1

MINISTERSTWO GOSPODARKI, PRACY

I POLITYKI SPOŁECZNEJ

BEZPOŚREDNIE INWESTYCJE

ZAGRANICZNE W POLSCE

WEDŁUG STANU

NA KONIEC 2002 ROKU

DEPARTAMENT ANALIZ
I PROGNOZ EKONOMICZNYCH

Warszawa, maj 2003 r.

2

SPIS TRESCI

Synteza ...................................................................................... str. 3

1. Rola inwestycji zagranicznych w gospodarce polskiej ........... str. 4

2. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce w 2002 r. .... str. 7

2.1. Wielkość inwestycji zagranicznych ................................. str. 7

2.1. BIZ wg krajów pochodzenia kapitału .............................. str. 12

3. Struktura sektorowa inwestycji zagranicznych........................ str. 15

3.1. W 2002 roku ................................................................... str. 15

3.2. Pod względem skumulowanej wartości .......................... str. 16

4. Najwięksi indywidualni inwestorzy ......................................... str. 20

4.1. W 2002 roku ................................................................... str. 20

4.2. Pod względem skumulowanej wartości .......................... str. 22

5. Podsumowanie ...................................................................... str. 24

6. Spis tabel ............................................................................... str. 26

7. Spis wykresów ........................................................................ str. 27

8. Załączniki ............................................................................... str. 28

3

Opracowano:
w Wydziale Analiz Gospodarczych
w Departamencie Analiz i Prognoz Ekonomicznych

4

SYNTEZA

W 2002 roku, wg danych Państwowej Agencji Inwestycji Zagranicznych,

napłynęło do Polski 6,06 mld USD w formie BIZ. Jest to kwota ponad 1,0 mln USD

mniejsza w porównaniu z rokiem poprzednim (7,1 mld USD). Spadek napływu BIZ

wynika m.in. z utrzymującej się słabej koniunktury gospodarczej w świecie, w tym

także w krajach Unii Europejskiej, co spowodowało zmniejszenie aktywności
inwestycyjnej zagranicznych firm. Inwestycje zagraniczne krajów strefy euro w 2002

roku wyniosły 151 mld euro, podczas gdy w 2001 roku - 255,8 mld euro. Duży wpływ

na zmniejszenie napływu BIZ do Polski ma też kurczenie się zasobów majątkowych
przeznaczonych do prywatyzacji.

Skumulowana

wartość inwestycji zagranicznych na koniec 2002 roku wynosiła

65,1 mld USD, w tym inwestycji dużych tj. powyżej 1 mln USD – 61,4 mld USD, zaś
wg szacunku PAIZ inwestycje poniżej 1 mln USD wyniosły narastająco 3,7 mld USD.

W przyszłości zagraniczne firmy planują dalsze inwestycje na kwotę 12,3 mld USD,

w tym najwięcej w sferze produkcyjnej – 5,5 mld USD.

W strukturze napływu BIZ do Polski zachodzą korzystne zmiany. Spośród

wszystkich inwestycji zrealizowanych w 2002 roku, 30% stanowiły całkowicie nowe

projekty, z czego 37% stanowiły inwestycje od podstaw. Są one najbardziej

wartościowe dla gospodarki, bowiem kreują nowe miejsce pracy nie tylko w nowo
powstającym zakładzie, ale także w jego otoczeniu. Do korzystnych zjawisk należy

zaliczyć również wzrost zainteresowania zagranicznych inwestorów przetwórstwem

przemysłowym – 2,1 mld USD, co stanowi 34,3% ogólnej wartości BIZ w 2002 roku.
Odpowiednie wielkości w 2001 roku kształtowały się następująco: 2,0 mln USD i

27,6% Wzrost ten nastąpił kosztem spadku udziału inwestycji lokowanych głównie w

handlu i naprawach oraz w pośrednictwie finansowym. Na drugim miejscu pod

względem wielkości zainwestowanego w 2002 roku kapitału jest pośrednictwo
finansowe, gdzie inwestorzy zagraniczni ulokowali 1,1 mld USD tj. 17,3% (w 2001 r. -

1.9 mld USD tj. 26,7%).

Z ogólnej skumulowanej kwoty 61,4 mld USD, jaką dotychczas zagraniczne fir-

my zainwestowały w Polsce, najwięcej tj. 24,8 mld USD, przypada na przetwórstwo

przemysłowe, co stanowi 40,3% ogólnej skumulowanej wartości BIZ. Najwięcej środ-

5

ków w sferze produkcyjnej zainwestowanych zostało w produkcję sprzętu transpor-

towego tj. 6,2 mln USD, wynosząc 25,1% w przetwórstwie przemysłowym oraz
10,1% ogółu napływu BIZ do Polski.

Pod względem skumulowanej wartości inwestycji pierwsze miejsce zajmują

firmy francuskie, które zainwestowały w Polsce 11.503,0 mln USD. Na kolejnych
miejscach są firmy z USA – 7.985,2 mln USD oraz z Niemiec – 7.444,6 mln USD.

Na liście inwestorów, którzy zainwestowali w Polsce kwotę ponad 1,0 mln USD

jest 920 firm z 35 krajów świata, w tym z Niemiec – 212, z USA – 126, a z Francji –
89 i z Niderlandów – 76.

1. Rola inwestycji zagranicznych w polskiej gospodarce.

Bezpo

•

rednie inwestycje zagraniczne spe

•

niaj

•

istotną rol

•

w

unowocze

•

nieniu polskiej gospodarki. Firmy zagraniczne wprowadzaj

•

c do polskich

przedsi

•

biorstw nowe technologie, nowe formy zarz

•

dzania i organizacji produkcji

przyczyniaj

•

si

•

do unowocze

•

nienia i poprawy ich funkcjonowania.

Spółki z kapitałem zagranicznym odgrywają istotną rolę w procesach

przebudowy i modernizacji polskiej gospodarki. Wydatki inwestycyjne tych spółek (o

liczbie pracujących 10 i więcej) na pozyskanie majątku trwałego, poniesione w 2001

roku wyniosły 47,7 mld zł, co stanowiło 63,2% łącznych nakładów inwestycyjnych
wszystkich podmiotów składających bilans.

1

Tabela 1. Inwestycje w środki trwałe spółek z kapitałem zagranicznym i ich udział w
inwestycjach ogółem podmiotów składających bilans w latach 1994-2001.

Wyszczególnienie

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Inwestycje w mld zł

3,9 7,7 13,2 24,5 40,5 50,7 49,0 43,8

Udział

w

%

19,7 27,8 33,2 40,2 52,8 62,2 61,8 63,2

Źródło: Inwestycje zagraniczne w Polsce, IKCHZ, W-wa 2003, str39.

O roli i znaczeniu BIZ w gospodarce świadczy także ich udział w PKB jak i w

inwestycjach ogółem, co obrazuje poniższa tabela.

1

Działalność gospodarcza spółek z działem kapitału zagranicznego w 2001 roku, GUS 2002 r.

6

Tabela 2. Napływ BIZ wg danych NBP do Polski oraz jego relacja do wartości PKB
i nakładów inwestycyjnych ogółem w latach 1994-2002

Wyszczególnienie 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Napływ BIZ (w
mln USD)

1.875 3.659 4.498 4.908 6.365 7.270 9.341 5.713

4.119*

BIZ/PKB

w

%

2,0 2,9 3,1 3,4 4,0 4,7 5,9 3,1 2,2

BIZ/ inwestycje
ogółem w %

12,5 15,5 15,1 14,5 16,0 18,4 23,8 14,9 11,4

*

Napływ BIZ na bazie płatności, w pozostałych latach na bazie transakcji

Źródło: Inwestycje zagraniczne w Polsce, IKCHZ, W-wa 2003, str. 27

Spó

•

ki z kapita

•

em zagranicznym odgrywaj

•

także istotn

•

rol

•

w obrotach

polskiego handlu zagranicznego. W 2002 roku wyeksportowały one towary o

wartości 22,3 mld USD, co stanowiło 54,5% całego polskiego eksportu.

Jednocześnie w stosunku do roku poprzedniego eksport zwiększył się o 17,0%, przy
wzroście o 10,7% eksportu w firmach wyłącznie z kapitałem polskim

2

. O tempie

wzrostu eksportu spó

•

ek z udzia

•

em kapita

•

u zagranicznego

•

wiadczy tak

•

e fakt,

i

•

w

1

995 roku warto

••

ich eksportu wynosi

•

a zaledwie 6.9 mld USD, (stanowi

•

o

30,0% eksportu ogó

•

em), a zatem w ciągu 6 lat nastąpił blisko trzykrotny wzrost.

