M i n i s t e r s t w o S p r a w W e w n ę t r z n y c h i A d m i n i s t r a c j i

Z e s p ó ł d s . W s p ó ł p r a c y z e S t r a ż a m i G m i n n y m i ( M i e j s k i m i )

STRAŻE GMINNE (MIEJSKIE)

- zbiór opinii prawnych

Warszawa, grudzień 2004

W s t ę p

„Straże gminne – zbiór opinii prawnych” jest zestawem wybranych odpowiedzi organów

administracji rządowej na pytania dotyczące funkcjonowania straży gminnych (miejskich)

kierowane najczęściej przez komendantów straży gminnych (miejskich) oraz wójtów,

burmistrzów (prezydentów miast).

Dokument powstał z inicjatywy działającego przy Ministrze Spraw Wewnętrznych i

Administracji Zespołu ds. Współpracy ze Strażami Gminnymi (Miejskimi). W zamierzeniach

pomysłodawców ma służyć jako pomoc w rozwiązywaniu wątpliwości prawnych w

codziennej pracy strażników.

Zaprezentowany materiał zawiera przede wszystkim oficjalne stanowiska Ministerstwa

Spraw Wewnętrznych i Administracji, a także Komendy Głównej Policji, Ministerstwa

Infrastruktury, Ministerstwa Środowiska oraz Ministerstwa Transportu i Gospodarki

Morskiej. Podstawowym kryterium wyboru opinii był ich uniwersalny charakter.

Dokument posiada również charakter otwarty. W przypadku jego pozytywnego odbioru i

pojawienia się szeregu nowych stanowisk istotnych dla prawidłowego funkcjonowania straży

gminnych (miejskich) nie wyklucza się jego aktualizacji.

Wszelkie uwagi i wnioski można kierować pocztą elektroniczną na adres:

rusiniak.e@mswia.gov.pl

HASŁA TEMATYCZNE

1) pojęcie „porządek publiczny” ..............................................................................................4

2) wspólny patrol z policjantem ...............................................................................................5

3) zbieg wykroczeń ..................................................................................................................6

4) Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia .........................................................8-15

5) ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi .....................16-19

6) fotoradary i monitoring wizyjny ...................................................................................20-23

7) kontrola ruchu drogowego wobec kierujących pojazdami ...........................................24-27

8) uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego ...............................28-29

9) umarzanie i rozkładanie na raty należności z tytułu grzywien z mandatów karnych ........30

10) drogi wewnętrzne ..........................................................................................................31-36

11) targowiska .....................................................................................................................37-38

12) kontrola przebiegu służby strażników ................................................................................39

13) opłata skarbowa ..................................................................................................................40

14) ewidencja etatów, wyposażenia w środki przymusu bezpośredniego oraz wyników działań

straży ..................................................................................................................................41

15) broń palna bojowa ..............................................................................................................42

16) wprowadzanie ścieków do kanalizacji ...............................................................................43

17) pozyskiwanie danych osobowych ......................................................................................44

Jakie jest znaczenie pojęcia „porządek publiczny”, i w związku z tym jaki jest zakres
uprawnień strażników gminnych (miejskich)?

Kategorie „porządku publicznego” czy „spokoju publicznego” są pojęciami

niedookreślonymi i przez to trudnymi do zdefiniowania, w związku z czym ich szczegółowe
znaczenie nie zostało wyjaśnione w obowiązującym stanie prawnym. Niemniej biorąc pod
uwagę zakres działalności strażników gminnych (miejskich) oraz intencje prawodawcy w
stosunku do straży, należy stwierdzić, iż sporadycznie zdarzające się przypadki zawężania
uprawnień straży gminnych (miejskich) do niektórych kategorii wykroczeń (np. do
wykroczeń za które strażnicy gminni mogą nakładać grzywny w drodze mandatu karnego)
jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami. Pojęcie „porządku publicznego” i „spokoju
publicznego” należy rozumieć w szerokim znaczeniu. Generalnie straż gminna (miejska) jako
organ powołany do ochrony porządku publicznego jest uprawniona w zakresie swego
działania do ścigania wykroczeń i występowania z wnioskiem o ukaranie do sądu. Dodatkowo
wobec niektórych kategorii wykroczeń strażnicy gminni (miejscy) mają prawo do nakładania
grzywien w drodze mandatu karnego.

Zgodnie z przepisem art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych

(Dz.U. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.), straż wykonuje zadania w zakresie ochrony porządku
publicznego wynikające z ustaw i aktów prawa miejscowego. Natomiast na podstawie
art. 11 pkt 1 tej ustawy, do zadań straży należy w szczególności ochrona spokoju i porządku
w miejscach publicznych. Wykonując ww. zadania strażnik ma prawo m.in. do dokonywania
czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem
i wnoszenia środków odwoławczych – w trybie i zakresie określonymi w Kodeksie
postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 12 ustawy).

Także doktryna prawa definiuje pojęcie „porządku publicznego” i „spokoju publicznego”

w szerokim znaczeniu. Zdaniem prof. Andrzeja Marka „pod pojęciem porządku publicznego
rozumie się uporządkowany odpowiednimi przepisami, wolny od zakłóceń bieg życia
zbiorowego. Jeżeli zaś chodzi o spokój publiczny, to oznacza on niezakłócony stan
równowagi psychicznej nieokreślonej liczby osób, przy czym wykroczenia przeciwko
spokojowi publicznemu wywołują zakłócenia tego stanu (zaniepokojenie, oburzenie itp.
reakcje ludzi).” [w: Prawo wykroczeń (materialne i procesowe), Wydawnictwo C.H. Beck,
Warszawa 2002, str. 119].

Natomiast według Jacka Jagielskiego „pojęcia porządek publiczny i spokój publiczny

kojarzyć można ze stanem obejmującym pewien ład w sferze życia publicznego, polegający
na przestrzeganiu zasad współżycia społecznego, respektowaniu istniejących i powszechnie
akceptowanych norm zachowania się w kontaktach społecznych i przy korzystaniu z urządzeń
publicznych itp. Innymi słowy, chodzi tu o stan dotykający nie oznaczonego kręgu
podmiotów, który zapewnia normalne i bez nagłych przeszkód funkcjonowanie życia
społecznego w różnych dziedzinach” [w: pracy zbiorowej pt. Prawo administracyjne, pod
redakcją Marka Wierzbowskiego, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 1999 r., str.
603.].

MSWiA, kwiecień 2004 r.

Czy strażnik gminny (miejski), realizując zadania patrolowe wspólnie z
funkcjonariuszem Policji może podejmować czynności takie jak policjant?
Czy strażnik gminny (miejski) może podejmować czynności poza terenem gminy?

Ustawa o Policji w sposób jednoznaczny rozstrzyga kto może podejmować czynności

policyjne. Prawo do wykonywania tych czynności ma tylko policjant w służbie
przygotowawczej lub stałej, a powstaje ono dopiero po powstaniu stosunku służbowego
w drodze mianowania kandydata i przejście przez niego odpowiedniego przeszkolenia
policyjnego.

Zakaz podejmowania czynności policyjnych obejmuje zatem możliwość realizacji

uprawnień określonych w rozdziale 3 ustawy przez strażnika osobiście i w sposób
samodzielny. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby strażnik mógł asystować przy
wykonywaniu przez policjantów określonych czynności jak również wykonywał czynności
administracyjno-porządkowe.

Strażnik może podejmować interwencje tylko w granicach obszaru określonego dla

funkcjonowania danej straży tj. miasta lub gminy w przypadku straży gminnej.

KGP, marzec 2000 r.

W dniu 19 grudnia 2003 r. strażnik miejski nałożył grzywnę w drodze mandatu karnego
w wysokości 1.000 zł za czyn wypełniający jednocześnie znamiona dwóch wykroczeń
polegające na wchodzeniu na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd (kara grzywny
do 200 zł) oraz wejściu na przejście dla pieszych na czerwonym świetle (kara grzywny
do 300 zł). Czy strażnik miejski był uprawniony do nałożenia grzywny w drodze
mandatu karnego w wysokości 1.000 zł i w oparciu o jakie przepisy? Czy w tym
przypadku kary sumują się (mandat 500 zł), czy też zastosowanie ma przepis
przewidujący najsurowszą karę (300 zł)? Czy następuje zbieg przepisów ustawy, a
zatem czy ma zastosowanie dyspozycja art. 9 §1 Kodeksu wykroczeń, który dopuszcza
nałożenie grzywny w maksymalnej wysokości 1.000 zł?

Wskazany czyn popełniony w dniu 19 grudnia 2003 r. wypełnił jednocześnie znamiona

dwóch wykroczeń, za które strażnicy gminni (miejscy) mogli nakładać grzywny w drodze
mandatu karnego. Na podstawie obowiązującego wówczas rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 października 2002 r. w sprawie wykroczeń, za które
strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego,
oraz zasad i sposobu wydawania upoważnień (Dz. U. Nr 174, poz. 1431 z późn. zm.)
wykroczenie (naruszające art. 90 Kodeksu wykroczeń w związku z art. 14 pkt 1 lit. a ustawy
Prawo o ruchu drogowym) polegające na wchodzeniu na jezdnię bezpośrednio przed jadący
pojazd, w tym również na przejściach dla pieszych zagrożone było karą grzywny do 200 zł,
natomiast wykroczenie (naruszające art. 92 § 1 Kodeksu wykroczeń w związku z § 98 ust. 2
pkt 2 rozporządzenia w sprawie sygnałów i znaków drogowych) polegające na wejściu na
przejście dla pieszych jeżeli sygnalizator S-5 nadaje sygnał czerwony zagrożone było karą
grzywny do 300 zł.

Chociaż w przeciwieństwie do Kodeksu karnego prawo wykroczeń nie określa wprost, że

jeden czyn może stanowić tylko jedno wykroczenie zasada ta obowiązuje również w prawie
wykroczeń. Bowiem zgodnie z przepisem art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń, jeżeli czyn
wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy, stosuje
się przepis przewidujący najsurowszą karę, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środków
karnych na podstawie innych naruszonych przepisów. Przepis ten zakazuje więc sumowania
kar w przypadku, gdy jeden czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej wykroczeń oraz w
sposób pośredni opiera się na zasadzie określonej w art. 11 § 1 Kodeksu karnego, zgodnie z
którym jeden czyn może stanowić tylko jedno wykroczenie. Należy również zauważyć, że
prawo wykroczeń, mimo że zostało objęte odrębną kodyfikacją, należy do szeroko pojętego
prawa karnego (prawo karne sensu largo) i w związku z brakiem odpowiedniej regulacji w
Kodeksie wykroczeń stosuje się w tym zakresie odpowiednio przepis art. 11 § 1 Kodeksu
karnego.

Natomiast przepis art. 96 ust. 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia -

zgodnie z którym w postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do
500 zł, a w sprawach, w których oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy oraz w
wypadku, o którym mowa w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń - do 1.000 zł – określa jedynie
maksymalną wysokość grzywy nakładanej w drodze mandatu karnego i jako przepis ogólny
nie może stanowić podstawy prawnej do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego
jeżeli dane wykroczenie zostało określone w przepisie szczególnym (zgodnie z zasadą lex
specialis derogat legi generali).

Powyższe stanowisko potwierdza również doktryna szeroko pojętego prawa karnego.

Według prof. Andrzeja Marka „prawo karne przyjmuje jako zasadę, że ten sam czyn stanowić
może tylko jedno przestępstwo (art. 11 § 1 KK). Mimo braku analogicznego przepisu, w
prawie wykroczeń obowiązuje ta sama zasada. Prawu naszemu bowiem obce jest pojęcie tzw.
idealnego zbiegu przestępstw albo wykroczeń, które polega na uznaniu, że sprawca popełnił

tyle przestępstw albo tyle wykroczeń, ile przepisów naruszył swoim czynem” [w: Prawo
wykroczeń (materialne i procesowe), Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2002, str. 67].

Z kolei według opinii prof. Lecha Gardockiego „zbieg przepisów ustawy zachodzi wtedy,

gdy jeden czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej przestępstw (...). W przypadkach tego
typu stosuje się w niektórych ustawodawstwach konstrukcję tzw. idealnego zbiegu
przestępstw. Polega ona na przyjęciu, że sprawca dopuścił się tylu przestępstw, ile przepisów
karnych naruszył. W niektórych systemach karnych prowadzi to w rezultacie do
potraktowania sytuacji jako zbiegu przestępstw i kary łącznej. (...). Polskie prawo karne nie
przyjęło koncepcji idealnego zbiegu przestępstw. Przeciwnie, w art. 11 § 1 KK dobitnie
podkreślano, że ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo, ale w kwalifikacji
prawnej czynu wymienia się wszystkie naruszone przepisy (tzw. kumulatywna kwalifikacja
czynu). Powstaje w związku z tym problem, z którego z naruszonych i wymienionych w
kumulatywnej kwalifikacji przepisów zaczerpnąć zagrożenie ustawowe karą dla wymierzenia
kary za to przestępstwo. Artykuł 11 § 3 KK rozstrzyga to w ten sposób, że karę wymierza się
na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą. Nie stoi to na przeszkodzie
orzeczeniu innych środków przewidzianych w ustawie na podstawie wszystkich zbiegających
się przepisów.” [w: Prawo karne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003, str. 149-150].

W związku z powyższym w przedmiotowej sprawie, strażnik miejski mógł ukarać

wyłącznie za wykroczenie polegające na wejściu na przejście dla pieszych gdy sygnalizator
S-5 nadaje sygnał czerwony, którego naruszenie zagrożone było karą surowszą - karą
grzywny do 300 zł.

MSWiA, marzec 2004 r.

Interpretacja norm Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia ustalających
przedmiotowy zakres legitymacji procesowej i niektóre szczegółowe uprawnienia
procesowe straży gminnych (miejskich).

