04 Mitologia grecka

background image

Mitologia grecka ­ nimfy, dzieci bogów

Achilles ­ "Bezwargi". Bohater "Iliady" Homera. Najdzielniejszy z Greków walczących pod Troją, syn Peleusa i 

Tetydy, zabójca Hektora. Jako niemowlę Achilles został obmyty przez Tetydę w wodach Styksu, co uczyniło go 
odpornym   na   ciosy.   Przez   nieuwagę   matki   wrażliwa   pozostała   jednak   pięta   (tzw.   pięta   Achillesa).   Zginął 

trafiony w nią strzałą Parysa. 

Adrasteja ­ "Nieunikniona". Nimfa górska, która wraz z Amalteą, Io i Kynosurą opiekowała się małym Zeusem. 
Była siostrą Io, córką Inachosa, który spłodził je z nimfą­ kozą Amalteą. Adrasteja była wieszczą staruchą 

jesieni. Z Amalteą i Io tworzyła triadę księżycową. 

Aganippidy ­ nimfy źródła Aganippe, dające poetom natchnienie. 

Agenor ­ Agenor był potomkiem Io, gdyż ta, po przywróceniu jej ludzkiej postaci i ucieczce do Egiptu została 
poślubiona Telegonosowi. Z tego związku narodził się Epafos, który miał z kolei piękną córkę­ Libię. Agenor 

był synem Libii i Posejdona, bratem bliźniaczym Belosa. Opuścił on Egipt, by osiedlić się w krainie zwanej 
Kanaan, gdzie został władcą Tyru i poślubił Telefassę, zwaną też Argiope. Z tego małżeństwa zostały spłodzone 

takie dzieci jak Kadmos, Fojniks, Killiks, Tazos, Fineus i tylko jedna córka­ Europa, przyszła oblubienica Zeusa. 

Ajakos, Eak ­ król Eginy, założyciel rodu Ajakidów. Słynny z prawości syn Zeusa i nimfy Eginy lub Ajginy. 
Jego wściekła matka zatruła rzekę, z której korzystał lud Eaka. Jednak z pomocą Zeusa wszystko skończyło się 

dobrze. Poślubił Endeis z Megary. To jego zabrali do towarzystwa Apollo i Posejdon, gdy za karę musieli 
budować mury Troi. Po śmierci ustanowiony przez bogów jednym z sędziów sprawujących w Hadesie sąd nad 

duszami   zmarłych.   Stał   wraz   z   pozostałymi   na   rozstaju   trzech   dróg   w   pobliżu   Erebu   i   sądził   dusze 
Europejczyków. Podobno też trzyma klucze do Tartaru, pobiera myto i kontroluje duchy sprowadzone przez 

Hermesa bez zgody Atropos. 

Ajetes ­ syn Heliosa i Oceanidy, król Kolchidy, ojciec Medei. 

Akmon ­ syn Gai, ojciec Uranosa i Charona. 

Amaltea, Amalteja, Amalthea ­ "Młoda". Była nimfą, córką króla Krety, opiekunką małego Zeusa, chroniącą 
go przed Kronosem lub też koza, która karmiła Zeusa, ułamany przez Zeusa w czasie zabawy róg kozy Amalteji 

stał się za jego sprawą tzw. "rogiem obfitości". Po śmierci kozy wdzięczny Zeus zrobił z jej skóry tarczę­ Egidę, 
a samą Amalteę przeniósł między gwiazdy. Była matką Io i Adrasteji. 

Amazonki ­  (gr. amadzones  = bez piersi), plemię kobiet wywodzące się od Aresa i nimfy Harmonii. Ich 

królestwo miało być umiejscowione nad Morzem Czarnym lub w Tracji. Ściskały prawą pierś, żeby lepiej 
posługiwać   się   łukiem.   Tworzyły   społeczność   wyłącznie   kobiecą,   rządzoną   przez   królową   (np.  Hipolita, 

Pentezylea   (Pentesilea),   Antiopa,   Telestris).  Z   potomstwa,   pochodzącego   z   krótkotrwałych   związków, 
wychowywały jedynie dziewczęta, chłopców okaleczano, porzucano lub zabijano. 

Amfion i Zetos ­ synowie Zeusa i Antiopy, królewny tebańskiej, bliźniacy. Skrzywdzeni w dzieciństwie przez 

stryja, Likosa, gdy dorośli, wystąpili  w obronie matki  dręczonej  przez  Dirke (żonę  Likosa) i  pomścili  jej 
krzywdę. Po śmierci Likosa obydwaj objęli rządy w Tebach. Amfion, poeta i muzyk, czarował grą kamienie, 

które same ułożyły się w mur o siedmiu bramach. Jego żoną była Niobe córka Tantala. Był ojcem Niobów. 
Zetos ożenił się z Tebe­ nimfą leśną. Zamordowani przez Apolla i Artemidę. 

Amfitryta ­ najpiękniejsza z Nereid, córka Nereusa i Doris. Małżonka Posejdona, z którym dzieliła władzę nad 

morzami. Ukazywana  jest  zazwyczaj  razem  z mężem  na rydwanie  zaprzężonym  w trytony, jako poważna 
niewiasta, z welonem lub siatką na włosach, często także w otoczeniu delfinów i ryb. Amfitryta była matką 

Trytonów, Rode i Bentesikyme. Uchodziła za niewiastę dobrą, ale gdy Posejdon zdradził ją ze Scyllą i Meduzą 
obydwie zmieniła w odrażające potwory. 

background image

Anteusz ­ syn Gai i Posejdona, najpotężniejszy z gigantów. Trudny do pokonania, ponieważ odzyskiwał siły w 

zetknięciu z Matką­Ziemią. Mieszkał w Libii i zmuszał podróżujących do walki ze sobą. Anteusza pokonał 
dopiero Herakles, unosząc go i pozbawiając siły przez oderwanie od Ziemi. 