Znaczny, ponad 50,0% udział podmiotów zagranicznych w polskim eksporcie

świadczy o wyższy poziomie międzynarodowej konkurencyjności tych firm, jak i ich
wyrobów.

Najważniejszą pozycję towarową w eksporcie stanowią maszyny i urządzenia,

których wartość w 2002 roku wyniosła 6.636,9 mln USD (5644,7 w 2001 r.), co

stanowiło 29,7% eksportu ogółem spółek zagranicznych oraz 73,7% łącznego
eksportu w tej grupie towarowej.

G

•

ównym kierunkiem eksportu pozostaj

•

kraje Unii Europejskiej. W 2002

roku eksport do UE wyniós

•

16.8 mld USD (14.3 mld USD w 2001 r.), co stanowi

•

o

75,4% ca

•

ego eksportu spół

e

k. Spo

•

ród pa

•

stw Unii najwi

•

kszy eksport w kwocie

7,9 mld USD realizowany by

•

do Niemiec. Na kolejnych miejscach znalaz

•

y si

•

W

•

ochy -

1,6

mld USD oraz Francja -

1,

5 mld USD.

Spó

•

ki z udzia

•

em kapita

•

u zagranicznego maj

•

tak

•

e znacz

•

cy udział w

imporcie, co wynika g

•

ównie z du

•

ego importu inwestycyjnego jak i zaopatrzeniowe-

go, który jest konieczny, szczególnie na pocz

•

tku uruchamiania dzia

•

alno

•

ci gospo-

2

Inwestycje zagraniczne w Polsce. Raport roczny. IKCHZ, Warszawa 2003 r. str.54

7

darczej w Polsce. Warto

••

importu w 2002 roku wynios

•

a 32,1 mld USD, co stano-

wiło 58,2% całego polskiego importu.

Tabela 3. Obroty handlu zagranicznego spółek zagranicznych na tle ogólnych obrotów

polskiego handlu zagranicznego w latach 2001-2002 ( w mln USD)

Spółki z udziałem

kapitału zagr.

Podmioty z kapitałem

wyłącznie polski

Handel zagraniczny

Polski ogółem

Wyszczególnienie

2001 2002 2001 2002 2001 2002

Wartość w mln USD

- eksportu

19.327,8 22.341,2 16.764,4 18.668,5 36.092,2 41.009,8

- importu

28.938,4 32.095,3 21.336,8 23.017,4 50.275,1 55.112,7

- saldo

- 9.610,6 - 9.754,2 - 4.572,4 - 4.348,8 -14.182,9 -14.102,9

Zmiana do roku poprzedniego

- eksport ( w mln USD)

2.815,1

3.013,4

1.625,9

1.902,4 4.440,9 4.917,6

- import

553,6

3.156,9

781,5

1.680,6 1.334,9 4.837,6

- saldo

2.261,5

- 143,5

844,4

223,6 3.106,0

80,0

Zmiana do roku poprzedniego w %

-

eksport

17,0 15,6 10,7 11,4 14,0 13,6

-

import

2,0

10,9 3,8 7,9 2,7 9,6

Udział w obr. handlu zagran. w %

-

eksport

53,6 54,5 46,4 45,5

100,0

100,0

-

import

57,6 58,2 42,4 41,8

100,0

100,0

-

saldo

67,8 69,2 32,2 30,8

100,0

100,0

Źródło: Inwestycje zagraniczne w Polsce. Raport roczny. IKCHZ, Warszawa 2003 r.

Inwestycje zagraniczne oddzia

•

ywuj

•

tak

•

e pozytywnie na rynek pracy,

szczególnie wtedy, kiedy dokonywane s

•

w formie inwestycji od podstaw

(greenfield). W 2001 roku zatrudniały 957,9 tys. pracowników, z tego najwięcej tj.

około 55,0% osób pracowało w spółkach zajmujących się przetwórstwem
przemysłowym, 19,0 % w handlu i naprawach, a 10,0% w transporcie składowaniu i

łączności.

3

PAIZ szacuje, i

•

tylko w 2002 roku dzi

•

ki inwestycjom zagranicznym typu

greenfield powsta

•

o w Polsce blisko 4.500 nowych miejsc pracy. Jednocze

•

nie

powstaj

•

te

•

nowe miejsca pracy w ich otoczeniu, g

•ó

wnie w firmach

kooperuj

•

cych oraz w us

•

ugach. Szacuje si

•

, i

•

jedno miejsce pracy powsta

•

e w

wyniku inwestycji zagranicznych generuje

•

rednio cztery nowe miejsca pracy w ich

otoczeniu.

Z tych to m.in. powodów stale wzrastaj

•

cy poziom inwestycji zagranicznych

w Polsce nale

•

y uzna

•

za element pozytywny i wa

•

ny dla naszej gospodarki.

3

/ Działalność gospodarcza spółek z działem kapitału zagranicznego w 2001 roku, GUS 2002 r.

8

2. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w 2002 roku

2.1. Wielkość inwestycji zagranicznych

Rok 2002 nie był korzystny dla zagranicznych inwestycji nie tylko w Polsce,

ale i w świecie. Wynika to z faktu osłabienia światowej koniunktury gospodarczej,
której towarzyszył spadek aktywności inwestycyjnej korporacji międzynarodowych.

Szereg znanych, inwestujących także mi.in w Polsce, międzynarodowych koncernów

w tym m.in. France Telecom zanotował w 2002 roku rekordową stratę 20,7 mld

euro, największą w historii francuskiego przemysłu. Również niemiecki operator
telekomunikacyjny Deutsche Telekom zakończył 2002 rok stratą netto w wysokości

24,6 mld euro, największą w historii Niemiec i drugą w historii Europy. Straty

odnotowały także niektóre koncerny samochodowe, w tym m.in. Fiat, który
przeprowadził głęboką restrukturyzację, sprzedając część aktywów i zwalniając 15,0

tys. pracowników. Trudności finansowe dużych międzynarodowych koncernów

przełożyły się także na znaczne ograniczenie ich aktywności inwestycyjnej, w tym
również na zmniejszenie inwestycji zagranicznych.

Wartość inwestycji zagranicznych w świecie w 2002 roku Konferencja

Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) szacuje na kwotę 534 mld

USD, tj. o 27% mniej w porównaniu z 2001 rokiem i aż 64,2 % w porównaniu z 2000
rokiem. Według danych publikowanych przez Eurostat bezpośrednie inwestycje

krajów Unii Europejskiej w 2002 roku za granica wyniosły 140,4 mld euro, wobec

267,9 mld euro w 2001 roku

4

. Oznacza to spadek o 48,0%. W 2001 roku w

porównaniu z poprzednim spadek BIZ wynosił 34,0%. A zatem począwszy od 2001

roku następuje znaczący spadek inwestycji zagranicznych państw UE. Natomiast

napływ BIZ do krajów UE w 2002 roku wyniósł 76,2 mld euro, podczas gdy w roku
poprzednim 117,3 mld euro. Oznacza to spadek o 35,0%.

Te niekorzystne tendencje miały również ujemny wpływ dla Europy Środkowej

i Wschodniej. Szacuje się, że po raz pierwszy od 1996 roku odnotowano niewielki tj.

o 200,0 mln USD spadek porównaniu z rokiem poprzednim napływu BIZ do tego
regionu do poziomu 27,0 mld USD.

4

Komunikat Eurostatu 73/2003

9

Wykres 1. Napływ BIZ w świecie w latach 1990-2002 w mld USD

202

156

168

222

257

330

386

478

694

1088

735

534

1492

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Źródło: UNCTAD, PAIZ

Wpłynęło to także negatywnie m.in. na wielkość inwestycji zagranicznych w

Polsce. Na podstawie wstępnych danych NBP

5

wartość inwestycji zagranicznych

wyniosła około 4.119 mln USD, podczas gdy w analogicznym okresie roku ubiegłego
6.995 mln USD. Spadek o 2.876 mln USD tj. o 41,0%.

Tabela 4. Napływ BIZ wg NBP

ROK

I kw.

II. kw.

I półr.

III kw. za trzy kw. IV. kw.