1. Wątpliwości interpretacyjne przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia

z dnia 24 sierpnia 2001 r. (zwanego dalej Kpw'01) są o tyle nieoczekiwane, że stan
prawny zasadniczo nie uległ zmianie w porównaniu z Kodeksem postępowania w
sprawach o wykroczenia z dnia 20 maja 1971 r. (zwanego dalej Kpw'71).
Według art. 27 § 2 Kpw'71 uprawnienia tzw. dodatkowego (poza Policją) oskarżyciela
publicznego przysługiwały organom administracji, organom kontroli oraz strażom
gminnym jeżeli w zakresie swojego działania złożyły wniosek o ukaranie. Art. 17 § 3
Kpw'01 zawiera dodatkowy warunek uściślający - oskarżyciel musi również ujawnić
wykroczenie w zakresie swego działania – czyli podczas wykonywania zadań
ustawowych i w związku z tymi zadaniami.
Ustawowe uprawnienia strażników gminnych (miejskich) w dziedzinie zwalczania
wykroczeń pozostających w zakresie ich działania obejmują, oprócz postępowania
mandatowego, dokonywanie czynności wyjaśniających (dawniej sprawdzających),
kierowanie wniosków o ukaranie i oskarżanie oraz wnoszenie środków odwoławczych.
Według art. 72 § 1 Kpw'71 organ inny niż Policja, któremu szczególne ustawy powierzają
zadania w zakresie ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego - mógł, w sprawach
objętych trybem przyspieszonym, zatrzymać schwytanego na gorącym uczynku lub
bezpośrednio potem sprawcę i niezwłocznie doprowadzić go do kolegium. Art. 91 § 2
Kpw'01 stanowi, w zasadzie, tak samo: Po

icja lub inn

an, kt

remu us

awy

szczególne powierzają zadania w zakresie ochrony porządku lub bezpieczeństwa
publicznego, mo

e sprawcę wykroczenia objętego zakresem podmiotowym postępowania

przyspieszonego i schwytanego na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem - zatrzymać i
doprowadzić do sądu.

2. Zarówno pod rządami Kpw'71 jak i Kpw'01 ustawodawca nie określił konkretnie organów,

które wykonują zadania w zakresie ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego.
Jedyną wskazówką interpretacyjną jest stwierdzenie, że są to zadania powierzone
ustawowo. Każdorazowo trzeba więc sprawdzić, czy w ustawowych kompetencjach
danego organu znajduje się ochrona porządku publicznego lub ochrona bezpieczeństwa
publicznego.
W przypadku straży gminnej (miejskiej) jest to niewątpliwe. W myśl art. 1 ust. 1 oraz
art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych – straż gminna
(miejska) tworzona jest wyłącznie do ochrony porządku publicznego na terenie gminy i
wykonuje zadania ochronne w zakresie jaki wynika z ustaw oraz aktów prawa
miejscowego. Szczegółowy opis zadań straży gminnej (miejskiej) zawarty w art. 11
wymienionej ustawy precyzuje, że chodzi o ochronę spokoju i porządku w miejscach
publicznych. Z przytoczonego przepisu wynika, że strażom gminnym (miejskim) ustawy
nie powierzają samodzielnych zadań w zakresie ochrony bezpieczeństwa publicznego. a
jedynie współdziałanie w takiej ochronie z właściwymi podmiotami (art. 11 pkt 3-5
ustawy o strażach gminnych).
W praktyce, gdy trzeba będzie ocenić czy ściganie danego wykroczenia następuje
w ochronie porządku publicznego, czy też ochronie innego dobra prawnego, przytoczone
wyżej wskazówki mogą być niewystarczające. Nie wystarcza odwołanie się do
systematyki Kodeksu wykroczeń, gdzie w rozdziale VIII wyodrębniono porządek i spokój
publiczny, jako rodzajowy przedmiot ochrony. Porządek publiczny naruszają też
wykroczenia kwalifikowane z rozdziału XVI Kw, gdyż obyczajność publiczna jest

elementem porządku publicznego oraz liczne wykroczenia określone w ustawach
szczególnych.
Należy więc sięgnąć do kryterium pomocniczego - wykładni językowej pojęć „porządek",
„spokój" i „bezpieczeństwo" - albowiem pojęcia te nie zostały prawnie zdefiniowane.
W opiniach komentatorów przyjmuje się, że:

zakłócenie porządku publicznego - to wywołanie stanu, który, zgodnie z przyjętymi

zwyczajami i obowiązującymi przepisami w danym miejscu, czasie, okolicznościach
uważa się za nienormalny i odczuwany jako utrudnianie ludziom normalnego
zachowania w miejscu publicznym,

−

zakłócenie spokoju publicznego - to naruszenie równowagi psychicznej ludzi

znajdujących się w miejscu publicznym,

−

− naruszenie bezpieczeństwa publicznego - polega na sprowadzeniu niebezpieczeństwa

publicznego, czyli zaistnieniu sytuacji albo stanu rzeczy charakteryzującego się
prawdopodobieństwem wystąpienia skutku ujemnego dla dobra prawnie chronionego.

3. Kwestia legalności stosowania, przez straż gminną (miejską), środków przymusu,

z pominięciem zatrzymania osoby, nie budzi większych wątpliwości.

Zgodnie z art. 56 § 2 Kpw'01 strażom gminnym (miejskim) ujawniającym wykroczenia w
zakresie swego działania przysługują - w granicach ich właściwości - równoważne z
policyjnymi uprawnienia do przeprowadzenia czynności wyjaśniających.

Należy podkreślić, iż w odniesieniu do każdego z przewidzianych w Kpw'01 środków
przymusu Kodeks wyraźnie wskazuje właściwość organów uprawnionych do stosowania
tych środków. Inne niż Policja organy uzyskały właściwość tylko do:

- tymczasowego zajęcia przedmiotów,
- nakładania kar pieniężnych,
- zarządzania przymusowego doprowadzenia świadka - przez Policję,
- zarządzenia odebrania przedmiotu oględzin lub dowodu rzeczowego - przez Policję.

Specjalnej analizy wymaga zatrzymanie osoby.
Art. 45 Kpw'01 przewiduje, że tylko Polic

a ma prawo zatrzymać sprawcę wykroczenia,

na czas:

- do 24 godzin w trybie zwyczajnym,
- do 48 godzin w trybie przyspieszonym.
Z uwagi na to, że w sprawach o wykroczenia stosuje się, odpowiednio, art. 243 kpk należy
stwierdzić, że podmioty inne niż Policja uprawnione są jedynie do ujęcia sprawcy i
powinny osobę ujętą przekazać niezwłocznie w ręce Policji.
Jednakże w Kpw'01 o zatrzymaniu traktuje jeszcze art. 91 § 2, gdzie w sposób sprzeczny
z normą art. 45 czynność zatrzymania została przypisana zarówno Policji,

jak i innym

organom ochrony porządku lub bezpieczeństwa publicznego. Należy się więc zastanowić,
czy chodzi o te same zatrzymania?
Uprawnienia Policji do zatrzymywania sprawców wykroczeń nie wynikają tylko z art. 45
i 91 Kpw'01. W katalogu uprawnień policjantów jest mowa o zatrzymaniach w trybie
i przypadkach określonych ustawami - art. 15 ust. 1 ustawy o Policji. Podobnie rzecz się
ma w przypadku funkcjonariuszy innych, niż Policja służb ochrony porządku
i bezpieczeństwa publicznego - np. Straż Graniczna, Inspekcja Celna. Regulacji takiej nie
ma w ustawie o strażach gminnych - katalog uprawnień strażników gminnych (miejskich)
- art. 12 ustawy nie zawiera uprawnienia do zatrzymania osoby.

W przypadku osób stwarzających, w sposób oczywisty, zagrożenie dla życia i zdrowia
ludzkiego albo mienia, strażnicy gminni (miejscy) mogą jedynie dokonać ujęcia i
niezwłocznie doprowadzić osobę do najbliższej jednostki Policji. Zatrzymania osoby
dokonuje Policja, przy czym czas zatrzymania biegnie od chwili ujęcia osoby.
Państwowe służby ochronne uprawnione do zatrzymywania osób poddane są ponadto
specjalnym regulacjom prawnym dotyczącym sposobu wykonania zatrzymania:

zasasada ultima ratio - art. 15 ust. 3 ustawy o Policji,

−
−
−

obowiązek ustalenia stanu zdrowia osoby zatrzymanej - art. 15 ust. 5 ustawy o Policji,
przepisy wykonawcze o warunkach pobytu zatrzymanych w jednostkach Policji oraz o
trybie badania stanu ich zdrowia.

Przyjąć, że straż gminna (miejska) może dokonywać zatrzymań bez podobnej
”infrastruktury prawnej", a także bez odpowiednich pomieszczeń dla zatrzymanych
byłoby akceptacją niedorzeczności - z jednej strony prawo uprawnia (jakoby) do
określonego działania, a z drugiej strony - nie zawiera norm nieodzownych do realizacji
tego działania. W dodatku art. 41 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zastrzega, iż
pozbawienie człowieka wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonym
w ustawie. Jest to jedna z zasad prawa.
Mamy więc do czynienia ze sprzecznością pomiędzy zasadą prawa, a przepisem prawa,
albowiem w całym systemie prawnym nie ma ustawowego określenia trybu zatrzymania
przez strażnika gminnego (miejskiego). W przypadku sprzeczności przepisu z zasadą
prawa należy tak ustalić znaczenie (interpretację) przepisu aby nie pozostawał on w nadal
w takiej sprzeczności.

4. Dokonując interpretacji należy ustalić cel przepisu w ten sposób, aby był on zgodny, co

najmniej, z celami instytucji prawnej do jakiej należy (reguły wykładni funkcjonalnej).
Celem instytucji trybu przyspieszonego jest tylko takie krótkotrwałe pozbawienie
człowieka wolności, które jest niezbędne dla niezwłocznego doprowadzenia go do sądu.
Wynika stąd postulat dyspozycyjności sądów właściwych do rozpatrywania spraw w
trybie przyspieszonym - bez tego traci sens realizacja trybu przyspieszonego. W
regulaminie działania kolegiów był przepis (§ 15) zobowiązujący do pełnienia dyżurów na
wypadek przekazania rozpatrzenia sprawy w trybie przyspieszonym. Wprowadzenie
dyżurów sądów jest trudniejsze.

5. Nie uległy zmianie, od czasu ich pierwszej redakcji dokonanej w dniu 10 stycznia 1991 r.,

przepisy odnoszące się do zatrzymania oraz do trybu przyspieszonego. W uzasadnieniu do
tych przepisów pisano - „ ... uprawnienia do zatrzymania osoby ma Policja, inne organy
mogą jedynie, o ile ustawa na to pozwala, ująć sprawcę w celu przekazania go Policji ...”.
„ ... postępowanie przyspieszone byłoby stosowane jedynie do ujętych na gorącym
uczynku lub bezpośrednio potem i doprowadzonych do kolegium w ciągu 48 godzin (...)
sam tryb przyspieszony oznaczałby, że kolegium przystępowałoby do sprawy
natychmiast…”.

Objaśnienia te są istotne dla wydobycia ratio legis interpretowanych, niespójnych
przepisów.

6. W sytuacji braku korelacj

między przepisami o zatrzymywaniu w związku z popełnieniem

wykroczenia, a przepisami o pozbawianiu wolności w celu niezwłocznego rozpoznania
sprawy w trybie przyspieszonym należy ostatecznie

wyrazić przekonanie o braku

dostatecznych podstaw prawnych do uznania

uprawnień strażników gminnych (miejskich)

do zatrzymywan

a osób w sprawach

o wykroczenia, ponad czas niezbędn

niezwłocznego doprowadzenia do sądu natychmiast po ujęciu w rezultacie schw

tania na

gorąc

m ucz

nku lub bezpośrednio potem.

KGP, marzec 2002 r.

Kiedy straż miejska może stosować postępowanie przyspieszone w myśl przepisów
Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia?

W myśl art. 90 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, postępowanie

przyspieszone stosuje się:

do osób nie mających stałego miejsca zamieszkania lub miejsca stałego pobytu, jeżeli
zachodzi uzasadniona obawa, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym
będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione (§ l powołanego przepisu),

−

do osób przebywających jedynie czasowo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że rozpoznanie sprawy w postępowaniu
zwyczajnym będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione (§ 2 cytowanego przepisu),
wobec sprawców wykroczeń przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu oraz
przeciwko mieniu i urządzeniom użytku publicznego popełnionych w związku
z imprezą masową (§ 3 powyższego artykułu).

W świetle postanowień art. 91 § l powołanej wyżej regulacji prawnej, podstawowym

warunkiem przeprowadzenia postępowania przyspieszonego w stosunku do wyżej
wskazanych osób pozostaje wymóg ujęcia sprawcy na gorącym uczynku lub bezpośrednio po
popełnieniu wykroczenia i niezwłocznego doprowadzenia go do sądu. Organem właściwym
do zatrzymania i doprowadzenia do sądu w wypadku schwytania na gorącym uczynku lub
bezpośrednio potem sprawcy wykroczenia, o którym mowa w art. 90 ustawy, w świetle
art. 91 § 2 omawianej ustawy pozostaje - Policja lub inny organ, któremu ustawy szczególne
powierzają zadania w zakresie ochrony porządku lub bezpieczeństwa publicznego.