Aon ­ syn Posejdona, heros beocki lub mityczny król Teb. 

Ardalos ­ syn Hefajstosa i Charyty Aglai. Wynalazca fletu. Był założycielem sanktuarium muz. 

Aretuza ­  nimfa z orszaku Artemidy. Prześladował Alfejos. W ucieczce przed nim Aretuza schroniła się na 

wyspę Ortygię w okolicy Syrakuz, gdzie została zamieniona w wytryskające z ziemi źródło. Pewnego dnia gdy 
Aristajos przyszedł nad rzekę Penejos, chcąc zastać tam Kyrene i Najady spotkał Aretuzę, swoją ciotkę, która 

usłyszała jego błagalne wołanie. Zaprosiła go do podwodnego pałacu Najad na dnie rzeki. Według mitu Aretuza 
za sprawą Apollona była matką poety Linosa. 

Argonauci ­  50 herosów, którzy na statku Argo pod wodzą Jazona wyruszyli do Kolchidy po "złote runo" 

cudownego   barana.   Do   Argonautów   należeli   m.in.:   Atalanta­   jedyna   kobieta   w   tej   wyprawie,   Herakles­ 
największy z herosów, Idmos i Mopsos­ legendarni wieszczbiarze, Kastor i Polluks­ synowie Ledy, Linkeus­ o 

tak   bystrym   wzroku,   że   widział   pod   ziemią,   Meleager­   brat   żony   Heraklesa,   Dejaniry,   Nauplios­   ojciec 
Palamedesa, znany trickster, Oileus­ ojciec Ajasa Młodszego, Orfeusz­ wielki śpiewak i lirnik, Peleus­ ojciec 

herosa Achillesa, Periklymenos­ syn Posejdona, Telamon­ ojciec Ajasa Starszego, Tisyf­ sternik na Argo, Zetes i 
Kalais­ skrzydlaci synowie Boreasza. 

Arion ­ pochodził z wyspy Lesbos, był synem Posejdona i nimfy Oneai. Słynny poeta i kitarzysta, popłynął na 

Sycylię do Tajnaros, gdzie został zaproszony, by wziąć udział w zakończonych dla niego zwycięsko igrzyskach 
muzycznych. Arion zdobył nagrodę, a jego wielbiciele obsypali go tak wspaniałymi darami, że wzbudziło to 

chciwość żeglarzy, którzy mieli przewieźć go z powrotem do Koryntu. Arion został zmuszony wyskoczyć za 
burtę, ale został  cudownie ocalony przez  delfiny, rozmiłowane  w jego śpiewie.  Uważa  się go również  za 

wynalazcę dytyrambu ku czci Dionizosa. 

Arkas ­ był synem Zeusa i Kalliope, heros arkadyjski. Został zabity przez Likaona który potrawą z jego ciała 
podjął Zeusa. Jego synem był Azan. 

Atlantydy ­ wszystkie córki Atlasa: Plejady, Hiady, Hesperydy. 

Atlas ­  syn Japetosa i Klimene. Najstarszy  brat Menojtiosa, Prometeusza  i Epimeteusza.  Panował on nad 

Atlantydą. Za udział w Tytanomachii skazany przez Zeusa na dźwiganie sklepienia nieba, gdzieś na dalekim 
zachodzie. Najbardziej znanym wątkiem mitu jest spotkanie Atlasa z Heraklesem, który w ramach jednej ze 

swych prac miał zdobyć złote jabłka Hesperyd. Atlas zaoferował Heraklesowi swoją pomoc, pod warunkiem, że 
ten zastąpi go w podtrzymywaniu nieboskłonu. Gdy powrócił nie chciał znowu przyjąć ciężaru na swoje barki i 

zaproponował, że sam zaniesie je Erysteusowi. Herakles pozornie zgodził się na to, poprosił jedynie Atlasa, aby 
ten przez chwilę potrzymał sklepienie, co pozwoli Heraklesowi odpowiednio ułożyć ciężar na barkach. Poprzez 

ten podstęp Atlas został zmuszony nadal wypędzać swój obowiązek. Ojciec wielu córek: siedmiu Plejad, a także 
Hyad i 3 Hesperyd, zwanych Atlantydami. Jego córką była również plejada Maja­ matka Hermesa. Podobno 

Perseusz zmienił go w kamień pokazując głowę Gorgony. 

Augiasz ­ król Elidy ( na Peloponezie), właściciel ogromnego stada wołów i koni. Syn Heliosa i nimfy Rode­ 
córki   Posejdona   i   Amfitryty.   Oczyszczenie   jego   stajni,   od  lat   nie   porządkowanych,   było   jedną   z   12  prac 

Heraklesa. Ponieważ Augiasz nie chciał oddać obiecanej części bydła, w zamian za posprzątanie w jeden dzień 
wszystkich stajni (Herakles przeprowadził rzeki, wymywając stajnie), został zabity w gniewie przez tego herosa. 

Bakche ­ nimfa ze wzgórza Nysa, opiekunka małego Dionizosa. 

Belos ­ syn Posejdona i Libii, brat Agenora, ojciec Ajgyptosa, Danaosa, Kafeusa, Lami. 

Bentesikyme ­ córka Posejdona i Amfitryty, siostra Rode i Trytona. 

background image

Beroe ­ córka Afrodyty i Adonisa, siostra Golgosa, założycielka miasta Beroi. 

Bojotos ­ brat bliźniak Eola, syn Posejdona i Arne. 

