Podstawy prawne funkcjonowania oraz zadania straży gminnych

Szkoła Policji w Katowicach

Podstawy prawne funkcjonowania

oraz zadania straŜy gminnych

Opracowanie:

podinsp. Piotr Górnik

Zakład SłuŜby Kryminalnej

ŁA POL

Wydawnictwo
Szkoły Policji w Katowicach
2009



Wszelkie prawa zastrzeŜone – Szkoła Policji w Katowicach 2009

KsiąŜki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezaleŜnie od zastosowanej
techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy.

Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

Spis treści

Wstęp

1. StraŜ gminna w systemie ochrony bezpieczeństwa obywateli

2. Organizacja straŜy gminnych

3. Funkcje straŜy gminnych

4. Zadania straŜy gminnych

Literatura

Wstęp

Zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego jest zadaniem wielu

instytucji, a jedną z nich na poziomie samorządowym jest straŜ gminna. W ciągu

kilkudziesięciu lat funkcjonowania straŜy gminnych następuje systematyczny rozwój

tej formacji. W szczególności zauwaŜalny jest bezpośredni związek między

zwiększeniem uprawnień i obowiązków straŜników, a zainteresowaniem władz

gminnych sprawami porządku publicznego. Oprócz zapewnienia bezpieczeństwa

w przypadku zaistnienia powaŜnych przestępstw, instytucje muszą takŜe starać się

w moŜliwie wysokim stopniu zapewnić prawidłową reakcję na drobne czyny

zabronione. Jest to szczególnie waŜne w lokalnych społecznościach ze względu na

nagminność ich występowania. W tym obszarze istotne znaczenie moŜe mieć

wykonywanie czynności przez straŜników straŜy gminnych. RównieŜ policjanci

w trakcie wykonywania codziennych czynności słuŜbowych coraz częściej

współpracują ze straŜami gminnymi. W związku z tym znajomość przez nich

zagadnień z zakresu funkcjonowania i zadań straŜy gminnych pozwoli na lepsze

wykonywanie przez nich czynności słuŜbowych, jak i na zapewnienie bezpieczeństwa

i porządku publicznego.

Wskazane jest zapoznanie się przez policjantów z niniejszym opracowaniem

tym bardziej, Ŝe w programach szkoleń brak jest zajęć dotyczących funkcjonowania

straŜy gminnych w systemie zapewnienia bezpieczeństwa.

W pracy oparto się o stan prawny na dzień 23 listopada 2009 r., uwzględniając

jednocześnie poprawki, które wejdą w Ŝycie z dniem 24 grudnia 2009 r. i spowodują

istotne zmiany w zakresie funkcjonowania straŜy gminnych.

1. StraŜ gminna w systemie ochrony bezpieczeństwa obywateli

Bezpieczeństwo jest podstawową potrzebą kaŜdego człowieka, a jego

zapewnienie jest jednym z głównych obowiązków władzy państwowej. Z realizacją

wymienionego zadania ściśle powiązane jest zapewnienie porządku publicznego.

Wymienione zadania realizowane są przez wiele instytucji. Mając na uwadze m.in.

podległość administracyjną instytucji, ich strukturę oraz zadania moŜemy wyróŜnić

trzy podsystemy w zakresie bezpieczeństwa publicznego:

−

rządowy, do którego zaliczamy wszystkie instytucje bezpieczeństwa

publicznego podległe administracji rządowej,

−

samorządowy, w skład którego wchodzą wszystkie instytucje bezpieczeństwa

publicznego podległe samorządowi terytorialnemu,

−

prywatny, czyli komercyjne podmioty ochrony osób i mienia

W przypadku samorządu gminnego zadania z zakresu bezpieczeństwa

publicznego są jednym z zadań własnych gminy, wynikającym z art. 7 ust. 1 pkt 14

ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którym obowiązkiem gminy jest

zapewnienie ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli na jej terenie