Wydaje się, że nie ulega wątpliwości, iż jedną z takich ustaw szczególnych, o których

stanowi art. 91 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, pozostaje ustawa
z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (

Nr 123, poz. 779 z późn. zm.). Zgodnie

z dyspozycją art. 10 ust. l tejże ustawy, straż miejska (gminna) wykonuje wynikające z ustaw
i aktów prawa miejscowego, zadania w zakresie szeroko rozumianej ochrony porządku
publicznego. Ustawodawca w art. 11 powołanej regulacji, stanowiąc katalog zadań
należących do kompetencji straży, wskazał w ust. l i 2 powołanego przepisu, wśród tych
zadań m.in. - ochronę spokoju i porządku w miejscach publicznych oraz czuwanie nad
porządkiem oraz kontrolę ruchu drogowego w zakresie określonym w przepisach o ruchu
drogowym. Straż miejska (gminna) wykonując powyższe zadania ma m.in, w myśl art. 12
ust. l pkt 5 ustawy, prawo do dokonywania czynności wyjaśniających oraz stosowania
procedury związanej z wszczęciem postępowania w sprawie o wykroczenie, przewidzianej
przepisami Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Powyższe prowadzi do wniosku, że w wypadku schwytania na gorącym uczynku l

bezpośrednio potem sprawcy wykroczenia, o którym mowa w art. 90 Kodeksu postępowaniu
w sprawach o wykroczenia, straż miejska (gminna) może zatrzymać sprawę wykroczenia
i niezwłocznie doprowadzić go do sądu.

Argumentem przemawiającym za prezentowanym stanowiskiem wydaje się również

pozostawać art. 17 § 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Z powołanego
przepisu wynika bowiem, że strażom miejskim (gminnym) przysługują uprawnienia
oskarżyciela publicznego, gdy w zakresie swego działania ujawniły wykroczenie i wystąpiły
z wnioskiem o ukaranie. „Ich uprawnienia zależne są więc od dwóch kumulatywnie
występujących przesłanek: po pierwsze, od ujawnienia wykroczenia w zakresie swego
działania, po drugie, od skierowania wniosku o ukaranie. Jeżeli organ ten ujawni wykroczenie
poza zakresem swego działania nie jest uprawniony do skierowania wniosku o ukaranie i nie
może uzyskać statusu oskarżyciela publicznego. W takim wypadku organ taki powinien
przekazać sprawę policji lub innemu właściwemu organowi np. inspektorowi pracy” (tak:

R. A. Stefański, „Oskarżyciel publiczny w sprawach o wykroczenia” Prokuratura i Prawo
2002/1/51). Zatem przepis art. 17 § 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia
jednoznacznie przyznaje strażom miejskim (gminnym) w zakresie ich działania uprawnieniu
do ujawniania wykroczeń i występowania z wnioskami o ukaranie.

Konkludując, należy uznać, iż straż gminna (miejska) na mocy postanowień art. 91 § 2 w

związku z art. 17 § 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, posiada uprawnienia
do podejmowania czynności w postępowaniu przyśpieszonym, o którym stanowią przepisy
art. 90 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

MSWiA, grudzień 2003 r.

Czy w toku czynności wyjaśniających straż miejska może nałożyć na świadka pieniężną
karę porządkową za nieusprawiedliwione niestawiennictwo na wezwanie? Jeżeli tak, to
w jakiej formie i w jakim trybie oraz kto jest do tego uprawniony w przypadku
umiejscowienia straży w strukturze urzędu miasta?

Zgodnie z przepisem art. 49 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia

(KPW), na świadka, biegłego, tłumacza lub specjalistę, który bez usprawiedliwienia nie stawił
się na wezwanie uprawnionego organu lub bez zezwolenia tego organu samowolnie wydalił
się z miejsca czynności przed jej zakończeniem albo bezpodstawnie odmówił złożenia
zeznań, wykonania czynności biegłego, tłumacza lub specjalisty, można nałożyć karę
porządkową do 250 złotych, a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania do 500
złotych. Przepis ten stosuje się również do osoby, która będąc obowiązana do okazania albo
wydania przedmiotu oględzin lub dowodu rzeczowego odmówiła jego okazania lub wydania;
nie dotyczy to osoby, której przysługuje prawo odmowy zeznań (§ 2). Nałożoną karę należy
uchylić, jeżeli osoba ukarana w ciągu 7 dni od daty doręczenia lub ogłoszenia jej
postanowienia o nałożeniu kary porządkowej dostatecznie usprawiedliwi swoje
niestawiennictwo, samowolne oddalenie się, odmowę złożenia zeznań albo wykonania innego
obowiązku, o którym mowa w § 1 lub 2 (§ 3).

W razie niestawienia się świadka na wezwanie bez usprawiedliwienia można, niezależnie

od nałożenia kary porządkowej, zarządzić jego przymusowe doprowadzenie przez Policję
(art. 50 § 1 KPW), a w przypadku nieusprawiedliwionej odmowy okazania albo wydania
przedmiotu oględzin lub dowodu rzeczowego można zarządzić jego odebranie przez Policję
(art. 50 § 2 KPW).

Z kolei według art. 51 KPW, środki przymusu, o których mowa w art. 49 i 50, stosuje sąd

właściwy do rozpoznania sprawy, a w toku czynności wyjaśniających także prokurator, jeżeli
prowadzi te czynności. W toku czynności wyjaśniających, prowadzonych przez organ inny
niż prokurator, środki przymusu, o których mowa w art. 50 § 1, stosuje sąd właściwy do
rozpoznania sprawy na wniosek organu dokonującego tych czynności, a pozostałe środki
przymusu - organ dokonujący czynności wyjaśniających. Karę porządkową wskazaną w
art. 49 § 1 i 2 uchyla odpowiednio sąd lub organ przełożony nad organem, który daną karę
nałożył (§ 2). Na postanowienie odmawiające uchylenia kary porządkowej przysługuje
ukaranemu zażalenie; jeżeli postanowienie wydano w toku czynności wyjaśniających,
zażalenie rozpoznaje sąd właściwy do rozpoznania sprawy (§ 3). Kary porządkowe nałożone
w toku czynności wyjaśniających ściąga się w trybie przepisów o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji. Kary te stanowią dochód budżetu państwa (§ 4).

W związku z powyższym na świadka, który bez usprawiedliwienia nie stawił się na

wezwanie uprawnionego organu lub bez zezwolenia tego organu samowolnie wydalił się z
miejsca czynności przed jej zakończeniem albo bezpodstawnie odmówił złożenia zeznań
można nałożyć karę porządkową do 250 złotych, a w razie ponownego niezastosowania się do
wezwania do 500 złotych. Pieniężną karę porządkową w toku czynności wyjaśniających
stosuje prokurator, a w przypadku czynności wyjaśniających prowadzonych przez inny
organ niż prokurator - organ dokonujący czynności wyjaśniających. Należy podkreślić,
że straż miejska (gminna), zgodnie z art. 56 § 2 w związku z art. 17 § 3 KPW, w
granicach swej właściwości, jest organem dokonującym czynności wyjaśniających.
Czynności wyjaśniające straż gminna (miejska) może przeprowadzać w celu ustalenia, czy
istnieją podstawy do wystąpienia z wnioskiem o ukaranie oraz zebrania danych niezbędnych
dla sporządzenia wniosku o ukaranie. Czynności te w miarę możności należy podjąć w
miejscu popełnienia czynu bezpośrednio po jego ujawnieniu i zakończyć w ciągu miesiąca
(art. 54 § 1 KPW).

Kary porządkowe są nakładane w formie postanowienia. Wynika to bezpośrednio z

brzmienia art. 49 § 3 KPW (który nakazuje uchylenie kary, jeżeli osoba ukarana w ciągu 7 dni
od daty doręczenia lub ogłoszenia jej postanowienia o nałożeniu kary porządkowej
dostatecznie usprawiedliwi swoje niestawiennictwo) oraz ogólnych zasad postępowania
określonych w art.

KPW i art.

1 Kodeksu postępowania karnego (KPK).

Postanowienie powinno zawierać: oznaczenie organu oraz osoby lub osób, wydających
postanowienie; datę wydania postanowienia; wskazanie sprawy oraz kwestii, której
postanowienie dotyczy; rozstrzygnięcie z podaniem podstawy prawnej; oraz uzasadnienie,
chyba że ustawa zwalnia od tego wymagania.

Obowiązek stawienia się świadka i złożenia zeznań na wezwanie organu procesowego

(określony w art. 177 § 1 KPK w związku z art. 41 § 1 KPW) powstaje jeśli świadek został
prawidłowo wezwany do stawienia. Konsekwentnie nałożenie kary porządkowej za
nieusprawiedliwione niestawiennictwo jest możliwe tylko wtedy, gdy istnieje dowód
prawidłowego doręczenia wezwania. Regulacje dotyczące doręczeń zawarte są w przepisach
art. 128-134 i art. 136-142 KPK (do których odsyła art. 38 § 1 KPW). W wezwaniu należy
oznaczyć organ, który wysłał wezwanie oraz podać w jakiej sprawie, w jakim charakterze, w
jakim miejscu i czasie ma się stawić adresat i czy jego stawiennictwo jest obowiązkowe, a
także uprzedzić o skutkach niestawiennictwa. Jeśli adresat odmawia przyjęcia pisma albo nie
chce lub nie może pokwitować odbioru, to doręczający sporządza na zwrotnym pokwitowaniu
odpowiednią wzmiankę – wówczas doręczenie uważa się za dokonane.

Biorąc pod uwagę zasady działania straży gminnej (miejskiej), należy stwierdzić, że

struktura organizacyjna straży gminnej (miejskiej) pozostaje bez wpływu na zakres jej
uprawnień. Zgodnie z przepisem art. 51 KPW, karę porządkową może nałożyć jedynie straż
gminna (miejska), natomiast prawo do jej uchylenia posiada organ przełożony nad organem,
który daną karę nałożył. W przypadku straży gminnej (miejskiej) organem przełożonym nad
komendantem straży jest wójt, burmistrz (prezydent miasta).

MSWiA, październik 2004 r.

Czy wykroczenie określone w art. 43

ustawy o wychowaniu w trzeźwości i

przeciwdziałaniu alkoholizmowi, dotyczące spożywania napojów alkoholowych w
miejscu niedozwolonym jest wykroczeniem polegającym na zakłóceniu porządku
publicznego i w konsekwencji czy w przypadku popełniania tego wykroczenia ma
zastosowanie art. 18 ust. 10 pkt 3 ww. ustawy w sprawie cofnięcia zezwolenia na
sprzedaż napojów alkoholowych? Czy kategoria wykroczeń przeciwko porządkowi
publicznemu ogranicza się tylko do wykroczeń określonych w rozdziale VIII Kodeksu
wykroczeń?

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w

trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tj. Dz. U. z 2002 r., Nr 147, poz. 1231 z późn.
zm.), sprzedaż napojów alkoholowych może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia
wydawanego przez właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta). W przypadku
nieprzestrzegania zasad określonych w ustawie organ zezwalający cofa zezwolenie. Jedną z
przyczyn cofnięcia zezwolenia określa przepis art. 18 ust. 10 pkt 3 ww. ustawy, zgodnie z
którym organ zezwalający cofa zezwolenie w przypadku powtarzającego się co najmniej
dwukrotnie w okresie 6 miesięcy, w miejscu sprzedaży lub najbliższej okolicy, zakłócania
porządku publicznego w związku ze sprzedażą napojów alkoholowych przez dany punkt
sprzedaży, gdy prowadzący ten punkt nie powiadamia organów powołanych do ochrony
porządku publicznego. Biorąc pod uwagę słowa „zezwolenie organ zezwalający cofa w
przypadku”, należy podkreślić, iż ustawa nakazuje organowi zezwalającemu cofnąć
zezwolenie w przypadku nieprzestrzegania zasad obrotu napojami alkoholowymi, nie
pozostawiając tu miejsca na uznanie.

Bezspornym pozostaje fakt, że wykroczenie określone w art. 43

przedmiotowej ustawy,

dotyczące spożywania napojów alkoholowych w miejscu niedozwolonym, stanowi
jednocześnie zakłócenie porządku publicznego. Potwierdza to orzecznictwo, doktryna oraz
przepisy prawa.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22 maja 2001 r., II S.A. 1452/00, LEX nr

7769, uznał za zgodne z prawem działanie organu administracji publicznej, który cofnął
zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych „na skutek nieprzestrzegania zasad i
warunków określonych w zezwoleniu oraz ustawie o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi, gdyż podczas kontroli pracowników Straży Miejskiej oraz
Miejskiej Komisji do spraw Rozwiązywania Problemów Alkoholowych – stwierdzono
spożywanie przez klientów piwa na terenie sklepu”. NSA w powyższym wyroku stwierdził
również, iż „na przedsiębiorcy prowadzącym działalność gospodarczą, m.in. w zakresie
sprzedaży napojów alkoholowych, spoczywa obowiązek zorganizowania jej w taki sposób, by
klienci zachowaniem swoim nie naruszali przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi.”. Natomiast w wyroku NSA z dnia 10 sierpnia 1998 r., II SA
742/98, LEX nr 43180 - dotyczącym skargi osoby fizycznej na osoby pijące alkohol w pobliżu
jego domu zakupiony w pobliskim sklepie – sąd używa niepozostawiających wątpliwości
sformułowań „w związku z zakłóceniami porządku przez osoby pijące alkohol w pobliżu
domu skarżącego”.

Mimo że przepisy materialno-prawne nie definiują wprost pojęcia „porządek publiczny”

zarówno doktryna prawa administracyjnego jak i prawa karnego (wykroczeń) ujmują je w
bardzo szerokim znaczeniu. Według Jacka Jagielskiego:
„Ramy znaczeniowe zarówno pojęcia „bezpieczeństwo publiczne”, jak i kategorii „porządku
(i spokoju) publicznego” zdają się być szczególnie rozciągliwe. W literaturze z zakresu prawa
administracyjnego, jak też np. karnego, podkreśla się, iż mamy tu do czynienia z pojęciami
niedookreślonymi, a przez to trudnymi do zdefiniowania. W wyjaśnieniu tej kategorii
doktryna nawiązuje w dużej mierze do intuicyjnego ich pojmowania w mowie potocznej. (...).

