blacharz samochodowy 721[03] z1 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Stefan Suwara

Wykonywanie operacji kształtowania blachy
712[03].Z1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Stanisław Kołtun
mgr inż. Tadeusz Ługowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Stefan Suwara

Konsultacja:
mgr inż. Piotr Ziembicki

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[03].Z1.03
Wykonywanie operacji kształtowania blachy zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu blacharz samochodowy.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Organizacja stanowiska pracy

5.1.1. Ćwiczenia 13

5.2. Wybrane zagadnienia obróbki plastycznej

5.2.1. Ćwiczenia 16

5.3. Technologia kształtowania blach

5.3.1. Ćwiczenia 18

5.4. Podstawy eksploatacji maszyn

5.4.1. Ćwiczenia 21

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik dla nauczyciela jest częścią pakietu edukacyjnego, składającego się z dwóch części:
− poradnik dla nauczyciela,

− poradnik dla ucznia.
Oba poradniki wzajemnie się uzupełniają i stanowią jedną całość; uczniowi wystarczy jego
poradnik, nauczyciel zaś powinien mieć do dyspozycji oba poradniki. Integralną częścią
poradnika jest modułowy program nauczania 721[03]/SZ/MENiS/2002.01.31 dla zawodu
blacharz samochodowy.
Poradnik stanowi pomoc przy projektowaniu oraz realizacji zajęć edukacyjnych w systemie
modułowym, który to różni się w sposób zasadniczy od kształcenia przedmiotowego.
Kształcenie modułowe zakłada kształtowanie umiejętności zawodowych w jednostkach
modułowych wzbogacając wiedzę i kształtując umiejętności w toku jednolitych
zintegrowanych zajęć edukacyjnych.

W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne – czyli wykaz umiejętności, które uczeń powinien mieć

ukształtowane zanim przystąpi do realizacji programu jednostki modułowej, nauczyciel
może, wykorzystując wykaz oraz zamieszczony schemat układu jednostek modułowych
zbudować test diagnostyczny dla sprawdzenia stopnia gotowości uczniów do realizacji
treści kształcenia jednostki modułowej: wykonywanie operacji kształtowania blachy,

− cele kształcenia – czyli wykaz umiejętności, które należy kształtować realizując program

jednostki modułowej,

− przykładowe scenariusze zajęć – w poradniku zamieszczono dwa przykłady scenariuszy

zajęć: pierwszy dotyczy zajęć edukacyjnych, w których dominuje wzbogacanie wiedzy;
drugi scenariusz dotyczy zajęć, gdzie dominuje kształtowanie umiejętności. Oba
scenariusze są przykładami, w jaki sposób planować zajęcia edukacyjne podczas
kształcenia modułowego,

− ćwiczenia – w poradniku zamieszczono wykaz ćwiczeń niezbędnych do pełnej realizacji

celów jednostki modułowej, identyczne ćwiczenia znajdują się w poradniku dla ucznia,

− ewaluacja osiągnięć ucznia – poradnik zawiera dwa narzędzia pomiaru dydaktycznego;

jeden to test wiedzy wielokrotnego wyboru zawierający obok zadań testowych, plan testu
ułatwiającą nauczycielowi samodzielne budowanie testów równoległych; drugi test to
zadanie praktyczne typu próba pracy sprawdzający umiejętność wykonywania czynności
przygotowujących do naprawy nadwozia, zawiera plan testu, kryteria oceny wraz
z modelem odpowiedzi oraz przykład konkretnego zadania praktycznego. Pierwszy
z testów zamieszczono w poradniku dla ucznia.

− literaturę – wykaz publikacji książkowych oraz czasopism. Część publikacji można

traktować jako podręcznik dla ucznia, inne mogą stanowić środek dydaktyczny podczas
realizacji ćwiczeń.

Zagadnienia istotne i szczególnie trudne,

które mogą sprawić uczniom trudności to:

− kształtowanie blach przy użyciu narzędzi ręcznych,

− łączenie blachy na zakłady,

− obsługa maszyn do kształtowania blach /o napędzie hydraulicznym i pneumatycznym/.

Korzystając z poradnika zaleca się:

− omówić z uczniami cele kształcenia; ich świadomość może wpłynąć na efektywność

kształcenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− tak formułować wymagania, aby uczeń mógł łatwo zidentyfikować cele z tematami zajęć

oraz je zrealizować,

− zrealizować wszystkie ćwiczenia, lub opracować własne wykorzystując te z poradnika

jako wzorce – typy ćwiczeń, ich realizacja ułatwi realizację celów kształcenia,

Warunkiem

niezbędnym poprawnego przebiegu procesu kształcenia jest wyposażenie

pomieszczeń lekcyjnych w odpowiedni sprzęt oraz środki dydaktyczne, pełen wykaz środków
dydaktycznych znajduje się w programie jednostki modułowej, poradnik zawiera środki
dydaktyczne niezbędne do realizacji ćwiczeń zawartych w poradniku.

Realizując treści jednostki modułowej należy zwracać uwagę na przestrzeganie

wymogów bhp, każde ćwiczenie, którego realizacja niesie potencjalne niebezpieczeństwo
należy poprzedzić instruktażem, należy stosować niezbędne środki ochrony osobistej oraz
wyposażyć pomieszczenia do nauki w niezbędne instrukcje i środki bhp oraz ppoż.

Poradnik, który oddajemy nauczycielowi nie jest receptą na kształcenie modułowe, jest

jedynie przykładem, propozycją do wykorzystania, zachęcamy nauczycieli, by na bazie
niniejszego poradnika oraz poradnika dla ucznia tworzyli swoje własne narzędzia
dydaktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

721[03].Z1

Technologia obróbki blachy

721[03].Z1.01

Wykonywanie operacji obróbki

skrawaniem

721[03].Z1.02

Wykonywanie operacji cięcia blachy

721[03].Z1.03

Wykonywanie operacji

kształtowania blachy

721[03].Z1.04

Wykonywanie połączeń

blachy techniką spawania

721[03].Z1.05

Wykonywanie połączeń

blachy techniką

zgrzewania

721[03].Z1.06

Wykonywanie

nietypowych

połączeń blachy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− charakteryzować procesy obróbki wiórowej i obróbki plastycznej,

− posługiwać się dokumentacją techniczną,

− szkicować części maszyn i elementy z blach,
− korzystać z różnych źródeł informacji,

− poszukiwać informacji w Internecie,

− rozpoznawać podstawowe narzędzia ślusarskie,
− rozróżniać typowe maszyny i urządzenia,

− posługiwać się rysunkami technicznymi oraz schematami i dokumentacją techniczną

zespołów samochodu,

− rozpoznawać podstawowe grupy materiałów stosowane w budowie samochodów,
− stosować układ jednostek miar SI.

