Szkoła Policji w Katowicach

Podstawy prawne funkcjonowania

oraz zadania straży gminnych

Opracowanie:

podinsp. Piotr Górnik

Zakład Służby Kryminalnej

S

Z

K

O

ŁA POL

IC

J

I

Wydawnictwo
Szkoły Policji w Katowicach
2009

2



Wszelkie prawa zastrzeżone – Szkoła Policji w Katowicach 2009

Książki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezależnie od zastosowanej
techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy.

Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

3

Spis treści

Wstęp

5

1. Straż gminna w systemie ochrony bezpieczeństwa obywateli

7

2. Organizacja straży gminnych

8

3. Funkcje straży gminnych

14

4. Zadania straży gminnych

15

Literatura

19

4

5

Wstęp

Zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego jest zadaniem wielu

instytucji, a jedną z nich na poziomie samorządowym jest straż gminna. W ciągu

kilkudziesięciu lat funkcjonowania straży gminnych następuje systematyczny rozwój

tej formacji. W szczególności zauważalny jest bezpośredni związek między

zwiększeniem uprawnień i obowiązków strażników, a zainteresowaniem władz

gminnych sprawami porządku publicznego. Oprócz zapewnienia bezpieczeństwa

w przypadku zaistnienia poważnych przestępstw, instytucje muszą także starać się

w możliwie wysokim stopniu zapewnić prawidłową reakcję na drobne czyny

zabronione. Jest to szczególnie ważne w lokalnych społecznościach ze względu na

nagminność ich występowania. W tym obszarze istotne znaczenie może mieć

wykonywanie czynności przez strażników straży gminnych. Również policjanci

w trakcie wykonywania codziennych czynności służbowych coraz częściej

współpracują ze strażami gminnymi. W związku z tym znajomość przez nich

zagadnień z zakresu funkcjonowania i zadań straży gminnych pozwoli na lepsze

wykonywanie przez nich czynności służbowych, jak i na zapewnienie bezpieczeństwa

i porządku publicznego.

Wskazane jest zapoznanie się przez policjantów z niniejszym opracowaniem

tym bardziej, że w programach szkoleń brak jest zajęć dotyczących funkcjonowania

straży gminnych w systemie zapewnienia bezpieczeństwa.

W pracy oparto się o stan prawny na dzień 23 listopada 2009 r., uwzględniając

jednocześnie poprawki, które wejdą w życie z dniem 24 grudnia 2009 r. i spowodują

istotne zmiany w zakresie funkcjonowania straży gminnych.

6

7

1. Straż gminna w systemie ochrony bezpieczeństwa obywateli

Bezpieczeństwo jest podstawową potrzebą każdego człowieka, a jego

zapewnienie jest jednym z głównych obowiązków władzy państwowej. Z realizacją

wymienionego zadania ściśle powiązane jest zapewnienie porządku publicznego.

Wymienione zadania realizowane są przez wiele instytucji. Mając na uwadze m.in.

podległość administracyjną instytucji, ich strukturę oraz zadania możemy wyróżnić

trzy podsystemy w zakresie bezpieczeństwa publicznego:

−

rządowy, do którego zaliczamy wszystkie instytucje bezpieczeństwa

publicznego podległe administracji rządowej,

−

samorządowy, w skład którego wchodzą wszystkie instytucje bezpieczeństwa

publicznego podległe samorządowi terytorialnemu,

−

prywatny, czyli komercyjne podmioty ochrony osób i mienia

1

.

W przypadku samorządu gminnego zadania z zakresu bezpieczeństwa

publicznego są jednym z zadań własnych gminy, wynikającym z art. 7 ust. 1 pkt 14

ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którym obowiązkiem gminy jest

zapewnienie ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli na jej terenie

2

.

Porządek publiczny oznacza faktycznie istniejący układ stosunków

społecznych, uregulowany przez zespół norm prawnych i innych norm społecznie

akceptowanych, gwarantujący niezakłócone i bezkonfliktowe funkcjonowanie

jednostek w społeczeństwie

3

.

Definicję bezpieczeństwa przedstawiono w rządowym projekcie ustawy z dnia

21 sierpnia 2003 r. o bezpieczeństwie obywatelskim (projekt nie wszedł pod obrady

Sejmu). Zgodnie z nim bezpieczeństwo obywatelskie to stan otoczenia

cywilizacyjnego i środowiska naturalnego, w którym obywatele i ich wspólnoty nie

odczuwają zagrożenia swego istnienia ani podstawowych interesów życiowych ze

1

Por. A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno-ustrojowe,

Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s.9-11.