Porządek publiczny oznacza faktycznie istniejący układ stosunków

społecznych, uregulowany przez zespół norm prawnych i innych norm społecznie

akceptowanych, gwarantujący niezakłócone i bezkonfliktowe funkcjonowanie

jednostek w społeczeństwie

Definicję bezpieczeństwa przedstawiono w rządowym projekcie ustawy z dnia

21 sierpnia 2003 r. o bezpieczeństwie obywatelskim (projekt nie wszedł pod obrady

Sejmu). Zgodnie z nim bezpieczeństwo obywatelskie to stan otoczenia

cywilizacyjnego i środowiska naturalnego, w którym obywatele i ich wspólnoty nie

odczuwają zagroŜenia swego istnienia ani podstawowych interesów Ŝyciowych ze

Por. A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno-ustrojowe,

Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s.9-11.

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591

z późn. zm.).

A. Misiuk, op. cit., s. 18.

względu na zapewnienie przez państwo formalnych, instytucjonalnych i praktycznych

gwarancji ochrony prowadzących do społecznie akceptowalnego poziomu ryzyka

Natomiast przez bezpieczeństwo ludzi rozumieć naleŜy taki stan braku

zagroŜenia dla jakiegokolwiek dobra prawnego człowieka, który umoŜliwia normalne

funkcjonowanie jednostki w społeczeństwie, a w szczególności zachowanie Ŝycia,

zdrowia, mienia, swobodę korzystania z wszelkich przysługujących jednostce praw

podmiotowych, który jest zagwarantowany konstytucją i innymi przepisami prawa,

nad którego utrzymaniem i zachowaniem czuwają organy państwa wyposaŜone we

właściwe kompetencje

Samorząd gminny realizuje wymienione zadanie w imieniu własnym i na

własną odpowiedzialność, a jedną z form, która moŜe być wykorzystana dla

zapewnienia porządku jest funkcjonowanie straŜy gminnej

. Jest to jedno

z waŜniejszych zadań samorządów gminnych, straŜe stają się znaczącym elementem

w zakresie ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa, jak równieŜ

w działaniach zapobiegawczych

Mając powyŜsze na uwadze moŜemy stwierdzić, Ŝe wykonywanie zadań

z zakresu ochrony porządku publicznego oraz bezpieczeństwa obywateli przez gminy

za pomocą straŜy gminnych, słuŜy nie tylko dobru wspólnoty samorządowej, lecz

takŜe ma istotne znaczenie dla realizacji tej funkcji w skali całego państwa.

2. Organizacja straŜy gminnych

StraŜ gminna jest samorządową i umundurowaną formacją powołaną do

ochrony porządku na terenie gminy. Spełnia ona słuŜebną rolę wobec społeczności

lokalnej i jest zobowiązana do wykonywania swych zadań z poszanowaniem godności

i praw obywateli.

S. Pieprzny, Policja. Organizacja i funkcjonowanie, wyd. 2, Wolters Kluwer Polska – Oficyna, Warszawa

2007, s. 28-29.

A. Misiuk, op. cit., s. 16.

Por. Z. Leszczyński, Bezpieczeństwo i porządek publiczny na poziomie administracji samorządowej [w:]

Przemiany i perspektywy straŜy miejskich i gminnych w ochronie bezpieczeństwa publicznego, red. K. Rajchel,
WyŜsza Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa 2008, s. 31.

Por. A. Urban, Bezpieczeństwo społeczności lokalnych, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa

2009, s.41-42.

Zasady tworzenia i rozwiązywania straŜy gminnej, organizację, zadania i zakres

uprawnień straŜy, uprawnienia oraz obowiązki straŜników określone zostały w ustawie

z dnia 29 sierpnia 1997 r. o straŜach gminnych

. Podstawą prawną działania straŜy

gminnej jest art. 1 wymienionej ustawy, zgodnie z którym do ochrony porządku

publicznego na terenie gminy moŜe być utworzona samorządowa umundurowana

formacja – straŜ gminna

Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy o straŜach gminnych, w gminach, w których

organem wykonawczym jest burmistrz (prezydent miasta), straŜ nosi nazwę „straŜ

miejska”. Dlatego w dalszej części niniejszego opracowania nazwa straŜ gminna

będzie obejmować równieŜ straŜ miejską.

