blacharz samochodowy 721[03] z1 02 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Chmieliński Bogdan

Wykonywanie operacji cięcia blachy 721[03].Z1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Jerzy Buczko
mgr inż. Andrzej Sadowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Bogdan Chmieliński

Konsultacja:
mgr inż. Piotr Ziembicki

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[03].Z1.02
Wykonywanie operacji cięcia blachy zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
blacharz samochodowy

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Wybrane zagadnienia obróbki plastycznej

5.1.1. Ćwiczenia 17

5.2. Organizacja cięcia blachy

5.2.1. Ćwiczenia 19

5.3. Technologia cięcia blachy

5.3.1. Ćwiczenia 21

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik dla nauczyciela jest częścią pakietu edukacyjnego, składającego się z dwóch

części:
− poradnik dla nauczyciela,
− poradnik dla ucznia.

Obydwa poradniki wzajemnie się uzupełniają i stanowią jedną całość; uczniowi wystarczy

jego poradnik, nauczyciel zaś powinien mieć do dyspozycji obydwa poradniki. Integralną
częścią poradnika jest modułowy program nauczania 721[03]/SZ/MENiS/2002.01.31 dla
zawodu blacharz samochodowy.

Poradnik stanowi pomoc przy projektowaniu oraz realizacji zajęć edukacyjnych w systemie

modułowym, który różni się w sposób zasadniczy od kształcenia przedmiotowego. Kształcenie
modułowe zakłada kształtowanie umiejętności zawodowych w modułach i

jednostkach

modułowych wzbogacając wiedzę i kształtując umiejętności w toku jednolitych zintegrowanych
zajęć edukacyjnych.

W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne – czyli wykaz tych umiejętności, które uczeń powinien mieć już

ukształtowane zanim przystąpi do realizacji programu jednostki modułowej, nauczyciel
może, wykorzystując wykaz oraz zamieszczony schemat układu jednostek modułowych
zbudować test diagnostyczny dla sprawdzenia stopnia gotowości uczniów do realizacji
programu jednostki modułowej: wykonywanie operacji cięcia blachy,

− cele kształcenia – czyli wykaz umiejętności, które należy kształtować realizując program

jednostki modułowej,

− przykładowe scenariusze zajęć – w poradniku zamieszczono dwa przykłady scenariuszy

zajęć: pierwszy dotyczy zajęć edukacyjnych, w których dominuje wzbogacanie wiedzy;
drugi scenariusz dotyczy zajęć, gdzie dominuje kształtowanie umiejętności. Obydwa
scenariusze są przykładami, w jaki sposób planować zajęcia edukacyjne podczas kształcenia
modułowego,

− ćwiczenia – w poradniku zamieszczono wykaz ćwiczeń niezbędnych do pełnej realizacji

celów programu jednostki modułowej, identyczne ćwiczenia znajdują się w poradniku dla
ucznia,

− ewaluacja osiągnięć ucznia – poradnik zawiera dwa narzędzia pomiaru dydaktycznego;

jeden to test wiedzy wielokrotnego wyboru zawierający obok zadań testowych, plan testu
ułatwiający nauczycielowi samodzielne budowanie testów równoległych; drugi test to
zadanie praktyczne, typu próba pracy sprawdzający umiejętność wykonywania czynności
przygotowujących do operacji cięcia blachy. Zawiera plan testu, kryteria oceny wraz
z modelem odpowiedzi oraz przykład konkretnego zadania praktycznego. Pierwszy z testów
zamieszczono w poradniku dla ucznia,

− literaturę – wykaz publikacji książkowych oraz czasopism. Część publikacji można

traktować jako podręcznik dla ucznia, inne mogą stanowić środek dydaktyczny podczas
realizacji ćwiczeń.

Korzystając z poradnika zaleca się:
− omówić z uczniami cele kształcenia; ich świadomość może wpłynąć na efektywność

kształcenia,

− formułować wymagania, tak aby uczeń mógł łatwo zidentyfikować cele z tematami zajęć,
− zrealizować wszystkie ćwiczenia, lub opracować własne wykorzystując te z poradnika jako

wzorce – typy ćwiczeń, ich realizacja ułatwi realizację celów kształcenia,

− realizować zajęcia metodami nauczania wskazanymi w programie jednostki modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Warunkiem

niezbędnym poprawnego przebiegu procesu kształcenia jest wyposażenie

pomieszczeń lekcyjnych w odpowiedni sprzęt oraz środki dydaktyczne, pełen wykaz środków
dydaktycznych znajduje się w programie jednostki modułowej, poradnik zawiera środki
dydaktyczne niezbędne do realizacji ćwiczeń zawartych w poradniku.

Realizując program jednostki modułowej należy zwracać uwagę na przestrzeganie

wymogów bhp, każde ćwiczenie, którego realizacja niesie potencjalne niebezpieczeństwo należy
poprzedzić instruktażem, należy stosować niezbędne środki ochrony osobistej oraz wyposażyć
pomieszczenia do nauki w niezbędne instrukcje i środki bhp oraz p.poż.

Treści kształcenia dotyczące cięcia i wykrawania blach nie są trudne, niemniej podczas

projektowania zajęć oraz podczas nauki należy zwróć szczególną uwagę na:
− treści dotyczące oznaczania blach, bowiem blacharz samochodowy powinien umieć określić

na podstawie oznaczenia rodzaj i własności blachy nadwoziowej,

− ćwiczenia dotyczące cięcia blach nożycami ręcznymi blacharskimi, bowiem w praktyce

zawodowej pracownik może spotkać się z sytuacją kiedy będzie musiał dopasować blachę
do jakiejś nietypowej operacji blacharskiej,

− ćwiczenia dotyczące wykrawania blach.

Poradnik, który oddajemy nauczycielowi nie jest receptą na kształcenie modułowe, jest

jedynie przykładem, propozycją do wykorzystania, zachęcamy nauczycieli, by na bazie
niniejszego poradnika oraz poradnika dla ucznia tworzyli swoje własne narzędzia dydaktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

721[03].Z1.02

Wykonywanie operacji

cięcia blachy

721[03].Z1.03

Wykonywanie operacji

kształtowania blachy

721[03].Z1.04

Wykonywanie połączeń

blachy techniką spawania

721[03].Z1.05

Wykonywanie połączeń

blachy techniką

zgrzewania

721[03].Z1.06
Wykonywanie

nietypowych

połączeń blachy

721[03].Z1

Technologia obróbki blachy

721[03].Z1.01

Wykonywanie operacji

obróbki skrawaniem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− wykonywać pomiary warsztatowe,
− posługiwać się uniwersalnymi przyrządami pomiarowymi,
− trasować na płaszczyźnie,
− posługiwać się przyrządami traserskimi,
− wykonywać podstawowe operacje ślusarskie,
− posługiwać się narzędziami ślusarskimi,
− stosować ogólne przepisy bhp,
− korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− opisać metody przygotowania blach do operacji blacharskich,
− scharakteryzować podstawowe operacje cięcia blach,
− zorganizować stanowisko pracy,
− wyczyścić blachy metodami mechanicznymi,
− wyczyścić blachy metodami chemicznymi,
− ciąć blachy prostoliniowo nożycami ręcznymi i mechanicznymi,
− ciąć blachy po linii krzywej, w tym po okręgu, nożycami krążkowymi,
− ciąć blachy na prasach,
− posługiwać się narzędziami i urządzeniami ręcznymi i mechanicznymi do cięcia blach,
− obsłużyć maszyny do wykrawania,
− sklasyfikować wykrojniki,
− wyjaśnić budowę typowych wykrojników,
− zamocować wykrojnik na prasie,
− określić zależności pomiędzy eksploatacja wykrojników a jakością wyrobu,
− sprawdzić jakość wykonania operacji cięcia blachy,
− zastosować zasady bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska podczas wykonywania

czynności przygotowania i cięcia blach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Blacharz samochodowy 721[03]
Moduł:

Technologia obróbki blachy 721[03].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie operacji cięcia blachy 721[03].Z1.02

Temat zajęć: Zastosowanie blach w budowie nadwozi samochodowych.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykorzystywania właściwości blach cienkich w pracach

blacharskich.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− sklasyfikować blachy karoseryjne,
− opisać właściwości blach cienkich,
− odczytać z PN i poradników podstawowe własności blach karoseryjnych,
− odczytać informacje zawarte w oznaczeniu blachy,
− wskazać zastosowanie różnych gatunków blach nadwoziowych.

Metody nauczania:

− pogadanka,
− ćwiczenie przedmiotowe,
− dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− praca zespołowa,
− praca grupowa.

Czas zajęć: 90 min.

Środki dydaktyczne:
M – materiały piśmienne i rysunkowe,
P7 – pozycja nr 7 z wykazu literatury,
PN – polskie normy (PN-87/H-92143, PN-89/H-92125)
F1 – foliogram – cele zajęć,
F2 – foliogram – rodzaje blach nadwoziowych,
F3 – foliogram – podstawowe własności mechaniczne blach,
F4 – foliogram – przykłady oznaczania blach,
F5 – foliogram – przykłady zastosowania blach,
Z1 – załącznik 1 – do ćwiczenia I
Z2 – załącznik 2 – do ćwiczenia II
RZ – rzeczywiste przykłady różnych rodzajów i gatunków blach karoseryjnych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1 do ćwiczenia I
Określ podstawowe własności mechaniczne i technologiczne blach nadwoziowych.
Aby poprawnie wykonać ćwiczenie powinniście:
− wykorzystać informacje, które przed chwilą przekazał Wam nauczyciel,
− znaleźć w poradniku lub w normie tablicę dotyczącą własności mechanicznych

i technologicznych blach nadwoziowych,

− wypisać nazwy tych własności wykorzystując wiedzę i umiejętności nabyte podczas nauki

jednostki modułowej: „Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie
samochodowym”,

− określić wielkości liczbowe tych własności.
Podczas wykonywania ćwiczenia możecie korzystać:
− z poradnika dla ucznia tej jednostki modułowej,
− z literatury wskazanej w poradniku dla ucznia, w szczególności z pozycji 7,
− z polskich norm, w szczególności z PN-87/H-92143.

Załącznik 2 do ćwiczenia II
Na podstawie oznaczenia blachy opisz jej własności oraz zastosowanie.
Aby poprawnie wykonać ćwiczenie powinniście:
− wykorzystać informacje, które przed chwilą przekazał Wam nauczyciel,
− na podstawie norm: PN-87/H-92143 i PN-89/H-92125 wymienić wg jakich parametrów

dzieli się blachy karoseryjne,

− podać sposób oznaczania blach dla każdego parametru, zarówno w odniesieniu do blach

stalowych jak i ocynkowanych,

− dokonując oględzin próbek blach opisz ich własności oraz zaproponować, w którym miejscu

nadwozia można je zastosować.

Podczas wykonywania ćwiczenia możecie korzystać:
− z poradnika dla ucznia tej jednostki modułowej,
− z literatury wskazanej w poradniku dla ucznia, w szczególności z pozycji 7,
− z polskich norm, w szczególności z PN-87/H-92143 i PN-89/H-92125,
− z zestawu próbek różnych rodzajów blach karoseryjnych.

Pracujcie zespołowo, wykorzystajcie wiedzę całej grupy, jeśli jednak zetkniecie się

z problemem, którego nie jesteście w stanie rozwiązać, zapytajcie nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Element

zajęć

lekcyjnych

Czynności nauczyciela

Czynności uczniów

Metoda

nauczania

Środki

dydakt

yczne

Organizacja
zajęć

– dyscyplinuje uczniów,
– wykonuje czynności porządkowo-organizacyjne.

− wykonują polecenia

nauczyciela

Wprowadzen
ie

– przedstawia temat zajęć,
– opisuje cele zajęć,
– odnosi się do zajęć poprzednich (Operacje tłoczenia

blach) – w formie swobodnej wymiany zdań oraz
odpytania uczniów.

– słuchają,
– odpowiadają na pytania,
– przedstawiają zadanie

domowe

pogadanka F1,

Rodzaje
i właściwości
blach
nadwoziowyc
h

przedstawia treści nauczania:

– rodzaje blach (wg. kształtu, wg. składu chemicznego),
– właściwości blach:

− własności mechaniczne i technologiczne,
− skład chemiczny,
− struktura wewnętrzna

– słuchają,
– odpowiadają na zadawane

przez nauczyciela pytania,

– wykonują notatki

w zeszycie,

– prezentują

własne

spostrzeżenia na temat
właściwości blach.

pogadanka

F2, F3,
P7, PN

Ćwiczenie I

przedstawia ćwiczenie I (załącznik 1),

– dzieli uczniów na grupy (nie większe niż 5-osobowe),
– obserwuje pracę grup, udziela wskazówek i

wyjaśnień,

Po ćwiczeniu:

– proponuje jednej z grup przedstawienie wyników

ćwiczenia,

– wywołuje dyskusję na temat sposobów wykonania

ćwiczenia.

– tworzą grupy wg

zaproponowanego przez
nauczyciela sposobu,

– wykonują

ćwiczenie

pracując w grupach,

– dyskutują na temat

wykonanego ćwiczenia.

ćwiczenie
przedmiotowe,
prezentacja,
dyskusja
dydaktyczna

M, PN,
Z1

Oznaczanie
i zastosowani
e blach

Przedstawia treści nauczania:

– kryteria podziału i oznaczanie blach stalowych,
– kryteria podziału i oznaczanie blach ocynkowanych,
– zastosowanie blach.

– słuchają,
– odpowiadają na pytania,
– wyszukują informacje z PN,
– wykonują notatki w zeszycie.

pogadanka

F4, F5,
PN, RZ

„Projekt wspó

łfinansowany ze

środków Europejskiego Funduszu Spo

łecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie II – przedstawia i wyjaśnia ćwiczenie II (załącznik 1),

– umożliwia uczniom podział na grupy (3-5 osobowe),
– rozdaje materiały dydaktyczne,
– obserwuje pracę grup, udziela wskazówek, radzi,

Po ćwiczeniu:

– proponuje grupom prezentację,
– wywołuje dyskusję podsumowującą.

– tworzą grupy wg własnego

uznania,

– wykonują

ćwiczenie w

grupach,

– prezentują wyniki pracy,
– wnioskują w formie dyskusji.