− uczestniczyć w dyskusji i prezentacji,

− współpracować w grupie,
− stosować ogólne zasady bhp i ppoż. w czasie eksploatacji maszyn i urządzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

Po zrealizowaniu programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− scharakteryzować proces obróbki plastycznej na zimno,

− porównać proces kucia i tłoczenia,

− opisać zastosowanie procesu kucia i tłoczenia,
− scharakteryzować podstawowe operacje kształtowania blach,

− zorganizować stanowisko pracy w warsztacie blacharskim,

− dokonać gięcia blachy cienkiej ręcznie,
− dokonać gięcia blachy cienkiej maszynowo,

− dokonać wytłaczania prostych wyrobów na prasach,

− scharakteryzować proces kształtowania wytłoczek w przemysłowej produkcji nadwozi,
− opisać przebieg procesu nietypowych operacji kształtowania blach,

− dokonać gięcia ręcznego blach z użyciem narzędzi i przyborów,

− opisać proces starzenia eksploatacyjnego,
− scharakteryzować czynniki wpływające na jakość eksploatacji maszyn i urządzeń

przemysłowych,

− opisać budowę, zasadę działania i przeznaczenie typowej prasy stosowanej

w tłocznictwie,

− obsłużyć maszyny do kształtowania blach,
− zastosować oprzyrządowanie w procesach mechanicznego kształtowania blach,

− zamocować tłocznik na prasie,

− ocenić jakość wykonanego wyrobu,
− dokonać operacji kształtowania blach z zastosowaniem wybranych elementów procesu

technologicznego,

− opisać organizację pracy w tłoczni nadwozi samochodowych,

− zaplanować sposób utylizacji i regeneracji odpadów powstających podczas kształtowania

blach,

− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska w warsztacie blacharskim

i tłoczni nadwozi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca.................................................................................
Modułowy program nauczania: Blacharz samochodowy 721[03]
Moduł:

Technologia obróbki blachy 721[03].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie operacji kształtowania blachy 721[03].Z1.03

Temat: Wytłaczanie wierzchniej blachy osłony silnika.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wytłaczania prostych wyrobów karoseryjnych na

prasach.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− wytłoczyć prosty element karoserii,

− wyjaśnić pojęcia: wytłaczania, przetłaczania i przewijania,
− wymienić części składowe prasy mechanicznej,

− sklasyfikować rodzaje pras,

− sklasyfikować sposoby mocowania stempli,
− zidentyfikować przyczyny uszkodzeń stempli,

− określić stan stempli i matryc,

− określić jakość wyrobu,
− skorzystać z tablic, poradników i dokumentacji warsztatowej dotyczącej tłoczenia,

− obsłużyć prasę o napędzie mechanicznym suwaka,

− zastosować przepisy dotyczące bezpieczeństwa pracy na prasach.

Metody nauczania:

− pogadanka,

− ćwiczenie przedmiotowe,

− dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− praca z całym oddziałem,

− praca grupowa.

Środki dydaktyczne:

− prasa o napędzie mechanicznym,
− oprzyrządowanie do wytłoczenia osłony silnika,

− rysunek wykonawczy,

− płyty blachy stalowej dociętej na wymiar osłony.

Czas trwania zajęć:

− 180 minut.

Uczestnicy:

− uczniowie kształcący się w zawodzie blacharz samochodowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczniów.
2. Zapoznanie z celami zajęć.
3. Plan zajęć.

Wprowadzenie

nauczyciel:

− prezentuje kilka próbek, przedstawiających różne rodzaje wyrobów /dobre, braki/,
− omawia przyczyny powstawania braków w poszczególnych próbkach,

− zwraca uwagę na charakterystyczne cechy poszczególnych metod układania blach,

− omawia zagrożenia związane z bhp. i ppoż.,
− prezentuje uczniom sposoby mocowania stempli i układania blachy w matrycach,

− zapoznaje z budową i obsługą prasy mechanicznej,

− objaśnia pełny zakres czynności związanych z obsługa prasy,
− przydziela uczniom stanowiska z zamontowanym wyposażeniem do tłoczenia,

− uczeń zapoznaje się ze stanowiskiem, wyposażeniem i otrzymanymi detalami.

Ćwiczenie przedmiotowe

uczeń:

1) dokonuje próbnego włączenia i wyłączenia prasy oraz sprawdza czy, prasa nie wydaje

nierównomiernych stuków, czy suwak nie zaczyna opuszczać się samoczynnie lub
wykonuje podwójne uderzenia,

2) układa arkusz blachy w matrycy prasy,
3) sprawdza czy blacha prawidłowo umieszczona jest w obrębie matrycy,
4) włącza prasę,
5) wykonuje wytłoczkę osłony silnika,
6) wyłącza napęd suwaka prasy,
7) usuwa wytłoczony element z matrycy,
8) dokonuje oceny gotowego wyrobu,
9) odkłada gotowy element na przeznaczone miejsce,
10) czynności powyższe wykonuje 10 razy.
Po wykonaniu czynności uczeń:
a) zatrzymuje prasę i wyłącza silnik elektryczny,
b) uporządkowuje stanowisko robocze,
c) oczyszcza prasę i tłocznik, smaruje części robocze tłocznika i prowadnice suwaka prasy.
uczniowie:
a) potrafią wskazać przyczyny występowania braków,
b) potrafią charakteryzować budowę i zasadę obsługi prasy mechanicznej,
c) potrafią bezpiecznie mocować stemple, układać blachy, obsługiwać prasę i wykonywać

operacje tłoczenia,

d) potrafią stosować się do zasad bhp. podczas tłoczenia blach.
Zakończenie zajęć
Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ich aktywności pracy przez nauczyciela, a także
prezentacja wypracowanych pomysłów przez poszczególnych uczniów dotyczy unikania
występowania braków produkcyjnych.
Praca domowa
Utrwalenie wiadomości dotyczących: klasyfikacji pras, parametrów tłoczenia, mocowania
stempli oraz bhp. na prasach, w oparciu o informacje przekazane na zajęciach i przedstawioną
w poradniku literaturę. Sporządzenie wykazu przyczyn uszkodzeń stempli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca.................................................................................
Modułowy program nauczania: Blacharz samochodowy 721[03]
Moduł:

Technologia obróbki blachy 721[03].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie operacji kształtowania blachy 721[03].Z1.03

Temat zajęć: Maszynowe gięcie blachy.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności gięcia maszynowego prostych wyrobów

karoseryjnych

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− na podstawie rysunku sporządzić plan oraz wykonać czynności przygotowujące blachę

stalową do obróbki, przestrzegając przepisów bhp,

− rozróżnić narzędzia do trasowania,
− rozróżnić narzędzia pomiarowe,

− rozróżnić narzędzia i urządzenia do gięcia blach,

− zorganizować stanowisko pracy,
− sprawdzić stan techniczny narzędzi i urządzeń,

− ustalić kolejne operacje i dobrać do nich narzędzia i urządzenia,

− wykonać operacje trasowania,
− opisać przebieg procesu operacji gięcia blach,

− wykonać operacje gięcia blachy na zaginarce,

− ocenić jakość wykonanego wyrobu,
− zastosować odpowiednie środki ochrony osobistej,

− utrzymać ład i porządek podczas wykonywanej pracy,

− wykonać zadanie zgodnie z założeniami przyjętego planu,
− po wykonaniu zadania uporządkować stanowisko pracy,

− uzasadnić w formie kilkuminutowej prezentacji sposób wykonania ćwiczenia,

− przedstawić wnioski.

Metody nauczania:

− pogadanka,

− ćwiczenie przedmiotowe,

− dyskusja dydaktyczna,
− metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− praca z całym oddziałem,

− praca grupowa.

Środki dydaktyczne:

− zaginarka,

− narzędzia traserskie

− przyrządy pomiarowe
− zestaw pilników,

− rysunek wykonawczy,

− płyty blachy stalowej dociętej na wymiar pasa wzmacniającego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czas trwania zajęć:

− 180 minut.
Ćwiczenie praktyczne – wg metody tekstu przewodniego
Temat: Wykonaj pas wzmacniający z blachy o długości 1000 mm.

o kształcie poprzecznym po wygięciu jak na rysunku.

Wymiary: a=100mm, b=150mm, c=80mm, g=1,5mm.

INFORMACJE
Zanim przystąpicie do realizacji ćwiczenia przeczytajcie uważnie pytania prowadzące, by
sobie na nie odpowiedzieć, sami sprawdzicie czy wykorzystaliście efektywnie czas na lekcji.
Pytania prowadzące:
− scharakteryzuj metody gięcia,

− opisz metody trasowania linii gięcia,
− opisz metody mocowania blachy w oprzyrządowaniu maszyn do gięcia,

− wymień zalety odpowiedniego doboru metod wyginania, zaginania i gięcia blach.
1. PLANOWANIE

Przystępujecie do realizacji ćwiczenia; aby je dobrze wykonać powinniście sporządzić

plan działania. Mając do dyspozycji rysunek wykonawczy należy odpowiedzieć pisemnie na
pytania:
− jakie etapy wyróżnicie podczas wykonywania zadania?

− jakie narzędzia będą Wam do tego potrzebne?
− w jaki sposób, lub /jakie etapy zastosujecie / zamocowując przedmiot do obróbki?

− jak zaplanujecie kolejność operacji obróbki?

− jakie zachowacie środki bezpieczeństwa?
− na co zwrócicie uwagę oceniając stan wykonywanych operacji gięcia?
2. USTALENIA

Po napisaniu planu działania powinniście porozmawiać z nauczycielem i upewnić się,

czy Wasz plan jest dobry, czy jest realny, przygotujcie się na:
− rozmowę o szczegółach operacji trasowania, zaginania i pomiarów warsztatowych,

− pytania dotyczące zastosowania odpowiednich urządzeń i przyrządów mocujących,
− określenie warunków bezpiecznej pracy.
3. REALIZACJA
Operacje (czynności technologiczne)

Przygotowanie blachy:
− oczyszczenie powierzchni szmatką,
− zwymiarowania i zaznaczenie linii gięcia,
Trasowanie na blasze linii gięcia wg rysunku,
Opiłowanie ostrych krawędzi,
Zamocowanie blachy na zaginarce celem dokonania zagięcia na wymiar [c],
Gięcie po oznaczonej linii na zaginarce,
Zdjęcie blachy z zaginarki, zwymiarowanie,
Zamocowanie blachy na zaginarce celem dokonania zagięcia na wymiar [a],
Gięcie po oznaczonej linii na zaginarce,
Zdjęcie wyrobu z zaginarki, zwymiarowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. SPRAWDZENIE

Po wykonaniu wszystkich czynności gięcia skontrolować dokładność operacji pod kątem

zgodności osiągniętych wymiarów z wymogami rysunku i równoległości zagiętych
względem siebie płaszczyzn.

5. ANALIZA

Zadanie zostało wykonane, ponieważ jesteście uczniami i nie wszystko mogło przebiegać

idealnie, spróbujcie krytycznie spojrzeć na swoje poczynania odpowiadając sobie na pytania:
− co stanowiło największą trudność podczas trasowania?

− co stanowiło największą trudność podczas gięcia?

− co byście zmienili, ulepszyli, gdybyście jeszcze raz wykonywali to ćwiczenie?

6. PREZENTACJA

Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel poprosi Was o zaprezentowanie wyników pracy na

forum całej klasy.

7. ZADANIE

DOMOWE

Sporządzenie wykazów tabelarycznych dotyczących klasyfikacji narzędzi pomiarowych,

narzędzi do trasowania, narzędzi i urządzeń do wyginania i zaginania cienkich blach, oraz
stosowania przepisów bezpieczeństwa związanych z wykonywaniem podstawowych operacji
obróbki gięcia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Organizacja stanowiska pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj organizację stanowiska do kształtowania blach.