Ogółem

2001 1.413 1410 2.823 1.326 4.149 2.846 6.995
2002 989 858

1.847 912 2.659

1.460

4.119

Źródło: NBP, Bilans Płatniczy NBP

5

Pozycja "Inwestycje bezpośrednie :saldo" z Bilansu Płatniczego NBP. Dane te obejmują jedynie wpływy go-

tówkowe bez np. aportów rzeczowych.

10

Według danych Państwowej Agencji Inwestycji Zagranicznych

6

w 2002 roku

do Polski napłynęło w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych 6,06 mld USD,
podczas gdy w analogicznym okresie roku poprzedniego 7,1 mld USD. Jest to mniej

o ponad 1,0 mld USD tj. o 14,7% w porównaniu z rokiem ubiegłym i o ponad 4,5 mld

mniej niż w 2000 roku. Jednakże na duży napływ BIZ w 2000 roku miała prywatyza-
cja Telekomunikacji Polskiej S.A. za kwotę ca 3,0 mld USD.

Wykres.2. Napływ BIZ do Polski w latach 1993-2002 w mln USD

2830

1491

2510

5197

5678

9574

7891

10601

7147

6064

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Źródło: PAIZ

Skumulowana

wartość inwestycji zagranicznych na koniec 2002 roku wynosiła

65.114,6 mln USD, w tym inwestycji dużych tj. powyżej 1 mln USD - 61.447,4 mln

USD. Jednocześnie PAIZ szacuje, że inwestycje poniżej 1 mln USD wyniosły
narastająco 3.667,2 mln USD. Zmniejszenie nap

•

ywu BIZ w 2002 r. wynika także z

ograniczenia procesów prywatyzacyjnych Polsce w porównaniu z rokiem

poprzednim.

Jednocześnie firmy zagraniczne zadeklarowały w najbliższej przyszłości

dalsze inwestycje w Polsce na kwotę 12,9 mld USD.

6

Między danymi NBP i PAIZ występują różnice metodologiczne. NBP podaje stan zobowiązań zagranicznych

z tytułu inwestycji bezpośrednich w bilansie pasywów zagranicznych na podstawie sprawozdań podmiotów
gospodarczych. Natomiast PAIZ zbiera dane metodą ankietową: rozsyła zapytania na temat BIZ do poszcze-

gólnych inwestorów zagranicznych, koncentrując swoją uwagę na inwestycjach dużych (powyżej 1 mln USD).
Uzyskane odpowiedzi służą do określenia wielkości BIZ. Bywa, że nie wszystkie rejestrowane przez PAIZ w

danym roku inwestycje są realizowane w tym roku i w deklarowanej wysokości. W rezultacie oceny PAIZ
mają charakter szacunkowy i są wyższe od danych NBP oraz GUS. Ocenia się jednak, że dane PAIZ oddają

prawidłowo dynamikę przypływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski, zwłaszcza w okresie
ostatnich pięciu lat transformacji gospodarki w Polsce.

11

Polska w roku 2002, mimo obni

•

enia poziomu BIZ, pozostaje nadal atrakcyj-

nych krajem spośród państw Europy

•

rodkowej i Wschodniej pod wzgl

•

dem wielko-

•

ci nap

•

ywu bezpo

•

rednich inwestycji zagranicznych. Wg danych UNCTAD do kra-

jów Europy

•

rodkowo-Wschodniej nap

•

yn

••

o w 2002 roku inwestycji zagranicznych

na

••

czn

•

kwot

•

27,0 mld USD, w tym do Polski 6,06 mld USD, co stanowi 22,4%.

Jednakże w 2002 roku spadek zagranicznych inwestycji w krajach Europy Środkowej

i Wschodniej wyniósł 200,0 mln USD tj. ca 1,0%, to w Polsce spadek wyniósł ponad

1,0 mld USD tj. 15,0%. To dowodzi, iż coraz trudniej jest przekonać zagraniczne
firmy do inwestowania w Polsce.

Znaczne zmniejszenie napływu BIZ odnotowały również Węgry. Według da-

nych otrzymanych z Wydziału Ekonomiczno-Handlowego polskiej Ambasady w Bu-

dapeszcie, w 2002 roku napłynęło 908 mln euro w formie bezpośrednich inwestycji,
podczas gdy w roku poprzednim - 2.715 mln euro. Skumulowana wartość BIZ na ko-

niec 2002 roku wyniosła 27.598 mln euro

7

. Po okresie wielkich prywatyzacji przepro-

wadzonych w latach 90-tych, doszło do nasycenia gospodarki inwestycjami zagra-
nicznymi. W przemyśle udział firm z kapitałem zagranicznym zbliża się do 73%, za-

trudniają one 47% pracujących, osiągają 72% obrotów i 89% eksportu. Największym

inwestorem na Węgrzech są Niemcy (Siemens, Audi), na które przypada 1/3 inwe-
stycji zagranicznych, przed USA - 1/4 (IBM, Flextronics - elektronika, GM - motoryza-

cja) i Francją.

W ostatnich paru latach stała się Słowacja jedną z najatrakcyjniejszych lokali-

zacji kapitału dla inwestorów zagranicznych. W ubiegłym roku przyciągnęła ponad
4,5 mld dolarów w formie BIZ. To ponad dwa razy tyle co w 2001 roku i blisko wyniku

Polski.

8

W 2002 roku zagraniczni inwestorzy ulokowali tam 182 mld koron, podczas

gdy rok wcześniej było to 74 mld koron. (Dla porównania, od 1.01.1993 roku do
31.12.1999 ogółem napłynęło 1,9 mld USD

9

). Wg danych Banku Centralnego Słowa-

cji największą kwotę przeznaczono na projekty prywatyzacyjne (152 mld koron), w

tym m.in. na akcje lokalnego monopolisty paliwowego SPP. Zdaniem analityków taki

rok jak 2002 może już się nie powtórzyć. Analitycy z angielskiej firmy

The Economist

Intelligence Unit Limited zakładają, iż napływ BIZ w 2003 roku wyniesie 1,9 mld USD.

Dzięki inwestycjom zagranicznym Słowacja stała się także liczącym się producentem

7

Sprawozdanie ekonomiczne za rok 2002, WEH, Budapeszt, marzec 2003

8

Reuters, 06.05.2003 r.

9

Kapitał

zagraniczny w gospodarce słowackiej i strategia jego wspierania. WEH, Bratysława, 2003 r.

12

samochodów. Już teraz przemysł samochodowy, to najważniejsza gałąź słowackiego

przemysłu. Od 10 lat w Bratysławie istnieją bowiem zakłady Volkswagena, które za-
trudniają 9 tys. osób i w ub. roku wyprodukowały ponad 225 tys. samochodów. W

2002 roku wartość eksportu pojazdów samochodowych wyniosła 2.142,4 mln USD,

co stanowiło 14,9% całego eksportu Słowacji

10

. Eksport samochodów jest największą

pozycją towarową słowackiego eksportu. Pozycja Słowacji w tej dziedzinie jeszcze

się wzmocni. Obecnie budowana jest kosztem 700,0 mln euro przez PSA

Peugeot-

Citroen w Tarnawie fabryka samochodów. Pierwsze samochody małolitrażowe wyja-
dą z Trnawy na początku 2006 roku. Roczna produkcja ma wynieść ponad 300 tys.

pojazdów. Pracę w zakładach PSA ma znaleźć 3,5 tys. osób, a kolejne 6-7 tys.

miejsc pracy może powstać w firmach współpracujących z francuską fabryką.

Tabela 5. Napływ inwestycji zagranicznych do Czech, Słowacji i Węgier w latach 1995 -
2002 oraz prognoza na 2003 (mln USD)

Kraj

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

prognoza

Czechy

2.568 1.435 1.287 3.699 6.313 4.986 4.923 8.200 5.000

Słowacja

235

351 174

561

355

2.053

1.475

4.000

1.900

Węgry

4.518 2.274 2.167 2.037 1.977 1.647 2.439 1.300 2.000

Polska

3.659 4.498 4.908 6.365 7.270 9.341 5.713 5.700 6.800

Źródło: The Economist Intelligence Unit, 2003

Z porównania napływu BIZ per capita wynika, iż zagraniczne firmy

zainwestowały w 2002 roku w Polsce znacznie mniej niż w Czechach i Słowacji. W

2002 roku Polska wyprzedziła jedynie Węgry. Jednakże w latach poprzednich, do

tego kraju per capita napływało więcej inwestycji zagranicznych niż do Polski, co
prezentuje poniższa tabela.