Britomartis ­  "Słodka Dziewczyna". Była córką Zeusa. Żyła na Krecie, spędzając czas na łowach. Minos, 

władca Knossos, zapałał do niej miłością i zapragnął uczynić z niej swoją kochankę. Zdołała przed nim uciec i, 
w rozpaczy, by zachować swe dziewictwo, rzuciła się ze skały do morza. Król ostatecznie zaprzestał pościgu, 

gdy boginka Britomartis znalazła azyl w świętym gaju Artemidy i została jej wierną towarzyszką. 

Bromie ­ nimfa ze wzgórza Nysa, opiekunka małego Dionizosa. 

Broteas ­ brzydki syn Ateny i Hefajstosa, myśliwy, utrzymywał, że ogień nie zrobi mu krzywdy. Wzgardzona 
przez niego Artemida zesłała na niego szaleństwo w wyniku czego rzucił się w płomienie i zginął. 

Buzyrys ­  syn Posejdona i Lysianassy. Król Egiptu. Brat Antajosa. Kiedyś jego królestwo przez osiem lat 

nawiedzały susze i głód. Posłał on po greckich wieszczków, by poradzili co ma robić. Jego bratanek, uczony 
wieszczek, Frazjos, oświadczył, że głód ustąpi jeżeli złożą w ofierze Zeusowie cudzoziemca. Buzyrys zaczął od 

samego Frazjosa i później składał w ofierze przypadkowych gości, aż zjawił się Herakles i pozwolił kapłanom 
zawlec się do ołtarza. Przewiązali mu włosy wstążką, a Buzyrys wzywając bogów uniósł topór, kiedy Herakles 

zerwał więzy i zamordował Buzyrysa, jego syna Amfidamasa i wszystkich kapłanów. 

Byzas ­ syn Posejdona. Założył miasto i od swego imienia nazwał je Bizancjum. 

Charon ­ przewoźnik dusz (za obola wkładanego zmarłym do ust) przez rzekę Styks lub Acheron, na sąd do 
Hadesu. Wyobrażany w odrażającego postaci skąpego starca w ubiorze niewolnika, z wiosłem, często w łodzi. 

Kiedy Herakles poszedł do Tartaru, aby pojmać Cerbera, Charon, przestraszony muskularną sylwetką herosa 
przewiózł go bez słowa, za darmo na swojej rozchybotanej łodzi na drugą stronę. Gdy dowiedział się o tym 

Hades, ukarał przewoźnika za naruszenie przepisów. Tak więc Charon został na cały rok zakuty w kajdany. 
Według jednego z mitów Charon był synem Erebu i Styksu. 

Charyty ­  uważane za boginie uosabiające piękno, wdzięk, przyjaźń i upajające uroki życia ludzkiego oraz 

przyrody.   Córki   Zeusa   i   jego   żony   Eurynome,   należały   do   bóstw   niższej   rangi.   Według   najbardziej 
rozpowszechnionej wersji mitu były trzy i nosiły imiona: Eufrosyne­ "Radosna", Talia­ "Kwitnąca", Aglaja­ 

"Świetlista". W Atenach czczono  dwie Charyty: Aukso (czyli "Wzrost") i Hegemone (czyli  "Panowanie"). 
Przedstawiane   zwykle   w   postaci   nagich   dziewcząt.   W   mitologii   rzymskiej­   Gracje.   Były   towarzyszkami 

Afrodyty i zajmowały jedną z głównych ról w jej orszaku. To one były też obecne przy narodzinach bogini i 
podarowały jej pas pożądania. 

Chiron, Chejron ­  syn Nefele i Iksjona. Centaur, jedyny słynny z prawości, mądrości i wiedzy medycznej. 

Znany jest jako wychowawca Achillesa, Asklepiosa, Jazona i innych bohaterów. Gdy został zraniony zatrutą 
strzałą   Heraklesa   nie   mógł   umrzeć   gdyż   jako   jedyny   z   centaurów   został   obdarzony   nieśmiertelnością, 

dobrowolnie rzekł się jej na rzecz uwolnienia Prometeusza. 

Dachasen ­ olbrzym. Syn Gai, który urodził się jako starzec. 

Dafne ­ nimfa, córka boga rzeki Penejos i Gai. Jedna z ulubienic Artemidy. Dafne była dziewiczą łowczynią, 
która z uciechą oddawała się włóczędze po leśnych ostępach. Pewnego dnia Eros w odpowiedzi na obelgi 

Apollina wypuścił swoje strzały w jego stronę. Pierwsza, ze złotym grotem, trafiła w Apolla i ten od razu 
zakochał się w Dafne. Druga strzała miała ołowiany grot i sprawiła, że Dafne pozostała nieczuła na zaloty boga. 

Ścigana przez zakochanego w niej Apollona błagała bogów o ratunek. Zeus zamienił ją w drzewo laurowe, odtąd 
ulubione Apollona. 

Damasen ­ olbrzym, syn Gai, przyszedł na świat z brodą i w pełni gigantycznych sił. 

background image

Dardanos ­ syn Zeusa i Elektry. To on założył Troję i nadał jej nazwę. 

Deukalion i Pyrra ­ Deukalion był synem Prometeusza, królem Ftyi, a Pyrra córką Pandory i Epimeteusza. Byli 

praworządną i dobrą parą małżeńską. Jako jedyni godni tego ludzie zostali wyratowani przez Zeusa z potopu 
zesłanego przez bogów na zdegenerowaną rasę ludzką. Ich arka dryfowała przez dziewięć dni, aż wreszcie 

zatrzymała się na szczycie góry Parnas. Deukalion upewnił się o zakończeniu potopu wysyłając gołębia. Po 
opadnięciu wód, na polecenie ojca Deukaliona­ Prometeusza rzucali za siebie kamienie, z których wyłoniło się 

nowe pokolenie tzw. "kamiennych" ludzi"­ zostali oni stworzeni by odbudować obumarłą ziemię. Z ich związku 
narodził się Hellen. 