StraŜ, zgodnie z art. 1 ust. 1 wymienionej ustawy, moŜe być utworzona, a więc

gmina nie ma obowiązku jej tworzenia. NaleŜy jednak stwierdzić, Ŝe gminy coraz

częściej korzystają z moŜliwości tworzenia straŜy gminnej jako jednej z form

realizacji zadań własnych w zakresie zapewnienia porządku publicznego. Widoczny

jest systematyczny rozwój tej formacji. Pod koniec 2007 r. funkcjonowało w Polsce

481 oddziałów straŜy (w 2006 r. – 461, w 2005 r. – 457)

Utworzenie straŜy gminnej leŜy w wyłącznej kompetencji rady gminy. MoŜe

ona zostać utworzona na terenie jednej gminy, jak równieŜ dla więcej niŜ jednej

gminy. W drugim przypadku, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o straŜach gminnych,

gminy sąsiadujące na obszarze jednego województwa mogą zawrzeć porozumienie

o utworzeniu wspólnej straŜy. W takiej sytuacji, w drodze porozumienia, ustala się

w szczególności zasięg terytorialny działania straŜy i sposób jej finansowania przez

zainteresowane gminy oraz wyznacza się radę gminy, która nada regulamin straŜy

i której straŜ będzie podlegać.

RównieŜ przepisy zmieniające ustawę o straŜach gminnych pozwalać będą na

utworzenie wspólnej straŜy między gminami sąsiadującymi na obszarze jednego

województwa, w drodze porozumienia, po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie

komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji. W przypadku nieotrzymania opinii

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o straŜach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.).

TamŜe oraz

J. Bodio, G. Borkowski, T. Demendecki, Ustrój organów ochrony prawnej. Część szczegółowa.

Repetytorium, Zakamycze 2005, s. 243.

Por. Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o straŜach gminnych oraz ustawy o Policji (nr druku 958

sejmu RP VI kadencji).

gminy sąsiadujące na obszarze jednego województwa będą mogły zawrzeć

porozumienie o utworzeniu wspólnej straŜy po upływie 14 dni od dnia przedstawienia

wniosku o wydanie opinii. Porozumienie określać będzie w szczególności zasięg

terytorialny działania wspólnej straŜy, sposób finansowania, radę gminy, która nada

regulamin wspólnej straŜy i będzie mogła ją rozwiązać oraz wójta, burmistrza

(prezydenta miasta), któremu wspólna straŜ będzie podlegać

Powołanie straŜy gminnej następuje zawsze na mocy uchwały rady gminy,

przed której podjęciem niezbędne jest zasięgnięcie opinii właściwego terytorialnie

komendanta wojewódzkiego Policji. Uprawnienia komendanta wojewódzkiego Policji

mają w tym zakresie jedynie charakter konsultacyjny, a nie dyspozycyjny i jako takie

są dla władz samorządowych niewiąŜące

. Brak opinii w oznaczonym terminie,

w przypadku przedstawienia projektu uchwały w sprawie utworzenia straŜy gminnej

właściwemu organowi Policji, uznaje się jako akceptację projektu. Jednocześnie straŜ

moŜe zostać utworzona w przypadku wydania negatywnej opinii przez właściwego

terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji, jak równieŜ rada gminy moŜe

zrezygnować z jej powoływania przy pozytywnej opinii

Nowelizacja ustawy o straŜach gminnych wprowadza konieczność, po

zasięgnięciu

opinii

właściwego

terytorialnie

komendanta

wojewódzkiego

(Stołecznego) Policji, zawiadomienia wojewody o tworzeniu straŜy. Ponadto

wprowadza moŜliwość utworzenia straŜy w przypadku nieotrzymania opinii, gdy

upłynęło 14 dni od dnia przedstawienia wniosku o jej wydanie

. Ustawodawca nadzór

nad straŜami powierza wojewodzie, gdyŜ jako przedstawiciel Rady Ministrów

odpowiada on za wykonywanie polityki Rządu na obszarze województwa,

w tym m.in. zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych

administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa

i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagroŜeniu Ŝycia, zdrowia lub

mienia oraz zagroŜeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku

Art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŜach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

M. Filar, Prawne podstawy funkcjonowania straŜy komunalnych, [w:] Przemiany i perspektywy straŜy

miejskich i gminnych w ochronie bezpieczeństwa publicznego, op. cit., s. 9.