Tabela 6. Napływ inwestycji zagranicznych per capita do Czech, Słowacji i Węgier w la-
tach 1995 – 2002 oraz prognoza na 2003 (w USD)

Kraj

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

prognoza

Czechy

248,7 139,2 124,9 359,4 614,1 485,4 481,7 799,5 487,8

Słowacja

43,8 65,3

32,3 104,0 65,7 379,6 272,5

737,7 737,7

Węgry

438,8 221,3 211,5 199,5 194,3 162,5 241,3 129,0 199,1

Polska

94,8 116,4 126,9 164,6 188,1 241,7 147,9 147,6 176,0

Źródło: The Economist Intelligence Unit, 2003

10

Sprawozdanie ekonomiczne za rok 2002, WEH, Bratysława, marzec 2003

13

Również Czechy skutecznie przyciągają zagranicznych inwestorów. W 2002

roku stały się liderem w napływie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Według
danych opublikowanych przez Czeski Bank Narodowy napływ bezpośrednich

inwestycji zagranicznych do Republiki Czeskiej osiągnął w 2002 roku wartość 8,5

mld USD, co jest nie notowaną dotychczas wielkością. W 2001 roku napływ BIZ
wyniósł 4,9 mld USD. Do dnia 31 grudnia 2002 roku skumulowana wartość inwestycji

zagranicznych w tym kraju wyniosła 35,2 mld USD. Ponad 45% wszystkich

bezpośrednich inwestycji zagranicznych do czeskiej gospodarki pochodzi ze
sprzedaży udziałów należących do państwa w prywatyzowanych zakładach

11

.

Do największych inwestorów należą tradycyjnie Niemcy, którzy w 2002 roku

zainwestowali 4.752,6 mln USD (1.375,1 mln USD w 2001 r.) oraz Niderlandy 950,0

mln USD. Największa ilość inwestycji zagranicznych skierowana była do sektora
transportu i telekomunikacji – 4.130,0 mln USD (843,5 mln USD w 2001 r.) Stanowi

to 49,0% ogólnej wartości BIZ w 2002 r. Decydujący wpływ na tak duży udział

sektora transportu i telekomunikacji w napływie inwestycji miała sprzedaż firmy
„Transgas” niemieckiemu koncernowi RWE. Drugim sektorem co do wielkości

napływu kapitału zagranicznego był sektor przemysłu przetwórczego, gdzie wartość

inwestycji osiągnęła 1,7 mld USD i była wyższa o ponad 250 mln USD w porównaniu

z rokiem poprzednim.

Przedsiębiorstwa, z majątkowym udziałem firm zagranicznych mają z każdym

kolejnym rokiem większy wpływ na rozwój gospodarczy Republiki Czeskiej.

Przyczyniają się do unowocześniania sfery produkcyjnej oraz wzrostu wydajności
pracy i eksportu. Firmy z udziałem kapitału zagranicznego wyeksportowały w roku

2002 towary o wartości prawie 30 mld USD. Liczba zatrudnionych w tych firmach

wzrosła z 574 tys. w 2001 roku do 614 tys. pracowników w 2002 roku.

Na koniec 2002 roku skumulowana wartość bezpośrednich zagranicznych

inwestycji w Rosji wg danych Państwowego Komitetu Federacji Rosyjskiej ds.

Statystyki wyniosła 20.351 mln USD, co stanowi ca 1/3 wartości napływu BIZ do

Polski, z czego najwięcej zainwestowały firmy amerykańskie tj. 4.220 mln USD.

2.2. BIZ według krajów pochodzenia kapitału

11

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Republice Czeskiej w latach 2001-2002, WEH, Praga

14

W 2002 roku inwestycje zagraniczne pochodziły głównie z Europy i Stanów

Zjednoczonych AP. Najwięcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych napłynęło z
Wlk Brytanii - 1.365 mln USD, stanowiąc ca 23% ogółu napływu BIZ do Polski w

2002 r. Na drugim miejscu uplasowały się firmy niderlandzkie z kwotą BIZ w

wysokości 1.072 mln USD (17,7%), a na trzecim firmy z USA - 887 mln USD. Na
kolejnych miejscach znalazły się firmy francuskie - 742 mln USD, następnie

niemieckie - 562 mln USD oraz belgijskie – 496 mln USD. Łączna kwota napływu

BIZ z tych sześciu w/w krajów wyniosła 5.124,0 mln USD, co stanowiło 84,5%
ogólnej kwoty napływu bezpośrednich inwestycji do Polski w 2002 roku.

Na liście krajów pod względem skumulowanej wartości napływu BIZ do Polski,

nie zaszły, w porównaniu ze stanem na koniec 2001 roku, żadne istotne zmiany. Na

pierwszym miejscu są nadal inwestorzy francuscy, którzy zainwestowali łącznie 12,2
mld USD, tj. 19,8% ogółu BIZ w Polsce. Największe kwoty ulokowali m.in. w teleko-

munikacji (France Telecom i Vivendii) – łącznie 4.443,0 mln USD tj. 36,5% ogólnej

wartości francuskich inwestycji w Polsce oraz w handel i naprawy ( firmy Casino,
Carrefour, Auchan) łącznie 2.396,2 mln USD tj. 19,7% ogólnej kwoty inwestycji fran-

cuskich w Polsce. Te dwa w/w obszary działalności stanowią 56,2% skumulowanej

wartości inwestycji francuskich w Polsce. W ostatnich paru latach francuscy inwe-
storzy wykazują duże zainteresowanie inwestowaniem w Polsce. Dla porównania,

wartość francuskich inwestycji w Polsce w 2000 r wynosiła 7,9 mld USD, a w 1999 r -

3,9 mld USD. Wzrostowi zaangażowania kapitałowego towarzyszy zwię-kszająca się

liczba firm francuskich. Na koniec 2002 r. inwestorów francuskich, któ-rzy ulokowali
kwotę powyżej 1,0 mln USD, było 93, podczas gdy w roku poprzednim 89. Jedno-

cześnie firmy francuskie planują dalsze inwestycje w Polsce na kwotę 2,3 mld USD.

Drugie miejsce pod względem wartości inwestycji zajmują firmy z USA z kwotą

zainwestowanego kapitału w wysokości 8,7 mld USD. Ich udział w inwestycjach

zagranicznych ogółem wyniósł 14,2%. Również pod względem liczby inwestorów

(128) Stany Zjednoczone zajmują drugie miejsce. Do największych amerykańskich
inwestorów należą Citibank (1,3 mld USD) oraz General Motors Corporation (0,8 mld

USD), producent samochodów Opel. Ponadto firmy amerykańskie zadeklarowały

dalsze inwestycje na kwotę przekraczającą 2,5 mld USD. Z żadnego innego kraju

firmy nie planują tak znaczących inwestycji w Polsce. Na zwiększenie napływu BIZ
z USA niewątpliwie wpłynie offset z tytułu zakupu myśliwca wielozadaniowego.

15

Trzecią pozycję zajęli inwestorzy z Niemiec, których zainwestowany kapitał

wynosi 8,7 mld USD. Stanowi to 12,8% ogólnej wartości BIZ w Polsce. Jednocześnie
firmy niemieckie zadeklarowały dalsze inwestycje w Polsce na kwotę 1,7 mld USD.

Niemcy od lat zajmują pierwsze miejsce pod względem liczby inwestorów. Na koniec

grudnia 2002 r. obecnych było 231 firm i ich liczba wzrosła o 19 w okresie 2002 roku.

Tabela 7. Skumulowana wartość BIZ w 2002 roku w Polsce według kraju pochodzenia

kapitału w mln USD.

Skumulowana wartość
zainwestowanego kapitału na :

L.p.

Poz. na
liście w
2001 r.

Kraj pochodzenia

31.12.2001 31.12.2002

Udział w %

Plany
inwesty-
cyjne

Liczba
inwest
orów

1. 1. Francja 10.220,8 12.172,1 19,8 2.261,2 93
2. 2. USA

7.806,0 8.736,1 14,2 2.522,5 128

3. 3. Niemcy

7.138,3 7.841,0 12,8 1.672,3 231

4. 4. Niderlandy

4.584,6 5.846,1

9,5 728,3 91

5. 6. Wielka

Brytania

2.667,0 4.051,8

6,6 515,8 45

6. 5. Włochy

3.501,4 3.696,2

6,0 1.085,5 62

7. 8. Szwecja

2.312,1 2.788,8

4,5 334,6 57

8. 7. Międzynarodowe 2.465,7

2.424,7

3,9

697,0

17

9. 13. Dania

915,0 1.839,2 3,0 303,0 43

10. 15. Belgia

1.162,1 1.645,3

2,7 205,8 23

11. 9. Korea

1.618,7 1.465,3

2,4

1,2 4

12.