Diomedes ­  syn Aresa i Kyrene, zabijał wszystkich cudzoziemców i karmił nimi swoje rumaki. Zabił go 

Herakles. 

Dione ­ córka Uranosa i Gai. W jednej z wersji mitu Dione została matką Afrodyty, za sprawą Zeusa. Dione była 
boginką dębu, w którym gnieździł się kochliwy gołąb. Bardzo możliwe, że Dione była później żoną Tantala. Z 

tego związku narodzili się Pelops i Niobe. 

Dioskurowie ­  synowie Zeusa i Ledy. Czyli Kastor i Polluks. "Bóbr" i "Wiele Słodkiego Wina". Bliźniacy. 
Bracia Heleny i Klitajmestry. Uczestniczyli m.in. w wyprawie Argonautów i łowów kalidońskich. Po śmierci 

Kastora,   Zeus   obu   braci   umieścił   na   niebie   jako   konstelację.   Czczeni   jako   pomocnicy   w   walce   (Kastor­ 
znakomity   jeździec,   Polluks­   pięściarz),   a   zwłaszcza   jako   opiekunowie   żeglarzy.   Byli   symbolem   miłości 

braterskiej. 

Driady ­ nimfy drzew i lasów, uważane za nieśmiertelne. 

Echo ­ nimfa gór, uosobienie echa. Kochała się w Narcyzie (Narkissos) bez wzajemności, nikła z rozpaczy, aż 
pozostał z niej tylko głos. 

Endymion ­  piękny młodzieniec, ukochanym Selene. Syn Zeusa i nimfy rzecznej­ Kalike. Endymion był z 

pochodzenia  Eolijczykiem. Urodził  się jednak w Karii. Gdy dorósł  pozbawił  złego króla Klimenosa tronu 
niewielkiego miasta­państwa na Peloponezie (najprawdopodobniej Elidy). Jego żoną była Ifianassa. Miał z nią 

czterech   synów.   Był   też   ojcem   pięćdziesięciu   córek   spłodzonych   w   związku   z   boginią   Selene.   Z   Selene 
związany jest też najpopularniejszy mit dotyczący Endymiona. Według tej przypowieści Zeus, nie chciał, aby 

jego   syn   zestarzał   się,   zbrzydł   i   umarł,   więc   obdarzył   go   wieczną   młodością   poprzez   zesłanie   na   niego 
nieprzerwanego snu. Endymiona, spoczywającego w grocie góry Latmos w Karii (w Azji Mniejszej), bogini 

odwiedzała każdej nocy. Kładła się przy nim i czule całowała jego zamknięte oczy. Wymawiała liczne zaklęcia, 
które miały na celu przerwanie wiecznego snu. 

Eneasz ­ według "Iliady" był najdzielniejszym (oprócz Hektora) wodzem trojańskim. Syn Anchizesa i Afrodyty. 

W czasie wojny Anchizes nie mógł walczyć. Zeus oślepił go za to, że przechwalał się związkami miłosnymi z 
Afrodytą. Z kolei młody Eneasz wyróżnił się w walce z Grekami. Wdzięczny Priam oddał mu za żonę swoją 

córkę Kreuzę i z tego związku narodził się Askanios. Afrodyta ostrzegła Anchizesa przed rychłym upadkiem 
Troi, ale nie chciał on opuścić miasta dopóki nie ukazały się dwa znaki: z głowy Askaniosa podniósł się płomyk 

ognia,   a   następnie   w   pobliżu   spadł   meteoryt.   Z   płonącej   Troi   uszedł   z   żoną   Kreuzą   (zginęła   wtedy)   i 
Askaniuszem, wyniósł na barkach swego starego ojca. Później spotkał się z duchem żony, który kazał mu szukać 

nowej Troi. Po latach tułaczki osiadł w Lacjum. 

Enkelados ­ gigant, syn Uranosa i Gai, w walce z bogami rażony piorunem przez Zeusa spadł na Sycylię, gdzie 
został przywalony Etną. 

Epafos ­ syn Zeusa i Io urodzony nad brzegiem Nilu. Ożenił się z Memfis, córką Nilu i założył miasto nazwane 

jej imieniem. 

Epimeteusz ­  syn Japeta i Klimene, brat Atlasa, Menojtiosa i Prometeusza,  ojciec Pyrry. Epimeteusz był 
naiwny, impulsywny i głupi, w odróżnieniu od Prometeusza. Olimpijscy bogowie chcieli ukarać ludzi za to, że 

background image

Prometeusz otaczał ich taką opieką, i podarował im ogień. Ten ostrzegł Epimeteusza, aby nie przyjmował darów 
od Olimpijczyków, ale on puścił tę radę mimo uszu, gdy ci zesłali na ziemię Pandorę. Epimeteusz pojął ją za 

żonę. Pandora powodowana ciekawością, otworzyła darowane jej gliniane naczynie­ puszkę, z której wyszły 
choroby   i  nieszczęścia   gnębiące  odtąd   ziemię.  Kiedy   na  dnie  puszki   pojawiła  się  mglista   postać  kobiety­ 

Nadzieja, Pandora szybko zamknęła wieko. 

Erichtonios ­ czyli "Zrodzony z Ziemi". Erichtonios był jednym z pierwszych władców Aten. Syn Hefajstosa i 
Gai. Hefajstos próbował zgwałcić Atenę, ale ona wymknęła się. Nasienie boga wytrysnęło na udo bogini, ale ta 

starła spermę kawałkiem wełny i rzuciła na ziemię, w ten sposób zapładniając Gaję. Z tego miejsca wyłonił się 
Erichtonios. Był pół wężem­ pół człowiekiem. Wychowankiem Ateny. 

Eukelados ­ gigant. Syn Uranosa i Gai. 