2

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591

z późn. zm.).

3

A. Misiuk, op. cit., s. 18.

8

względu na zapewnienie przez państwo formalnych, instytucjonalnych i praktycznych

gwarancji ochrony prowadzących do społecznie akceptowalnego poziomu ryzyka

4

.

Natomiast przez bezpieczeństwo ludzi rozumieć należy taki stan braku

zagrożenia dla jakiegokolwiek dobra prawnego człowieka, który umożliwia normalne

funkcjonowanie jednostki w społeczeństwie, a w szczególności zachowanie życia,

zdrowia, mienia, swobodę korzystania z wszelkich przysługujących jednostce praw

podmiotowych, który jest zagwarantowany konstytucją i innymi przepisami prawa,

nad którego utrzymaniem i zachowaniem czuwają organy państwa wyposażone we

właściwe kompetencje

5

.

Samorząd gminny realizuje wymienione zadanie w imieniu własnym i na

własną odpowiedzialność, a jedną z form, która może być wykorzystana dla

zapewnienia porządku jest funkcjonowanie straży gminnej

6

. Jest to jedno

z ważniejszych zadań samorządów gminnych, straże stają się znaczącym elementem

w zakresie ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa, jak również

w działaniach zapobiegawczych

7

.

Mając powyższe na uwadze możemy stwierdzić, że wykonywanie zadań

z zakresu ochrony porządku publicznego oraz bezpieczeństwa obywateli przez gminy

za pomocą straży gminnych, służy nie tylko dobru wspólnoty samorządowej, lecz

także ma istotne znaczenie dla realizacji tej funkcji w skali całego państwa.

2. Organizacja straży gminnych

Straż gminna jest samorządową i umundurowaną formacją powołaną do

ochrony porządku na terenie gminy. Spełnia ona służebną rolę wobec społeczności

lokalnej i jest zobowiązana do wykonywania swych zadań z poszanowaniem godności

i praw obywateli.

4

S. Pieprzny, Policja. Organizacja i funkcjonowanie, wyd. 2, Wolters Kluwer Polska – Oficyna, Warszawa

2007, s. 28-29.

5

A. Misiuk, op. cit., s. 16.

6

Por. Z. Leszczyński, Bezpieczeństwo i porządek publiczny na poziomie administracji samorządowej [w:]

Przemiany i perspektywy straży miejskich i gminnych w ochronie bezpieczeństwa publicznego, red. K. Rajchel,
Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa 2008, s. 31.

7

Por. A. Urban, Bezpieczeństwo społeczności lokalnych, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa

2009, s.41-42.

9

Zasady tworzenia i rozwiązywania straży gminnej, organizację, zadania i zakres

uprawnień straży, uprawnienia oraz obowiązki strażników określone zostały w ustawie

z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych

8

. Podstawą prawną działania straży

gminnej jest art. 1 wymienionej ustawy, zgodnie z którym do ochrony porządku

publicznego na terenie gminy może być utworzona samorządowa umundurowana

formacja – straż gminna

9

.

Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy o strażach gminnych, w gminach, w których

organem wykonawczym jest burmistrz (prezydent miasta), straż nosi nazwę „straż

miejska”. Dlatego w dalszej części niniejszego opracowania nazwa straż gminna

będzie obejmować również straż miejską.

Straż, zgodnie z art. 1 ust. 1 wymienionej ustawy, może być utworzona, a więc

gmina nie ma obowiązku jej tworzenia. Należy jednak stwierdzić, że gminy coraz

częściej korzystają z możliwości tworzenia straży gminnej jako jednej z form

realizacji zadań własnych w zakresie zapewnienia porządku publicznego. Widoczny

jest systematyczny rozwój tej formacji. Pod koniec 2007 r. funkcjonowało w Polsce

481 oddziałów straży (w 2006 r. – 461, w 2005 r. – 457)

10

.

Utworzenie straży gminnej leży w wyłącznej kompetencji rady gminy. Może

ona zostać utworzona na terenie jednej gminy, jak również dla więcej niż jednej

gminy. W drugim przypadku, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o strażach gminnych,

gminy sąsiadujące na obszarze jednego województwa mogą zawrzeć porozumienie

o utworzeniu wspólnej straży. W takiej sytuacji, w drodze porozumienia, ustala się

w szczególności zasięg terytorialny działania straży i sposób jej finansowania przez

zainteresowane gminy oraz wyznacza się radę gminy, która nada regulamin straży

i której straż będzie podlegać.