Wskazówki do realizacji
Zaleca się, by uczniowie ćwiczenie to realizowali w 2–osobowych grupach, należy

zwrócić uwagę na poprawność tworzenia schematów oraz stosowania symboli umownych;
przygotuje to uczniów do poprawnego tworzenia planu działania wymaganego na egzaminie
potwierdzającym kwalifikacje zawodowe.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) narysować rzut pomieszczenia warsztatu blacharskiego w skali,
2) sporządzić wykaz wyposażenia stanowiska blacharskiego tak, aby dokumentacja,

narzędzia obróbkowe i pomiarowe znajdowały się na przewidzianych na nie miejscach
w zasięgu ręki blacharza,

3) zaplanować miejsce na materiał przeznaczony do obróbki,
4) zaplanować ilość miejsca, które przeznaczysz na stanowisko do kształtowania blachy,
5) sporządzić wykaz wyposażenia stanowiska do kształtowania blach,
6) wrysować w rzut pomieszczenia, posługując się znakami umownymi to wyposażenie:
− krawędziarki, zawijarki, zaginarki, żłobiarki, nożyce stołowe i gilotynowe, prasę,
− urządzenia do nagrzewania blachy,

− klepadła, łyżki blacharskie, rozpieraki śrubowe,

− narzędzia hydrauliczne, np.: rozpieracze, ściągacze, klamry blacharskie,
− szafka narzędziowa z podręcznymi narzędziami ślusarskimi i blacharskimi,

− paleta z materiałami wyjściowymi i z gotowymi wyrobami,

− apteczka i sprzęt gaśniczy,
− instrukcje obsługi maszyn i urządzeń.
7) zaplanować i wrysować miejsce na wyroby gotowe,
8) wrysować w rzut pomieszczenia te instalacje, które będą niezbędne w pracach

kształtowania,

9) zaplanować w pobliżu gniazdo elektryczne zasilające w energię elektryczną o napięciu

230 V, co umożliwi włączanie i uruchamianie elektronarzędzi,

10) zaplanować stanowisko tak, żeby było wyposażone w instrukcje bhp, ppoż.,

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− materiały piśmienne i kreślarskie,

− literatura dotycząca organizacji napraw blacharskich,

− katalogi handlowe maszyn i narzędzi blacharskich,
− zestaw komputerowy z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Posiadasz do dyspozycji blachy stalowe o grubości:1 mm;1,5 mm;3,0 mm. o wymiarach

1000 mm x 2000mm.
Jakich nożyc użyjesz do ich podziału przygotowując powyższe blachy na wymiar
200mm x1000 mm pod wytłoczenie progów i stopni do pojazdów samochodowych?
Dokonaj doboru pras do wytłaczania powyższych elementów.

Wskazówki do realizacji
Zaleca się, by uczniowie ćwiczenie to realizowali indywidualnie,

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) przypomnieć wiadomości dotyczące. technologii cięcia,
2) przypomnieć wiadomości dotyczące technologii tłoczenia blach,
3) dobrać odpowiednie narzędzia lub maszyny do podziału w/w blach,
4) dobrać odpowiednie maszyny do tłoczenia w/w blach,
5) uzasadnić dobór maszyn i narzędzi.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− materiały piśmienne i kreślarskie,

− literatura dotycząca kształtowania blach,

− katalogi handlowe maszyn i narzędzi blacharskich.

Ćwiczenie 3

Dokonaj doboru indywidualnych środków ochrony pracownika do pracy w tłoczni przy

obsłudze pras o napędach; mechanicznym, hydraulicznym i ręcznym.
Sporządź charakterystykę sprzętu bhp będącego środkami ochrony osobistej pracownika
obsługującego prasę o napędzie mechanicznym.

Wskazówki do realizacji:
Należy zapewnić uczniom możliwość obejrzenia różnych środków ochrony osobistej,

należy zapewnić uczniom możliwość obejrzenia filmu o w/w tematyce, należy zwrócić uwagę
na jednoznaczne wyróżnienie zagrożeń, jakie występują na stanowiskach pracy w tłoczniach
blach karoseryjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) sporządzić wykaz zagrożeń, jakie występują podczas prac w tłoczni,
2) dobrać ubranie ochronne oraz inny sprzęt osobisty,
3) scharakteryzować wybrane przykłady sprzętu ochrony osobistej pracownika tłoczni

korzystając z różnych źródeł informacji,

4) sporządzić wykaz kolejnych czynności przy uruchamianiu i wyłączaniu pras /w oparciu

o przedstawiony film dotyczący bezpiecznej pracy w tłoczni/.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− pogadanka,

− projekcja filmu edukacyjnego,

− ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− zestaw środków ochrony osobistej,

− materiały piśmienne,

− specyfikacje zagrożeń bhp,
− katalogi handlowe,

− zestaw komputerowy z dostępem do Internetu,

− płyta z filmem edukacyjnym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Wybrane zagadnienia obróbki plastycznej

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj wytłoczenia 5 symetrycznie rozmieszczonych wzmocnień garbowych w blasze

o długości 1000 mm, szerokości 100 mm i grubości 2 mm na głębokość 10 mm, przy pomocy
ręcznej prasy śrubowej z wykorzystaniem stempla i matrycy jak na poniższym rysunku..

Rys. do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji
Zaleca się wykonywać ćwiczenie indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zgromadzić niezbędne materiały, urządzenia i narzędzia,
2) rozplanować symetrycznie punkty wprowadzenia stempla,
3) napunktować punktakiem w/w miejsca,
4) wykonać ćwiczenie zgodnie z poleceniem nauczyciela,
5) w czasie wykonywania ćwiczenia zwrócić szczególną uwagę na przepisy bhp i ppoż.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– materiał przygotowany do tłoczenia,
– ręczna prasa śrubowa,
– narzędzia pomiarowe i traserskie,
– sprzęt ochrony osobistej.

Ćwiczenie 2

Dokonaj wyprofilowania pręta metodą gięcia zgodnie z poniższym rysunkiem,

a następnie przy pomocy zabiegu kucia dokonaj spłaszczenia poniższego zaczepu do grubości
6 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. do ćwiczenia 2

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się,

by uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie, materiał do gięcia przygotować
wg obliczeń dokonanych z rysunku uwzględniając poniższy warunek:
„W wypadku gięcia bez zaokrąglenia po stronie wklęsłej lub z zaokrągleniem o promieniu
mniejszym niż 0,3 grubości zginanego pręta, długość części wygiętej przyjmuje się
w zależności od materiału równą (0,4-:-0,6) x g, średnio 0,5 x g, gdzie g jest grubością pręta”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać obliczeń w celu uzyskania informacji o długości materiału wyjściowego,
2) zgromadzić niezbędne przyrządy i narzędzia,
3) wykonać operacje gięcia pręta celem uzyskania kształtu jak na rysunku,
4) dokonywać pomiarów międzyoperacyjnych,
5) po uzyskaniu żądanego kształtu przygotować zaczep do zabiegu kucia mającego na celu

jego spłaszczenie,

6) nagrzać zaczep w kotlinie kowalskiej,
7) wykonywać zabieg spłaszczania dokonując okresowych pomiarów grubości,
8) po uzyskaniu grubości zaczepu równej 6,5 mm dokonać zabiegu gładzenia poprzez

maksymalne wyrównywanie płaszczyzn i doprowadzając grubość zaczepu do żądanego
wymiaru.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

– stół warsztatowy z imadłem,
– materiał (pręt stalowy),
– sworzeń stalowy o średnicy 20 mm,
– kowadło kowalskie,
– kotlina kowalska,
– narzędzia kowalskie,
– kątomierz uniwersalny,
– suwmiarka,
– przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Technologia kształtowania blach

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj gięcie końców pasa blachy do kształtu pełnego walca przy pomocy przyrządu

jak na rysunku.