10.

Rosja

1.286,4

1.323,2 2,2 300,0 3

13. 12. Irlandia

1.041,2 1.059,7

1,7

31,2 2

14.

14.

Cypr

914,8 998,9 1,6 184,0 3

15.

15.

Szwajcaria

904,7 925,0 1,5 334,9 24

16. 16. Austria

818,7 795,3

1,3

81,8 39

17.

22.

Hiszpania

380,2

592,2 1,0

38,5

13

18.

20.

Portugalia

493,1 560,2 0,9 66,6 4

19.

19.

Grecja

501,5 558,0 0,9

4,0 4

20.

21.

Finlandia

424,1 405,6 0,7 102,8 16

21.

18.

Japonia

517,5 351,8 0,6 365,5 11

22.

23.

Kanada

250,2 314,0 0,5 284,4 14

23. 17. Norwegia

546,3 304,3

0,5

73,9 13

24.

24.

Chorwacja

173,0 173,0 0,3 16,0 2

25. 26. Luksemburg

77,8 143,3

0,2

23,3 10

26.

25.

T urcja

100,1 100,1 0,2 58,0 4

Razem kraje od poz. 1 do 26

52.821,3 61.111,2

99,5 12.292,1 956

Pozostałe 9 krajów

330,9

336,2

0,5

574,3

23

Razem inwestycje powyżej 1 mln USD 53.152,2 61.447,4

100,0 12.866,4

979

Szacunkowe BIZ poniżej 1 mln USD

3.681,3 3.667,2

OGÓŁEM 56.833,5

65.114,6

Źródło: PAIZ

16

Na czwartym miejscu są Niderlandy - 5,8 mld USD, a na piąte awansowała

Wlk Brytania - 4.1 mld USD. Łącznie firmy z tych pięciu w/w krajów zainwestowały
kwotę 38,6 mld USD, co stanowi 62,9% ogólnej kwoty napływu BIZ do Polski.

Z ogólnej skumulowanej kwoty 61.447,4. mln USD jaka napłynęła do Polski w

formie BIZ (inwestycje powyżej 1,0 mln USD), najwięcej tj. 45.189,5 mln USD
wynoszą inwestycje krajów Unii Europejskiej i Europejskiego Banku Odbudowy i

Rozwoju. Stanowi to 73,5% ogólnej skumulowanej wartości BIZ. Wartość

zaangażowanego przez EBOR kapitału na koniec 2002 roku wynosiła 1.194,6 mln
USD.

Wykres 3. Liczba inwestorów zagranicznych w latach 1993-2002 (na koniec roku)

979

906

885

799

714

585

496

362

267

192

0

200

400

600

800

1000

1200

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Źródło: PAIZ

W Polsce obecni są inwestorzy z 35 krajów świata, a liczba firm, które

zainwestowały kwotę powyżej 1,0 mln USD wyniosła 979. W porównaniu z 2001

rokiem to o 73 firmy więcej.

3. Struktura sektorowa inwestycji zagranicznych

3.1. BIZ w 2002 roku

Struktura sektorowa BIZ w 2002 roku znacznie odbiega od kierunków alokacji

kapitału w roku poprzednim. W 2002 roku najwięcej środków inwestorzy zagraniczni

17

ulokowali w przetwórstwie przemysłowym. Wartość napływu BIZ wyniosła 2.080,0

mln USD, co stanowi 34,3% ogólnej wartości. Odpowiednie wielkości w 2001 roku
kształtowały się następująco: 1.973,9 mln USD i 27,6% Wzrost ten nastąpił kosztem

spadku udziału inwestycji lokowanych głównie w handlu i naprawach oraz w pośred-

nictwie finansowym.
Największe środki zainwestowano w produkcję:

!

sprzętu transportowego 725,2 mln USD (236,0 mln USD w 2001 r.), co stanowiło

34,9% kapitału zainwestowanego w sektorach produkcyjnych.

!

artykułów spożywczych, napojów i tytoniu – 600,4 mln USD (656,1 mln USD w

2002 r.), co stanowiło 28,9% środków ulokowanych w działalności produkcyjnej.

!

wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych – 296,0 mln USD (336,5 mln

USD w 2001 r.), co stanowiło 14,2% środków ulokowanych w działalności pro-
dukcyjnej.

W tych trzech w/w obszarach zainwestowano łącznie 1.621,6 mln USD, co sta-

nowi 78,0% napływu BIZ do działalności produkcyjnej.

W 2002 roku duże zainteresowanie wykazali zagraniczni inwestorzy lokowa-

niem środków w produkcję chemikaliów i wyrobów chemicznych. Wartość BIZ wynio-

sła 246,0 mln USD, podczas gdy w roku poprzednim zaledwie 34,2 mln USD.

Drugim obszarem pod względem wielkości napływu inwestycji zagranicznych

jest pośrednictwo finansowe, gdzie zagraniczni inwestorzy ulokowali 1.052,0 mln

USD, co stanowiło 17,3% ogólnej wartości BIZ w 2002 r. Odpowiednio w 2001 roku:

1.907,0 mln USD i 26,7%.

Na trzecim miejscu pod względem wielkości napływu BIZ jest handel i napra-

wy, gdzie zainwestowano kwotę 749,7 mln USD, co stanowi 12,4% wartości BIZ. W

2001 r. odpowiednie wielkości wyniosły: 2.096 mln USD i 29,3%.

Zatem w 2002 roku wystąpiły korzystne zmiany struktury w napływie bezpo-

średnich inwestycji zagranicznych. Nastąpił wzrost napływu BIZ do sfery produkcyj-

nej. Łącznie w tych trzech w/w obszarach tj. w działalności produkcyjnej, pośrednic-
twie finansowym oraz w handlu i naprawach zagraniczne firmy zainwestowały kwotę

3.881,7 mln USD, co stanowi 64,0% ogólnej kwoty BIZ w 2002 roku.

3.2. Pod względem skumulowanej wartości

18

Z ogólnej kwoty 61.447,4 mln USD, jaką dotychczas zagraniczne firmy zain-

westowały w Polsce, najwięcej tj. 24.753,7 mln USD, przypada na przetwórstwo
przemysłowe, wynosząc 40,3% ogólnej skumulowanej wartości BIZ w Polsce.

Najwięcej środków w sferze produkcyjnej zainwestowanych zostało w produk-

cję sprzętu transportowego tj. 6.219,4 mln USD, co stanowi 25,1% wartości BIZ w
przetwórstwie przemysłowym oraz 10,1% ogółu napływu BIZ do Polski. Produkcja

środków transportu jest w Polsce zdominowana przez kapitał zagraniczny. W branży

motoryzacyjnej największymi inwestorami są znane międzynarodowe koncerny sa-
mochodowe: Fiat, General Motors, Isuzu, Volkswagen, Toyota, Volvo i inne. Zdecy-

dowana większość produkcji w/w firm, a w przypadku takich firm jak na przykład

Volkswagen Motor Polska spółka z o.o w Polkowicach i Isuzu Motors Polska w Ty-

chach, Toyota, cała ich produkcja jest kierowana na eksport. Wg danych CIHZ war-
tość eksportu pojazdów samochodowych i ich części (poz. 87) w 2002 roku wyniosła

3.812,9 mln USD, podczas gdy w roku poprzednim 3.267,1 mln USD. Również sys-

tematycznie wzrasta eksport silników wysokoprężnych (poz. 8408), produkowanych
przez zagraniczne firmy. W 2002 roku ich wartość wyniosła 1.515,1 mln USD i była

większa o 17,5% w porównaniu z rokiem poprzednim. Firmy zajmujące się w Polsce

produkcją środków transportu należą do ścisłej czołówki największych eksporterów.
Dla przykładu Fiat wyprodukował w Polsce w 2002 roku 158,5 tys. samochodów, z

czego 119,8 tys. zostało wyeksportowanych

12

. Natomiast firma Volkswagen Motor

Polska w Polkowicach, produkująca silniki wysokoprężne została wyróżniona w 2003

roku Nagrodą Gospodarczą Prezydenta RP w kategorii „Najlepszego Eksportera”.
Wartość eksportu za 2002 rok – 1.039 mln USD, co stawia ją w rzędzie największych

polskich eksporterów.