Eurydyka ­ nimfa, jedna z Driad, żona Orfeusza. Ukąszona przez węża zmarła. Zrozpaczony Orfeusz zszedł do 

Hadesu, by odzyskać małżonkę. Swoją muzyką tak oczarował Hadesa i Persefonę, że zgodzili się na powrót 
Eurydyki na ziemię pod warunkiem, że pieśniarz aż do wrót nie obejrzy się za siebie. Orfeusz spojrzał jednak w 

tył, by sprawdzić czy żona postępuje za nim, i Eurydyka już na zawsze wróciła do Hadesu. 

Eurynome ­  Eurynome był nimfą morską, trzecią żoną Zeusa i matką Charyt. Według pelazgijskiego mitu 
Eurynome, jedna z pierwszych istot na ziemi oddała każdej parze tytanów we władanie jedną z "siedmiu" mocy 

planetarnych­ Słońce, Mercurego, Venus, Księżyc, Marsa, Jupitera i Saturna. Słońce przypadło w udziale Thei i 
Hyperionowi. Mercury­ Metys i Kojosowi. Venus­ Tetydzie i Okeanosowi. Księżyc­ Fojbe i Atlasowi. Mars­ 

Dianie i Kriosowi. Juppiter­ Temidzie i Eurymedontowi. Saturna­ Rhei i Kronosowi. 

Faeton ­ syn Klimene i Heliosa, brat Heliad. Wykorzystując obiecane spełnienie jednego życzenia przez ojca, 
dostał zgodę na poprowadzenie słonecznego rydwanu. Mimo przestróg zjechał  ze szlaku wyznaczonego na 

sklepieniu niebios. Zeus obawiając się, że ziemia spłonie, poraził Faetona piorunem. Władca bogów zesłał też 
potop, aby obniżyć temperaturę na ziemi. Wierzono, iż ten szaleńczy wyczyn Faetona można odnaleźć zapisany 

w kształcie  Drogi  Mlecznej,  a on sam  widoczny  jest  na niebie  jako gwiazdozbiór  Woźnicy  czyli  Auriga. 
Hesperydy wyprawiły mu pogrzeb. Na nagrobku wyryły napis:

"Tu spoczywa Faeton, woźnica Heliosa rydwanu sił mu nie stało, lecz padł, na wieki czyn się 
ważywszy" 

Fames ­ uosobienie głodu, córka Nocy i Eris. Wyobrażano ją jako kobietę przeraźliwie chudą, o bladej 

twarzy i zjeżonych włosach, z rękoma związanymi na plecach. 

Femonoe ­  córka Apollina, pierwsza wieszczka w Delfach. Wprowadziła heksametr do układania 
przepowiedni. Przypisuje się jej autorstwo powiedzenia "poznaj samego siebie". 

Fillamon ­ syn Apollona i Chione. Wieszcz i poeta. 

Fobos i Deimos ­  "Trwoga i Strach". boscy bliźniacy personifikujący przerażenie i trwogę bitewną. 

Uchodzili za synów Aresa i wraz z Eris towarzyszyli ojcu w walkach. 

Fryksos i Helle ­ dzieci Atamasa i Nefele. Prześladowane przez macochę­ Ino, uciekły do Kolchidy na 
cudownym baranie o złotym runie, zesłanym przez bogów. Helle w drodze utonęła, Fryksos zaś, po 

przybyciu na miejsce, złożył Zeusowi barana w ofierze, a jego runo podarował królowi Kolchidy­ 
Ajetesowi. Zdobycie złotego runa stało się celem wyprawy Argonautów. 

Galatea ­ istota ta pojawia się w wielu znaczeniach, np.:

1) jedna z Nereid, córka Nereusza i Doris, ukochana cyklopa Polifema, sprzyjająca pięknemu Acisowi, 
którego, przygniecionego skałą przez Polifema, zamieniła w strumień. 

background image

2) Imię posągu wykonanego przez Pigmaliona, który zakochał się we własnym dziele i spędzał długie 
dnie, błagając bogów, aby ożywili wspaniały posąg. Bogowie w końcu to zrobili. 

Halia ­ córka Pontosa i Gai, kochanka Posejdona, któremu urodziła córkę Rodos. 

Hamadriady ­ nimfy drzew, w drzewach mieszkające i wraz z drzewami umierające. 

Harmonia ­ córka Aresa i Afrodyty. Żona Kadmosa, króla Teb. Matka Semele, Aguale, Ino, Autonoe i 

Polidora. Po wielu latach zmieniona została wraz z Kadmosem w węża. 

Helena ­  "Księżyc". Według "Iliady" był najpiękniejszą  kobietą na świecie, córką  Zeusa i Ledy, 
wykluła   się   z   jaja.   Siostra   Klitajmestry,   Kastora   i   Polluksa,   żona   Menelaosa   i   matka   Hermione. 

Porwanie Heleny przez Parysa stało się przyczyną wojny trojańskiej. Po upadku Troi Helena powróciła 
do Sparty. Według palinodii Stesichorosa w Troi miał się znajdować tylko fantom Heleny, ona sama 

zaś przebywała w Egipcie, skąd zabrał ją Menelaos powracający spod Troi. 

Heliady ­ córki Heliosa i Klimene. Siostry Faetona, które tak bardzo opłakiwały brata po śmierci, że 
bogowie z litości zamienili je w topole, a ich łzy w bryłki bursztynu. 

Herakles ­ w Rzymie­ Herkules. Syn Zeusa i Alkmeny, znienawidzony przez Herę. Dotknięty przez nią 

obłędem, zamordował  swych synów z małżeństwa z Megarą i ją samą. W ekspiacyjnej  służbie u 
Eurysteusza, króla Myken, wykonał dwanaście słynnych prac: 

1. zdusił lwa nemejskiego.
2. zabił hydrę lernejską.