Również przepisy zmieniające ustawę o strażach gminnych pozwalać będą na

utworzenie wspólnej straży między gminami sąsiadującymi na obszarze jednego

województwa, w drodze porozumienia, po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie

komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji. W przypadku nieotrzymania opinii

8

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.).

9

Tamże oraz

J. Bodio, G. Borkowski, T. Demendecki, Ustrój organów ochrony prawnej. Część szczegółowa.

Repetytorium, Zakamycze 2005, s. 243.

10

Por. Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o strażach gminnych oraz ustawy o Policji (nr druku 958

sejmu RP VI kadencji).

10

gminy sąsiadujące na obszarze jednego województwa będą mogły zawrzeć

porozumienie o utworzeniu wspólnej straży po upływie 14 dni od dnia przedstawienia

wniosku o wydanie opinii. Porozumienie określać będzie w szczególności zasięg

terytorialny działania wspólnej straży, sposób finansowania, radę gminy, która nada

regulamin wspólnej straży i będzie mogła ją rozwiązać oraz wójta, burmistrza

(prezydenta miasta), któremu wspólna straż będzie podlegać

11

.

Powołanie straży gminnej następuje zawsze na mocy uchwały rady gminy,

przed której podjęciem niezbędne jest zasięgnięcie opinii właściwego terytorialnie

komendanta wojewódzkiego Policji. Uprawnienia komendanta wojewódzkiego Policji

mają w tym zakresie jedynie charakter konsultacyjny, a nie dyspozycyjny i jako takie

są dla władz samorządowych niewiążące

12

. Brak opinii w oznaczonym terminie,

w przypadku przedstawienia projektu uchwały w sprawie utworzenia straży gminnej

właściwemu organowi Policji, uznaje się jako akceptację projektu. Jednocześnie straż

może zostać utworzona w przypadku wydania negatywnej opinii przez właściwego

terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji, jak również rada gminy może

zrezygnować z jej powoływania przy pozytywnej opinii

13

.

Nowelizacja ustawy o strażach gminnych wprowadza konieczność, po

zasięgnięciu

opinii

właściwego

terytorialnie

komendanta

wojewódzkiego

(Stołecznego) Policji, zawiadomienia wojewody o tworzeniu straży. Ponadto

wprowadza możliwość utworzenia straży w przypadku nieotrzymania opinii, gdy

upłynęło 14 dni od dnia przedstawienia wniosku o jej wydanie

14

. Ustawodawca nadzór

nad strażami powierza wojewodzie, gdyż jako przedstawiciel Rady Ministrów

odpowiada on za wykonywanie polityki Rządu na obszarze województwa,

w tym m.in. zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych

administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa

i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub

mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku

11

Art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

12

M. Filar, Prawne podstawy funkcjonowania straży komunalnych, [w:] Przemiany i perspektywy straży

miejskich i gminnych w ochronie bezpieczeństwa publicznego, op. cit., s. 9.

13

Por. W. Kotowski, Straże gminne. Komentarz praktyczny, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2004, s. 124.

14

Art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

11

publicznego. Jednocześnie przy pomocy komendanta wojewódzkiego Policji

wojewoda jest organem administracji rządowej na obszarze województwa w sprawach

ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku

publicznego

.

Koszty związane z funkcjonowaniem straży gminnej, zgodnie z art. 5 ustawy

o strażach gminnych, pokrywane są z budżetu gminy. Ustawodawca poprzez

wymieniony zapis wyeliminował możliwość finansowania tej formacji z innych

ź

ródeł.

Straż jest jednostką organizacyjną gminy i w takim przypadku szczegółową

strukturę organizacyjną określa regulamin nadawany przez radę gminy.

W uzasadnionych przypadkach rada gminy może postanowić o umiejscowieniu

komendy straży gminnej w strukturze urzędu gminy. Ustawodawca nie wskazał

przypadków do usytuowania komendy w strukturze urzędu, a więc uznanie tego

pozostawił do wyłącznej oceny rady gminy. Również przepisy zmieniające ustawę

o strażach gminnych pozwalać będą radzie gminy utworzyć straż jako jednostkę

organizacyjną gminy lub umiejscowić ją w strukturze urzędu gminy. W pierwszym

przypadku szczegółową strukturę organizacyjną określać będzie regulamin nadawany

przez radę gminy, natomiast w drugim regulamin nadawany przez wójta, burmistrza

(prezydenta miasta)

15

.