Jednocześnie firmy motoryzacyjne planują w najbliższej przyszłości dalsze in-

westycje na kwotę 927,3 mln USD, w tym najwięcej zamierzają zainwestować: firma

Volkswagen - 250,0 mln USD oraz Toyta – 185,0 mln USD.

Drugą pozycję pod względem wielkości zainwestowanego kapitału zajmuje

produkcja artykułów spożywczych, napojów i tytoniu, gdzie zainwestowanych zostało

5.984,0 mln USD. Stanowi to 24,2% BIZ w przetwórstwie przemysłowym oraz 9,7%

ogólnej kwoty BIZ w Polsce. Do największych inwestorów należą firmy: Coca-Cola

Hellenic Bottling Company, która zainwestowała kwotę 513,0 mln USD oraz Phlips

12

Źródło :Fiat Auto Poland

19

Moris i Imperial Tobacco PLc, Każda z tych firm zainwestowała kwotę 500,0 mln

USD. Jednocześnie zagraniczne firmy zadeklarowały dalsze inwestycje na kwotę
600,4 mln USD.

Kolejną sekcją przetwórstwa przemysłowego, gdzie zagraniczne firmy uloko-

wały znaczące środki finansowe, jest produkcja wyrobów z pozostałych surowców
niemetalicznych. Skumulowana wartość BIZ na koniec 2002 roku wyniosła 3.383,4

mln USD, co stanowi 13,7% napływu BIZ do sfery produkcyjnej. Największym inwe-

storem jest tu francuska firma Saint-Gobain, która zainwestowała 610,0 mln USD.
Posiada ona kilkanaście spółek w różnych regionach kraju zajmujących się produkcją

szkła i materiałów budowlanych. Znaczącymi inwestorami są także niderlandzka fir-

ma CBR Baltic N.V, która zainwestowała 496,5 mln USD, posiadająca m.in. udziały

w Cementowni Górażdże, Groszowice ( Opole) i Wiek (Ogrodzieniec) oraz francuska
firma Lafarge, która zainwestowała 357,0 mln USD. Ta ostatnia firma posiada udziały

m.in. w Kombinacie Cementowo-Wapienniczym Kujawy oraz w Cementowni Mało-

goszcz i Wierzbica. Ponadto firmy planują w tym obszarze dalsze inwestycje na kwo-
tę 950,2 mln USD, z czego najwięcej zamierzają zainwestować firma Lafarge – 252,0

mln USD oraz niemiecka firma Dyckerhoff Zement International GmbH - 193,5 mln

USD. Jej dotychczasowe inwestycje w Polsce wynoszą 135,0 mln USD.

Łącznie w tych trzech w/w działach przetwórstwa przemysłowego zainwesto-

wano kwotę 15.586,8 mln USD, co stanowi 25,4% ogólnej skumulowanej wartości

BIZ w Polsce oraz 63,0% kwoty ulokowanej w przetwórstwie przemysłowym.

Wykres 4. Struktura napływu BIZ wg sektorów na koniec 2002 r.

Ha ndel i
naprawy

12,3%

Budownictwo

5,3%

Pozostałe

6,4%

Przetwórstwo

przemysłowe

40,3%

Zaopa trywanie

w energię el.

gaz i wodę

3,7%

Transport,

łączność

10,2%

Pośrednictwo

finansowe

21,8%

20

Źródło: PAIZ

Na drugim miejscu pod względem wielkości BIZ jest pośrednictwo finansowe z

kwotą zainwestowanego kapitału w wysokości 13.393,2 mln USD. Jego udział sta-

nowi 21,8% (23,0% w 2001 r.) całości inwestycji zagranicznych w Polsce.

Trzecią pod względem wielkości napływu BIZ jest sekcja handel i naprawy,

gdzie zagraniczni inwestorzy ulokowali 7.586,3 mln USD. Stanowi to 12,3 % ogólnej

kwoty inwestycji zagranicznych w Polsce.

Skumulowana wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w tych trzech

wyżej wymienionych sekcjach tj. w przetwórstwie przemysłowym, pośrednictwie fi-

nansowym oraz w handlu i naprawach wyniosła 45.733,2 mln USD (36.959,5 mln
USD w 2001 r.), co stanowi 74,4% ogólnej wartości BIZ w Polsce.

Strukturę napływu BIZ wg sekcji i działów PKD za 2002 rok przedstawiono w

tabeli 7, natomiast za okres 1997-2002 – w załączniku nr 1.

Tabela 8. Wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce wg sekcji i działów

PKD (stan na 31.12.2002 w mln USD)

Sekcje i działy PKD

Kapitał za-

inwestowany

w 2002 r.

Skumulowane
BIZ na koniec

2002 r.

Udział

w %

Plany

inwesty-

cyjne

Przetwórstwo przemysłowe
w tym produkcja:

2.080,0 24.753,7 40,3 5.475,3

- sprzętu transportow ego

725,2 6.219,4

10,1 927,3

- art. spożyw czych napojów , tytoniu

600,4 5.984,0 9,7 417,5

- w yrobów z pozost sur. niemetalicznych

296,0 3.383,4 5,5 950,2

- chemikaliów i w yr. chemicznych

245,7 1.925,0 3,1 796,4

- papieru, dział. publikacyjna i poligraficzna

148,3 1.728,1 2,8 287,4

- urządzeń elektrycznych i optycznych

100,4 1.678,1 2,7 279,9

- drew na i w yrobów z drew na

48,9 1.339,6 2,2 203,2

- w yrobów z gumy i tw orzyw sztucznych

26,1 647,9

1,1

408,8

- metali i przetw orzonych w yroby z metali

9,9 548,1

1,0

787,1

- maszyn i urządzeń gdzie indziej nie sklasy-

fikow ana

-1,7 524,4

0,9 86,4

- gdzie indziej nie sklasyfikow ana

-9,2 452,3

0,7

284,5

- tkanin i w yrobów w łókienniczych

-10,0 308,8

0,5 46,1

- skór i w yroby ze skóry

-100,0 14,6

0 0,5

Pośrednictwo finansowe

1.052,0 13.393,2 21,8 197,4

Handel hurtowy i detaliczny, naprawy

749,7 7.586,3

12,3 908,5

Transport gospod. magazynowa i łączność

691,0 6.251,4

10,2 625,9

21

Budownictwo

474,2 3.274,8 5,3

1.225,7

Zaopatrywanie w energię elektr, gaz i wodę

508,8 2.272,2 3,7

1.306,1

Działal. usługowa komunalna i indywidual.

214,3 1.825,7 3,0 535,9

Obsługa nieruchomości, działalność zwią-
zana z prowadzeniem interesów

159,4 1.174,2 1,9

2.261,2

Hotele i restauracje

131,5 652,6

1,1

301,2

Górnictwo i kopalnictwo

4,4 218,5

0,3 13,0

Rolnictwo

-1,2 44,8

0,1

16,3

Łącznie inw estycje pow yżej 1 mln USD

6.064

61.447,4 100,0 12.866,4

Szacunkow e inw estycje poniżej 1 mln USD

x

3.667,2

x

OGÓŁEM

x

65.114,6

x

Źródło: PAIZ

Plany inwestycyjne, wg PAIZ, na najbliższy okres opiewają na kwotę 12.866,4

mln USD, w tym najwięcej środków zamierzają zagraniczne firmy zainwestować w
przetwórstwie przemysłowym – 5.475,3 mln USD tj. 42,6% ogólnej planowanej kwoty

BIZ. Znaczące kwoty zagraniczni inwestorzy zamierzają także zainwestować w ob-

sługę nieruchomości i działalność związaną z prowadzeniem interesów – 2.261,2 mln

USD, co stanowi 17,6% planowanej kwoty BIZ oraz w sekcję zaopatrywanie w ener-
gię elektryczną, gaz i wodę – 1.306,1 mln USD.

4. Najwięksi indywidualni inwestorzy

4.1. W 2002 roku

Największym inwestorem w 2002 roku jest belgijski KBC Bank, który jest

głównym udziałowcem Kredyt Banku S..A. KBC Bank N.V. funkcjonuje w ramach

grupy bankowo-ubezpieczeniowej KBC Bank & Insurance Group z siedzibą w Bruk-
seli. Grupa KBC jest jedną z największych grup finansowych działających w Belgii

oferującą szeroką gamę produktów i usług przeznaczonych zarówno dla klientów in-

dywidualnych, przedsiębiorstw jak i instytucji. Grupa KBC jest obecna w ponad 30

krajach świata i zatrudnia ponad 43.000 pracowników. KBC Bank N.V. jest strate-
gicznym inwestorem Kredyt Banku S.A. posiadającym prawo do wykonywania

76,46% głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku

.