3. złowił łanię cerynejską.
4. upolował dzika erymantejskiego.

5. oczyścił stajnie Augiasza.
6. wypłoszył potworne ptaki z bagna stymfalijskiego.

7. pokonał byka kreteńskiego.
8. uprowadził dzikie klacze Diomedesa.

9. zdobył cudowny pas Hipolity, królowej Amazonek.
10. uprowadził słynne woły Geryona. 11. zdobył złote jabłka z ogrodu Hesperyd.

12. wykradł Cerbera z Hadesu.

Po śmierci wzięty na Olimp, gdzie otrzymał za żonę Hebe. 

Hermafroditos, Hermafrodyta ­ mityczne, greckie bóstwo dwupłciowe związane z bliżej nie znanym 

obrzędem   weselnym.   Był   synem   Hermesa   i   Afrodyty.   Bardzo   piękny.   Zakochała   się   w   nim   bez 
wzajemności jedna z nimf, opiekująca się źródłem w pobliżu Halikarnasu w Azji Mniejszej. Gdy młody 

Hermafroditos   nie   odwzajemniał   jej   uczuć,   uprosiła   bogów,   by   złączyli   go   z   nią   w   jedną   istotę. 
Bogowie wysłuchali jej prośby, by ich ciała połączyły się fizycznie, w czasie kąpieli Hermafroditosa. Z 

obojga powstała dwupłciowa istota. Młodzieniec nie został jednak pozbawiony męskości. 

Herosi ­ zwykle potomkowie bogów i śmiertelnych matek przez co byli pośrednikami między bogami i 
ludźmi. Dokonywali wielkich czynów dla dobra ludzi. Herosem był także syn pary ludzkiej, o ile 

cieszył się szczególną opieką jakiegoś bóstwa (Diomedes, Jazon, Bellerofont). Do Herosów należeli: 
Achilles, Herakles, Nestor, Tezeusz, Jazon, Perseusz, Kastor, Polluks, Bellerofont, Orfeusz, Kadmos, 

Amfiaraos, Aon, Pejritoos, Eneasz, Aristajos, Asklepios, Syzyf, Endymion, Titonos. 

Hesperydy ­ córki Atlasa i Hesperydy­ gwiazdy wieczornej. Nosiły imiona: Hespere, Ajgle, Aretusa i 
Eryteis.   Ich   zadaniem   było   strzeżenie   prezentu   ślubnego   Hery­   drzewa   o   złotych   jabłkach 

zapewniających nieśmiertelność, który był darem od Gai­ Matki Ziemi. Drzewo to znajdowało się w 
ogrodzie Hesperyd na stokach Atlasu na krańcach Zachodu. Zdobycie tych jabłek było jedną z prac 

Heraklesa.   W   wypełnieniu   jej   heros   posłużył   się   siłą   Atlasa.   Śpiew   ich   odznacza   się   wyjątkową 
słodyczą. 

background image

Hiady, Hyady ­  nimfy, córki Atlasa i Ajtry. Po śmierci zostały przeniesione między gwiazdy przez 

Zeusa. Ich pojawienie się zwiastowało nadejście pory deszczowej. Pierwszymi Hiadami były: Koronis 
("Wrona"), Kleia ("Słynna"), Feo (Fajo) ("Mroczna") i Eudore ("Szczodra"). Inne: Ambrosja, Ajsyle, 

Dione, Polykso 

Himalia ­  nimfa rodyjska, kochanka Zeusa, który uwiódł ją w postaci deszczu. Urodziła mu trzech 
synów Spartajosa, Kroniosa, Krytosa. 

Hory ­  bóstwa ładu w przyrodzie i społeczeństwie, boginie pór roku. Trzy córki Zeusa i Temidy: 

Eunomia­ "Praworządność", Dike­ "Sprawiedliwość" i Eirene­ "Pokój", u Ateńczyków: Tallo, Aukso 
(czyli   "Wzrost")   i   Karpo   jako   bóstwa   kwitnienia,   wzrostu   i   dojrzewania.   Wyobrażane   w   postaci 

dziewcząt z kwiatami lub gałązkami w rękach. Siostry Mojr i Charyt. 

Hyas ­  brat Plejad i Hyad­ syn Ajtry. Zginął rozszarpany przez lwa. Po śmierci on i opłakujące go 
siostry zostały zmienione w gwiazdy, które pojawiając się na niebie zwiastują porę deszczu. 

Ialemos ­ syn Apolla i Kalliope. Personifikacja pieśni żałobnej, a także płaczu nad zmarłymi. 

Ikelos ­ syn boga snu, Hypnosa, brat Morfeusza. 

Io ­ siostra Adrasteji, córką Inachosa, który spłodził je z Amalteą. Io wraz z matką, siostrą i Kynosurą 

opiekowała   się   małym   Zeusem.   W   innej   wersji   Io   była   dziewiczą   kapłanką   Hery   na   wyspie   w 
sanktuarium   w   Argos.   Była   jedną   ze   śmiertelnych   ukochanych   Zeusa,   która   urodziła   mu   dzieci. 

Zmieniona przez niego w jałówkę i niebacznie przekazana zazdrosnej Herze, dostała się pod straż 
Argosa. Na uwolnioną przez Hermesa Io Hera zesłała złośliwego gza, który zapędził ją do Egiptu, 

wydaje   się,   że   Zeus   ostatecznie   połączył   się   z   Io   właśnie   tam,   w   chmurze   nad   Egiptem.   Tam 
odzyskawszy ludzką postać urodziła Zeusowi Epafosa. 

Ion ­ syn Apollina i Kreuzy, po zwycięstwie nad Trakami uznany herosem i królem Aten. 

Jalemos ­ syn Apollona i muzy Kalliope, personifikacja pieśni żałobnej, płaczu nad zmarłym. 