– ćwiczenie

przedmiotowe
,

– prezentacja,
– dyskusja

dydaktyczna.

M, Z2,
RZ, PN

Podsumowan
ie zajęć

– wywołuje dyskusje w ten sposób, by uczniowie

zapisywali na tablicy hasła-słowa kluczowe będące
realizacją celów lekcyjnych,

– dokonuje oceny bieżącej uczniów,
– proponuje zadanie domowe: „Dokonaj oględzin

samochodu swoich rodziców, zwróć uwagę na rodzaje
blach karoseryjnych i ich rozmieszczenie w
nadwoziu”

– dyskutują,
– wnioskują,
– wykonują notatki w

zeszytach.

Dyskusja
dydaktyczna

F1, M

„Projekt wspó

łfinansowany ze

środków Europejskiego Funduszu Spo

łecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Blacharz samochodowy 721[03]
Moduł:

Technologia obróbki blachy 721[03].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie operacji cięcia blachy 721[03].Z1.02

Temat zajęć: Technologia wykrawania blach
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wykrawania blach

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− określić zasady poprawnej zabudowy wykrojnika w prasie,
− wmontować stempel i matrycę do prasy,
− wymienić typy pras stosowanych do wykrawania,
− opisać budowę i działanie ręcznych i mechanicznych pras do wykrawania,
− scharakteryzować zasady poprawnej eksploatacji wykrojników,
− obsłużyć ręczną prasę śrubową,
− przestrzegać zasad i wymogów bhp podczas pracy na prasach,
− przygotować prasę do pracy,
− wykrawać proste wyroby.

Metody nauczania:

− mini wykład,
− pogadanka,
− pokaz,
− metoda przewodniego tekstu,
− dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− praca z całym oddziałem,
− praca grupowa,
− praca indywidualna.
Czas zajęć: 5 godzin lekcyjnych
Środki dydaktyczne:
MP – materiały piśmienne,
F1 – foliogram-cele zajęć edukacyjnych,
F2 – foliogram – budowa wykrojnika,
F3 – foliogram – przykłady mocowania stempla,
F4, - foliogram – przykłady mocowania matrycy,
F5, - foliogram – zasady eksploatacji wykrojników,
P1 – plansza- budowa prasy hydraulicznej,
P2 – plansza- budowa ręcznej prasy śrubowej,
M – modele rzeczywiste wykrojników, w szczególności wycinaków,
S – stanowiska dydaktyczne do wykrawania,
Z1 – załącznik I - tekst przewodni,
Narz – komplety uniwersalnych narzędzi monterskich,
Mat – materiały wyjściowe do wykrawania,
P/uczn – poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Element zajęć

lekcyjnych

Czynności nauczyciela

Czynności uczniów

Metoda

nauczania

Środki

dydaktyc

zne

Organizacja
zajęć

– dyscyplinuje uczniów,
– wykonuje czynności porządkowo-organizacyjne.

Wykonują polecenia
nauczyciela

2 Wprowadzenie

– przedstawia temat zajęć,
– opisuje cele zajęć,
– odnosi się do zajęć poprzednich (Budowa

wykrojników) – w formie swobodnej wymiany zdań
oraz odpytania uczniów.

– słuchają,
– odpowiadają na pytania,
– przedstawiają zadanie

domowe

pogadanka F1

Mocowanie
wykrojnika

Przedstawia treści kształcenia:

– zasady mocowania stempla,
– sposoby mocowania matrycy,
– zasady poprawnej eksploatacji wykrojników,
– wpływ mocowania wykrojnika na jakość wyrobu.

– słuchają,
– odpowiadają na pytania,
– wymieniają

doświadczenia,

– notują.

pogadanka,
dyskusja
dydaktyczna.

F2, F3,
F4, F5, M

Ćwiczenie –
pokaz

– przedstawia w formie pokazu sposoby mocowania

wykrojników do prasy,

– zwraca uwagę na przestrzeganie zasad bhp podczas

mocowania wykrojnika,

– wywołuje dyskusję.

– obserwują pokaz,
– dyskutują.

pokaz,
dyskusja
dydaktyczna.

S, M,
Narz

Budowa prasy
do wykrawania

Przedstawia treści kształcenia:

– rodzaje pras do wykrawania,
– budowa prasy hydraulicznej,
– budowa ręcznej prasy śrubowej,
– obsługa prasy,
– przestrzeganie przepisów bhp podczas pracy na

prasach,

– słuchają,
– odpowiadają na pytania,
– notują.

mini wykład,
pokaz.

S, M, P1,
P2, Mat

Ćwiczenie

– przedstawia i wyjaśnia ćwiczenie I (załącznik nr I),
– umożliwia uczniom podział na grupy (3 osobowe),
– rozdaje materiały dydaktyczne,
– obserwuje pracę grup, udziela wskazówek, radzi,

tworzą grupy 3-osobowe,

– wykonują

ćwiczenie

zgodnie z zapisami tekstu
przewodniego,

metoda tekstu
przewodniego

MP, S,
M, Narz,
Mat, Z1,
P/uczn.

„Projekt wspó

łfinansowany ze

środków Europejskiego Funduszu Spo

łecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– wymieniają spostrzeżenia

i uwagi.

Podsumowanie
zajęć

– wywołuje dyskusję w związku z fazą 6 tekstu

przewodniego – analiza,

– dokonuje oceny bieżącej uczniów.

– prezentują wyniki swojej

pracy,

– w formie dyskusji

analizują wykonane
zadanie,

– współuczestniczą

w ocenie swych działań

prezentacja,
dyskusja
dydaktyczna

„Projekt wspó

łfinansowany ze

środków Europejskiego Funduszu Spo

łecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZAŁĄCZNIK

Ćwiczenie
Wykonaj wykrawanie krążka o zadanej średnicy z blachy
Podczas wykonywania ćwiczenia korzystaj z zapisów zawartych w ćwiczeniu 5 w rozdziale 5.3.
technologia cięcia blachy poradnika dla ucznia oraz tekstu przewodniego przedstawionego
poniżej:
Teksty przewodnie do ćwiczenia

Celem tego ćwiczenia jest kształtowanie umiejętności wykrawania na prasach, mówiąc

językiem prostym, nauczycie się jak w sposób bezpieczny obsługiwać prasę i wykonywać
wyroby poprzez wykrawanie.
Uwaga:

Ponieważ Wasza grupa jest 3-osobowa, a każdy z Was chciałby nauczyć się wykrawania

musicie przestrzegać bezwzględnie takiej oto zasady: będziecie pracować przy prasie
indywidualnie, gdy jeden z Was będzie obsługiwał prasę, pozostałe dwie osoby będą pełniły rolę
milczących obserwatorów; nie mogą one ingerować w pracę osoby obsługującej, względy bhp
na to nie pozwalają, za to na koniec ćwiczenia będziecie mogli wymienić swoje spostrzeżenia i
uwagi o pracy kolegi.