Rys. do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się,

by uczniowie ćwiczenie wykonywali indywidualnie, materiał do gięcia przygotować
uprzednio docinając pasy z blachy grubości 1,5 mm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zgromadzić niezbędne przyrządy i narzędzia,
2) zamocować blachę w zwijarce,
3) wykonać operację zwijania celem uzyskania kształtu walca,
4) dokonywać pomiarów międzyoperacyjnych,
5) usunąć blachę ze zwijarki,
6) po uzyskaniu żądanego kształtu przygotować drugi koniec do wykonania w/w operacji,
7) wykonać operację zwijania przeciwnej krawędzi blachy aż do uzyskania kształtu walca,
8) usunąć blachę ze zwijarki i dokonać pomiarów obustronnych średni walców.

Zalecone metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

– zwijarka ręczna,
– materiał (pasy blachy stalowej),
– suwmiarka.

Ćwiczenie 2

Wykonaj połączenie blacharskie blach cienkich na zakładkę

Rys. do ćwiczenia 2 Blachy łączone na zakładkę 1 – stara część, 2 – nowa część

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się,

by uczniowie ćwiczenie wykonywali indywidualnie, zwrócić uwagę na sposób wykonywania
planu działania, które to może być przedmiotem egzaminu praktycznego potwierdzającego
kwalifikacje zawodowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać niezbędne przyrządy i urządzenia,
2) dopasować krawędzie blach do siebie,
3) natrasować linie zagięć,
4) wykonać zagięcie blachy na zaginarce krawędziowej,
5) wykonać połączenie poprzez wzajemne zaklepanie zaczepionych krawędzi blach,
6) wykonać ćwiczenie przestrzegając przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– zaginarka krawędziowa
– materiał (blacha),
– narzędzia traserskie,
– nożyce do cięcia blachy,
– typowe narzędzia blacharskie.

Ćwiczenie 3

Wykonaj prostowanie blach zniekształconych powierzchniowo jak na rysunku

zachowując wymaganą kolejność technologiczną operacji prostowania.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się,

aby uczniowie ćwiczenie wykonywali indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zgromadzić niezbędne narzędzia do naprawy,
2) dokonać oględzin uszkodzonych detali,
3) wykonać proces prostowania blachy o przekroju C–C,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) wykonać prostowanie blachy o zniekształceniu narożnym,
5) dokonać sprawdzenia płaskości powierzchni blach,
6) scharakteryzować sposób prostowania blach w oparciu o usytuowanie w nich naprężeń

wewnętrznych.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenie praktyczne

Środki dydaktyczne:

– uszkodzone elementy blaszane,
– typowe narzędzia blacharskie,
– liniał krawędziowy,
– płyta do prostowania blach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Podstawy eksploatacji maszyn

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz odpowiedni wykrojnik do wykonania otworu o średnicy d=30mm w blasze

o grubości g=3mm (patrz rysunek) i wytrzymałości na ścinanie R

=380 MPa.

Oblicz ponadto niezbędny nacisk prasy, przyjmując, że współczynnik uwzględniający
stępienie ostrza stempla i matrycy wynosi 1,2.

Rys. do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się,

by ćwiczenie wykonywać w grupach nie większych niż 2-osobowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć pole powierzchni, którą należy ściąć,
2) dokonaj doboru odpowiedniego wykrojnika korzystając z dostępnej literatury

i wskazówek nauczyciela,

3) uwzględniając współczynnik korygujący, obliczyć minimalny nacisk prasy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– prasa,
– blacha,
– materiały piśmienne,

–

kalkulator.

Ćwiczenie 2

Naszkicuj prasę śrubową ręczną, wymień wszystkie jej elementy, następnie w oparciu

o instrukcję obsługi zaplanuj kolejno po sobie następujące czynności mające na celu
bezpieczne uruchomienie i użytkowanie oraz wykonywanie operacji kształtowania przy
pomocy tej prasy. Przedstaw w punktach czynności związane z konserwacją prasy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. do ćwiczenia 2. Prasa śrubowa ręczna

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, by uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie.

Sposób wykonania zadania

Uczeń powinien:

1) na podstawie załączonej dokumentacji zapoznać się gruntownie z budową prasy śrubowej

o napędzie ręcznym i zasadach jej działania oraz bezpiecznego użytkowania zgodnie
z załączonymi instrukcjami obsługi,

2) naszkicować prasę śrubową,
3) zaznaczyć i opisać jej elementy składowe,
4) zaplanować kolejność czynności związanych z mocowaniem przedmiotu przeznaczonego

do tłoczenia,

5) zaplanować sposób sprawdzenia sprawności tej prasy,
6) zaplanować sposób mocowania stempla,
7) zaplanować i opisać sposób ustawienia stempla i przedmiotu tłoczonego względem

siebie,

8) wypisać czynności związane z uruchomieniem prasy,
9) przedstawić sposób wprowadzania stempla w materiał,
10) przedstawić sposób tłoczenia,
11) opisać sposób oczyszczenia stanowiska,
12) przedstawić sposób konserwacji i zabezpieczenia prasy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenie przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

– prasa śrubowa o napędzie ręcznym,
– instrukcja obsługi,
– dokumentacja prasy,
– materiały piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Przygotuj stanowisko pracy z prasą hydrauliczną do procesu wytłaczania blachy.