Jazjon ­ syn Zeusa i córki Atlasa Elektry, brat Dardanosa, kochanek bogini Demetry, ojciec Plutosa. 

Kabirowie ­  synowie Gai i Uranosa. Sześcioramienne olbrzymy z Wyspy Niedźwiedziej. Bóstwa 

płodności, pochodzące z Azji Mniejszej. Czczeni jako Wielcy Bogowie z Samotraki. 

Kairos   ­  "odpowiedni   moment,   pora".   Jest   wiele   teorii   na   temat   jego   osoby:
   1.   Był   jednym   z   bóstw   greckich   (prawdopodobnie   synem   Zeusa)   będące   personifikacją   chwili 

podjęcia

 

rozstrzygającej

 

decyzji.

   2. Był filozofem, który zdefiniował zwrotny moment życiowy (kryzys), w którym los zmusza do 

podjęcia rozstrzygającej decyzji, radykalnie odwracające dotychczasowy bieg zdarzeń. 

Kalais i Zetes ­ skrzydlaci herosi, bliźniaczy synowie Boreasza. Udali się na wyprawę Argonautów i 
odegrali w niej ważną rolę: uratowali swego ślepego szwagra, króla Fineusa, od harpii. Lecieli za nimi i 

atakowali je, zmuszając do obietnicy, że zostawią Fineusa w spokoju. Jednak po powrocie Boreadzi 
zmarli, gdyż przy ich narodzeniu postanowiono, że muszą schwytać każdego, kogo gonią, albo zginąć. 

Kalipso, Calypso ­ według "Odysei" była mityczną, grecką nimfą mieszkającą na legendarnej wyspie 

Ogydze, u której  brzegu rozbiły się okręty Odyseusza  i jego towarzyszy,  wracających  spod Troi. 
Kalipso zatrzymała ich u siebie i dopiero po siedmiu latach, na rozkaz rozgniewanego Zeusa, zmuszona 

była wyprawić wszystkich w dalszą podróż. 

background image

Kallirroe ­ nimfa Okeanida, córka Okeanosa, ze związku z Chryzaorem spłodziła potwory Gerona i 

Echidnę. 

Kallisto ­  nimfa leśna i jedną z ulubionych towarzyszek w orszaku bogini Artemidy. Ze związku z 
Zeusem miała syna Arkasa. Następnie została przez Zeusa przemieniona w niedźwiedzicę, który chciał 

ją ukryć przed gniewem swej małżonki. Według innej wersji Kallisto została przemieniona przez samą 
Herę. Pod tą postacią została zabiła ją w lesie Artemida. Kallisto została przeniesiona przez bogów na 

firmament, gdzie utworzyła konstelację znaną jako Wielka Niedźwiedzica. 

Kastor ­ syn Zeusa i Ledy, wspólnie z bratem Polideukesem zwany Dioskurem (czyli synem Zeusa). 
Obdarzeni nieśmiertelnością. Jeden dzień przebywali na Ziemi, a następny spędzali na niebie jako 

gwiazdy. 

Kirke, Cyrce ­ nimfa, według "Odysei" była córką Heliosa i Perseis, siostrą Ajetesa i Pazyfae, uważana 
za groźną czarodziejkę, która prawdopodobnie mieszkała na wyspie Ajaja ("Płacz"). To właśnie ona 

gościła   przez   rok   powracającego   spod   Troi   Odyseusza   ,   któremu   urodziła   syna,   Telegonosa. 
Towarzyszy Odyseusza zamieniła w świnie. Jej zasługą było oczyszczenie Jazona i Medei z winy za 

zabicie jej brata, Apsyrtosa, niestety odmówiła im gościny. 

Klitajmestra ­ żona Agamemnona. Córka Zeusa (lub króla Sparty Tyndareosa) i Ledy. Wykluła się z 
jaja razem  z siostrą Heleną i braćmi­ Dioskurami. Matka Ifigeni, Orestesa i Elektry. Klitajmestra, 

mszcząc  się za doznane krzywdy (m.in. śmierć  Ifigeni), wspólnie z Egistem (swoim kochankiem) 
zamordowała męża i jego brankę­ Kassandrę. Obydwoje zginęli z ręki Orestesa i Elektry. 

Korybanci ­  towarzysze  bogini Kybele. Ojcem  ich miał być Apollo lub Helios, matką Talia lub 

Kybele.   Znajdowali   się   zawsze   w   orszaku   bogini   w   liczbie   dziewięciu   i   w   czasie   uroczystości 
wykonywali na jej cześć taniec orgiastyczny. 

Korytos ­ heros, syn Zeusa, małżonek Elektry, córki Atlasa, ojciec Dardanosa. 

Kyane ­ rusałka wodna. Przyjaciółka Kory. Rzuciła się pod wóz Hadesa, aby nie dopuścić do porwania 

córki Demeter. Gdy jej się to nie udało płakała, a z jej łez powstał strumień­ Kyane. 

Kynosura ­ nimfa. Opiekunka Zeusa. Po śmierci przeniesiona na niebo jako Mała Niedźwiedzica. 

Leto ­ córka Tytana Kojosa i Fojbe, matka Apollina i Artemidy. Według jednej wersji, była żoną Zeusa 
przed Herą, według innej Zeus zapałał do niej miłością już po poślubieniu Hery. 

Lyssa ­ boska personifikacja szaleństwa, córka Nyks. 

Machaon ­  syn Asklepiosa i Epione, miał dar leczenia, lekarz­chirurg. Brat Hygiei i Podalejriosa. 

Uczestnik wojny trojańskiej. Uleczył podczas niej wielu wojowników, m.in.: Filoktetesa. Podczas snu 
Machaon wyciął gnijące mięso z ran, polał je winem i przyłożył zioła lecznicze i kamień wężowy. 