Przeczytajcie uważnie poniższy tekst postępując zgodnie z zawartymi tam poleceniami:

1. INFORMACJE
Zanim przystąpicie do realizacji ćwiczenia przeczytajcie uważnie pytania prowadzące, możecie
podzielić się pytaniami, by potem wzajemnie sobie na nie odpowiedzieć, sami sprawdzicie czy
wykorzystaliście efektywnie czas na lekcji.
Pytania prowadzące:
– z jakich elementów zbudowany jest wykrojnik?
– na co należy zwrócić uwagę podczas zabudowy wykrojnika do prasy?
– jaka jest budowa zasada obsługi ręcznej prasy śrubowej?
– jakie zagrożenia dla mojego zdrowia mogą wystąpić, jeśli nie będę przestrzegał zasad

poprawnej obsługi prasy?

2. PLANOWANIE
Przystępujecie do realizacji ćwiczenia; aby je dobrze wykonać powinniście sporządzić plan
działania. Mając do dyspozycji plan ćwiczenia z poradnika dla ucznia powinniście odpowiedzieć
pisemnie na pytania prowadzące oraz sporządzić plan działania.
Pytania prowadzące:
– jakie etapy pracy wyróżnicie podczas operacji wykrawania; wypiszcie je,
– jakie narzędzia i maszyny będą Wam do tego potrzebne?
– jakie zachowacie środki bezpieczeństwa?
– w jaki sposób zamontujecie wykrojnik?
– w jaki sposób umieścicie materiał do wykrawania?
– jakie czynności składają się na obsługę prasy?
– jak zorganizujecie stanowisko pracy?
– w jakiej kolejności będziecie pracować, co wówczas będą robili koledzy?

3. USTALENIA
Po napisaniu planu działania powinniście porozmawiać z nauczycielem; musicie upewnić się,
czy Wasz plan jest dobry, czy jest realny, czy jest bezpieczny, przygotujcie się na:
− rozmowę o kolejności operacji i czynności wykrawania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− pytania dotyczące bezpieczeństwa.
4. REALIZACJA
Przystąpicie teraz do głównej części ćwiczenia; wspólnie przygotujcie prasę do pracy,
przygotujcie siebie zakładając ubranie robocze i środki ochrony osobistej. Pamiętajcie, że pracę
wykonuje tylko jeden z Was, pozostali są obserwatorami, po pewnym czasie zamienicie się
rolami. Gdy będziecie gotowi do wykonania zadania, zgłoście to nauczycielowi. Podczas pracy
możecie napotkać na trudności i niespodzianki, stwierdzenia poniżej są wykazem ewentualnych
trudności:
– zanim zaczniecie wykrawać trzeba wykonać próbę pracy prasy, by mieć pewność, że

stempel wchodząc w matrycę nie ulegnie zniszczeniu,

– gdy jakość wykrawania będzie niezadowalająca, należy przerwać pracę, ustalić przyczynę

niepowodzenia i dopiero wtedy ponowić wykonywanie zadania,

– musicie bezwzględnie pamiętać o zachowaniu środków ostrożności,
– utrzymujcie ład i porządek na stanowisku pracy,
– jeśli nie jesteście pewni, jak wykonać daną czynność poradźcie się nauczyciela.

5. SPAWDZENIE
Po wykonaniu wszystkich czynności zawsze należy sprawdzić, czy wykonane zostały
prawidłowo. Sprawdzianem dokładności pracy może być wzornik, przyrząd pomiarowy lub
ocena nauczyciela.

6. ANALIZA
Zadanie zostało wykonane, ponieważ jesteście uczniami i nie wszystko mogło przebiegać
idealnie, spróbujcie krytycznie spojrzeć na swoje poczynania odpowiadając sobie na pytania:
– co stanowiło największą trudność podczas zabudowy wykrojnika?
– co stanowiło największą trudność podczas wykrawania?
– co byście zmienili, ulepszyli, zmienili, gdybyście jeszcze raz wykonywali to ćwiczenie?

7. PREZENTACJA
Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel poprosi wszystkie grupy, by publicznie, na forum całej
klasy zaprezentowały wyniki swoich prac; wybierzcie spośród siebie lidera, który będzie Was
reprezentował.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.ĆWICZENIA

5.1. Wybrane zagadnienia obróbki plastycznej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Masz do dyspozycji pas blachy stalowej o wymiarach: 1 x 500 x 2500

z przeznaczeniem do wykrawania krążków kołowych o promieniu r = 6,2 cm. Wykorzystując
dane zawarte w tabeli 2 z poradnika ucznia zaplanuj graficznie tzw. kartę kroju, czyli układ
wycinanych krążków, tak by najlepiej wykorzystać materiał. Powtórz ćwiczenie jeśli wykrojem
ma być prostokąt o wymiarach: 120 x 550 mm.

Wskazówki do realizacji
Zaleca się, by uczniowie wykonywali ćwiczenie w grupach dwuosobowych, w przypadku

wystąpienia trudności u większości grup należy przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz
z objaśnieniem, by następnie wrócić do pracy grupowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować w skali pas blachy,
2) odnaleźć w tabeli 2 dla danej grubości blachy stosowne dane,
3) narysować krążki i prostokąty na pasie blachy, tak by najlepiej wykorzystać powierzchnię

blachy,

4) policzyć liczbę wykrojów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się

– ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− materiały piśmienne i kreślarskie.

Ćwiczenie 2

Oblicz jakiej siły należy użyć, by przeciąć pas blachy o wymiarach: 1,5 x 120 mm oraz

wytrzymałości na ścinanie R

= 320 MPa, jeśli użyje się: a) nożyc o nożach równoległych,

b) nożyc krążkowych, c) nożyc o nożach skośnych (α = 85

). W przypadku, których nożyc

można użyć najmniejszej siły?

Wskazówki do realizacji

Zaleca się, by uczniowie wykonywali ćwiczenie w grupach dwuosobowych, w przypadku

wystąpienia trudności u większości grup należy przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz
z objaśnieniem, by następnie wrócić do pracy grupowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypisać wzory do obliczania siły cięcia do odpowiednich nożyc,
2) obliczyć siłę cięcia dla poszczególnych nożyc zachowując układ jednostek miar SI,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wskazać te nożyce, dla których siła cięcia jest najmniejsza.

Zalecane metody nauczania – uczenia się

– ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− materiały piśmienne,
− tablice matematyczne,
− kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Organizacja cięcia blachy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z danych zawartych w tabelach w podrozdziale 4.2.1.1 poradnika dla ucznia,

określ własności i parametry blachy na nadwozie samochodowe wykonanej ze stali S

o oznaczeniu: II-g-G 0,9 pg x 1000 x 2000.