Strażą kieruje komendant straży gminnej, powoływany i odwoływany przez

wójta, burmistrza (prezydenta miasta), który jest równocześnie jego przełożonym.

Obowiązkiem wójta, burmistrza (prezydenta miasta) jest zasięgnięcie opinii

właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Zasięgnięcie opinii ma

charakter wyłącznie formalny, a jej treść nie ma wpływu na decyzję wójta, burmistrza

(prezydenta miasta).

Zgodnie z przepisami dotyczącymi straży gminnych, które wejdą w życie

w grudniu br., strażą gminną kierować będzie komendant, zatrudniany na podstawie

umowy o pracę przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta), po zasięgnięciu opinii

właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji.

15

Art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

12

W przypadku nieotrzymania opinii wójt, burmistrz (prezydent miasta) będzie mógł

zatrudnić komendanta po upływie 14 dni od dnia przedstawienia wniosku o wydanie

opinii

16

.

Komendant straży wykonuje swoje zadania przy pomocy komendy straży.

Szczegółową strukturę organizacyjną straży określa rada gminy w regulaminie straży.

Regulamin odnosi się wyłącznie do jej struktury, a więc nie dotyczy prawnych form

działania straży i jej kompetencji, co precyzyjnie określa ustawa o strażach gminnych

oraz inne przepisy szczegółowe

17

. Jednakże rady gminy w regulaminie straży, poza

strukturą organizacyjną, wskazują zadania i środki działania straży, czas pracy,

uprawnienia, prawa i obowiązki funkcjonariuszy

18

, czy też zasady działania straży

19

.

Nadzór nad działalnością straży sprawuje wójt, burmistrz (prezydent miasta),

a w zakresie fachowym – Komendant Główny Policji poprzez właściwego

terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Zakres ten, zgodnie z ustawą

o strażach gminnych, obejmuje zapewnienie stosowania przepisów prawnych

dotyczących użycia i przechowywania broni palnej bojowej, środków przymusu

bezpośredniego oraz wykonywania przez strażników czynności określonych

w ustawie.

W zakresie nadzoru nad działalnością straży, zgodnie z nowymi przepisami,

nastąpią znaczne zmiany. Nadzór nad działalnością straży nadal sprawować będzie

wójt, burmistrz (prezydent miasta). Ustawodawca natomiast przekazał wojewodzie

sprawowanie nadzoru nad działalnością straży w zakresie wykonywania uprawnień,

o których mowa w art. 12 ustawy (uprawnienia strażnika gminnego), użycia broni

palnej bojowej, środków przymusu bezpośredniego oraz ewidencji, o której mowa

w art. 9a ust. 1 (etatów, wyposażenia, w tym środków przymusu bezpośredniego,

o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2 – 7, broni palnej bojowej, urządzeń samoczynnie

ujawniających i rejestrujących naruszenia przepisów ruchu drogowego, środków

technicznych służących do obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach

16

Art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

17

Tamże, s. 136.

18

Załącznik do uchwały nr XVII/182/2003 Rady Miejskiej w Jaworznie z dn. 2 grudnia 2003 r. – Regulamin

Straży Miejskiej w Jaworznie.

19

Załącznik do uchwały nr VI/59/2007 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dn. 2 marca 2007 r. – Regulamin

Straży Miejskiej Miasta Stołecznego Warszawy.

13

publicznych, pojazdów, wyników działań straży). Wojewoda sprawować będzie

nadzór przy pomocy komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji działającego

w jego imieniu.

Wojewoda sprawować będzie nadzór przez:

−

okresowe lub doraźne kontrole, obejmujące całokształt lub część spraw

poddanych nadzorowi,

−

wydawanie zaleceń pokontrolnych oraz kontrolę prawidłowości i terminowości

ich realizacji,

−

podejmowanie innych czynności zmierzających do usunięcia stwierdzonych

uchybień i zapobieżenia ich powstawaniu

20

.

Obecnie straż prowadzi ewidencję etatów, wyposażenia w środki przymusu

bezpośredniego oraz wyników działań straży, a dane te są przekazywane

Komendantowi Głównemu Policji za pośrednictwem właściwego komendanta

wojewódzkiego Policji do dnia 15 lutego każdego roku.