Wskazówki do realizacji:

Należy zapewnić uczniom możliwość obejrzenia pracy na prasie, zaleca się, by uczniowie
wykonywali to ćwiczenie indywidualnie, należy zwrócić uwagę na jednoznaczne wyróżnienie
zagrożeń, jakie występują na stanowiskach pracy w tłoczniach blach karoseryjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) sporządzić wykaz zagrożeń jakie występują podczas prac na prasie,
2) dobrać ubranie ochronne oraz inny sprzęt osobisty,
3) sporządzić wykaz kolejnych czynności przy uruchamianiu i wyłączaniu pras w oparciu

o instrukcję obsługi,

4) sprawdzić czy w obrębie matrycy nie ma zbędnych przedmiotów,
5) uruchomić silnik prasy,
6) uruchomić napęd suwaka,
7) obserwować przebieg pracy prasy,
8) wyłączyć prasę,
9) scharakteryzować przygotowane stanowisko do pracy informując nauczyciela

o zaobserwowanych nieprawidłowościach.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– pogadanka,
– pokaz pracy tłoczenia na prasie,
– ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

– prasa hydrauliczna,
– dokumentacja techniczna prasy,
– instrukcja obsługi, instrukcja BHP,
– zestaw środków ochrony osobistej,
– materiały piśmienne,
– specyfikacje zagrożeń bhp.

Ćwiczenie 4

Wykonaj konserwację prasy o napędzie mechanicznym. Informacje o konserwacji

zawarte są w dokumentacji techniczno-ruchowej lub instrukcji obsługi.

Wskazówki do realizacji:
Należy zapewnić uczniom możliwość obejrzenia pracy na prasie, zaleca się, by

uczniowie wykonywali to ćwiczenie w 3 – osobowych grupach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie poznać i zaznajomić się z mechanizmami, układem sterowania i systemem

smarowania prasy,

2) uzupełnić smar we wszystkich punktach smarowania ręcznego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) sprawdzić czy w zbiornikach jest prawidłowy poziom oleju- /jeśli nie/ uzupełnić;
– do smarowania używać takich smarów, które zostały podane w instrukcji,
– przed uruchomieniem obrabiarki sprawdzić czy wszystkie dźwignie sterownicze

pozostają w położeniu neutralnym /wyłączone/,

– prowadnice należy wytrzeć do sucha i następnie naoliwić,
– jeżeli prasa nie będzie używana przez pewien okres, wówczas należy natłuścić wszystkie

jej powierzchnie narażone na korozję,

4) sprawdzić czy prasa nie posiada uszkodzeń, pęknięć elementów, które powinny być

natychmiast usunięte,

5) scharakteryzować stan techniczny prasy i wnioski przedstawić nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– pogadanka,
– pokaz pracy tłoczenia na prasie,
– ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

– prasa o napędzie mechanicznym,
– dokumentacja techniczna prasy,
– instrukcja obsługi, instrukcja BHP,
– zestaw środków ochrony osobistej,
– materiały piśmienne,
– specyfikacje zagrożeń bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1.

Test dwustopniowy do jednostki modułowej: „Wykonywanie operacji
kształtowania blachy”

Test składa się z 20 pytań wielokrotnego wyboru, z których:
− zadania 1, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 16,19,20 są z poziomu podstawowego,

− zadania 2, 3, 4, 11, 14, 15, 17,18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą poprawną odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

− dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

− bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. c, 4. c, 5. b, 6. d, 7. d, 8. a, 9. b, 10. a, 11. d,
12. c, 13. c, 14. a, 15. d, 16. b, 17. a, 18. b, 19. b, 20. c.

PLAN TESTU

zadania

Uczeń potrafi

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozróżnić maszyny do kształtowania
blach

B P c

Scharakteryzować podstawowe operacje
kształtowania blach

C PP a

Dobrać odpowiednią ilość materiału
do odkształcenia

D PP c

4 Dobrać materiał do tłoczenia C

5 Wyjaśnić proces wytłaczania B

6 Rozpoznać proces zwijania

7 Opisać instalację w zakładzie blacharskim

8 Wymienić operacje kształtowania blach

9 Scharakteryzować proces kucia

10 Porównać proces kucia i tłoczenia C

11 Określić współczynnik tłoczenia C

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Zastosować prawo Pascala

13 Opisać proces zwijania

Rozpoznać maszyny stosowane
w obróbce plastycznej do kształtowania

D PP a

15 Scharakteryzować proces łączenia blach

16 Zidentyfikować proces gięcia C

Scharakteryzować proces kształtowania
blach

C PP a

18 Opisać budowę prasy

Przestrzegać zasad poprawnego używania
narzędzi oraz zasad bhp

C P b

20 Uzasadnić sposób wykonanego zadania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu w zgodzie z wewnątrzszkolnym

systemem oceniania.

2. Przedstaw uczniom cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań testowych oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami test próbny.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcje.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego z nich podane są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko jedna

jest poprawna.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak „X”. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić poprawną odpowiedź.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Rysunek przedstawia kształtowanie materiału na:

a) żłobiarce.
b) zaginarce.

c) zawijarce.
d) wyoblarce.

2. Aby

uzyskać przedstawiony przekrój

poprzeczny podłogi bagażnika zastosujesz:

a) tłoczenie.
b) obciąganie.
c) zginanie.

zawijanie.

3. Aby

wykonać przedmiot przedstawiony na rysunku zakładając gięcie bez zaokrągleń po

stronie wklęsłej, należy użyć płaskownika o długości:

a) 120 mm.
b) 100 mm.
c) 95 mm.
d) 80 mm.

4. Materiałem przeznaczonym do produkcji elementów tłoczonych jest stal:

a) automatowa.
b) narzędziowa,
c) głębokotłoczna,
d) sprężynowa.

5. Proces

wytłaczania jest realizowany dwoma podstawowymi metodami:

a) kuciem swobodnym, kuciem matrycach.
b) roztłaczaniem, obciskaniem.
c) wyciskaniem, wyoblaniem.
d) wyginaniem, zaginaniem.

6. Gięcie kołowe materiału na całej jego powierzchni to:

a) wyginanie.
b) skręcanie.
c) zaginanie.
d) zwijanie.

7. W warsztacie blacharskim ciśnienie instalacji sprężonego powietrza powinno wynosić:

a) 10 MPa.
b) 100 kPa.
c) 100 Pa.
d) 1 MPa.

a = 20 mm.
b = 60 mm.
c = 15 mm.
g = 3 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Kolejność czynności pracy blacharza jest następująca:

a) trasowanie, cięcie kształtowanie, łączenie elementów.
b) gięcie, spawanie, trasowanie.
c) spawanie, łączenie elementów, cięcie.
d) trasowanie, gięcie, cięcie.