22

Na drugim miejscu pod względem wielkości zainwestowanego kapitału

uplasowała się niemiecka firma RWE Plus AG, która za kwotę 388 mln USD (ca 1,5
mld zł) zakupiła 85,0% udziałów warszawskiego dystrybutora energii, STOEN-u.

RWE Plus AG jest spółką w 100% zależną od niemieckiego koncernu RWE AG,

którego roczne obroty wynoszą około 250 mld złotych. RWE lub jej spółki zależne
posiadają w Polsce udziały w firmach takich jak Elektrociepłownia Będzin, Elbud

Gdańsk, Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Dąbrowie Górniczej. Do

Grupy należy także m.in. prowadząca w od wielu lat Polsce swoją działalność
firma budowlana Hochtief.

Na trzecim miejscu uplasowała się angielska firma Tesco, która systematycz-

nie rozbudowuje w Polsce sieć supermarketów. Obecnie, po odkupieniu w 2002 roku

za kwotę 652 mln USD 13 supermarketów od niemieckiej firmy HIT, posiada sieć 34
supermarketów w większych miastach w Polsce. Tesco należy do największych sieci

handlowych w świecie. Posiada sieć handlową w 10 krajach i zatrudnia ponad

220.000 osób, osiągając roczne obroty w wysokości 19 mld funtów brytyjskich.

Kolejne miejsca zajmuje niderlandzka firma inwestycyjna Rodamco N.V, która

zakupiła 50% udziałów w centrum handlowo-rozrywkowym Galeria Mokotów oraz

kompleksie Złote Tarasy w Warszawie. Rodamco jest notowane na giełdach w Am-
sterdamie, Paryżu, Frankfurcie i Brukseli.

Piąte miejsce przypadło Europejskiemu Bankowi Odbudowy i Rozwoju, który

finansuje w Polsce różne projekty inwestycyjne.

Tabela 9. Najwięksi indywidualni zagraniczni inwestorzy w 2002 roku

l.p. Inw estor

Kapitał

zainwestowany

(w mln USD)

Kraj pochodzenia

kapitału

Branża

1. KBC Bank N.V

442,0

Belgia

Bankowość, finanse

2. RWE Plus AG

388,0

Niemcy

Energetyka

3. Tesco Plc

320,0

Wlk Brytania

Handel detaliczny

4. Rodamco N.V

240,0

Niderlandy

Budownictwo i nieruchomości

5. EBOR

239,6

M iędzynarodowe Inwestycje

kapitałowe

6. ITI Group NV

150,0

Niderlandy

M edia I rozrywka

7. Energis Plc

150,0

Wlk Brytania

Telekomunikacja

8. Credit Agricole S.A.

146,8

Francja

Bankowość, finanse

9. Glaxo SmithKline

139,5

Wlk Brytania

Farmacja

23

10. Volkswagen AG

126,7

Niemcy

M otoryzacja

Źródło: PAIZ

Na kolejnych miejscach znalazły się:

!

ITI Group NV – holenderski koncern multimedialny, który jest m.in. głównym

udziałowcem TVN oraz portalu internetowego onet.pl.,

!

Energis Plc – angielska firma, która inwestuje w telekomunikację oraz w połącze-

nia internetowe,

!

Credit Agricole S.A. - największy bank detaliczny we Francji, który jest głównym

udziałowcem Lucas Banku oraz Europejskiego Funduszu Leasingowego. Credit
Agricole zainwestował dotąd kwotę 740,0 mln USD, co daje mu 19 pozycję na li-

ście największych zagranicznych inwestorów w Polsce,

!

Glaxo SmithKline - angielska firma farmaceutyczna, która zakupiła w 1998 roku
Zakłady Farmaceutyczne Polfa w Poznaniu i je systematycznie rozbudowuje.

Wartość przychodów ze sprzedaży w 2002 roku wyniosła 1,120,9 mln zł a zatrud-

nienie 1.527 osób. Glaxo SmithKline należy do największych firm farmaceutycz-
nych na świecie i zatrudnia łącznie ponad 100,0 tys. pracowników,

!

Volkswagen AG - niemiecki koncern samochodowy, który w 2002 r. zainwestował

126,7 mln USD. Łączne dotychczasowe inwestycje w Polsce tego koncernu wy-

noszą 390,7 mln USD, co plasuję te firmę na czwartej pozycji w branży motoryza-
cyjnej pod względem wielkości zainwestowanego kapitału i na 35 miejscu na li-

ście największych inwestorów zagranicznych w Polsce. Oprócz produkcji motory-

zacyjnej, Volkswagen inwestuje w ubezpieczenia, leasing oraz w bankowość.
Prowadzi Volkswagen Bank Polska S.A.

Łącznie te 10 w/w firm zainwestowało kwotę 2.342,6 mln USD, co stanowi

38,6% ogółu napływu BIZ do Polski w 2002 roku.

4.2. Najwięksi inwestorzy pod względem skumulowanej wartości

Największym inwestorem w Polsce pozostaje nadal francuska firma France Te-

lecom, główny udziałowiec Telekomunikacji Polskiej S.A. z łączną kwotą zainwesto-

wanego kapitału w wysokości 3.199,4 mln USD.

24

Drugie miejsce zajmuje FIAT, który zwiększył swoje zaangażowanie kapitałowe

o 61,8 mln USD do kwoty 1.749,3 mln USD. Fiat inwestuje również w sektor banko-
wy i ubezpieczeniowy.

Na trzecim miejscu pozostało Daewoo, które, oprócz produkcji motoryzacyjnej,

zainwestowało również w produkcję telewizorów – firma Daewoo Electronics w
Pruszkowie. W 2002 roku firma wyprodukowała 1.763 tys. odbiorników telewizyjnych.

Od siedmiu lat około 90% sprzedaży stanowi eksport. Firma systematycznie się roz-

budowuje i z każdym kolejnym rokiem zwiększą swoją produkcję.

Na czwarte awansował Hypo-und Vereinsbank, główny udziałowiec Banku

Przemysłowo-Handlowego PBK S.A. - trzeciego co do wielkości banku w Polsce.

Posiada on ponad 70,0% jego akcji. Grupa HVB jest jedną z wiodących grup banko-

wych w Europie. Zatrudnia około 66,5 tysiąca pracowników i obsługuje ponad 8,5 mi-
lionów klientów poprzez sieć ponad 2100 placówek.

Tabela 10. Najwięksi indywidualni inwestorzy zagraniczni w 2002 r. według skumulo-
wanej wartości inwestycji, którzy zainwestowali kwotę powyżej 1,0 mln USD.

Lp.

Inwestor

Kapitał zain-

westowany

(w mln USD)

Kraj

pochodzenia

Branża

1.

France Telecom

3.199,4 Francja

T elekomunikacja

2.

FIAT

1.749,3 Włochy

Motoryzacyjna

3.

Daewoo

1.452,3 Korea

Pld.

Motoryzacja, prod. sprzętu

elektrycz. ubezpieczenia

4.

HVB Group

1.336,0 Niemcy

Bankowość, ubezpieczenia

5.

Citigroup

1.300,0 USA Bankowość

6.

RAO Gazprom

1.283,8 Rosja Budownictwo

7.

Vivendi Universal

1.243,4 Francja T elekomunikacja,

8

United Pan-Europe
Communications

1.200,0 Holandia Media i Rozrywka

9.

UniCredito Italiano

1.200,0 Włochy

Bankowość

10.

Europejski Bank Odbu-
dowy i Rozwoju

1.194,6

Międzynarodow e Bankowość, inwestycje ka-

pitałowe

11.

KBC Bank N.V.

1.146,0 Belgia

Bankowość, ubezpieczenia

12.

M etro AG

1.125,0 Niemcy

Handel

Źródło: PAIZ

Na kolejnych miejscach uplasowali się:

#

Citibank - strategiczny inwestor Banku Handlowego S.A. W 2002 roku nie zwię-

kszył on swojego zaangażowania kapitałowego.

25

#

RAO Gazprom – posiadający udziały w EuRoPol Gaz S.A.

#

Vivendii Universal – posiada m.in. udziały w firmie Elektrim Telekomunikacja S.A.