Por. W. Kotowski, StraŜe gminne. Komentarz praktyczny, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2004, s. 124.

Art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŜach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

publicznego. Jednocześnie przy pomocy komendanta wojewódzkiego Policji

wojewoda jest organem administracji rządowej na obszarze województwa w sprawach

ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku

publicznego

Koszty związane z funkcjonowaniem straŜy gminnej, zgodnie z art. 5 ustawy

o straŜach gminnych, pokrywane są z budŜetu gminy. Ustawodawca poprzez

wymieniony zapis wyeliminował moŜliwość finansowania tej formacji z innych

ródeł.

StraŜ jest jednostką organizacyjną gminy i w takim przypadku szczegółową

strukturę organizacyjną określa regulamin nadawany przez radę gminy.

W uzasadnionych przypadkach rada gminy moŜe postanowić o umiejscowieniu

komendy straŜy gminnej w strukturze urzędu gminy. Ustawodawca nie wskazał

przypadków do usytuowania komendy w strukturze urzędu, a więc uznanie tego

pozostawił do wyłącznej oceny rady gminy. RównieŜ przepisy zmieniające ustawę

o straŜach gminnych pozwalać będą radzie gminy utworzyć straŜ jako jednostkę

organizacyjną gminy lub umiejscowić ją w strukturze urzędu gminy. W pierwszym

przypadku szczegółową strukturę organizacyjną określać będzie regulamin nadawany

przez radę gminy, natomiast w drugim regulamin nadawany przez wójta, burmistrza

(prezydenta miasta)

StraŜą kieruje komendant straŜy gminnej, powoływany i odwoływany przez

wójta, burmistrza (prezydenta miasta), który jest równocześnie jego przełoŜonym.

Obowiązkiem wójta, burmistrza (prezydenta miasta) jest zasięgnięcie opinii

właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Zasięgnięcie opinii ma

charakter wyłącznie formalny, a jej treść nie ma wpływu na decyzję wójta, burmistrza

(prezydenta miasta).

Zgodnie z przepisami dotyczącymi straŜy gminnych, które wejdą w Ŝycie

w grudniu br., straŜą gminną kierować będzie komendant, zatrudniany na podstawie

umowy o pracę przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta), po zasięgnięciu opinii

właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji.

Art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŜach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

W przypadku nieotrzymania opinii wójt, burmistrz (prezydent miasta) będzie mógł

zatrudnić komendanta po upływie 14 dni od dnia przedstawienia wniosku o wydanie

opinii

Komendant straŜy wykonuje swoje zadania przy pomocy komendy straŜy.

Szczegółową strukturę organizacyjną straŜy określa rada gminy w regulaminie straŜy.

Regulamin odnosi się wyłącznie do jej struktury, a więc nie dotyczy prawnych form

działania straŜy i jej kompetencji, co precyzyjnie określa ustawa o straŜach gminnych

oraz inne przepisy szczegółowe

. JednakŜe rady gminy w regulaminie straŜy, poza

strukturą organizacyjną, wskazują zadania i środki działania straŜy, czas pracy,

uprawnienia, prawa i obowiązki funkcjonariuszy

, czy teŜ zasady działania straŜy

Nadzór nad działalnością straŜy sprawuje wójt, burmistrz (prezydent miasta),

a w zakresie fachowym – Komendant Główny Policji poprzez właściwego

terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Zakres ten, zgodnie z ustawą

o straŜach gminnych, obejmuje zapewnienie stosowania przepisów prawnych

dotyczących uŜycia i przechowywania broni palnej bojowej, środków przymusu

bezpośredniego oraz wykonywania przez straŜników czynności określonych

w ustawie.