9. Kuciem nazywamy proces technologiczny:

a) obróbki plastycznej w matrycach.
b) obróbki plastycznej przez młotowanie.
c) obróbki plastycznej na zimno w matrycach.
d) obróbki plastycznej na gorąco w matrycach.

10. Tłoczenie jest to proces technologiczny obróbki plastycznej obejmujący operacje:

a) cięcia i kształtowania.
b) cięcia i gięcia.
c) gięcia i kucia.
d) gięcia i kształtowania.

11. Współczynnik tłoczenia jest parametrem zależnym od:

a) średnicy tłoczenia i siły nacisku.
b) siły tłoczenia i średnicy płytki wyjściowej.
c) średnicy tłoczenia i siły tłoczenia.
d) średnicy tłoczenia i średnicy płytki wyjściowej.

12. Tłok pompy o powierzchni S

, na który działa siła F

, wywołuje w układzie ciśnienie:

a) p = (F1

⋅S1)

b) p = F1

⋅S1.

c) p = F1/S1.
d) p = (F1/S1)

13. Na rysunku przedstawiono sposoby:

a) wyginania.
b) zaginania.
c) zwijania.
d) zawijania.

14. Aparat Erichsena służy do:

a) do badania tłoczności.
b) do mierzenia kąta zginania.
c) do mierzenia grubości blachy.
d) do badania ciśnienia w prasie hydraulicznej.

15. Minimalna szerokość blach łączonych na zakładkę wynosi:

a) 6 mm,
b) 8 mm,
c) 10 mm,
d) 12 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Aby otrzymać tak wyprofilowaną blachę jaką przestawiają rysunki należy wykonać:

a) Skręcanie.
b) wyginanie.

c) przetłaczanie.
d) prostowanie.

17. Wgniatanie polega na:

a) kształtowaniu wgłębień i wypukłości kosztem rozciągania materiału.
b) zmniejszeniu średnicy cylindrycznego przedmiotu.
c) kształtowaniu materiału na wzorniku przez rozciąganie powyżej granicy

plastyczności.

d) przekształcaniu materiału prostoliniowego w przedmiot o powierzchni śrubowej.

18. Parametrem ograniczającym wysokość tłoczonego wyrobu jest:

a) częstość skoków suwaka.
b) skok suwaka.
c) nacisk nominalny,
d) ciśnienie tłoczenia.

19. Barwa żółta na znakach ostrzegawczych oznacza:

a) Stój – nie pracuj,
b) Ostrożnie – możliwe niebezpieczeństwo.
c) Pierwsza pomoc.
d) Ochrona układu oddechowego.

20. W przypadku krwotoku zewnętrznego

należy zastosować:

a) sztuczne oddychanie metodą "usta – usta.
b) lekki masaż serca.
c) opatrunek uciskowy.
d) przemycie rany ciepłą wodą z mydłem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Wykonywanie operacji kształtowania blachy

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test praktyczny - próba pracy dla jednostki modułowej „Wykonywanie
operacji kształtowania blachy”

Temat zadania: Dokonanie naprawy wgniecenia pokrywy silnika.

Na podstawie dokumentacji techniczno-eksploatacyjnej sporządź plan oraz wykonaj

czynności przygotowujące wskazany zespół nadwozia do naprawy, przestrzegając przepisów
bhp. Zorganizuj stanowisko pracy, zgromadź niezbędne materiały, narzędzia i przyrządy
pomiarowe. Posługując się narzędziami wykonaj operacje demontażowe. Wykonaj zabieg
usunięcia wgniecenia poprzez ręczne klepanie. Po wykonaniu zadania zamontuj pokrywę
silnika oraz uzasadnij sposób wykonanych czynności.
Na wykonanie zadania masz 120 min.

Plan testu

Czynności ucznia
Uczeń potrafi:

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Model

punktowania

Sporządzić harmonogram czynności niezbędnych
do wykonania zadania.

B P

1a,

Sporządzić wykaz materiałów i narzędzi. C

Organizować stanowisko pracy.

2a, 2b

Przedstawić w formie raportu dokonane
oględziny zespołu nadwozia.

D PP

2d,

Zabezpieczyć elementy samochodu nie
podlegające naprawie

C P

Przygotować zespół nadwozia do głównych
czynności demontażowych

C P

Wykonać operację wyklepania wgniecenia

Przestrzegać zasad poprawnej eksploatacji oraz
zasad bhp

3a, 3d, 3f, 5b

Utrzymywać

ład i porządek podczas

wykonywanych czynności

C P

5a,

Uzasadnić sposób wykonanego zadania

4a, 4b, 4c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KRYTERIA OCENY TESTU – MODEL PUNKOWANIA
Podczas obserwacji należy wpisać do arkusza obserwacji:
– za bezbłędne wykonania czynności – max liczbę punktów,
– za brak wpisu, czynności lub całkowicie niepoprawnie wykonaną czynność – 0 pkt,
– za częściowy wpis, czynność – pośrednia liczba punktów.

Przedmiot
oceny

Uczeń wykonał poprawnie jeśli:

Punktacja
max.

Uzyskane
punkty

a) wymienił nazwy czynności zadania

b) przedstawił właściwą kolejność czynności 3

c) wymienił niezbędne narzędzia 3

1. Planowanie

d) przedstawił plan działań w estetycznej

i czytelnej formie

12 pkt

a) wybrał i sprawdził stan techniczny narzędzi 3
b) dobrał środki ochrony osobistej

c) zabezpieczył samochód przed zabrudzeniem
i uszkodzeniem

d) dokonał oględzin wskazanego zespołu

nadwozia

2. Organizacja

e) wymienił spostrzeżenia o stanie

technicznym wskazanego zespołu nadwozia
w formie raportu

15 pkt

a) przestrzegał kolejności wykonywanych

czynności

b) wykonał czynności ułatwiające demontaż

właściwy

c) nie uszkodził elementów podczas

demontażu

d) stosował odpowiednie narzędzia do

określonych czynności naprawczych

e) wyklepał wgniecenie, po którym nie

zachodzi konieczność stosowania
dodatkowych środków uzupełniających
przed malowaniem