Pojęcia „porządek publiczny” i „spokój publiczny” kojarzyć można ze stanem obejmującym
pewien ład w sferze życia publicznego, polegający na przestrzeganiu zasad współżycia
społecznego, respektowaniu istniejących i powszechnie akceptowanych norm zachowania się
w kontaktach społecznych i przy korzystaniu z urządzeń publicznych itp. Innymi słowy,
chodzi tu o stan dotykający nie oznaczonego kręgu podmiotów, który zapewnia normalne i
bez przeszkód funkcjonowanie życia społecznego w różnych dziedzinach.”.
(w pracy zbiorowej pt. „Prawo administracyjne” pod redakcją Marka Wierzbowskiego,
Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 1999, str. 602-603)

Błędne jest także założenie, że kategoria wykroczeń przeciwko porządkowi publicznemu

ogranicza się do wykroczeń określonych w rozdziale VIII Kodeksu wykroczeń. Zdaniem
przedstawiciela doktryny praw karnego (wykroczeń) prof. Andrzeja Marka - który w
podręczniku „Prawo wykroczeń (materialne i procesowe)”, Wydawnictwo C. H. Beck,
Warszawa 2002, na str. 119, odniósł się wprost do rozdział VIII Kodeksu wykroczeń - „pod
pojęciem porządku publicznego rozumie się uporządkowany odpowiednimi przepisami,
wolny od zakłóceń bieg życia zbiorowego”.

Należy również zauważyć, iż zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o

strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779, z późn. zm.), straż gminna wykonuje zadania w
zakresie ochrony porządku publicznego wynikające z ustaw i aktów prawa miejscowego. W
związku z tym zakładając, że wykroczenie określone art. 43

przedmiotowej ustawy nie jest

związane z ochroną porządku publicznego, przy zastosowaniu wykładni systemowej
konsekwentnie należałoby wówczas uznać, iż wykroczenie to wykracza poza zakres działania
straży gminnych (miejskich). Tymczasem prawodawca dodatkowo podkreślił kompetencje
straży gminnych (miejskich) do stosowania art. 43

przedmiotowej ustawy, przyznając

strażnikom – zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży
gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 208,
poz.2026) – prawo do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za popełnienie tego
wykroczenia.

MSWiA, luty 2004 r.

Czy straże gminne (miejskie) mogą używać alkosensorów?

Zgodnie z treścią art. l ust. l ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu

w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, póz. 230 z późń. zm.) organy
administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego są obowiązane do podejmowania
działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych (...). Art. 4 cyt.
ustawy stwierdza wprost, że prowadzenie działań związanych z profilaktyką
i rozwiązywaniem problemów alkoholowych należy do zadań własnych gmin. Artykuł ten
nakłada również obowiązek podejmowania interwencji w związku z naruszeniem przepisów
określonych w art. 13 i 15 ustawy o wychowaniu w trzeźwości (...) oraz występowanie przed
sądem w charakterze oskarżyciela publicznego.

Cytowana ustawa w art. 14 określając miejsca w których obowiązuje zakaz sprzedaży,

podawania i spożywania napojów alkoholowych stwierdza, iż „...zabrania się spożywania
napojów alkoholowych na ulicach, placach i w parkach, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych
do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów”. Niezależnie od
powyższego rada gminy może wprowadzić czasowy lub stały zakaz sprzedaży, podawania,
spożywania oraz wnoszenia napojów alkoholowych w innych, nie wymienionych w ustawie
miejscach, obiektach lub na określonych obszarach gminy, ze względu na ich charakter.

Przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości (...) należy rozpatrywać w kontekście

ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, póz. 779). Straże te
powoływane są do ochrony porządku publicznego na terenie gminy.

Zgodnie z treścią art. 11 ustawy o strażach gminnych do zadań tej formacji należy w

szczególności:
- ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,
- doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania,

jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym,
znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i
zdrowiu innych osób.
Podkreślić również należy, że straże gminne wykonują swoje zadania w zakresie ochrony

porządku publicznego wynikające z ustaw i aktów prawa miejscowego.

Strażnik miejski wykonując swoje zadania, zgodnie z treścią art. 12 ust. l pkt 5 ustawy o

strażach gminnych ma prawo do dokonywania czynności sprawdzających, kierowania
wniosków o ukaranie do kolegium do spraw wykroczeń

oskarżania przed kolegium do spraw

wykroczeń i wnoszenia środków odwoławczych w trybie przewidzianym przepisami o
postępowaniu w sprawach o wykroczenia.

Również Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia przyznaje organom

administracji rządowej i samorządowej, organom kontroli państwowej i kontroli samorządu
terytorialnego oraz strażom gminnym (miejskim) uprawnienia oskarżyciela publicznego z
zastrzeżeniem

że uprawnienie to przysługują tylko wówczas, gdy w zakresie swego działania

ujawniły wykroczenie i wystąpiły z wnioskiem o ukaranie.

Analiza wyżej wymienionych aktów prawnych prowadzi do wniosku, że straże gminne

(miejskie) mogą używać urządzeń do badania zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu
w granicach swoich uprawnień. Jednakże z uwagi na brak definicji prawnej porządku
publicznego pojęcie to, a tym samym zakres działania straży w ujęciu przedmiotowym jest
bardzo różnie interpretowany.

Należy jednak zwrócić uwagę na dalsze konsekwencje możliwości stosowania tego

rodzaju urządzeń tj. trybu postępowania wobec osób, które odmówią poddaniu się badaniu.

W tym przypadku powinny mieć zastosowanie przepisy karne, a w szczególności:

- ustawa o wychowaniu w trzeźwości (...): art. 40. l. Osoby w stanie nietrzeźwości, które swoim

zachowaniem dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym lub w zakładzie pracy, znajdują
się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu lub zdrowiu
innych osób, mogą zostać doprowadzone do izby wytrzeźwień, zakładu opieki zdrowotnej lub
innej właściwej placówki utworzonej lub wskazanej przez jednostkę samorządu terytorialnego
albo do miejsca zamieszkania lub pobytu.
2. W razie braku izby wytrzeźwień osoby takie mogą być doprowadzone do jednostki Policji.

- ustawa o wychowaniu w trzeźwości: art. 43 Kto spożywa napoje alkoholowe wbrew zakazom

określonym w art. 14 ust. l i 2a-6 (...), podlega karze grzywny.

- Kodeks wykroczeń: art. 54. Kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom

porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych, podlega karze grzywny do 500 złotych
albo karze nagany.

Reasumując stwierdzić należy, iż straże gminne (miejskie) mogą stosować urządzenia do

badania zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu jak również obecne uregulowania
prawne dają możliwości do wyegzekwowania tego prawa.

KGP, kwiecień 2002 r.

Czy można zlecić firmie komercyjnej w drodze przetargu zakup „fotoradarów” oraz
prowadzenie czynności kontrolnych – obsługę urządzeń, rejestrację wykroczeń,
identyfikację sprawców, tworzenie dokumentacji za pomocą specjalnych programów
komputerowych, prowadzenie korespondencji mandatowej oraz windykację?

Na podstawie art. 131 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.

U. z 2003r., Nr 58, poz. 515) w dniu 30 grudnia 2002r. zostało wydane przez Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji rozporządzenie w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z
2003r., Nr 14, poz. 144 z późn. zm.), w drodze którego straż gminna (miejska) uzyskała
uprawnienia do wykonywania czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego. Zgodnie z § 17
ust. 2 ww. rozporządzenia kontrola ruchu drogowego przez strażników gminnych (miejskich)
w odniesieniu do kierujących pojazdami, którzy nie stosują się do wskazań sygnalizacji
świetlnej oraz przekraczają dozwoloną prędkość może być wykonywana wyłącznie przy
użyciu urządzeń samoczynnie rejestrujących przekroczenie dozwolonej prędkości lub
niestosowanie się do wskazań sygnalizacji świetlnej. Przedmiotowe rozporządzenie nie daje
strażom gminnym (miejskim), uprawnień do zlecenia innym podmiotom wykonywania prac
związanych z obsługą urządzeń samoczynnie rejestrujących przekroczenie dozwolonej
prędkości lub niestosowanie się do wskazań sygnalizacji świetlnej.

Należy podkreślić, iż niezbędne jest istnienie podstawy prawnej dla wszelkich poczynań

państwa w stosunku do obywateli – dla organu państwa wszystko co nie jest jemu dozwolone,
jest bezwzględnie zakazane, a więc podejmując jakiekolwiek akty władzy państwowej musi
być w stanie wykazać wyraźną (nie domniemaną) legitymację prawną.

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż w obecnym stanie prawnym nie ma

możliwości przekazania przez straż gminną (miejską) uprawnień do obsługi przedmiotowych
urządzeń innym podmiotom.

MSWiA, kwiecień 2004 r.

Czy istnieje możliwości zastosowania pouczenia za wykroczenie ruchu drogowego
stwierdzone przy użyciu „fotoradaru”? Czy w takim przypadku konieczne jest nałożenie
punktów karnych i sporządzenie karty PRD?

Zgodnie z § 17 ust. 1 pkt 1 lit. b i c rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i

Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U. z 2003,
Nr 14, poz. 144, z późn. zm.), strażnicy gminni (miejscy) są uprawnieni do wykonywania
czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego w odniesieniu do kierujących pojazdami
niestosujących się do wskazań sygnalizacji świetlnej oraz przekraczających dozwoloną
prędkość. Czynności te wykonywane są przez strażników wyłącznie przy użyciu urządzeń
samoczynnie rejestrujących przekroczenie dozwolonej prędkości lub niestosowanie się do
wskazań sygnalizacji świetlnej (ust. 2). Przy karaniu za ww. wykroczenia będą miały
zastosowanie ogólne zasady prawa wykroczeń odnośnie stosowania kar, środków karnych i
środków oddziaływania wychowawczego. W świetle art. 41 Kodeksu wykroczeń, w stosunku
do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi,
ostrzeżeniu lub na zastosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego. Zatem
kierując się zasadą celowości, w niektórych przypadkach można poprzestać na zastosowaniu
wobec sprawcy środków oddziaływania wychowawczego (np. pouczenia).

Odnosząc się natomiast do kwestii nałożenia w takiej sytuacji punktów karnych i

sporządzenia karty PRD, należy wskazać, iż zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002r. w sprawie postępowania z
kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz.U. Nr 236, poz. 1998), wpisu
ostatecznego do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego dokonuje się
(...) jeżeli naruszenia zostaną stwierdzone prawomocnymi wyrokami sądów, postanowieniami
sądu o warunkowym umorzeniu postępowania albo wyrokami nakazowymi lub mandatami
karnymi. W związku z tym naruszenie przepisów ruchu drogowego przez kierującego
pojazdem stwierdzone przy pomocy środka oddziaływania wychowawczego (np. w postaci
pouczenia) nie podlega wpisowi do ww. ewidencji, co w konsekwencji czyni bezcelowym
nakładanie punktów karnych i sporządzanie karty PRD.

MSWiA, lipiec 2004 r.

Czy prawo do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu
zdarzeń w miejscach publicznych (art. 12 ust. 1 pkt 10 ustawy) ma odniesienie do § 17
ust. 3 pkt 4 rozporządzenia Ministra SWiA w sprawie kontroli ruchu drogowego - w
zakresie używania urządzeń samoczynnie rejestrujących przekroczenie dozwolonej
prędkości lub niestosowanie się do sygnalizacji świetlnej? Czy do wykonywania prawa
do używania tzw. „fotoradarów” potrzebne są przepisy wykonawcze?

Nie. Prawo do używania „fotoradarów” i prawo do „monitoringu wizyjnego” stanowią

samodzielne i niezależne od siebie uprawnienia przyznane strażnikom gminnym (miejskim) w
ostatnim czasie. Z dniem 15 stycznia br., na postawie rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 grudnia 2003 r. zmieniającego rozporządzenie w
sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 230, poz. 2310), strażnicy gminni (miejscy)
mogą używać urządzeń samoczynnie rejestrujących przekroczenie dozwolonej prędkości lub
niestosowanie się do wskazań sygnalizacji świetlnej (tzw. „fotoradarów”), w stosunku do
kierujących pojazdami nie stosujących się do wskazań sygnalizacji świetlnej oraz kierujących
pojazdami przekraczających dozwoloną prędkość. Realizacja powyższego uprawnienia nie
wymaga wydania dodatkowych przepisów wykonawczych. Wydanie przepisów
wykonawczych określi natomiast korzystanie przez strażników gminnych (miejskich) z prawa
do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w
miejscach publicznych (tzw. monitoring wizyjny), o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 10
znowelizowanej, z dniem 25 stycznia 2004 r., ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach
gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.).

MSWiA, luty 2004 r.

Czy można udostępniać zapisy z kamery moniturującej ulice miasta?

Biorąc pod uwagę fakt, że kamery moniturujące ulice miasta mogą umożliwić

identyfikację konkretnych osób, wydaje się, że dostęp do informacji zarejestrowanych przez
takie kamery należy rozważać w świetle regulacji ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o
ochronie danych osobowych (t.j. Dz. U. z 2002 r., Nr 101, poz. 926). Bowiem za dane
osobowe, na podstawie przepisu art. 6 ww. ustawy, uważa się wszelkie informacje dotyczące
zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej (ust. 1). Osobą
możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub
pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub
kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe,
ekonomiczne, kulturowe lub społeczne (ust. 2). Informacji nie uważa się za umożliwiającą
określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań
(ust. 3). Zatem pojęcie „dane osobowe” obejmuje wszelkie informacje dotyczące osoby
fizycznej, jeśli możliwe jest określenie jej tożsamości, zidentyfikowanie. Uwzględniając
możliwości monitoringu wizyjnego, wydaje się, że zapisy z kamery mogą rejestrować
informacje o osobie (np. cechy fizyczne, wizerunek), na podstawie których możliwe jest
określenie jej tożsamości bez nadmiernych kosztów, czasu lub działań.