Wskazówki do realizacji
Zaleca się, by uczniowie wykonywali ćwiczenie w grupach 3-osobowych, w przypadku

wystąpienia trudności u większości grup należy przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz
z objaśnieniem, aby następnie wrócić do pracy grupowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać z tabel i nazwać własności i parametry dotyczące stali na nadwozia,
2) odnaleźć wartości liczbowe własności stali S

3S,

3) „rozszyfrować” oznaczenie blachy i podać jej parametry,

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− materiały piśmienne,
− polskie normy – PN,

Ćwiczenie 2

Oczyść metodami mechanicznymi i zabezpiecz antykorozyjnie skorodowany płat

zewnętrznego poszycia nadwozia samochodu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się, by

ćwiczenie realizować w grupach nie większych niż 4-osobowe, przedmiotem ćwiczenia może
być inna metoda oczyszczania blach lub części samochodowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać oględzin skorodowanego miejsca nadwozia, by ocenić zakres pracy,
2) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia poprzez sporządzenie planu działania,
3) zastosować środki ochrony osobistej,
4) oczyścić skorodowane miejsce wykorzystując dostępne narzędzia (szczotka druciana ręczna,

szczotka druciana obrotowa),

5) zabezpieczyć antykorozyjnie oczyszczone miejsce farbą podkładową,
6) uprzątnąć stanowisko pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− materiały piśmienne,
− środki ochrony osobistej blacharza,
− narzędzia ręczne i mechaniczne do czyszczenia skorodowanych blach,
− narzędzia i materiały malarskie.
− przykłady skorodowanych blach nadwozia samochodowego,

Ćwiczenie 3

Zaplanuj organizację stanowiska pracy do następującej sytuacji: „W Twoim samochodzie

PF 126p uległa zniszczeniu pokrywa bagażnika, na „złomowisku” znalazłeś inną pokrywę
bagażnika w zadowalającym stanie: jest miejscowo skorodowana i pomalowana na zupełnie inny
kolor niż Twój samochód” Plan organizacji stanowiska pracy powinien zawierać: sposób
przygotowania odzyskanej pokrywy bagażnika do zastosowania w Twoim samochodzie, wykaz
narzędzi i materiałów niezbędnych do wykonania zadania, wykaz zagrożeń i środków ochrony
osobistej podczas wykonywania zadania.

Wskazówki do realizacji

Zaleca się, by ćwiczenie realizować indywidualnie, może też być przedmiotem mini

projektu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zdecydować się na metodę przystosowania odzyskanej pokrywy bagażnika do warunków

stanu technicznego samochodu ucznia,

2) zaplanować kolejność wykonywanych czynności,
3) sporządzić wykaz narzędzi i materiałów uwzględniający możliwości techniczne i finansowe

ucznia,

4) przewidzieć rodzaje zagrożeń, jakie mogą wystąpić podczas pracy,
5) zaplanować środki ochrony osobistej.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie indywidualne,
− metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

− dokumentacja techniczna samochodu PF 126p,
− materiały piśmienne,
− katalogi handlowe popularnych narzędzi czyszczących oraz środków chemicznych do

usuwania powłok lakierniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Technologia cięcia blachy

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przetnij prostokątny pas blachy o zadanych wymiarach wzdłuż krótszego boku na odcinki

o zadanej szerokości korzystając z ręcznych nożyc blacharskich.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się, by

uczniowie wykonywali ćwiczenie indywidualnie,

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować i zastosować podczas pracy środki ochrony osobistej,
2) sprawdzić materiał przeznaczony do cięcia, uwzględniając;
− czystość blachy – jeśli blacha jest brudna należy ją oczyścić,
− stan krawędzi blachy – jeśli blacha ma ostre krawędzie (zadziory) należy je stępić,

oszlifować,

− płaskość blachy – jeśli blacha nie jest płaska należy ją wyprostować,
3) sprawdzić stan i jakość nożyc (pamiętając o dobraniu odpowiednich nożyc kierując się

wskazówkami zawartymi w poradniku),

4) wykonać cięcie próbne, by sprawdzić trafność dobranych nożyc,
5) przecinać pas blachy na odcinki, prostoliniowo wzdłuż linii tasowania pamiętając

o zasadach cięcia zawartych w poradniku oraz przestrzegając zasad bhp,

6) wyprostować przecięte odcinki,
7) ocenić jakość pracy dokonując oględzin oraz pomiarów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− środki ochrony osobistej, w szczególności rękawice ochronne,
− pas blachy o zadanych wymiarach wytrasowany na zadane odcinki,
− zestaw ręcznych nożyc blacharskich,
− materiały i narzędzia do: czyszczenia, prostowania i oszlifowania blachy,
− zestaw przyrządów pomiarowych do oceny jakości przeciętych odcinków blachy.

Ćwiczenie 2

Z kwadratowych wycinków blachy wytnij krążki o średnicy φ = 150 mm wykorzystując

ręczne nożyce blacharskie.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się, aby

ćwiczenie wykonywać indywidualnie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) przygotować i zastosować podczas pracy osobiste środki ochrony,
2) sprawdzić, czy wycinki blachy zostały natrasowane prawidłowo (linia trasowania jest kołem

o zadanej średnicy),

3) dobrać odpowiedni rodzaj ręcznych nożyc blacharskich wykonując cięcie próbne,
4) wyciąć krążki o zadanej średnicy, starając się prowadzić ostrza nożyc dokładnie wzdłuż linii

cięcia,

5) wyprostować wycięte krążki,
6) ocenić jakość wykonanej pracy dokonując oględzin oraz pomiarów,
7) zdecydować oraz zaproponować sposób naprawy krążków uznanych za wadliwe.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− środki ochrony osobistej, w szczególności rękawice ochronne,
− kwadratowe wycinki blachy,
− zestaw ręcznych nożyc blacharskich,
− zestaw przyrządów pomiarowych do oceny jakości wyciętych krążków blachy.

Ćwiczenie 3

Wykonaj szereg otworów na krawędzi blachy zachowując prostoliniowość ich środków oraz

podziałkę pod połączenie nitowe wykorzystując wycinaki lub dziurkarki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się, aby

ćwiczenie wykonywać w grupach 2-osobowych,

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować i zastosować podczas pracy środki ochrony osobistej,
2) wybrać lub przygotować odpowiednie narzędzie do dziurkowania otworów,
3) sprawdzić, czy wytrasowane linie zapewnią zachowanie prostoliniowości i podziałki

wykonywanych otworów,

4) dziurkować otwory o zadanej średnicy,
5) ocenić jakość wykonanej pracy dokonując oględzin oraz pomiarów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− środki ochrony osobistej,
− wytrasowany wykrój blachy
− zestaw wycinaków i dziurkarek,
− zestaw przyrządów pomiarowych do oceny jakości wyciętych otworów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Przetnij pas blachy o zadanych wymiarach na:

− odcinki kwadratowe korzystając z nożyc stołowych lub nożyc dźwigniowych,
− odcinki w kształcie równoległoboku wg zadanych wymiarów korzystając z nożyc

stołowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się, aby

ćwiczenie wykonywać w grupach 3-osobowych,

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować i zastosować środki ochrony osobistej,
2) sprawdzić pas blachy z uwzględnieniem jego wymiarów, czystości i płaskości

przypadku, gdy uzgodnione z nauczycielem normy jakości pasa blachy są

nieodpowiednie należy pas blachy wymienić lub oczyścić i wyprostować),

3) sprawdzić stan techniczny nożyc stołowych – wykonać cięcie próbne,
4) przygotować stół nożyc stołowych do wymiarów pasa blachy, osobno dla cięcia kwadratów

i cięcia równoległoboków, ustawiając prowadnice i zderzaki,

5) po jednokrotnym przycięciu blachy sprawdzić wymiary przyciętej blachy – ewentualne

błędy skorygować,

6) ciąć pasy blachy na zadane odcinki, osobno kwadraty i osobno równoległoboki,
7) ocenić jakość wykonanej pracy dokonując oględzin oraz pomiarów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− środki ochrony osobistej,
− kilka dostatecznie długich pasów blachy,
− nożyce stołowe z oprzyrządowaniem,
− materiały i narzędzia do przygotowania pasów blachy do cięcia,
− zestaw przyrządów pomiarowych lub wzorników do oceny jakości przyciętych odcinków

blachy.

