KRYTERIA DEFINICYJNE PRZEMOCY

Rodzaj zachowania sprawcy

Jarosław Rudniański – "relacja zachodząca między jednostkami, grupami czy zespołami ludzi lub
między jednostką a grupą, relację tę charakteryzuje stosowanie przez jedną ze stron
przeważającej siły lub groźby jej zastosowania. Polega ona na wywoływaniu wpływu –
intencjonalnie i nieintencjonalnie."

Ponadto rodzaj zachowania sprawcy podkreśla definicja przemocy amerykańskiego Centrum
Pomocy Dzieciom Krzywdzonym i Zaniedbanym: "fizyczne lub umysłowe działanie na szkodę,
wykorzystywanie seksualne, zaniedbywanie lub maltretowanie dzieci poniżej 18. roku życia
przez osobę odpowiedzialną za pomyślny ich rozwój oraz działania, które stanowią zagrożenie
dla ich rozwoju".

Inna definicja przemocy – zachowanie jednej osoby wobec drugiej niezgodne z naturą relacji, w
jakiej te osoby pozostają; zachowania podejmowane z intencją zadania fizycznego bólu lub obrażeń
innej osobie, ale także zaniechanie działań, które w tej relacji powinny zaistnieć.

Intencjonalność sprawcy

Obserwując sprawcę możemy nie być pewni, czy działał on mając na uwadze zaspokojenie
własnych potrzeb, czy po prostu nie był świadomy szkodliwości swojego postępowania. W wielu
sytuacjach bierzemy pod uwagę samo działanie sprawcy, nie zaś intencje.

Każda przemoc prowadzi u osoby krzywdzonej do powstania określonych objawów zewnętrznych,
widocznych np. w zachowaniu agresywnym, bądź nieobserwowalnych na zewnątrz, mogących
powodować błędną opinię co do tego, czy osoba poniosła konsekwencje w wyniku zadanej
przemocy.

Andrzej Olubiński – "przemoc to każdy akt godzący w osobistą wolność jednostki, zmuszanie
jej do zachowań niezgodnych z własną wolą." W tak rozumianej definicji zaszkodzenie oraz
związane z tym cierpienie jest sposobem osiągania przez sprawcę zamierzonego celu.

Gelles i Cornell – "akt przeprowadzony z zamiarem spowodowania cierpienia fizycznego czy
krzywdy innej osoby albo postrzegany jako wiedziony taką intencją."

Anne Ganley – "zaspół atakujących, nadzorujących i kontrolujących zachowań obejmujących
przemoc fizyczną, seksualną i emocjonalną. Spójna całość, ciąg zachowań o charakterze
zamierzonym i instrumentalnym, których celem jest zniewolenie ofiary, wyeliminowanie jej
suwerennych myśli i działań, podporządkowanie jej żądaniom i potrzebom sprawcy."

Przemoc ze względu na rodzaj czynów sprawcy ma charakter:

•

czynny (bezpośrednie bicie, zachowania seksualne),

•

bierny (izolowanie w zagrażającym miejscu, niszczenie rzeczy, pozbawianie przedmiotów
niezbędnych do życia).

Przemoc ze względu na formę oddziaływania na osobę ma charakter:

•

bezpośredni (osoba sama doznaje przemocy czynnej lub biernej),

•

pośredni (osoba widzi krzywdę innych i konsekwencje ponoszone przez te osoby).

Kryterium skutku

Joachim Kądziel – "takie wywieranie wpływu na ludzi, w którego wyniku ich aktualny poziom
rozwoju somatycznego i duchowego jest mniejszy niż potencjalny poziom tego rozwoju."

Wanda Sztander – "takie działania, które niezależnie od formy upośledzają ostatecznie moc kogoś,
kto jest obiektem. Taki też jest cel przemocy czyniącej z człowieka istotę bezwolną."

moc = aktualna kondycja psychiczna

Irena Pospiszyl – "wszelkie nieprzypadkowe akty godzące w osobistą wolność jednostki lub
przyczyniające się do fizycznej, a także psychicznej szkody osoby, wykraczające poza społeczne
zasady wzajemnych relacji." (ujęcie pedagogiczne)

Przemoc w ujęciu psychologicznym i socjologicznym – "akt stosowany w celu spowodowania
cierpienia i bólu fizycznego lub krzywdy innej osobie. Zachowanie agresywne skierowane
bezpośrednio na drugiego człowieka, przynoszące mu szkody fizyczne lub psychiczne."

Aspekty przemocy:

•

intencjonalność sprawcy (nie jest tożsama z premedytacją),

•

naruszenie praw lub dóbr osobistych ofiary,

•

osłabienie zdolności do samoobrony,

•

powodowanie szkód osobistych (cierpienie może prowadzić do traumy psychicznej).