Po wejściu w życie nowelizacji ustawy straż prowadzić będzie ewidencję

etatów, wyposażenia, w tym środków przymusu bezpośredniego, o których mowa

w art. 14 ust. 2 pkt 2 – 7, broni palnej bojowej, urządzeń samoczynnie ujawniających

i rejestrujących naruszenia przepisów ruchu drogowego, środków technicznych

służących do obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach publicznych,

pojazdów oraz wyników działań straży. Dane te komendanci straży przekazywać będą

właściwemu terytorialnie komendantowi wojewódzkiemu (Stołecznemu) Policji do

dnia 31 stycznia każdego roku. Zbiorcze informacje z obszaru województwa

komendant wojewódzki (Stołeczny) Policji będzie składał do końca lutego każdego

roku wojewodzie. Natomiast wojewoda do dnia 15 marca każdego roku przekazywać

będzie ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych otrzymane informacje

z obszaru województwa o danych zawartych w ww. ewidencjach. Zmiana ta ma na

celu sprawowanie prawidłowego nadzoru nad strażami gminnymi

21

.

20

Art. 1 pkt 7-9 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

21

Art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

14

W ustawie o strażach gminnych ustawodawca wskazał również tryb

rozwiązania straży gminnej. Organem uprawnionym do rozwiązania wymienionej

formacji jest rada gminy, która może dokonać tego w drodze uchwały. Jedynym

obowiązkiem jest uprzednie powiadomienie właściwego terytorialnie komendanta

wojewódzkiego Policji o rozwiązaniu straży gminnej. W przepisach nie wskazano

terminu powiadomienia organu Policji o rozwiązaniu straży gminnej, co może

w przypadku krótkiego terminu realizacji tej decyzji wpłynąć na bezpieczeństwo

lokalnej społeczności, zwłaszcza w tych gminach, gdzie straż ściśle współpracuje

z Policją.

Zmiany w ustawie, zgodnie z nowymi przepisami, obejmą także kwestię

rozwiązywania straży gminnych. Rada gminy będzie mogła rozwiązać straż po

zasięgnięciu

opinii

właściwego

terytorialnie

komendanta

wojewódzkiego

(Stołecznego) Policji, o czym będzie zawiadamiać wojewodę. W przypadku

nieotrzymania opinii, rada gminy będzie mogła rozwiązać straż po upływie 14 dni od

dnia przedstawienia wniosku o wydanie opinii. Jest to pozytywna zmiana, ponieważ

decyzja o rozwiązaniu straży może mieć wpływ na stan bezpieczeństwa w gminie,

w szczególności w przypadkach ścisłej współpracy straży i Policji

22

.

3. Funkcje straży gminnych

Straż gminna realizując swoje zadania, spełnia wiele funkcji w zakresie

utrzymania bezpieczeństwa publicznego. Są to:

−

funkcja ochronna polegająca na utrzymywaniu porządku na terenie gminy,

−

funkcja porządkowa realizowana poprzez egzekwowanie przestrzegania przez

społeczność lokalną przepisów prawa w zakresie porządku publicznego,

−

funkcja prewencyjna realizowana poprzez stałe patrolowanie ulic i osiedli

gminy oraz podejmowanie zgłaszanych do straży interwencji w zakresie

ochrony porządku publicznego,

22

Art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

15

−

funkcja profilaktyczna realizowana poprzez zapobieganie przestępstwom,

wykroczeniom i zjawiskom kryminogennym, prowadzenie profilaktyki

wychowawczej wśród dzieci i młodzieży,

−

funkcja informacyjna realizowana poprzez informowanie służb i instytucji

o zaobserwowanych zagrożeniach, informowanie społeczności lokalnej o stanie

i rodzajach występujących zagrożeń oraz sposobach ich eliminacji,

−

funkcja społeczno-administracyjna realizowana poprzez współdziałanie

w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego z zainteresowanymi

organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi,

−

funkcja integrująca społeczności lokalne realizowana poprzez udział

w imprezach sportowych, kulturalnych, charytatywnych organizowanych przez

gminę, organizacje społeczne, szkoły, straż gminną (miejską)

23

.

4. Zadania straży gminnych

Każdy podmiot wykonujący zadania musi być wyposażony w odpowiednie

uprawnienia, które umożliwiają ich realizowanie. Zakres zadań straży gminnej wynika

z art. 10 ust. 1 ustawy o strażach gminnych, zgodnie z którym straż wykonuje zadania

w zakresie ochrony porządku publicznego wynikające z ustaw i aktów prawa

miejscowego.