Ćwiczenie 5

Wykonaj wykrawanie w formie wycięcia krążków o zadanej średnicy z kwadratowych

półwyrobów z blachy cienkiej wykorzystując prasę ręczną śrubową oraz znormalizowany
wycinak.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp, zaleca się, aby

ćwiczenie wykonywać w grupach 3-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować i zastosować podczas pracy środki ochrony osobistej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) przygotować wykaz czynności do wykonania w formie pisemnego planu działania,

uwzględniający wykaz operacji, wykaz maszyn, narzędzi, narzędzi pomiarowych
i wzorników, wykaz materiałów,

3) przygotować stanowisko pracy, uwzględniając rozmieszczenie: półwyrobów, wykonującego

zadanie, wyrobów gotowych, a ponadto sprawdzenie i przygotowanie prasy, zamontowanie
wycinaka,

4) uzyskać od prowadzącego zajęcia zezwolenie na wykonywanie czynności wykrawania

(zezwolenie poprzedzone wspólnym sprawdzeniem poprawności przygotowania stanowiska
pracy oraz próbnym wykonaniem wyrobu),

5) wykonać wykrawanie krążków, z uwzględnieniem przestrzegania zasad bhp podczas pracy

na prasach,

6) sprawdzić jakość wykonanych wyrobów,
7) po wykonanej pracy, uporządkować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− środki ochrony osobistej,
− materiały piśmienne,
− półwyroby w postaci kwadratowych odcinków blach (w ilości, co najmniej kilkadziesiąt

sztuk na jednego ucznia),

− stanowisko pracy do wykrawania otworów,
− zestaw kompletów wycinaków z oprzyrządowaniem,
− komplet narzędzi monterskich,
− zestaw pojemników do gromadzenia półwyrobów i wyrobów gotowych,
− przedmioty do utrzymania porządku na stanowisku pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie operacji cięcia
blachy”

Test składa się z 26 zadań, z których:

− zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 15, 16, 20, 21, 22, 26 są z poziomu podstawowego,
− zadania: 7, 12, 13, 14, 17,18, 19, 23, 24, 25 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 24 zadań, w tym co najmniej 8 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. b, 4. c, 5. a, 6. b, 7. b, 8. a, 9. c, 10. c, 11. c, 12. a,
13. c, 14. a, 15. b, 16. a, 17. b, 18. b, 19. c, 20. b, 21. c, 22. d, 23. a, 24. d, 25. b, 26.
a,

Plan testu

zadania

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategori

a celów

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Rozpoznać rodzaje obróbki plastycznej

2 Rozpoznać rodzaje obróbki plastycznej

Scharakteryzować obróbkę plastyczną na
zimno

B P b

Scharakteryzować obróbkę plastyczną na
zimno

B P c

Scharakteryzować obróbkę plastyczną na
zimno

B P a

6 Scharakteryzować operacje cięcia blach

7 Określić własności blach nadwoziowych

8 Opisać rodzaje blach nadwoziowych

9 Opisać rodzaje blach nadwoziowych

10 Wskazać metody przygotowania blach

11 Wskazać metody przygotowania blach

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Określić własności blach nadwoziowych

13 Rozpoznać oznaczenia blach nadwoziowych

14 Rozpoznać oznaczenia blach nadwoziowych

Wymienić zagrożenia występujące podczas
cięcia i wykrawania blach

A P b

16 Rozróżnić narzędzia do cięcia blach

Określić zastosowanie narzędzi ręcznych do
cięcia blach

D PP b

Określić zastosowanie narzędzi ręcznych do
cięcia blach

D PP b

Opisać budowę maszyn do cięcia i wykrawania
blach

C PP c

20 Sklasyfikować wykrojniki

21 Sklasyfikować wykrojniki

22 Wyróżnić elementy wykrojnika

Wskazać czynniki decydujące o jakości
operacji wykrawania

D PP a

Określić zasady prawidłowej eksploatacji
wykrojników

C PP d

Opisać budowę maszyn do cięcia i wykrawania
blach

C PP b

Wymienić zagrożenia występujące podczas
cięcia i wykrawania blach

A P a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu w zgodzie z wewnątrzszkolnym

systemem oceniania.

2. Przedstaw uczniom cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań testowych oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami test próbny.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć atmosferę spokoju i powagi podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które sprawiły

uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 26 pytań wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi zaznaczając prawidłową

odpowiedź znakiem „X”, (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Rysunki poniżej przedstawiają rodzaje obróbki plastycznej, wyciskanie to:
a) b) c) d)

2. Operacje tłoczenia to:

a) kształtowanie i walcowanie.
b) kształtowanie i wyciskanie.
c) kształtowanie i cięcie.
d) gięcie.

3. Obróbka plastyczna na zimno powoduje powstanie zjawiska:

a) rekrystalizacji.
b) zgniotu.
c) krystalizacji.
d) nasycenia.

4. Obróbka blach prowadzona poniżej temperatury rekrystalizacji wpływa na:

a) powstawanie struktury krystalicznej.
b) powstawanie struktury drobnoziarnistej.
c) powstawanie struktury włóknistej.
d) powstawanie struktury gruboziarnistej.

5. Cięcie blach nadwoziowych odbywa się:

a) w procesie obróbki plastycznej na zimno.
b) w procesie obróbki plastycznej na gorąco.
c) w procesie tłoczenia.
d) w procesie kształtowania.

6. Wycinanie przedstawione jest na rysunku:
a) b) c) d)

7. Wg własności tłocznych blachy nadwoziowe dzieli się na:

a) cztery gatunki: B, SB, SSB, USB.
b) pięć gatunków: G, B, SB, SSB, USB.
c) sześć gatunków: A, G, B, SB, SSB, USB.
d) trzy gatunki: USB, SSB, SB.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Na nadwozia stosuje się blachy stalowe o zawartości węgla:

a) 0,05 – 0,15%.
b) 0,5 – 1,5%.
c) ~ 0,5%.
d) 1 – 2%.

9. Blachy nadwoziowe wykonuje się:

a) w arkuszach.
b) w arkuszach i kręgach.
c) w arkuszach, kręgach i taśmach.
d) w dowolnych postaciach.

10. Przygotowanie blachy do tłoczenia polega między innymi na:

a) badaniu tłoczności metodą Vicersa.
b) badaniu tłoczności metodą Rokwela.
c) badaniu tłoczności metodą Erichsena.
d) badanie tłoczności metodą Brinella.

11. W dużych tłoczniach produkcyjnych zadaniem prostowarki jest:

a) prostowanie blachy,
b) prostowanie i czyszczenie blachy,
c) prostowanie, czyszczenie, smarowanie i cięcie blachy,
d) kształtowanie blachy.