Należy również podkreślić, iż na podstawie art. 23 Kodeksu cywilnego wizerunek osoby

należy do podstawowych dóbr osobistych człowieka pozostających pod ochroną prawa
cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Natomiast udostępnianie danych osobowych jest jedną z najbardziej typowych form

przetwarzania tych danych. Według art. 7 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych, ilekroć
w ustawie jest mowa o przetwarzaniu danych - rozumie się przez to jakiekolwiek operacje
wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie,
opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w
systemach informatycznych. W związku z tym regulacje ww. ustawy normujące zasady
przetwarzania danych osobowych odnoszą się jednocześnie do kwestii udostępniania danych
osobowych.

Zasady przetwarzania danych osobowych (w tym ich udostępniania) zostały szczegółowo

określone w rozdziale 3 ustawy o ochronie danych osobowych (w szczególności w
art. 23 ust. 1).

MSWiA, 2003 r.

1. W jakich przypadkach strażnicy gminni (miejscy) mogą przeprowadzać czynności z

zakresu kontroli ruchu drogowego wobec kierujących samochodami osobowymi?

2. Za jakie wykroczenia drogowe strażnicy gminni (miejscy) mogą nakładać mandaty

karne na kierujących samochodami osobowymi?

3. Czy strażnicy gminni (miejscy) w zakresie swoich uprawnień mogą przeprowadzać

kontrolę ruchu drogowego i nakładać mandaty karne na kierujących samochodami
osobowymi za naruszenie przepisów art. 26 ustawy – Prawo o ruchu drogowym?

Uprawnienia strażników gminnych (miejskich) do wykonywania czynności z zakresu

kontroli ruchu drogowego w odniesieniu do kierujących pojazdami zostały określone w § 17
rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w
sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U. z 2003, Nr 14, poz. 144, z późn. zm.). Przy czym
na wstępnie należy podkreślić, że ww. przepis wprowadza podział uprawnień strażników
gminnych (miejskich) do wykonywania czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego wobec
dwóch kategorii osób:
• kierujących pojazdami

• uczestników ruchu naruszających przepisy o: zatrzymaniu lub postoju pojazdów; ruchu

motorowerów, rowerów, pojazdów zaprzęgowych oraz o jeździe wierzchem lub pędzeniu
zwierząt; ruchu pieszych.
Z uwagi na treść pytań dalsze wyjaśnienia odnoszą się do jedynie kierujących pojazdami.
Zgodnie z § 17 ust. 1 pkt 1 powyższego rozporządzenia strażnicy straży gminnych

(miejskich) są uprawnieni do wykonywania czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego w
odniesieniu do kierujących pojazdami:

a) niestosujących się do zakazu ruchu w obu kierunkach,
b) niestosujących się do wskazań sygnalizacji świetlnej,
c) przekraczających dozwoloną prędkość.
Na podstawie ust. 2 powyższego przepisu, czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego

w odniesieniu do kierujących pojazdami niestosujących się do wskazań sygnalizacji świetlnej
oraz przekraczających dozwoloną prędkość wykonywane są przez strażników straży
gminnych (miejskich) wyłącznie przy użyciu urządzeń samoczynnie rejestrujących
przekroczenie dozwolonej prędkości lub niestosowanie się do wskazań sygnalizacji świetlnej
(tzw. fotoradarów).

Natomiast wobec kierujących pojazdami niestosujących się do zakazu ruchu w obu

kierunkach strażnicy straży gminnych (miejskich) są upoważnieni do zatrzymywania
pojazdów, sprawdzania dokumentów wymaganych w związku z kierowaniem pojazdem lub
jego używaniem oraz usuwania, przemieszczania lub blokowania pojazdów w przypadkach i
w trybie określonym w odrębnych przepisach (ust. 3). Zatrzymanie takiego pojazdu może
nastąpić wyłącznie na drodze, na której obowiązuje zakaz ruchu w obu kierunkach (ust. 6).
Strażnicy gminni (miejscy) są upoważnieni do zatrzymywania kierującego pojazdem na
obszarze zabudowanym przez całą dobę, a poza obszarem zabudowanym - tylko od świtu do
zmierzchu i wtedy, kiedy dysponują pojazdem samochodowym oznakowanym emblematem
właściwej straży gminnej/miejskiej (ust. 5).

Na podstawie § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z

Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z
2003 r. Nr 14, poz. 144 i Nr 26, poz. 230). W związku z tym, że zakres czynności kontroli
ruchu drogowego wykonywanych przez strażników gminnych (miejskich) określa § 17
rozporządzenia w sprawie kontroli ruchu drogowego, strażnik gminny (miejski) może
nakładać grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w § 2 ust. 2
rozporządzenia w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do
nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, wyłącznie w zakresie określonym w § 17
rozporządzenia w sprawie kontroli ruchu drogowego.

Przepis § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży

gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, upoważnia
strażników m.in. do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenie
określone w: art. 90 Kodeksu wykroczeń penalizujące tamowanie lub utrudnianie ruchu na
drodze publicznej lub w strefie zamieszkania; art. 92 § 1 Kodeksu wykroczeń dotyczące
niestosowania się do znaku lub sygnału drogowego albo do sygnału lub polecenia osoby
uprawnionej do kierowania ruchem lub do kontroli ruchu drogowego, a także za wykroczenie
określone w art. 97 KW w kwestii wykraczania przeciwko innym przepisom o
bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na drogach publicznych. W zakresie ww. przepisów
Kodeksu wykroczeń mogą zostać naruszone odpowiednie przepisy ruchu drogowego
odnoszące się do: zakazu ruchu w obu kierunkach, przekroczenie dopuszczalnej prędkości
oraz niestosowania się do sygnalizacji świetlnej.

Biorąc pod uwagę powyższe, strażnicy gminni (miejscy) wobec kierujących pojazdami, w

zakresie upoważnienia do kontroli ruchu drogowego, mogą nakładać grzywny w drodze
mandatu karnego za:
• naruszenie zakazu ruchu w obu kierunkach. W tym przypadku strażnicy mają również

prawo do zatrzymania pojazdu,

• przekroczenie dopuszczalnej prędkości oraz niestosowanie się do sygnalizacji świetlnej

(kontrolowane wyłącznie przy użyciu tzw. fotoradarów).

Natomiast obowiązujące przepisy nie uprawniają strażników do kontroli ruchu

drogowego i nakładania grzywny w drodze mandatu karnego na kierujących samochodami
osobowymi za naruszenie postanowień art. 26 ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

MSWiA, maj 2004 r.

1. Czy strażnik gminny (miejski) może wylegitymować kierowcę samochodu

osobowego, który zlekceważył znak zakazu wjazdu (B-2) i jedzie ulicą
jednokierunkową przeciwnie do kierunku ustalonego organizacją ruchu?

2. Czy strażnik gminny (miejski) może ukarać mandatem karnym kierującego

samochodem, który w chwili podejścia strażnika parkuje na parkingu publicznym, a
chwilę wcześniej popełnił wykroczenie polegające na omijaniu pojazdu, który
zatrzymał się przed oznakowanym przejściem dla pieszych w celu umożliwienia
pieszym przejścia przez jezdnię?

Ad. 1. Zgodnie z § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 czerwca 1998 r. w

sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez strażników gminnych niektórych czynności
(Dz.U. Nr 84, poz. 536), strażnik ma prawo do legitymowania osób, gdy ustalenie ich
tożsamości jest niezbędne do wykonania zadań określonych w art. 10 i 11 ustawy, w celu
identyfikacji osób podejrzanych o popełnienie przestępstw lub wykroczeń, ujętych na miejscu
zdarzenia lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa albo
wykroczenia. Zatem strażnik gminny ma prawo do legitymowania osób jeżeli jest to
niezbędne do wykonania zadań straży.

Zadania straży w zakresie kontroli ruchu drogowego określa § 17 rozporządzenia

Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli
ruchu drogowego (Dz.U. z 2003, Nr 14, poz. 144, z późn. zm.). Zgodnie z § 17 ust. 1 pkt 1
ww. rozporządzenia, strażnicy straży gminnych (miejskich) są uprawnieni do wykonywania
czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego w odniesieniu do kierujących pojazdami:

a) niestosujących się do zakazu ruchu w obu kierunkach,
b) niestosujących się do wskazań sygnalizacji świetlnej,
d) przekraczających dozwoloną prędkość.
Na podstawie § 16 ust. 1 rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw

Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów
drogowych (Dz.U. Nr 170, poz. 1393), „zakaz ruchu w obu kierunkach" jest określony
znakiem „B-1” i oznacza zakaz ruchu na drodze pojazdów, kolumn pieszych oraz jeźdźców i
poganiaczy.

Biorąc pod uwagę powyższy stan prawny, strażnicy gminni nie posiadają uprawnień do

wykonywania czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego w odniesieniu do kierujących
pojazdami niestosujących się do zakazu wjazdu, oznaczonego, na podstawie § 17 ust. 1 ww.
rozporządzenia, znakiem „B-2” zakazującego wjazdu pojazdów na drogę lub jezdnię od
strony jego umieszczenia.

W związku z tym, że strażnicy gminni nie są uprawnieni do kontroli kierujących

pojazdami niestosujących się do zakazu wjazdu (znak B – 2), konsekwentnie nie posiadają
również prawa do legitymowania takiego kierowcy na podstawie § 3 pkt 1 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 16 czerwca 1998 r. w sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez
strażników gminnych niektórych czynności, gdyż wykracza to poza zakres zadań
wykonywanych przez straż.

Ad. 2. Na podstawie § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i

Administracji z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży
gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. Nr 208,
poz. 2026), strażnicy mogą nakładać grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia
określone w art. 88, art. 90, art. 91, art. 92 § 1, art. 94, art. 95, art. 96 § 1 pkt 2 oraz art. 97
Kodeksu wykroczeń - w zakresie upoważnienia do kontroli ruchu drogowego uzyskanego lub
utrzymanego w mocy na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z
2003 r. Nr 14, poz. 144 i Nr 26, poz. 230). W związku z tym, że zakres czynności kontroli

ruchu drogowego wykonywanych przez strażników gminnych (miejskich) określa § 17
rozporządzenia w sprawie kontroli ruchu drogowego, strażnik gminny (miejski) może
nakładać grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w § 2 ust. 2
rozporządzenia w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do
nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, wyłącznie w zakresie określonym w § 17
rozporządzenia w sprawie kontroli ruchu drogowego.

Przepis § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży

gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, upoważnia
strażników do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego m.in. za wskazane
wykroczenia określone w: 92 § 1 Kodeksu wykroczeń dotyczące niestosowania się do znaku
lub sygnału drogowego albo do sygnału lub polecenia osoby uprawnionej do kierowania
ruchem lub do kontroli ruchu drogowego, oraz za wykroczenie określone w art. 97 KW w
kwestii wykraczania przeciwko innym przepisom o bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na
drogach publicznych. W zakresie tych przepisów Kodeksu wykroczeń, które zostały
wymienione w § 2 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia, mogą zostać naruszone
odpowiednie przepisy ruchu drogowego odnoszące się do: zakazu ruchu w obu kierunkach,
przekroczenia dopuszczalnej prędkości oraz niestosowania się do sygnalizacji świetlnej.

Biorąc pod uwagę powyższe, strażnicy gminni (miejscy) wobec kierujących pojazdami, w

zakresie upoważnienia do kontroli ruchu drogowego, mogą nakładać grzywny w drodze
mandatu karnego za:
• naruszenie zakazu ruchu w obu kierunkach. W tym przypadku strażnicy mają również

prawo do zatrzymania pojazdu,

• przekroczenie dopuszczalnej prędkości oraz niestosowanie się do sygnalizacji świetlnej

(kontrolowane wyłącznie przy użyciu tzw. fotoradarów).

Natomiast obowiązujące przepisy nie uprawniają strażników do kontroli ruchu

drogowego i nakładania grzywny w drodze mandatu karnego na kierujących samochodami za
naruszenie postanowień art. 26 ust. 3 pkt 2 ustawy – Prawo o ruchu drogowym,
zabraniającego kierującemu pojazdem omijania pojazdu, który jechał w tym samym kierunku,
lecz zatrzymał się w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu.

MSWiA, lipiec 2004 r.

1. Czy strażnicy gminni (miejscy) w zakresie czuwania nad porządkiem i kontrolą

ruchu drogowego są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego
za wszystkie wykroczenia wymienione w § 2 ust. 2 rozporządzenia MSWiA z dnia 17
listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są
uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, czy też jedynie w
odniesieniu do wymienionych przypadków w § 17 ust. 1 pkt 1 i 2 rozporządzenia
MSWiA z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego?

2. Czy strażnicy gminni (miejscy) mogą nakładać grzywny w drodze mandatu karnego

w przypadku stwierdzenia popełnienia wykroczenia z art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z
dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach, skoro straż nie jest wymieniona w art. 22
ust. 1 tej ustawy wśród jednostek uprawnionych do kontroli wykonywania jej
przepisów?

3. Czy strażnicy są uprawnieni do kontrolowania stoisk z artykułami spożywczymi pod

kątem przestrzegania wymagań sanitarnych, nakładania grzywien w drodze
mandatu karnego z art. 112 KW oraz kierowania wniosków o ukaranie do sądu,
skoro ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia,
nie wymienia straży wśród instytucji uprawnionych do kontroli?

4. Czy strażnicy mogą w przypadku stwierdzenia wykroczeń z art. 112 KW, art. 26 ust.

1 pkt 2 ustawy Prawo o miarach oraz wykroczeń wymienionych w § 2 ust. 2
rozporządzenia MSWiA w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych
są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, nakładać
grzywny w postępowaniu mandatowym oraz dokonywać czynności wyjaśniających,
kierować wnioski o ukaranie do sądu?

Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123,

poz. 779 z późn. zm.), do zadań straży należy w szczególności czuwanie nad porządkiem i
kontrola ruchu drogowego - w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym. Przepis
ten przyznaje straży prawo do czuwania nad porządkiem i kontroli ruchu drogowego,
niemniej nie może stanowić samodzielnej podstawy prawnej do wykonywania
poszczególnych czynności z zakresu kontroli roli ruchu drogowego. Konkretne uprawnienia
powinny wynikać wprost z przepisów o ruchu drogowym.