W zakresie nadzoru nad działalnością straŜy, zgodnie z nowymi przepisami,

nastąpią znaczne zmiany. Nadzór nad działalnością straŜy nadal sprawować będzie

wójt, burmistrz (prezydent miasta). Ustawodawca natomiast przekazał wojewodzie

sprawowanie nadzoru nad działalnością straŜy w zakresie wykonywania uprawnień,

o których mowa w art. 12 ustawy (uprawnienia straŜnika gminnego), uŜycia broni

palnej bojowej, środków przymusu bezpośredniego oraz ewidencji, o której mowa

w art. 9a ust. 1 (etatów, wyposaŜenia, w tym środków przymusu bezpośredniego,

o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2 – 7, broni palnej bojowej, urządzeń samoczynnie

ujawniających i rejestrujących naruszenia przepisów ruchu drogowego, środków

technicznych słuŜących do obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach

Art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŜach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

TamŜe, s. 136.

Załącznik do uchwały nr XVII/182/2003 Rady Miejskiej w Jaworznie z dn. 2 grudnia 2003 r. – Regulamin

StraŜy Miejskiej w Jaworznie.

Załącznik do uchwały nr VI/59/2007 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dn. 2 marca 2007 r. – Regulamin

StraŜy Miejskiej Miasta Stołecznego Warszawy.

publicznych, pojazdów, wyników działań straŜy). Wojewoda sprawować będzie

nadzór przy pomocy komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji działającego

w jego imieniu.

Wojewoda sprawować będzie nadzór przez:

−

okresowe lub doraźne kontrole, obejmujące całokształt lub część spraw

poddanych nadzorowi,

−

wydawanie zaleceń pokontrolnych oraz kontrolę prawidłowości i terminowości

ich realizacji,

−

podejmowanie innych czynności zmierzających do usunięcia stwierdzonych

uchybień i zapobieŜenia ich powstawaniu

Obecnie straŜ prowadzi ewidencję etatów, wyposaŜenia w środki przymusu

bezpośredniego oraz wyników działań straŜy, a dane te są przekazywane

Komendantowi Głównemu Policji za pośrednictwem właściwego komendanta

wojewódzkiego Policji do dnia 15 lutego kaŜdego roku.

Po wejściu w Ŝycie nowelizacji ustawy straŜ prowadzić będzie ewidencję

etatów, wyposaŜenia, w tym środków przymusu bezpośredniego, o których mowa

w art. 14 ust. 2 pkt 2 – 7, broni palnej bojowej, urządzeń samoczynnie ujawniających

i rejestrujących naruszenia przepisów ruchu drogowego, środków technicznych

słuŜących do obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach publicznych,

pojazdów oraz wyników działań straŜy. Dane te komendanci straŜy przekazywać będą

właściwemu terytorialnie komendantowi wojewódzkiemu (Stołecznemu) Policji do

dnia 31 stycznia kaŜdego roku. Zbiorcze informacje z obszaru województwa

komendant wojewódzki (Stołeczny) Policji będzie składał do końca lutego kaŜdego

roku wojewodzie. Natomiast wojewoda do dnia 15 marca kaŜdego roku przekazywać

będzie ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych otrzymane informacje

z obszaru województwa o danych zawartych w ww. ewidencjach. Zmiana ta ma na

celu sprawowanie prawidłowego nadzoru nad straŜami gminnymi

Art. 1 pkt 7-9 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŜach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

Art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŜach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

W ustawie o straŜach gminnych ustawodawca wskazał równieŜ tryb

rozwiązania straŜy gminnej. Organem uprawnionym do rozwiązania wymienionej

formacji jest rada gminy, która moŜe dokonać tego w drodze uchwały. Jedynym

obowiązkiem jest uprzednie powiadomienie właściwego terytorialnie komendanta

wojewódzkiego Policji o rozwiązaniu straŜy gminnej. W przepisach nie wskazano

terminu powiadomienia organu Policji o rozwiązaniu straŜy gminnej, co moŜe

w przypadku krótkiego terminu realizacji tej decyzji wpłynąć na bezpieczeństwo

lokalnej społeczności, zwłaszcza w tych gminach, gdzie straŜ ściśle współpracuje

z Policją.