12. Wytrzymałość na rozrywanie blachy ze stali St3S wynosi (skorzystaj z danych zawartych

w tabeli):

a) 373 – 416 MN/m

b) 236 MN/m

c) 294 – 362 MN/m

Tabela do zadania 12

d) min. 26 %.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. W oznaczeniu blachy nadwoziowej: „Ia-m-SSB 0,8 wg x1500x3000”, liczba 0,8 oznacza:

a) dopuszczalną odchyłkę grubości.
b) dopuszczalne odstępy podczas wykrawania.
c) grubość blachy.
d) jest częścią symbolu „SSB 0,8”.

14. W oznaczeniu blachy nadwoziowej: „Ia-m-SSB 0,8 wg x1500x3000”, litery „wg” oznaczają:

a) dokładność wykonania blachy.
b) tłoczność blachy.
c) jakość blachy.
d) są skrótem od słowa: „według”.

15. Podczas ręcznego cięcia blach pracownik narażony jest szczególnie na:

a) urazy nóg.
b) urazy rąk.
c) urazy dróg oddechowych.
d) urazy oczu.

16. Narzędzie, które najwygodniej i najbezpieczniej używać do prac blacharskich wewnątrz

nadwozia samochodu to:

a) b) c) d)

17. Nożyce, które najlepiej nadają się do wycinania otworów to:

a) b) c) d)

18. Do wielokrotnego cięcia prostoliniowego blachy grubości 2,5 mm w pasie o szerokości

400 mm najlepiej użyć:

a) nożyc dźwigniowych.
b) nożyc stołowych.
c) nożyc blacharskich ręcznych.
d) piły brzeszczotowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Rysunek przedstawia mechaniczne nożyce rolkowe, szczegół c) obrazuje:

a) ustawienie noży do cięcia tylko blach cienkich.
b) ustawienie noży do cięcia prostoliniowego.
c) ustawienie noży do cięcia krzywoliniowego.
d) ustawienie noży do cięcia tylko blach grubych.

Rys. do zadania 19

20. Narzędzia do cięcia na prasach to:

a) krojniki.
b) wykrojniki.
c) wywijaki.
d) wyoblaki.

21. Wykrojniki to między innymi:

a) odcinaki, dziurkowniki, wytłaczaki, przewijaki.
b) odcinaki, dziurkowniki, wyginaki, skręcaki.
c) odcinaki, dziurkowniki, nacinaki, wygładzaki.
d) wszelkie narzędzia do tłoczenia.

22. Stempel mocowany jest do prasy poprzez:

a) element oznaczony nr 4 na rysunku.
b) element oznaczony nr 3 na rysunku.
c) element oznaczony nr 6 na rysunku.
d) czop oznaczony nr 1 na rysunku.

Rys. do zadania 22

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23. Jakość wykrawania zależy od:

a) luzu pomiędzy stemplem i matrycą.
b) stopnia naostrzenia wykrojnika.
c) kwalifikacji pracownika.
d) jakości blachy.

24. Trzy ważne zasady poprawnej eksploatacji wykrojników to:

a. wykrojnik musi być prostopadły do suwaka prasy,
b. prasa musi mieć napęd mechaniczny,
c. wykrojnik musi być wykonany ze ściśle określonego materiału.

a. prowadnice prasy muszą być sprawne,
b. matryca musi być wkręcana,

czop stempla musi mieć stożkowe wcięcie.

– okresowe ostrzenie wykrojnika,
– prasa do wykrawania musi być hydrauliczna,
– wykrojnik musi mieć ściśle określoną twardość.

– okresowe ostrzenie wykrojnika,
– prowadnice prasy muszą być sprawne,
– wykrojnik musi być prostopadły do suwaka prasy.

25. Rysunek przedstawia schemat prasy mechanicznej o napędzie:

a) elektrycznym.
b) hydraulicznym.
c) pneumatycznym.
d) hybrydowym.

Rys. do zadania 25

26. Zanim przystąpisz do pracy na prasie powinieneś:

a) usunąć ze stołu prasy wszystkie przedmioty oraz sprawdzić działanie prasy.
b) usunąć ze stołu prasy wszystkie przedmioty oraz usunąć osłony.
c) sprawdzić działanie prasy.
d) usunąć osłony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie operacji cięcia blachy

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punktacj
a

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

21 a b c d

22 a b c d

23 a b c d

24 a b c d

25 a b c d

26 a b c d

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test praktyczny - próba pracy dla jednostki modułowej „Wykonywanie
operacji cięcia blachy”

Temat zadania – umiejętność złożona: Wykonywanie operacji cięcia blachy na nadwozia
samochodowe

Na podstawie dokumentacji sporządź plan oraz wykonaj operacje cięcia blachy

nadwoziowej, przestrzegając przepisów bhp. Zorganizuj stanowisko pracy, zgromadź niezbędne
materiały, narzędzia i przyrządy pomiarowe. Posługując się narzędziami wykonaj operacje
cięcia. Po wykonaniu zadania uporządkuj stanowisko pracy oraz uzasadnij sposób wykonanych
czynności.
Na wykonanie zadania masz 60 min.

Plan testu

Czynności ucznia

Uczeń potrafi:

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Model

punktowania

Sporządzić harmonogram czynności niezbędnych
do wykonania zadania

B P 1a,

Sporządzić wykaz materiałów, narzędzi i/lub
maszyn oraz przyrządów pomiarowych

C P 1b,

Organizować stanowisko pracy

2a, 2b, 2c

Dobrać i przygotować narzędzia i/lub maszyny do
materiału i rodzaju cięcia

D PP 3h

Ciąć prostoliniowo

Ciąć krzywoliniowo, w tym po okręgu D

Planować otwory mocujące z uwzględnieniem
pewności mocowania i estetyki

D PP 1f

Dziurkować otwory

Przestrzegać zasad poprawnej eksploatacji oraz
zasad bhp

C P

3a, 3e, 3f, 3g,

Utrzymywać

ład i porządek podczas

wykonywanych czynności

1e, 5a, 5c

Uzasadnić sposób wykonanego zadania

4a, 4b, 4c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KRYTERIA OCENY TESTU – MODEL PUNKOWANIA

Podczas obserwacji należy wpisać do arkusza obserwacji:
– za bezbłędne wykonanie czynności – max liczbę punktów,
– za brak wpisu, czynności lub całkowicie niepoprawnie wykonaną czynność – 0 pkt,
– za częściowy wpis, czynność – połowa punktów.

Przedmiot oceny

Uczeń wykonał poprawnie, jeśli:

Punktacja

max.

Uzyskane

punkty

a) wymienił nazwy czynności zadania

b) wymienił nazwy materiałów,
narzędzi i/lub maszyn oraz
przyrządów pomiarowych

c) przedstawił właściwą kolejność
czynności

d) wymienił niezbędne narzędzia i/lub
maszyny

e) przedstawił plan działań w
estetycznej i czytelnej formie

1. Planowanie

f) uwzględnił pewność mocowania i
estetykę

pkt

a) wybrał konieczne materiały,
narzędzia i/lub maszyny oraz
przyrządy pomiarowe

b) przygotował i sprawdził stan
techniczny narzędzi i maszyn

2. Organizacja

c) dobrał środki ochrony osobistej

pkt

a) przestrzegał kolejności
wykonywanych czynności

b) ciął prostoliniowo

c) ciął krzywoliniowo, w tym po
okręgu

d) dziurkował otwory

e) wykonał wyrób w zakresie
tolerancji

f) nie zniszczył materiału 6

g) przestrzegał zasad bhp

3. Wykonanie

h) stosował odpowiednie narzędzia do
określonych czynności

pkt

a) uzasadnił kolejność
wykonywanych czynności

b) uzasadnił dobór zastosowanych
narzędzi i maszyn

4. Uzasadnienie

c) zaprezentował wyniki swojej pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pkt

a) wykonał zadanie w przewidzianym
czasie

b) sprawnie posługiwał się
narzędziami oraz obsługiwał maszyny

5. Sprawność
i skuteczność działania

c) utrzymywał ład i porządek podczas
pracy

pkt.