Uprawnienia strażników z zakresu kontroli ruchu drogowego wynikają zarówno z § 17

rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w
sprawie kontroli ruchu drogowego(Dz. U. Nr 14, poz. 144 i Nr 26, poz. 230), jak i innych
przepisów, pod warunkiem, że zostały one przyznane strażnikom gminnym wprost, np. na
podstawie art. 130a ust. 4 ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

Na podstawie § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z

dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są
uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. Nr 208, poz. 2026),
strażnicy mogą nakładać grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w
art. 88, art. 90, art. 91, art. 92 § 1, art. 94, art. 95, art. 96 § 1 pkt 2 oraz art. 97 Kodeksu
wykroczeń - w zakresie upoważnienia do kontroli ruchu drogowego uzyskanego lub
utrzymanego w mocy na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z
2003 r. Nr 14, poz. 144 i Nr 26, poz. 230). Powyższe rozporządzenie odnosi się do czynności
kontroli roli ruchu drogowego wykonywanych przez strażników gminnych (miejskich) w
przepisie § 17. W związku z tym strażnik gminny może nakładać grzywny w drodze mandatu
karnego za wykroczenia określone w § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są
uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, wyłącznie w zakresie

określonym w § 17 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie
kontroli ruchu drogowego.

Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 1 i 7 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i

Administracji w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do
nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, strażnicy są uprawnieni do nakładania
grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z
dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636 z późn. zm.) oraz art. 112
Kodeksu wykroczeń. Mimo że przepisy ustawy - Prawo o miarach oraz ustawy z dnia 11 maja
2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz. U. Nr 63, poz. 634) nie
wymieniają straży wśród podmiotów uprawnionych do kontroli przepisów tych ustaw, prawo
strażników do nakładania grzywien w drodze mandatów karnych za ww. wykroczenia nie jest
z nimi sprzeczne. Bowiem straż gminna (miejska) nie jest organem kontrolnym, ale formacją,
która wykonuje zadania w zakresie ochrony porządku publicznego wynikające z ustaw i
aktów prawa miejscowego i działa na podstawie ustawy o strażach gminnych.

Za wykroczenia określone w art. 112 Kodeksu wykroczeń, art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z

dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach oraz w § 2 ust. 2 rozporządzenia MSW i A w sprawie
wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w
drodze mandatu karnego, straż gminna oprócz prawa do nakładania grzywny w drodze
mandatu karnego, na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy o strażach gminnych, ma również
prawo do dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu,
oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie
określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.

MSWiA, kwiecień 2004 r.

Czy możliwe jest umarzanie i rozkładanie na raty należności z tytułu grzywien
nakładanych w drodze mandatów karnych przez strażników gminnych (miejskich), w
oparciu o uchwałę rady miasta podjętą na podstawie art. 34a ustawy z dnia 26 listopada
1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r., Nr 15, poz. 148 z późn. zm.)?

Tak. Na podstawie art. 34a ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych,

organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może określić szczegółowe zasady i
tryb umarzania wierzytelności jej jednostek organizacyjnych z tytułu należności pieniężnych,
do których nie stosuje się przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa, udzielania innych ulg w
spłacaniu tych należności oraz wskazać organy do tego uprawnione. Według zasad
określonych w art. 100 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, grzywna nałożona
w drodze mandatu karnego przez strażnika gminnego (miejskiego) stanowi dochód danej
gminy (miasta) i jest ściągana w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji. Natomiast zgodnie z art. 101 ww. Kodeksu prawomocny mandat karny podlega
uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako
wykroczenie. Uprawnionym do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy
do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania grzywna została nałożona.

Mimo że art. 101 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia określa szczególny

przypadek uchylenia mandatu karnego przez sąd, postanowienia art. 100 Kodeksu
postępowania w sprawach o wykroczenia, dają przesłanki umożliwiające zastosowanie w
przedmiotowym zakresie przepisu art. 34a ustawy o finansach publicznych, tzn. grzywny
nakładane przez strażników gminnych (miejskich) w drodze mandatu karnego są należnością
pieniężną (wierzytelnością) stanowiącą dochód gminy, do których nie stosuje się przepisów
ustawy - Ordynacja podatkowa. W związku z tym rada miasta może określić szczegółowe
zasady i tryb umarzania, odraczania terminu spłaty i rozłożenia płatności na raty całości lub
części należności z tytułu grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych przez
strażników gminnych (miejskich).

Jednocześnie należy wskazać wyrok NSA we Wrocławiu z dnia 7 września 2001 r.

(SA/Wr 1826/01, OSS 2002/1/14), zgodnie z którym rada gminy, na podstawie art. 34a
ustawy o finansach publicznych, upoważniona została do stanowienia w formie uchwały
rozwiązań o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, nie zaś do wydawania indywidualnych
aktów administracyjnych w procesowej formie decyzji administracyjnej.

MSWiA, marzec 2004 r.

Jakie są zasady odpowiedzialności i oznakowania na drogach wewnętrznych?

Sposób zaliczenia drogi do określonej kategorii dróg publicznych reguluje ustawa z dnia

21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jednolity Dz.U. z 2000 r. Nr 71, poz. 838).
Aby droga mogła zostać zaliczona do określonej kategorii dróg publicznych, tj. do kategorii
dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych czy gminnych, konieczna jest decyzja
właściwego organu. Zgodnie z art. 8 ust. l ww. ustawy, drogi nie zaliczone do żadnej z
kategorii dróg publicznych, w szczególności drogi w osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe
do gruntów rolnych i leśnych (...) są drogami wewnętrznymi. Z kolei według ust. 2 ww.
przepisu budowa, utrzymanie, zarządzanie i oznakowanie dróg wewnętrznych należy do
zarządcy terenu.

Ponieważ drogi wewnętrzne nie są drogami publicznymi, pociąga to za sobą określone

konsekwencje prawne, w szczególności należy podkreślić, że zgodnie z art. 1 ustawy z dnia
20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (D

.U.

Nr 98 poz. 602 z późn. zm.) na drogach

takich nie mają zastosowania przepisy ustawy z wyjątkiem sytuacji, w których jest to
konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników ruchu.

Tak więc, w ww. artykule Prawa o ruchu drogowym ustawodawca przewidział

stosowanie się uczestników ruchu na drogach niepublicznych tylko do tych regulacji, które
stanowią podstawowe zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego. Są to m.in. przepisy
dotyczące: ustąpienia pierwszeństwa przez kierującego lub pieszego w razie możliwości
wystąpienia kolizji, zachowanie bezpiecznego odstępu przy wymijaniu, omijaniu,
wyprzedzaniu itp.

Należy stwierdzić, że na przykład nieprawidłowe parkowanie pojazdów na drodze

wewnętrznej (niepublicznej) nie będzie stanowiło naruszenia podstawowych zasad
bezpieczeństwa ruchu drogowego, nie jest więc przedmiotem regulacji określonych w ww.
ustawie.

Jedną z regulacji, która jest zawarta w ustawie Prawo o ruchu drogowym jest

upoważnienie Ministrów Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Spraw Wewnętrznych
i Administracji do określenia w drodze rozporządzenia znaków i sygnałów drogowych
obowiązujących w ruchu drogowym. Rozporządzenie powyższe tylko w zakresie stosowania
się uczestników ruchu do znaków określających np. pierwszeństwo w sytuacjach wystąpienia
zagrożenia bezpieczeństwa może odnosić się do dróg wewnętrznych.

Jednocześnie, w obecnie obowiązującej ustawie O drogach publicznych, usunięto

delegację pozwalającą Radzie Ministrów wydać szczegółowe przepisy regulujące sposób
i rodzaj stosowanego oznakowania dróg wewnętrznych. Wobec powyższego wydane
wcześniej rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1986 r. w sprawie wykonania
niektórych przepisów ustawy o drogach publicznych w zakresie regulacji dotyczących
zarządzania, finansowania i oznakowania dróg wewnętrznych oraz zasad ruchu na tych
drogach (w tym tablic z symbolami znaków pionowych) straciło podstawę prawną. Nie ma
więc przepisu jednoznacznie wskazującego jak i przy pomocy jakiego oznakowania powinny
być regulowane zasady ruchu na drogach wewnętrznych.

Należy więc uznać, że zachowania uczestników ruchu powodujące zagrożenie

bezpieczeństwa, także w sytuacjach, w których ich postępowanie powinno wynikać
z zastosowanego oznakowania (np. pierwszeństwo na skrzyżowaniu dróg określone znakami)
mogą być określone jako wykroczenia i winny zostać poddane procedurom egzekucyjnym
przewidzianych prawem.

Inne

achowania ki

rując

go pojazdami na drodze wewnętrznej nawet niezgodne

z normami określonymi znakami, nie powodujące zagrożenia b

zpi

ństwa mogą by

gzekwowan

w drodze postępowania cywilnego, zainicjowanego przez zaint

sowaną

stronę np. m

zkańca, właściciela lub zarządcę

erenu, jako nie podporządkowani

się do

norm obowiązujących w społeczności spółdzielców.

Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej, czerwiec 2001 r.

Jaki przepis prawny może sankcjonować przypadek zaparkowania pojazdu w miejscu
do tego nie wyznaczonym znajdującym się w strefie zamieszkania, a utworzonej z dróg
wewnętrznych?

Określenie „drogi publiczne" zawarte jest w ustawie z dnia 21 marca 1985 r o drogach

publicznych. W myśl

art.

l tej ustawy drogą publiczną jest droga zaliczona do jednej z

kategorii dróg, z której może korzystać ka

zgodnie z jej przeznaczeniem, z

ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych.

Drogi wewnętrzne nie są drogami publicznymi, a przepis art. 8 ust. l w brzmieniu

wprowadzonym ustawą z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych

oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 200 poz. 1953) stanowi - drogi nie

zaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, w szczególności drogi w osiedlach

nieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, dojazdowe do obiektów

użytkowanych przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, place przed dworcami

kolejowymi, autobusowymi i portami są drogami wewnętrznymi.

Art. 8 ust. 2 stanowi - budowa, przebudowa, remont, utrzymanie, ochrona i oznakowanie dróg

wewnętrznych oraz zarządzanie nimi należy do zarządcy terenu, na którym zlokalizowana jest

droga, a w przypadku jego braku - do właściciela tego terenu.

Art. 8 ust. 4 stanowi - oznakowanie połączeń dróg wewnętrznych z drogami publicznymi oraz

utrzymanie urządzeń bezpieczeństwa i organizacji ruchu, związanych z funkcjonowaniem

tych połączeń, należy do zarządcy drogi publicznej.

Podstawą prawną do oznakowania dróg wewnętrznych jest ustawa z dnia 20 czerwca

1997 Prawo o ruchu drogowym (Dz.U z 2003 roku Nr 58 poz. 515), której przepisy art. l ust.

2 stosuje się również do ruchu odbywającego się poza drogami publicznymi, jeżeli jest to

konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu.

Zgodnie z dyrektywą zawartą w art. l ust. 2 w/w ustawy, na drogach wewnętrznych

obowiązują ogólne zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego, jeśli ruch ten odbywa się w

miejscu powszechnie dostępnym.

Popełnienie wykroczenia na drodze niepublicznej nie prowadzi do wniosku, że charakter

tego miejsca wyklucza możliwość odpowiedzialności za wykroczenie, jakiego dopuścić się
można poza drogą publiczną (art. 98 kw), zwłaszcza, że art. l ust. 2 ustawy Prawo o ruchu
drogowym stanowi, że przepisy tego prawa stosuje się do ruchu odbywającego się poza
drogami publicznymi, jeżeli jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa
uczestników ruchu.

Wykroczenia mieszkańców parkujących w miejscach niedozwolonych grożą

odpowiedzialnością wynikającą z Kodeksu wykroczeń, np. art. 90 kw stanowi „Kto tamuje

lub utrudnia ruch na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania podlega karze grzywny lub

karze nagany”.

Strefa zamieszkania oznaczona znakiem D-40 ze względu na ustanowienie szczególnych

zasad ruchu uzyskała status odrębności, polegającej na tym, że swoim zasięgiem obejmuje

zarówno sieć dróg publicznych jak i niepublicznych, na których ruch jest całkowicie

podporządkowany pieszym, a wjazdy i wyjazdy oznaczone są odpowiednimi znakami

drogowymi. W strefie zamieszkania można wyznaczyć ogólnodostępną drogę niepubliczną,

oznaczając ją odpowiednimi znakami pod nazwą: droga wewnętrzna (D-46) i koniec drogi

wewnętrznej (D-47). Na takiej drodze obowiązują identyczne zasady jak w strefie

zamieszkania, przy czym może ją wyróżnić jedynie ograniczona dostępność, wyrażona wolą

zarządcy.

Stosownie do zapisów ustawy o drogach publicznych w brzmieniu nadanym ustawą z dnia

14 listopada 2003 r. (Dz.U.

Nr 200, póz. 1953), art. 13b ust. l stanowi, że opłatę pobiera się za

parkowanie pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania, w wyznaczonym

miejscu. Strefa stanowi pewien obszar określony w ust. 2 powyższego art. 13b, natomiast

płatne parkowanie dotyczy wyznaczonych miejsc w tej strefie. Parkowanie bez opłaty poza

miejscami wyznaczonymi, jak również na trawnikach i innych miejscach nie wyznaczonych

jest wykroczeniem.

Ministerstwo Infrastruktury, sierpień 2004 r.

Czy strażnicy mogą podejmować interwencje w przypadku prowadzenia handlu przy
drodze wewnętrznej utrudniającego ruch pieszym i pojazdom zaopatrzenia? Czy w
ogóle organy porządkowe posiadają jurysdykcję na drogach wewnętrznych?