#

United Pan-Europe Communications – niderlandzki koncern multimedialny. UPC

oferuje telewizję kablową, dostęp do Internetu i łączność telefoniczną w osiemna-

stu krajach europejskich i w Izraelu. Za pośrednictwem swoich sieci szerokopa-
smowych UPC oferuje usługi telewizji kablowej, szybkiego dostępu do Internetu i

telefoniczne, tworzy programy telewizyjne. Od lutego 1999 roku akcje UPC są no-

towane na amsterdamskiej giełdzie papierów wartościowych (pod hasłem: UPC) i
amerykańskim rynku giełdowym NASDAQ (pod hasłem: UPCOY).

#

UniCredito Italiano – inwestor strategiczny Banku PeKaO S.A.

#

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – finansuje w Polsce różne projekty inwe-

stycyjne. Jego celem jest wspieranie procesów przemian w gospodarkach w kra-
jach środkowej i wschodniej Europy jak i Wspólnocie Niepodległych Państw,

#

KBC Bank N.V – belgijski inwestor strategiczny Kredyt Banku S.A.

#

Metro AG – posiada w Polsce sieć supermaketów Makro Cash & Carry, Real,
Praktiker. Z każdym rokiem zwiększa swoje zaangażowanie kapitałowe. W 2002

roku zainwestowała w Polsce kolejne 100,0 mln USD. W rankingu dziennika

„Rzeczpospolita” firma ta zajęła w 2002 roku piąte miejsce na liście największych
przedsiębiorstw w Polsce z kwotą przychodów ze sprzedaży w wysokości 10,5

mld zł. Na koniec 2002 roku firma zatrudniała 18.830 pracowników.

Wszyscy wymienieni w tabeli 4 zagraniczni inwestorzy w swej większości

zwiększyli w 2002 roku swoje zaangażowanie kapitałowe w Polsce. Spośród tych
firm najwięcej zainwestował w Polsce KBC Bank tj. 442 mln USD.

W/w firmy zainwestowały łącznie 17.429,8 mln USD, co stanowi 28,4% ogółu in-

westycji dużych tj. powyżej 1 mln USD.

5. Podsumowanie.

Utrzymująca się w 2002 roku słaba koniunktura w gospodarce światowej, w

tym w państwach Unii Europejskiej, skąd przybywa do Polski najwięcej inwestorów,
spowodowała znaczne obniżenie się globalnych inwestycji zagranicznych. Nie pozo-

stało to bez wpływu na wielkość BIZ w Polsce. Korporacje międzynarodowe, mając

często trudności finansowe, wstrzymują się z podejmowaniem nowych inwestycji.

26

Do Polski, wg danych PAIZ, w 2002 roku napłynęło w formie BIZ 6,06 mld

USD, tj. od ponad 1,0 mld USD mniej w porównaniu z rokiem poprzednim.

Za pozytywny fakt należy uznać to, iż spośród wszystkich inwestycji 30,0%

stanowiły całkowicie nowe projekty, z czego 37,0% to inwestycje od podstaw czyli

tzw. greenfield. Na uwagę zasługuje także wzrost zainteresowania zagranicznych
firm inwestowaniem w sektory produkcyjne, gdzie ulokowano 34,3% ogółu napływu

BIZ w 2002 roku, podczas gdy w 2001 roku udział ten wynosił tylko 27,6%. Wzrost

udziału oraz wartości BIZ w sektorach produkcyjnych ma istotne znaczenie dla
zwiększenia miejsc pracy w nowo budowanych fabrykach jak i w ich otoczeniu.

Ogólna kwota bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce w 2002 roku

jest niższa od potrzeb naszej gospodarki. Niestety, zagraniczni inwestorzy wybierają

jednak te kraje, które oferują najlepsze warunki. Rzeczą istotna jest więc, by warunki
do inwestowania w Polsce nie odbiegały od tych jakie oferują nasi sąsiedzi tj. Cze-

chy, Słowacja i Węgry. Szczególnie dobre wyniki w przyciąganiu zagranicznych in-

westorów osiągnęli w 2002 roku nasi południowi sąsiedzi tj. Czechy i Słowacja.
Szczególnie dotyczy to Czech. Wg danych opublikowanych przez Czeski Bank Na-

rodowy wartość BIZ wyniosła 8.437 mln USD (8.963,0 mln euro), co jest nie notowa-

ną dotychczas wielkością.

Dlatego też ważnym jest tworzenie sprzyjających warunków do inwestowania

w Polsce. Temu celowi służy także ustawa o finansowym wspieraniu inwestycji z

dnia 20.03.2002r. ( Dz. U. z dnia 19.04.2002 r.).

Tworzenie dobrego klimatu i warunków do inwestowania w Polsce jest szcze-

gólnie ważne, zważywszy na fakt, iż w najbliższym okresie wpływy z prywatyzacji

będą się zmniejszać. Jednocześnie zwiększa się rywalizacja pomiędzy krajami Euro-

py Środkowo-Wschodniej w zakresie przyciągania zagranicznych inwestorów. Rów-
nież niektóre firmy przenoszą swoje zakłady z Europy do Azji. Wszystko to powodu-

je, iż będzie coraz trudniej przyciągnąć zagraniczne firmy do inwestowania w Polsce.

Są również problemy, które utrudniają inwestowanie w Polsce. Na zlecenie

PAIZ przeprowadzone zostały w styczniu 2003 roku badania wśród inwestorów za-

granicznych w Polsce. Oceny warunków finansowych w Polsce są następujące:

Przedmiot oceny

pozytywnie negatywnie brak oceny

- system podatkowy 7,1%

85,7%

7,2%

- stosowanie przepisów prawa podatkowego 10,7% 78,8% 10,5%

27

- funkcjonowanie systemu bankowego 58,7% 27,4% 13,9%

- dostępność źródeł finansowania 35,4% 44,7% 19,9%

- opłacalność zaciągania kredytów

w polskich bankach 12,7% 69,8% 17,5%

Ważnym jest także rozbudowa szeroko rozumianej infrastruktury, w tym bu-
dowa sieci dróg i autostrad.

W celu lepszej współpracy z zagranicznymi inwestorami w Ministerstwie Go-

spodarki, Pracy i Polityki Społecznej utworzone zostało stanowisko rzecznika praw
inwestorów w randze podsekretarza stanu. Sprzyjać to powinno lepszej współpracy z

zagranicznymi firmami i systematycznemu usuwaniu istniejących trudności.

28

SPIS TABEL

1. Inwestycje w środki trwałe spółek z kapitałem zagranicznym

i ich udział w inwestycjach ogółem podmiotów składających
bilans w latach 1994-2001

.....................................................................

str. 4

2. Napływ BIZ wg danych NBP do Polski oraz jego relacja do wartości

PKB i nakładów inwestycyjnych ogółem w latach 1994-2002 ............... str. 5

3. Obroty handlu zagranicznego spółek zagranicznych na tle

Ogólnych obrotów polskiego handlu zagranicznego w latach
2001-2002 ( w mln USD) ........................................................................ str. 6

4. Napływ BIZ wg NBP ............................................................................... str. 9

5. Napływ inwestycji zagranicznych do Czech, Słowacji i Węgier
w latach 1995 –2002 oraz prognoza na 2003 (mln USD) ....................... str. 11

6. Napływ inwestycji zagranicznych per capita do Czech, Słowacji

i Węgier w latach 1995 – 2002 oraz prognoza na 2003 (w USD) .......... str. 11

7. Skumulowana wartość BIZ w 2002 roku w Polsce
według kraju pochodzenia kapitału w mln USD ....................................... str. 14

9. Wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych
w Polsce wg sekcji i działów PKD
(stan na 31.12.2002 w mln USD) ........................................................... str. 19

9. Najwięksi indywidualni zagraniczni inwestorzy w 2002 r. ........................ str. 21

10.

Najwięksi indywidualni inwestorzy zagraniczni w 2002 r.

według skumulowanej wartości inwestycji, którzy
zainwestowali kwotę powyżej 1,0 mld USD ............................................. str. 23

29

Spis wykresów

1. Napływ BIZ w świecie w latach 1990-2002 w mld USD ......... str. 8

2. Napływ BIZ do Polski w latach 1993-2002 w mln USD ......... str. 9

3. Liczba inwestorów zagranicznych w latach 1993-2002 ......... str.15

4.

Struktura napływu BIZ wg sektorów na koniec 2002 r. ......... str.18