Razem

pkt 100

Instrukcja dla nauczyciela
1. Przygotowanie uczniów do testu praktycznego:
− ustalenie z uczniami terminu testu praktycznego,
− określenie celów pomiaru dydaktycznego,
− zapoznanie uczniów ze specyfiką testu praktycznego,
− przeprowadzenie prób testu praktycznego.
2. Przygotowanie stanowisk dydaktycznych:
− zgromadzenie materiałów, narzędzi i przyrządów,
− sprawdzenie narzędzi i przyrządów.
3. Przygotowanie materiałów piśmiennych:
− przygotowanie arkuszy obserwacji,
− przygotowanie arkuszy – plan działania.
4. Przeprowadzenie testowania.
5. Analiza wyników testowania – ewaluacja zadania testowego.
6. Podsumowanie testu wspólnie z uczniami.

Materiały dydaktyczne
Co najmniej 3 pasy blachy cienkiej z wytrasowanymi cyframi od 0 do 9 wg załączonego
szablonu.
Komplet uniwersalnych narzędzi monterskich.
Komplet podstawowych przyrządów i przyborów traserskich.
Komplet uniwersalnych narzędzi pomiarowych.
Zestaw nożyc ręcznych i zmechanizowanych do cięcia blachy cienkiej.
Zestaw narzędzi do dziurkowania.
Środki ochrony osobistej blacharza samochodowego.
Odpady blach o różnych grubościach i twardości do wykonywania prób cięcia.
załącznik – rysunek szablonu cyfr.
załącznik – plan działania.
karty obserwacji.
Uwaga: żeby zapewnić uczniowi możliwość wyboru, należy zapewnić ponadto:
–

różne narzędzia blacharskie,

–

różne środki bhp,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla ucznia

TEST PRAKTYCZNY – PRÓBA PRACY

Zadanie do wykonania: W pewnym magazynie numeruje się pomieszczenia używając symboli
w postaci dwóch liter, np. AA, AB, AC, BA, BB itd. Z pasa blachy wytnij wytrasowane
elementy przedstawiające oznaczenie dwóch pomieszczeń wykorzystując litery: „B, B, A, E”
oraz przygotuj je do zamocowania dziurkując wycięte litery. Zadanie wykonaj zgodnie
z instrukcją wykonania zadania.

Instrukcja wykonania zadania
1. Z załączonego pasa wytrasowanych liter odetnij te właściwe (patrz szablon –

załącznik nr 1).

2. Sporządź PLAN DZIAŁANIA wg załącznika 2.
3. Zorganizuj stanowisko pracy, wykonaj:
− pobierz konieczne materiały oraz narzędzia,
− sprawdź ich stan techniczny,
− przygotuj się do wykonywania zadania stosując odpowiednie środki ochrony osobistej.
4. Wytnij elementy w postaci liter.
5. Przygotuj wycięte elementy (litery) do zamontowania zwracając uwagę, by otwory

mocujące zapewniały pewność mocowania oraz estetykę.

6. Utrzymuj ład i porządek podczas wykonywanej pracy; po wykonaniu zadania uporządkuj
stanowisko pracy oraz zgłoś nauczycielowi zakończenie zadania.
7. Uzasadnij w formie kilkuminutowej prezentacji sposób wykonania zadania.
Na wykonanie zadania masz 60 min.

Podczas testu Twoje czynności będą obserwowane i oceniane przez nauczyciela lub

obserwatorów wg następujących kryteriów:

zakres I - podstawowy
za wykonanie planu działania możesz otrzymać max. 12 pkt,
za przestrzeganie porządku, zasad użytkowania i bhp – max. 28 pkt.,
za zorganizowanie stanowiska pracy – max. 12 pkt,
za zabiegi cięcia prostoliniowego – max. 6pkt,
za sprawność i skuteczność działania – max. 9 pkt.

zakres II - ponadpodstawowy
za dobór i przygotowanie narzędzi i/lub maszyn – max. 6 pkt,
za zabiegi cięcia krzywoliniowego – max. 6 pkt.,
za zabiegi planowania i dziurkowania – max. 9 pkt.
za prezentację – max. 12 pkt.

Jeśli uzyskasz co najmniej 50 pkt z zakresu I otrzymasz ocenę dopuszczającą,
Jeśli uzyskasz co najmniej 67 pkt z zakresu I otrzymasz ocenę dostateczną,
Jeśli uzyskasz co najmniej 83 pkt, w tym 15 pkt z zakresu II otrzymasz ocenę dobrą,
Jeśli uzyskasz co najmniej 96 pkt, w tym 28 pkt z zakresu II otrzymasz ocenę bardzo dobrą

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik nr 1 szablon – wzór
liter

Uwagi:
– wysokość liter: 120-150mm,
– szerokość liter: max. 60mm,
– uczeń powinien mieć

możliwość wyboru
właściwych liter spośród co
najmniej szeregu 20 liter,

– pas blachy powinien zawierać

wiele, tylko dużych liter
alfabetu łacińskiego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik nr 2

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz w kolejności wykonywania wszystkie główne czynności, jakie musisz zrobić podczas
realizacji zadania:
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
2. Sporządź wykaz materiałów niezbędnych do sprawnego i bezpiecznego wykonania ćwiczenia;
sporządź wykaz narzędzi:
a) materiały i przyrządy pomiarowe, środki ochrony osobistej: ……………………………….
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
b) narzędzia monterskie:………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
c) narzędzia blacharskie:………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
3. Szkic rozmieszczenia otworów mocujących:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Dobrucki W.: Zarys przeróbki plastycznej metali. Śląsk, Katowice 1965,
2. Dretkiewicz-Więch J.: Technologia mechaniczna-techniki wytwarzania. WSiP, Warszawa

2000

3. Górecki A.: Technologia ogólna-podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa

1984

4. Jeżewski W.: Wyposażenie do obsługi, badania i naprawy samochodów. WKiŁ, Warszawa

1979

5. Kapiński S.: Kształtowanie elementów nadwozi samochodowych. WKiŁ, Warszawa 1996
6. Pawłowski J, Zgorzelski S.: Tłocznictwo. WSiP, Warszawa 1974
7. Poradnik warsztatowca mechanika. Pr. zbiorowa. WN-T, Warszawa 1975
8. Struzik Cz. Pracownia techniczna. WSiP, Warszawa 1985
9. Szenejko W.: Blacharstwo. WKiŁ, Warszawa 1978

Czasopisma i materiały reklamowe

10. autoEXPERT. Wyd. Vogel Publishing sp.z.o.o.
11. Materiały reklamowe firmy KENTLEDGE