Zmiany w ustawie, zgodnie z nowymi przepisami, obejmą takŜe kwestię

rozwiązywania straŜy gminnych. Rada gminy będzie mogła rozwiązać straŜ po

zasięgnięciu

opinii

właściwego

terytorialnie

komendanta

wojewódzkiego

(Stołecznego) Policji, o czym będzie zawiadamiać wojewodę. W przypadku

nieotrzymania opinii, rada gminy będzie mogła rozwiązać straŜ po upływie 14 dni od

dnia przedstawienia wniosku o wydanie opinii. Jest to pozytywna zmiana, poniewaŜ

decyzja o rozwiązaniu straŜy moŜe mieć wpływ na stan bezpieczeństwa w gminie,

w szczególności w przypadkach ścisłej współpracy straŜy i Policji

3. Funkcje straŜy gminnych

StraŜ gminna realizując swoje zadania, spełnia wiele funkcji w zakresie

utrzymania bezpieczeństwa publicznego. Są to:

−

funkcja ochronna polegająca na utrzymywaniu porządku na terenie gminy,

−

funkcja porządkowa realizowana poprzez egzekwowanie przestrzegania przez

społeczność lokalną przepisów prawa w zakresie porządku publicznego,

−

funkcja prewencyjna realizowana poprzez stałe patrolowanie ulic i osiedli

gminy oraz podejmowanie zgłaszanych do straŜy interwencji w zakresie

ochrony porządku publicznego,

Art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŜach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

−

funkcja profilaktyczna realizowana poprzez zapobieganie przestępstwom,

wykroczeniom i zjawiskom kryminogennym, prowadzenie profilaktyki

wychowawczej wśród dzieci i młodzieŜy,

−

funkcja informacyjna realizowana poprzez informowanie słuŜb i instytucji

o zaobserwowanych zagroŜeniach, informowanie społeczności lokalnej o stanie

i rodzajach występujących zagroŜeń oraz sposobach ich eliminacji,

−

funkcja społeczno-administracyjna realizowana poprzez współdziałanie

w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego z zainteresowanymi

organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi,

−

funkcja integrująca społeczności lokalne realizowana poprzez udział

w imprezach sportowych, kulturalnych, charytatywnych organizowanych przez

gminę, organizacje społeczne, szkoły, straŜ gminną (miejską)

4. Zadania straŜy gminnych

KaŜdy podmiot wykonujący zadania musi być wyposaŜony w odpowiednie

uprawnienia, które umoŜliwiają ich realizowanie. Zakres zadań straŜy gminnej wynika

z art. 10 ust. 1 ustawy o straŜach gminnych, zgodnie z którym straŜ wykonuje zadania

w zakresie ochrony porządku publicznego wynikające z ustaw i aktów prawa

miejscowego.

Natomiast art. 11 ustawy o straŜach gminnych wskazuje, Ŝe do zadań straŜy

w szczególności naleŜy:

−

ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,

−

czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego – w zakresie określonym

w przepisach o ruchu drogowym,

−

współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania Ŝycia i zdrowia

obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk

ywiołowych oraz innych miejscowych zagroŜeń,

A. Misiuk, op. cit., s.208.

−

zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego

zdarzenia albo miejsc zagroŜonych takim zdarzeniem przed dostępem osób

postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia

właściwych słuŜb, a takŜe ustalenie, w miarę moŜliwości, świadków zdarzenia,

−

ochrona obiektów komunalnych i urządzeń uŜyteczności publicznej,

−

współdziałanie z organizatorami i innymi słuŜbami w ochronie porządku

podczas zgromadzeń i imprez publicznych,

−

doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich

zamieszkania, jeŜeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia

w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagraŜających ich Ŝyciu

lub zdrowiu albo zagraŜają Ŝyciu i zdrowiu innych osób,

−

informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagroŜeń, a takŜe

inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie

popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym,

współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi

i organizacjami społecznymi,

−

konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości

pienięŜnych dla potrzeb gminy.

