
Polska ratyfikowa a Europejsk Konwencj Praw Cz owieka 19 stycz

nia 1993 r., a od

1 maja tego samego roku Europejska Komisja Praw Cz owieka w Strasburgu

(rozwi zana z dniem 31 pa dziernika 1999 r.) mog a rozpatrywa skargi na w adze

polskie zwi zane z naruszeniami konwencji.

Jednak listy ze skargami z Polski przychodzi y do Strasburga ju znacz

nie wcze niej.

przyst pieniu Polski do konwencji liczba skarg szybko ros a. W 1996 r. by o ich ju 1127,

w 1999 r. - 2898, w 2001 r. - 3361, a w 2004 r. - 5795. Pó niej jednak roczne liczby

nap ywaj cych skarg za

cz y spada : w 2005 r. by o ich 4563, w 2006 r.

ęł

- 3975, chocia w

2007 r. znów pojawi o si ich nieco wi cej

- 4211 (przekazanych do rozpatrzenia - 3319, co

stanowi 4% wszystkich spraw wniesionych do Trybunatu w tym okresie). Od pocz tku

dzia alno ci nowego Trybuna u do ko ca 2007 r. do rozpatrzenia przez s dziów zosta o

przekazanych 27 988 skarg przeciwko w adzom polskim. Pod wzgl dem ich liczby Polska

przez ca y czas jest jednym z pa stw

przoduj cych w ród sygnatariuszy konwencji.

Ogromna wi kszo rozpatrzonych polskich skarg zosta a jednak z ró

ść

żnych powodów

odrzucona (do ko ca 2007 r.

- ponad 25 000).

Powodem by o g ównie to, e dotyczy y one faktów, które nie mia y nic wspólnego z

prawami i wolno ciami zagwarantowanymi w konwen

cji. Wiele osób odwo ywa o si

ę od

niesprawiedliwych w ich mniemaniu wyroków s dowych, nie wiedz c

ą - co nale y mocno

podkre li

ś ć - e or

ganów w Strasburgu nie mo na myli z kolejn instancj odwo awcz . W

wielu sprawach pokrzywdzeni nie wykorzystali dost pnych krajowych rodków prawnych

albo te przekroczyli sze ciomiesi czny termin do z o enia skargi. Znaczna cz

skarg

ł ż

ęść

zosta a odrzucona, poniewa by y oczywi cie bezpodstawne.

Wed ug stanu na koniec kwietnia 2008

r. przeciwko Polsce toczy o si 3600 spraw

(najwi cej: przeciwko Rosji

- 22 000). By o to 8% wszyst

kich tocz cych si spraw.

Wyroki Trybuna u w sprawach przeciwko Polsce (do ko ca 2007 r.

- 489

, w tym 32

w sprawach zako czonych ugod ) dotycz przede wszy

stkim nadmiernej d u

ł go ci

post powa s dowych, w sprawach cywilnych

ń ą

i karnych (245 wyroków) oraz d ugo ci

innych kwestii na tle stosowania tymczasowego aresztowania (155 wyroków).

Poza tym wyroki dotyczy y

m.in.: poni aj cego traktowania przez stra nikó

ż ą

wi ziennych

i policj , braku równo ci broni w post powaniu karnym przed s dem

odwo awczym, prawa do skutecznego

rodka praw

nego w zwi zku z zarzutem

przewlek o ci post powania, nadmiernej wy

ł ś

soko ci wpisów s dowych

i innych kosztów

ograniczaj cych prawo

dost pu do s du, zwlekania ze zwrotem w a cicielowi jego mienia,

ł ś

skazania za obraz stra ników miejskich, odmowy zarejestrowania tytu ów praso

wych,

odmowy zarejestrowania stowarzyszenia mniejszo ci uznaj cej si za narodow , braku

w a ciwych odszkodowa

ł ś

ń za tzw. mienie zaburzańskie, braku odpowiedniej ochrony

praw w a cicieli kamienic czynszo

ł ś

wych oraz braku prawa do s du w sprawach

rozpatrywanych przez izby morskie i Fundacj

ę „Polsko-Niemieckie Pojednanie".

Wolkenber i inni v. Polska z 4 grudnia 2007 r., Izba (Sekcja IV), skarga nr 50003/99; decyzja Genowefa

Witkowska-Tobo a

ł v. Polska z 4 grudnia 2007 r., skarga nr 11208/02.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

Trybuna stwierdzi równie naruszenie konwenc

ji z powodu nieefektywnego ledztwa

dotycz cego

mierci chorej w szpitalu, a tak e braku odpowiednich

rodków

prawnych w sytuacji odmowy dokonania legalnej aborcji, braku zabezpiecze

rzetelnego post powania w sprawach lustracyjnych, braku odpo

wiednich gwarancji

prawnych korzystania z wolno ci zgromadzania si , rozmaitych narusze wolno ci

s owa. W sprawie

Broniowski przeciwko Polsce dotycz cej

tzw. mienia

zabu a skiego Wielka Izba Trybuna u wy

ż ń

da a pierwsze orzeczenie o charakterze

pilota owym

.[…] Kolejne takie orzeczenie zosta o wydane przez Wielk Izb w

sprawie Hutten-Czapska

Niezale nie

od tych wyroków ogromna liczba skarg nap ywaj cych do Strasburga z

Polski, a zw aszcza liczba skarg z miejsca odrzucanych oraz stosunkowo ma y odsetek

spraw dopuszczanych do merytorycznego rozpatrzenia, pokazuj wyra nie, e Polacy

nadal zbyt atwo decyduj si zwraca do Trybuna u. St d ogromna liczba skarg

zupe nie niepotrzeb

nych i bezpodstawnych. W dalszym ci gu za ma o, chocia wi cej

ni we wcze niejszym okresi

e, jest spraw z uzasadnionymi zarzutami, dotyczących

aktualnych i istotnych kwestii o charakterze ogólnym zwi zanych z prawem polskim

praktyk , zas uguj cych na rozpatrzenie przez s d mi dzynarodowy.

Orzeczenie z 19 czerwca 2006 r., Wielka Izba, skarga nr 35014/97.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
RE i ETPC wiadomosci ogolne
pilot a grupa
25 Pilot, Mechanizmy prowadzace do zroznicowania genetycznego miedzy populacjami w obrebie gatunku (
pilot rpe433
Pedersen Bente Raija ze śnieżnej krainy 10 Wyroki losu
Pilot wycieczek 511301
Zmiany więcej z wakacji poza UE, Pilot wycieczek
Malaria, Pilot wycieczek
Wycieczki autokarowe, Pilot wycieczek
Pilot niezłomny, Żołnierze Wyklęci, Żołnierze Wyklęci , WIN , NSZ
egz pilotów 15 i 16 06 2009(2), pilot wycieczek
Struktura władzy RP, Pilot wycieczek
airline pilot scab list 2004
Wyjazdy służbowe- delegacje, Pilot wycieczek
MNIEJSZOŚCI NARODOWE(1), Pilot wycieczek
Pilot wycieczek, Pilot wycieczek
Rozporządzenie ministra finansów, Pilot wycieczek
Ubezpieczenia turystyczne i ich rodzaje, Pilot wycieczek

więcej podobnych podstron