Zgodnie z przepisem art. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym

(Dz.U. z 2003 r., Nr 58, poz. 515, z późn. zm.), ustawa reguluje zasady ruchu na drogach
publicznych oraz w strefie zamieszkania (...). Przepisy ustawy stosuje się również do ruchu
odbywającego się poza drogami publicznymi, jeżeli jest to konieczne dla uniknięcia
zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu. „Uczestnik ruchu”, zgodnie ze
słowiczkiem ustawowym wyrażonym w art. 2 pkt 17 ww. ustawy, oznacza pieszego,
kierującego, a także inne osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się
na drodze. Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.
U. z 2000 r. Nr 71, poz. 838, z późn. zm.), drogi niezaliczone do żadnej kategorii dróg
publicznych, w szczególności drogi w osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów
rolnych i leśnych, dojazdowe do obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców, place przed
dworcami kolejowymi, autobusowymi i portami oraz pętle autobusowe, są drogami
wewnętrznymi.

W związku z tym, przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym, stosuje się również do

ruchu odbywającego się na drogach wewnętrznych jeżeli jest to konieczne dla uniknięcia
zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu, tj. pieszego, kierującego, a także inne
osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się na drodze. Przy czym
zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, „droga" oznacza wydzielony pas
terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów,
łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa,
przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia
zwierząt. W konsekwencji oznacza to, że handel na chodniku jest prowadzony w pasie terenu
należącego do drogi.

Należy podkreślić, iż zasadniczą i problematyczną kwestią przy ustaleniu jurysdykcji

organów państwa na drogach wewnętrznych jest prawidłowe zastosowanie kryterium
„konieczności uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego”.

Według wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2003 (III KK 419/02, LEX nr

76987) „ustalenie, że miejsce popełnienia wykroczenia nie jest drogą publiczną nie prowadzi
jednak do wniosku, że charakter tego miejsca, nie ustalony z wymaganą dokładnością,
wyklucza możliwość odpowiedzialności za wykroczenie, jakiego dopuścić się można poza
drogą publiczną (art. 98 kw), zwłaszcza iż art. 1 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym stanowi, że
przepisy tego prawa stosuje się do ruchu odbywającego się poza drogami publicznymi, jeżeli
jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu.”.

Natomiast w wyroku z dnia 11 października 2000 r. (IV KKN 250/00, LEX nr 51130) Sąd

Najwyższy stwierdził, że „przepisy ustawy o ruchu drogowym stosuje się wprawdzie do
ruchu odbywającego się poza drogami publicznymi, jeżeli jest to konieczne dla uniknięcia
zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu, a ruchem lądowym jest nie tylko ruch na
drogach publicznych, ale również na terenach budowlanych czy przemysłowych - to jednak
musi być to ruch w miejscu powszechnie dostępnym.”.

W kwestii dostępności dla ruchu pojazdów miejsc niebędących drogami publicznymi

zbliżony pogląd wyraził przedstawiciel doktryny Ryszard Stefański, według którego
„miejscami poza drogami publicznymi, do których ma zastosowanie ten przepis [art. 1 ust. 2
pr. o ruchu drogowym], są miejsca ogólnie dostępne dla ruchu pojazdów. Chodzi o ruch
dostępny w pełnym lub ograniczonym zakresie dla każdego, a zatem o drogi na terenie
zakładów przemysłowych, budowlanych, parkingi itp. Ma to być ruch reglamentowany, a taki
ze swej istoty może odbywać się wyłącznie na drodze, tj. wydzielonym, przystosowanym do

komunikacji pasie ziemi, łączącym poszczególne miejscowości lub punkty terenowe. Nie
może to więc być każde miejsce, gdzie obywa się ruch pojazdów, ale tylko takie, które jest
przeznaczone do ruchu. Chodzi nie o ruch pojazdów mogący odbywać się sporadycznie w
jakimś miejscu niedostępnym dla powszechnego użytku, lecz o ruch w miejscu powszechnie

dostępnym, służącym ogólnie lub lokalnie komunikacji”. (Glosa do wyroku SN z dnia 1
grudnia 2000 r., V KKN 445/2000; Państwo i Prawo 2001/8/107).

Jednocześnie w dalszej części ww. publikacji (dostępnej w LEX-ie) autor stwierdza, że

„stosowanie pr.o ruchu drogowym w tych miejscach [poza drogami publicznymi] jest
ograniczone do przepisów regulujących bezpieczeństwo ruchu (płaszczyzna normatywna)
oraz w zakresie, w jakim jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa
uczestników ruchu (płaszczyzna sytuacyjna). Chodzi przede wszystkim o stosowanie
fundamentalnych zasad ruchu drogowego, takich jak: ruch prawostronny, pierwszeństwo
przejazdu, używanie świateł od zmierzchu do świtu itp. Zastrzeżenie, że p.r.d., poza drogami
publicznymi i strefami zamieszkania, ma zastosowanie tylko w wypadkach, gdy jest to
niezbędne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu, ogranicza
zakres jego stosowania do tych, które regulują bezpieczeństwo ruchu. Należy więc a limine
odrzucić stosowanie tych przepisów p.r.d. które mają charakter porządkowy.” Takie
rozróżnienie można wywieść również z samego tytułu rozdziału XI Kodeksu wykroczeń
odnoszącego się do wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji.

Trzeba przy tym zauważyć, iż wyżej cytowana publikacja jest glosą krytyczną do wyroku

Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2000 r. (V KKN 445/2000, nie publikowany), według
którego „norma karnoadministracyjna zawarta w przepisie art. 98 k.w. świadczy dobitnie o
tym, że ustawodawca, pod groźbą ukarania za wykroczenie, nałożył na prowadzących
pojazdy obowiązek przestrzegania zasad ruchu wszędzie tam, gdzie pojazdy się poruszają. Za
oczywiste uznać trzeba, że takim miejscem jest również parking przylegający bezpośrednio
do drogi wewnętrznej na osiedlu mieszkaniowym.”.

Wykonywanie jurysdykcji na drodze wewnętrznej, spełniającej wskazywane w

szczególności przez orzecznictwo i doktrynę kryterium dostępności, może więc odbywać się
jeżeli jest to niezbędne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu.
Trzeba jednocześnie mieć na uwadze, iż jest to kryterium nieostre oraz fakt, że w
piśmiennictwie można spotkać opinie wyraźnie rozgraniczające przepisy regulujące
bezpieczeństwo ruchu od przepisów o porządkowym charakterze.

W związku z powyższym wydaje się, iż utrudnianie ruchu pieszym i pojazdom

zaopatrzenia poprzez ustawianie stoisk w pasie drogi wewnętrznej, nie stanowi wystarczającej
przesłanki do podjęcia interwencji przez organy porządkowe (chyba że będzie to niezbędne
dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu). W takiej sytuacji
właściciel drogi wewnętrznej korzysta jedynie z ochrony w oparciu o stosowne przepisy
Kodeksu cywilnego.

Analizując kwestię możliwości wprowadzenia zakazu handlu ulicznego uchwałą rady

gminy można wskazać na przepis art. 40 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z
którym w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach
powszechnie obowiązujących, rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to
niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i
bezpieczeństwa publicznego - mogące przewidywać za ich naruszanie karę grzywny.
Niemniej w tej materii istnieje jednostkowe orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego
(wyrok z dnia 14 marca 1997 r., II S.A. 576/96, Pr. Gosp. 1997/8/34), zgodnie z którym
gmina nie może zakazać prowadzenia handlu ulicznego w ramach stanowienia przepisów
porządkowych.

MSWiA, czerwiec 2004 r.

Jakie są kompetencje gmin w zakresie funkcjonowania targowisk?

Zgodnie z art. 99 ustawy - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178) z

dniem l stycznia 2001 r. utracił moc obowiązującą dekret z dnia 2 sierpnia 1951 r, o targach i
targowiskach (Dz.U. Nr 41 z późn. zm.), zgodnie z którym prowadzenie targowisk zostało
powierzone gminom, jako zadanie własne. Na podstawie powyższej regulacji gmina ustalała
również lokalizacje targowisk oraz ich regulaminy.

W aktualnym stanie prawnym, zgodnie z art. 7 ust. l pkt 11 ustawy z dnia 8 marca 1990 r.

o samorządzie gminnym (Dz.U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 z późn. zm.) do zadań własnych
gmin należą m. in. sprawy z zakresu targowisk i hal targowych.

Zaznaczenia wymaga fakt, iż ustawa o samorządzie gminnym jest aktem o charakterze

ustrojowym określającym jedynie ogólny katalog spraw obejmujących zadania gminy.
Poszczególne uprawnienia gminnej jednostki samorządu terytorialnego wynikają natomiast
z innych przepisów prawa materialnego.

Problematyka związana z tworzeniem i prowadzeniem, targowisk regulowana jest

również szeregiem innych aktów normatywnych. Jednym z powyższych jest ustawa z dnia 12
stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. Nr 9, poz. 31 z późn. zm.). Zgodnie
z art. l5 tej ustawy za targowiska mogą być uznane wszelkie miejsca, w których jest
prowadzony handel z wolnej ręki, koszów, stoisk, wozów konnych, przyczep, pojazdów
samochodowych itp., a także sprzedaż zwierząt, środków transportowych i części do środków
transportowych. Należy podkreślić, iż jest to definicja ustalająca szerokie rozumienie
targowiska jako terenu bądź też obiektu budowlanego, wzniesionego lub dostosowanego do
działalności targowej. W związku z tym należy uznać, iż targowiskami są wszelkie,
zdefiniowane w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych miejsca, które usytuowane są
zarówno na gruncie będącym mieniem komunalnym, jak i na innym terenie. Zaznaczenia
wymaga fakt, iż umiejscowienie danego obiektu na terenie prywatnym nie pozbawia tego
obiektu charakteru targowiska, jeżeli jest to np. stoisko, na którym prowadzony jest handel w
formach wskazanych przykładowo w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Gmina
będąca wspólnotą samorządową realizuje zadania publiczne, służące zaspokojeniu potrzeb
zbiorowych społeczności. Wobec powyższego wydaje się, iż niedopuszczalna jest sytuacja,
gdy wyłączone jest władztwo gminy w zakresie miejsc sprzedaży o znamionach targowisk,
zlokalizowanych, organizowanych i prowadzonych na nieruchomościach nie stanowiących
własności gminy, a usytuowanie targowiska na tych nieruchomościach nie zwalnia osób
prowadzących tego typu działalność z

obowiązku przestrzegania powszechnie

obowiązujących, przepisów prawa.

Jednocześnie, zgodnie z art. 40 ust. l ustawy o samorządzie gminnym gminie przysługuje

prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy, zwanych
aktami prawa miejscowego. Wydawanie tego rodzaju aktów przez gminę powinno znajdować
odpowiednie umocowanie ustawowe. Zasadniczą kwestią jest możliwość wydawania przez
organy gminy aktów prawa miejscowego, nie tylko w zakresie np. wewnętrznego ustroju
gminy oraz jednostek pomocniczych, ale także zasad i trybu korzystania, z gminnych
obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, czyli np. targowisk, których lokalizację
określiła rada gminy. Stosownie natomiast do art. 40 ust. 3 tej ustawy,

w zakresie nie

uregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących,
rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia
lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego.

Innym aktem normatywnym, który reguluje kwestie związane z kompetencjami gminy w

zakresie lokalizacji targowisk jest ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139 z późn. zm.), na podstawie którego rada
gminy posiada kompetencje do ustalenia, w drodze uchwały, miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego. Przedmiotowy plan powinien określać m.in.
przeznaczanie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnych funkcjach lub różnych
zwadach zagospodarowania, tereny przeznaczone dla realizacji celów publicznych oraz linie
rozgraniczające te tereny itp. W świetle powyższego, zasadne jest twierdzenie,
iż

ustanowienie i prowadzenie targowiska niezgodnie z miejscowym planem

zagospodarowania przestrzennego może być uznane za postępowanie niezgodne
z powszechnie obowiązującym prawem.

Reasumując należy stwierdzić, iż rada gramy jako organ odpowiedzialny za wspólnotę

samorządową, jest ustawowo upoważniona i jednocześnie zobowiązana do prowadzenia
określonej polityki w zakresie funkcjonowania targowisk, uwzględniającej przede wszystkim
interesy tej wspólnoty. Powyższe kompetencje wynikają przede wszystkim z obowiązku
chronienia wspólnoty samorządowej przed zagrożeniami wynikającymi z faktu gromadzenia
w jednym miejscu pewnej liczby sprzedających i kupujących. Z tego samego powodu gmina
uprawniona jest do pozyskiwania środków finansowych w postaci opłaty targowej w celu
wyrównania strat wynikających z obciążeń infrastruktury komunalnej przez targowisko.

Ponadto, odpowiedni nadzór nad przestrzeganiem przez targowiska przepisów prawa

budowlanego, ochrony środowiska, wymogów sanitarnych itp. sprawują odpowiednie służby
m.in. Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Handlowa oraz Inspekcja Weterynaryjna.

MSWiA, 2001 r.

Czy strażnik miejski pełniący kierowniczą funkcję w swojej jednostce lub inny
upoważniony przez komendanta straży miejskiej funkcjonariusz, podczas kontroli
przebiegu służby podległych mu funkcjonariuszy, jest zobowiązany na podstawie art. 21
ustawy o strażach gminnych, do noszenia umundurowania, legitymacji służbowej, znaku
identyfikacyjnego oraz emblematu gminy?

Kontrola przebiegu służby strażników miejskich przez pracodawcę (komendanta straży

miejskiej lub upoważnioną przez niego osobę) jest wewnętrzną czynnością kontrolną mającą
na celu zapewnienie sprawności funkcjonowania jednostki straży oraz przestrzegania przez
strażników obowiązków wymienionych w art. 27 ustawy o strażach gminnych.