3. Wykonanie

f) przestrzegał zasad bhp

24 pkt

a) uzasadnił kolejność wykonywanych

czynności

b) uzasadnił dobór zastosowanych narzędzi 2

4. Uzasadnienie

c) zaprezentował wyniki swojej pracy

7 pkt

a) wykonał zadanie w przewidzianym czasie

b) sprawnie posługiwał się narzędziami 2

5. Sprawność
i skuteczność
działania

c) utrzymywał ład i porządek podczas pracy

7 pkt

RAZEM 65

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla nauczyciela

1. Przygotowanie uczniów do testu praktycznego:
− ustalenie z uczniami terminu testu praktycznego,

− określenie celów pomiaru dydaktycznego,
− zapoznanie uczniów ze specyfiką testu praktycznego,

− przeprowadzenie prób testu praktycznego.
2. Przygotowanie stanowisk dydaktycznych:
− zgromadzenie materiałów, narzędzi i przyrządów,
− sprawdzenie narzędzi i przyrządów.
3. Przygotowanie

materiałów piśmiennych:

− przygotowanie arkuszy obserwacji,

− przygotowanie arkuszy – plan działania,
− przygotowanie arkuszy – raport.
4. Przeprowadzenie testowania.
5. Analiza wyników testowania – ewaluacja zadania testowego.
6. Podsumowanie testu wspólnie z uczniami.

Materiały dydaktyczne.
Samochód PF 126p lub stacje dydaktyczne,
Komplet uniwersalnych narzędzi monterskich,
Środki ochrony osobistej blacharza samochodowego,
Materiały do ochrony tapicerki nadwozia,
Zestaw uniwersalnych narzędzi blacharskich,
Publikacja Naprawa samochodów – Polski Fiat 126p,
załącznik – plan działania,
załącznik – raport,
karty obserwacji,
uwaga: żeby zapewnić uczniowi możliwość wyboru, należy zapewnić ponadto:
− różne narzędzia blacharskie,

− różne narzędzia specjalne,

− różne materiały ochronne.

Instrukcja dla ucznia

TEST PRAKTYCZNY – PRÓBA PRACY

Zadanie do wykonania:
Wykonaj zabieg usunięcia wgniecenia poprzez ręczne wyklepanie; zorganizuj stanowisko
pracy, zgromadź niezbędne materiały, narzędzia i przyrządy pomiarowe. Posługując się
narzędziami wykonaj operacje demontażowe pokrywy silnika. Wykonaj zabieg usunięcia
wgniecenia poprzez ręczne wyklepanie.
Po wykonaniu zadania zamontuj pokrywę silnika oraz uzasadnij sposób wykonanych
czynności.

Instrukcja wykonania zadania
1. Przeczytaj uważnie treść zadania oraz załączoną dokumentację.
2. Sporządź PLAN DZIAŁANIA wg załączonego wzoru.
3. Zorganizuj stanowisko pracy; wykonaj:
− pobierz konieczne materiały oraz narzędzia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− sprawdź ich stan techniczny,

− zabezpiecz te miejsca samochodu, które mogłyby ulec zabrudzeniu lub uszkodzeniu w

wyniku wykonywanych czynności,

− przygotuj się do wykonywania ćwiczenia stosując odpowiednie środki ochrony osobistej.
4. Dokonaj oględzin pokrywy silnika samochodu oraz wypisz w formie raportu swoje

uwagi i spostrzeżenia.

5. Wykonaj wstępne czynności demontażowe pozwalające na demontaż pokrywy

przestrzegając zasad prawidłowego użytkowania narzędzi oraz bhp.

6. Wymontuj z pokrywy zamek oraz inne elementy.
7. Zabezpiecz wymontowane mechanizmy przed zniszczeniem lub przypadkowym

zagubieniem.

8. Wykonaj operacje mające na celu usunięcie wgniecenia pokrywy silnika.
9. Zamontuj zamek oraz zdemontowane elementy z pokrywy.
10. Zamontuj pokrywę silnika w samochodzie.
11. Utrzymuj ład i porządek podczas wykonywanej pracy; po wykonaniu zadania uporządkuj

stanowisko pracy oraz zgłoś nauczycielowi zakończenie zadania.

12. Uzasadnij w formie kilkuminutowej prezentacji sposób wykonania ćwiczenia oraz

przedstaw wnioski z raportu.

Na wykonanie zadania masz 180 min.

Podczas testu Twoje czynności będą obserwowane i oceniane przez nauczyciela lub

obserwatorów wg następujących kryteriów:

Jeśli uzyskasz co najmniej 40 pkt otrzymasz ocenę dopuszczającą,
Jeśli uzyskasz co najmniej 48 pkt otrzymasz ocenę dostateczną,
Jeśli uzyskasz co najmniej 56 pkt otrzymasz ocenę dobrą,
Jeśli uzyskasz co najmniej 62 pkt otrzymasz ocenę bardzo dobrą.

Powodzenia !

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

PLAN DZIAŁANIA

Zapisz w kolejności wykonywania wszystkie główne czynności, jakie musisz zrobić podczas
ćwiczenia:
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..

Sporządź wykaz materiałów niezbędnych do sprawnego i bezpiecznego wykonania

ćwiczenia.

Sporządź wykaz narzędzi monterskich i specjalnych.

………………………………………………………………………………………..................
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
narzędzia monterskie:…………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
narzędzia specjalne:……………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
RAPORT Z OGLĘDZIN

Dokonaj oględzin samochodu oraz pokrywy silnika przed demontażem, oceń ogólny stan

techniczny samochodu. Uwagi i spostrzeżenia zapisz poniżej w punktach:
.....................................................................................................................................................
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………..

Dokonaj oględzin pokrywy silnika po całkowitym demontażu, zwracając szczególną

uwagę na jej wnętrze. Uwagi i spostrzeżenia zapisz poniżej w punktach.
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Godlewski M.: Poradnik dla mechaników. WSiP, Warszawa 1977
2. Lipski R.: Technologia–Ślusarstwo. cz.1. 1982
3. Mariański A.: Stacje obsługi samochodów. WKŁ, Warszawa 1981
4. Mechanik pojazdów samochodowych. Budowa i eksploatacja pojazdów, Część I, część

II, część III. Vogel Publishing, Wrocław 2001

5. Mechanik pojazdów samochodowych. Techniczne podstawy zawodu. Część I, część II,

część III. Vogel Publishing, Wrocław 1999

6. Stojanowski F.: Blacharstwo karoseryjne. WSiP, Warszawa 1974
7. Szenejko W.: Blacharstwo. WKiŁ, Warszawa 1978

Czasopisma:

8. AutoEXPERT, wyd. Vogel Publishing.

Źródła internetowe:

9. http://www.totalpolska.pl,
10. http://www.artszkol.pl