W związku z realizowanymi zadaniami, zgodnie z nowelizacją ustawy

o straŜach gminnych, będzie jej przysługiwać prawo do obserwowania

i rejestrowania przy uŜyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach

publicznych w przypadku, gdy czynności te są niezbędne do wykonywania zadań oraz

w celu:

−

utrwalania dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia,

−

przeciwdziałania przypadkom naruszania spokoju i porządku w miejscach

publicznych,

−

ochrony obiektów komunalnych i urządzeń uŜyteczności publicznej

Zakres zadań straŜy gminnej będzie ponadto wynikał z normy kompetencyjnej

zawartej w art. 1 ust. 1 ustawy o straŜach gminnych, który wskazuje na straŜ jako

Art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŜach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

samorządową formację powołaną do ochrony porządku publicznego na terenie gminy

oraz art. 7 ustawy o samorządzie gminnym wskazującego na zakres zadań własnych

gminy

. Jednocześnie straŜ gminna będzie wykonywać zadania określone przez

wójta, burmistrza (prezydenta miasta) w sprawach, które nie zostały zastrzeŜone

prawem do wyłącznej kompetencji innych organów administracji rządowej

i samorządowej.

Z powyŜszego wynika, Ŝe do podstawowych środków działania straŜy gminnej

naleŜy przede wszystkim sygnalizowanie stwierdzonych uchybień właściwym

organom. Jednocześnie moŜna stwierdzić, Ŝe w zakresie ustalania priorytetów

działania straŜy gminnej największy wpływ mają wójtowie (burmistrzowie,

prezydenci miast), a efekty tych działań są zróŜnicowane w zaleŜności od

wyznaczonych przez gminy kryteriów, stanu zatrudnienia, poziomu wyszkolenia

straŜników oraz udostępnionego straŜom wyposaŜenia technicznego

S. Pieprzny, Uprawnienia straŜników straŜy gminnej(miejskiej), [w:] Przemiany i perspektywy straŜy miejskich

i gminnych w ochronie bezpieczeństwa publicznego, op. cit., s. 69.

Por. Z. Leszczyński, op. cit., s. 31.

Literatura

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.

Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o straŜach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz.

779 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o straŜach gminnych, ustawy

o Policji oraz ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

Załącznik do uchwały nr XVII/182/2003 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia

2 grudnia 2003 r. – Regulamin StraŜy Miejskiej w Jaworznie.

Załącznik do uchwały nr VI/59/2007 Rady Miasta Stołecznego Warszawy

z dnia 2 marca 2007 r. – Regulamin StraŜy Miejskiej Miasta Stołecznego

Warszawy.

Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o straŜach gminnych oraz

ustawy o Policji (nr druku 958 sejmu RP VI kadencji).

Bodio J., Borkowski G., Demendecki T., Ustrój organów ochrony prawnej.

Część szczegółowa. Repetytorium, Zakamycze 2005.

Kotowski W., StraŜe gminne. Komentarz praktyczny, Dom Wydawniczy ABC,

Warszawa 2004.

Misiuk A., Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia

prawno-ustrojowe, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa

2008.

10.

Pieprzny S., Policja. Organizacja i funkcjonowanie, wyd. 2, Wolters Kluwer

Polska – Oficyna, Warszawa 2007.

11.

Przemiany i perspektywy straŜy miejskich i gminnych w ochronie

bezpieczeństwa publicznego, red. K. Rajchel, WyŜsza Szkoła Informatyki,

Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa 2008.

12.

Urban A., Bezpieczeństwo społeczności lokalnych, Wydawnictwo Akademickie

i Profesjonalne, Warszawa 2009.