Natomiast art. 11 ustawy o strażach gminnych wskazuje, że do zadań straży

w szczególności należy:

−

ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,

−

czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego – w zakresie określonym

w przepisach o ruchu drogowym,

−

współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia

obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk

ż

ywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń,

23

A. Misiuk, op. cit., s.208.

16

−

zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego

zdarzenia albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem przed dostępem osób

postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia

właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości, świadków zdarzenia,

−

ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej,

−

współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku

podczas zgromadzeń i imprez publicznych,

−

doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich

zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia

w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu

lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób,

−

informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, a także

inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie

popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym,

współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi

i organizacjami społecznymi,

−

konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości

pieniężnych dla potrzeb gminy.

W związku z realizowanymi zadaniami, zgodnie z nowelizacją ustawy

o strażach gminnych, będzie jej przysługiwać prawo do obserwowania

i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach

publicznych w przypadku, gdy czynności te są niezbędne do wykonywania zadań oraz

w celu:

−

utrwalania dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia,

−

przeciwdziałania przypadkom naruszania spokoju i porządku w miejscach

publicznych,

−

ochrony obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej

24

.

Zakres zadań straży gminnej będzie ponadto wynikał z normy kompetencyjnej

zawartej w art. 1 ust. 1 ustawy o strażach gminnych, który wskazuje na straż jako

24

Art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz

ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

17

samorządową formację powołaną do ochrony porządku publicznego na terenie gminy

oraz art. 7 ustawy o samorządzie gminnym wskazującego na zakres zadań własnych

gminy

25

. Jednocześnie straż gminna będzie wykonywać zadania określone przez

wójta, burmistrza (prezydenta miasta) w sprawach, które nie zostały zastrzeżone

prawem do wyłącznej kompetencji innych organów administracji rządowej

i samorządowej.

Z powyższego wynika, że do podstawowych środków działania straży gminnej

należy przede wszystkim sygnalizowanie stwierdzonych uchybień właściwym

organom. Jednocześnie można stwierdzić, że w zakresie ustalania priorytetów

działania straży gminnej największy wpływ mają wójtowie (burmistrzowie,

prezydenci miast), a efekty tych działań są zróżnicowane w zależności od

wyznaczonych przez gminy kryteriów, stanu zatrudnienia, poziomu wyszkolenia

strażników oraz udostępnionego strażom wyposażenia technicznego

26

.

25

S. Pieprzny, Uprawnienia strażników straży gminnej(miejskiej), [w:] Przemiany i perspektywy straży miejskich

i gminnych w ochronie bezpieczeństwa publicznego, op. cit., s. 69.

26

Por. Z. Leszczyński, op. cit., s. 31.

18

19

Literatura

1.

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.

Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).

2.

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz.

779 z późn. zm.).

3.

Ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy

o Policji oraz ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).

4.

Załącznik do uchwały nr XVII/182/2003 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia

2 grudnia 2003 r. – Regulamin Straży Miejskiej w Jaworznie.

5.

Załącznik do uchwały nr VI/59/2007 Rady Miasta Stołecznego Warszawy

z dnia 2 marca 2007 r. – Regulamin Straży Miejskiej Miasta Stołecznego

Warszawy.

6.

Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o strażach gminnych oraz

ustawy o Policji (nr druku 958 sejmu RP VI kadencji).

7.

Bodio J., Borkowski G., Demendecki T., Ustrój organów ochrony prawnej.

Część szczegółowa. Repetytorium, Zakamycze 2005.

8.

Kotowski W., Straże gminne. Komentarz praktyczny, Dom Wydawniczy ABC,

Warszawa 2004.

9.

Misiuk A., Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia

prawno-ustrojowe, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa

2008.

10.

Pieprzny S., Policja. Organizacja i funkcjonowanie, wyd. 2, Wolters Kluwer

Polska – Oficyna, Warszawa 2007.

11.

Przemiany i perspektywy straży miejskich i gminnych w ochronie

bezpieczeństwa publicznego, red. K. Rajchel, Wyższa Szkoła Informatyki,

Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa 2008.

12.

Urban A., Bezpieczeństwo społeczności lokalnych, Wydawnictwo Akademickie

i Profesjonalne, Warszawa 2009.