Obowiązek wynikający z art. 21 ustawy o strażach gminnych dotyczy czynności

podejmowanych przez strażników gminnych mających na celu zapewnienie porządku
publicznego na terenie gminy, natomiast kontrola wewnętrzna do takich czynności nie należy.
W związku z powyższym art. 21 przedmiotowej ustawy nie ma zastosowania do kontroli
pracy strażnika przez pracodawcę, która powinna być przeprowadzana zgodnie z przepisami
Kodeksu pracy oraz ustawy z dnia 22 marca 1990r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z
2001r. Nr 142, poz. 1593 z późn. zm.).

MSWiA, czerwiec 2004 r.

Czy straże gminne (miejskie) zwolnione są od ponoszenia opłaty skarbowej od wniosków
o udostępnienie danych z centralnej ewidencji pojazdów w sytuacji zwolnienia straży z
opłaty "specjalnej" w kwocie 30,40 zł?

Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. Nr 86 poz.

960 z 2000 r. z późn. zm.) nie podlegają opłacie skarbowej podania i załączniki do podań,
czynności urzędowe, zaświadczenia oraz zezwolenia, jeżeli na podstawie odrębnych
przepisów podlegają innym opłatom o charakterze publicznoprawnym lub są od tych opłat
zwolnione.

Strażom gminnym (miejskim), zgodnie z art. 80d ust. l pkt l w związku z art. 80c ust. l

pkt 10a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2003 r. Nr 58
poz. 515 z późn. zm.), Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji nieodpłatnie
udostępnia dane z centralnej ewidencji pojazdów, niemniej jednak czynność nieodpłatnego
pozyskania danych nie jest tożsama z wniesieniem podania (wniosku) o udostępnienie wyżej
wymienionych informacji. W takim stanie faktycznym i prawnym podania i załączniki do
podań w przedmiotowych sprawach podlegają opłacie skarbowej.

Biorąc pod uwagę drugą podstawę prawną do zwolnienia z opłaty skarbowej, jaką jest

art. 8 ust. 3 cytowanej ustawy o opłacie skarbowej, należy stwierdzić, iż w rozumieniu
powyższego przepisu jednostkami samorządu terytorialnego są: gmina, powiat i
województwo. Straże gminne (miejskie), występujące jako jednostki organizacyjne gminy
nie zostały objęte zakresem powyższego przepisu. Interpretację taką potwierdził Minister
Finansów w piśmie urzędowym z dnia 13 lutego 2001 r. w sprawie zwolnienia od opłaty
skarbowej jednostek budżetowych (znak: LK/BG-835-353/159/01, opublikowanym
w Biuletynie Skarbowym z dnia 17 lutego 2001 r.).

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, iż straże gminne (miejskie)

w sprawach dotyczących udostępnienia danych z centralnej ewidencji pojazdów są
zobowiązane do wniesienia należnych opłat za podanie i załączniki, zgodnie z przepisami
obowiązującej ustawy o opłacie skarbowej.

MSWiA, czerwiec 2004 r.

W rozporządzeniu MSWiA z dnia 22 marca 2004 r. w sprawie zakresu i sposobu
prowadzenia przez straże gminne (miejskie) ewidencji etatów, wyposażenia w środki
przymusu bezpośredniego oraz wyników działań straży (Dz. U. Nr 56, poz. 550):
1) w jaki sposób wykazać liczbę etatów osób zatrudnionych na stanowiskach zastępcy

naczelnika,

2) jakie dane mają być sumowane w tabeli w kolumnie „Razem” znajdującej się w

załączniku w części III „Ewidencja wyników działań straży gminnej”,

3) jakie informacje zamieszczać pkt 8 i 9 części III załącznika: liczbę chronionych

obiektów, wykonywanych konwojów, czy też liczbę dni przez które chronione były
obiekty komunalne, czy tez liczbę roboczogodzin, liczbę osobodni?

Ad 1. Zgodnie z pkt 3 w części I załącznika do ww. rozporządzenia w ewidencji etatów

na poszczególnych stanowiskach uwzględnia się liczbę etatów na stanowisku naczelnika.
Przedmiotowa ewidencja nie wyszczególnia natomiast stanowiska zastępcy naczelnika. W
związku z tym, w pkt 3 części I załącznika do powyższego rozporządzenia, należy podać
sumę etatów w danej straży na stanowiskach naczelnika i zastępcy naczelnika. Jednocześnie
trzeba mieć na uwadze, że przedmiotowe rozporządzenie określa jedynie obowiązkowy
zakres danych, które powinny zostać zawarte w prowadzonej przez straż ewidencji i mogą w
niej zostać uwzględnione dodatkowe dane. Odnośnie pkt 3 w części I załącznika do ww.
rozporządzenia, wydaje się, że można w tym samym punkcie wyróżnić dodatkowo liczbę
etatów na stanowisku zastępcy naczelnika, np. „3) naczelnik – 4 (w tym 2 zastępców
naczelnika)”.

Ad 2. W tabeli w części III załącznika do przedmiotowego rozporządzenia kolumna

„razem” powinna zawierać sumę liczby pouczeń, nałożonych mandatów karnych i
skierowanych wniosków do sądu w danym rodzaju wykroczeń. W każdym wierszu tabeli
została również wyszczególniona kwota z nałożonych mandatów karnych, niemniej jest to
jedyna kwota w wierszu i nie ma nawet możliwości jej sumowania.

Ad 3. W pkt 8 i 9 w części III załącznika do przedmiotowego rozporządzenia powinno

się określać liczbę chronionych obiektów i wykonanych konwojów. Niemniej ewidencja
może uwzględniać dodatkowo inne dane, np. liczbę dni, przez które były chronione obiekty
komunalne i urządzenia użyteczności publicznej.

MSWiA, maj 2004 r.

Czy broń palna bojowa może być przydzielona strażnikowi mającemu wyznaczone
zadania ochrony kilku obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej
położonych w różnych częściach miasta?
Co w sytuacji, gdy w trakcie przemieszczania się miedzy ww. obiektami nastąpi
konieczność użycia broni, określona w art. 18 ust. 1 ustawy o strażach gminnych? Czy
strażnik ma prawo wówczas użyć broni?

Zgodnie z przepisem art. 17 powyższej ustawy, strażnik (który został dopuszczony do

wykonywania zadań z bronią palną bojową) na polecenie właściwego komendanta straży,
może być wyposażony w broń palną bojową na czas wykonywania zadań określonych w
art. 11 pkt 5 i 9 ustawy, tj. zadań dotyczących ochrony obiektów komunalnych i urządzeń
użyteczności publicznej oraz konwojowania dokumentów, przedmiotów wartościowych lub
wartości pieniężnych dla potrzeb gminy. Natomiast na podstawie znowelizowanego
art. 18 ust. 1 ww. ustawy, jeżeli środki przymusu bezpośredniego (...) okazały się
niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności danego zdarzenia nie jest
możliwe, strażnik ma prawo użycia broni palnej bojowej, przy wykonywaniu zadań
określonych w art. 11 pkt 5 i 9:
1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie strażnika

lub innej osoby,

2) przeciwko osobie, która nie zastosowała się do wezwania do natychmiastowego

porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może
życiu lub zdrowiu strażnika lub innej osoby,

3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną bojową

strażnikowi,

4) w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na konwój

ochraniający przedmioty wartościowe lub wartości pieniężne.

Odnosząc się do przedstawionego przypadku dotyczącego ochrony przez strażnika kilku

obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej położonych w różnych częściach
miasta, wydaje się, że przepis art. 17 ww. ustawy nie ogranicza możliwości wyposażenia
strażnika w broń palną bojową tylko do ochrony jednego obiektu czy obiektów położonych w
sąsiedztwie. Niemniej ustawowe zawężenie możliwości wyposażenia strażnika w broń palną
bojową jedynie na czas ochrony obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej
prowadzi do wniosku, że ewentualna konieczność przemieszczenia strażników pomiędzy
chronionymi obiektami powinna wynikać z racjonalnej organizacji pracy strażników. W
trakcie takiego przemieszczenia strażnik gminny nie może użyć broni palnej bojowej,
ponieważ przepis art. 18 ust. 1 przedmiotowej ustawy pozwala na użycie tej broni wyłącznie
przy wykonywaniu ochrony obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej.

MSWiA, luty 2004 r.

Jaka jest podstawa prawna zawierająca sankcje za mycie pojazdów mechanicznych
i wprowadzanie ścieków powstających podczas tego procesu do kanalizacji deszczowej?

Działanie takie nie powinno być rozpatrywane zarówno na gruncie ustawy z dnia 18 lipca

2001 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zm.), jak również ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 z pózn. zm.). Ustawa
Prawo wodne jak i ustawa Prawo ochrony środowiska regulują kwestie związane ze
zorganizowanym wprowadzaniem ścieków do środowiska tj. za pomocą systemów
kanalizacyjnych do wód lub do ziemi. Stosownie do art. 40 ust. l pkt 2 i 4 ustawy Prawo
wodne, zabrania się spławiania do wód śniegu wywożonego z terenów zanieczyszczonych, a
w szczególności z centrów miast, terenów przemysłowych, terenów składowych, baz
transportowych, dróg o dużym natężeniu ruchu wraz z parkingami, oraz jego składowania na
terenach położonych między wałem przeciwpowodziowym a linią brzegu wody lub w
odległości mniejszej niż 50 m od linii brzegu wody, a także zabrania się mycia pojazdów w
wodach powierzchniowych oraz nad brzegami tych wód.

Natomiast kwestia związana z wprowadzaniem ścieków do urządzeń kanalizacyjnych

powinna być rozpatrywana na podstawie ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr 72, poz. 747 z późn.
zm.). Zgodnie z art. 9 ust. l cytowanej wyżej ustawy, zabrania się wprowadzania ścieków
bytowych i ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych przeznaczonych do
odprowadzania wód opadowych. Drugą istotną ustawą, która w sposób decydujący reguluje
przedmiotowe zagadnienia jest ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach (Dz.U. Nr 132, poz. 622 z późn. zm.). Stosownie do art. 4 powołanej
powyżej ustawy, rada gminy, po zaciągnięciu opinii państwowego terenowego inspektora
sanitarnego, ustala w drodze uchwały, szczegółowe zasady czystości i porządku na terenie
gminy dotyczące m.in. mycia i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i
warsztatami naprawczymi. A zatem powołana powyżej uchwała może stanowić akt prawa
miejscowego w oparciu, o które może być prowadzone postępowanie dotyczące
nieuprawnionego, tj. poza wyznaczonymi do tego celu miejscami, wprowadzania ścieków
z mycia samochodów do systemu kanalizacji deszczowej.

Ministerstwo Środowiska, wrzesień 2004 r.

Stanowisko Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w sprawie
pozyskiwania przez straże gminne (miejskie) danych osób podejrzanych o popełnienie
wykroczenia (w szczególności danych o stanie zdrowia) w zakresie szerszym, niż
przewidziany przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych oraz
ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.

Ze skarg wpływających do Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych

wynika, że straże miejskie pozyskują poprzez „protokoły przesłuchania podejrzanego o
popełnienie wykroczenia” od osób podejrzanych o popełnienie wykroczenia dane o stanie ich
zdrowia. Wśród zebranych w ten sposób danych znajdują się w szczególności informacje o
„wadach psychicznych i fizycznych, ułomnościach”. Przedmiotowe dane umieszczane są
następnie we wnioskach o ukaranie kierowanych przez straże miejskie, występujące jako
oskarżyciele publiczni, do sądów grodzkich. Należy przy tym zaznaczyć, iż straże miejskie
wykorzystują w powyższym zakresie formularze (druki) stosowane przez Policję (są one
„pobierane” przez straże miejskie bezpośrednio od współpracujących z nimi komend Policji),
bądź też formularze (druki) wzorowane na tych stosowanych przez Policję.

Tymczasem, zbieranie danych o stanie zdrowia fizycznego i psychicznego osób

podejrzanych o popełnienie wykroczenia, będące wynikiem wykorzystywania powyższych
formularzy (druków) przez straże miejskie, jest nieuprawnione ze względu na brzmienie
art. 10a ustawy o strażach gminnych. Zgodnie z ww. przepisem, straż w celu realizacji
ustawowych zadań może przetwarzać dane osobowe, z wyłączeniem danych ujawniających
pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne,
przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia,
kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym, bez wiedzy i zgody osoby, której dane
te dotyczą, uzyskane: w wyniku wykonywania czynności podejmowanych w postępowaniu w
sprawach o wykroczenia; oraz z rejestrów, ewidencji i zbiorów, do których straż posiada
dostęp na podstawie odrębnych przepisów.

Podkreślenia również wymaga, iż art. 57 § 2 i 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeksu

postępowania w sprawach o wykroczenia, określający warunki formalne, jakim musi
odpowiadać wniosek o ukaranie nie przewiduje, aby we wniosku zamieszczane były
informacje o stanie zdrowia obwinionego.

GIODO, grudzień 2004 r.

Document Outline

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
Zespół ds. Współpracy ze Strażami Gminnymi (Miejskimi)
Warszawa, grudzień 2004
- MSWiA, kwiecień 2004 r.
  - MSWiA, kwiecień 2004 r.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2009 SP Kat Straże Gminne
10 Straże gminne i miejskie w Polsceid 11106
Straze miejskie i gminne
2007-wniosek-o-wydanie-opinii-dotyczacej-budowy-ogrodzenia-od-strony-drogi-gminnej, Geodezja, Wniosk
Zbiór norm stan na 31 05 2004
dokumentacja medyczna i prawny obowiązek jej prowadzenia
rozumienie terminˇw z opinii PPP
Doradztwo i jego prawny element procesu decyzyjnego
ref 2004 04 26 object pascal
antropomotoryka 26 2004 id 6611 Nieznany (2)

więcej podobnych podstron

2004 MSWiA Straze gminne zbior opinii prawnychid 25179

Document Outline