Został   zabity   na   polu   walki   przez   Eurypylosa,   syna   Telefosa.   Kości   Machaona   Nestor   zawiózł   z 
powrotem do Pylos i złożył je do sanktuarium, w którym teraz leczą się chorzy. 

Maja ­ arkadyjska nimfa, jedna z Plejad, córka Plejone i Atlasa. Maja mieszkała w jaskini, w której 

nawiedził ją Zeus i odbył stosunek, czego jego małżonka Hera nie zauważyła, tak więc Maja nie 
ucierpiała wskutek jej zazdrości. Jej synem był Hermes. Maja i jej siostry stały się układem noszącym 

nazwę Plejady lub Siedem Sióstr. 

Memnon ­  władca Etiopczyków, syn Eos i Titonosa. Jego rodzonym bratem był Emation, a braćmi 
przyrodnimi­ wichry. W wojnie trojańskiej opowiedział się po stronie Trojan, został zgładzony przez 

Achillesa, jednak na prośbę swej matki został obdarzony przez Zeusa nieśmiertelnością. 

background image

Meliady ­ nimfy jesionowe zrodzone z krwi skastrowanego Uranosa. 

Menady, Mainades ­  "szalone". Nimfy, które wychowały Dionizosa. Od jego przydomka (Bachus) 

były   nazywane   również   bachantkami.   W   ekstatycznym   upojeniu   towarzyszyły   bogu   w   szalonych 
tańcach. Przedstawiane z tyrsami w rękach. 

Menojtios   ­  syn   Japetosa   i   Klimene.   Brat   Prometeusza,   Epimeteusza   i   Atlasa.   Menojtios   rzadko 

pojawia się w mitach. 

Mente, Minte ­  nimfa świata podziemnego, kochanka Hadesa. Naraziła się na gniew Persefony i 
została przemieniona w miętę. 

Minos ­ król Krety, jej prawodawca. Syn Zeusa i Europy, mąż Pazyfae, która została za sprawą bogów 

matką potwornego Minotaura. Minos był ojcem Ariadny i Fedry. Zbudował labirynt Minotaura. Po 
śmierci sprawował w Hadesie (z Sarpedonem i Radamantysem) sądy nad duszami zmarłych. Stał wraz 

z pozostałymi na rozstaju trzech dróg w pobliżu Erebu i wydawał sądy w sprawach zbyt trudnych lub 
kontrowersyjnych dla pozostałych sędziów. 

Mojry ­ bóstwa losu. Trzy boginie przeznaczenia, córki Zeusa i Temidy, siostry Hor, wyobrażane jako 

prządki: Lachesis (z wrzecionem w ręce)­ rozpoczynała nić życia, Kloto­ (z tabliczką lub rylcem)­ snuła 
nić dalej, Atropos (ze zwojem, klepsydrą lub wagą)­ przecinała przędziwo. Atropos znana była jako 

najdrobniejsza,   ale   i   najstraszniejsza.   Mojry   odgrywają   ważną   rolę,   a   nawet   sam   Zeus   musi   je 
informować o swoich decyzjach. Przedstawiane były jako kobiety w białych szatach. Mojry, czyli Trzy 

Losy są potrójną boginią księżyca. Jako, że istniały trzy fazy księżyca. Pierwsza bogini dziewica, druga 
bogini­ nimfa oraz trzecia­ bogini starucha. W Rzymie znane jako Fata. 

Najady ­ nimfy źródeł i rzek. Syrynks prześladowana przez boga Pana została zamieniona w trzcinę. 

Nereidy ­ nimfy morskie, 50 córek Nereusza i Doris, mieszkały na dnie morza. Opiekunki żeglarzy, 

uosabiały uroki morza. Najbardziej znane z nich to: Amfitryta (żona Posejdona), Melita, Tetyda (bogini 
morza), Galatea, Eunike, Kimodoke, Euarne, Menippa i Eulimena. Uważane za miłe i życzliwe syreny. 

Nimfy ­  córki bóstw i śmiertelnych ludzi. Uosobienie sił żywotnych przyrody i jej piękna: driady­ 

nimfy leśne, hamadriady­  nimfy poszczególnych  drzew,  oready­  nimfy gór, najady­  nimfy źródeł, 
Nereidy   i   Okeanidy­   nimfy   morza,   oraz   niezliczone   rzesze   nimf   lokalnych.   Mimo   boskiego 

pochodzenia nimfy były w pewnym sensie śmiertelne, bo ginęły wraz ze swym środowiskiem. Nimfy 
przedstawiane   były   najczęściej   jako   piękne,   młode   kobiety,   często   zakochane   w   śmiertelnych 

mężczyznach. 

Oinone ­ nimfa posiadająca dar uzdrawiania, ukochana Parysa, który rzucił ją dla Heleny. 

Okeanidy, Oceanidy ­ nimfy wodne, zamieszkiwały wody oceanu. Córki Okeanosa i Tetys. Było ich 
3000 i tylko matka potrafiła je rozpoznać. Okeanidy było boginkami, które opiekowały się wszystkimi 

wodami na świecie. Między innymi (żony Heliosa) Perseis i Klimene, a także Plejone (matka Plejad), 
Doris   (żona   Nereusza),   Metis   (I   żona   Zeusa),   Eurynome   (III   żona   Zeusa),   Kalipso   (kochankę 

Odyseusza). Były to panny wodne o srebrzystych kibiciach napełniające fale rzek radosnym pląsem. 

Oready ­ nimfy gór i grot. 

Orfeusz ­  tracki śpiewak, muzyk i poeta. Syn Kalliope i króla Tracji Ojagrosa. Ojcostwo Orfeusza 
przypisywano   Apollinowi.   Orfeusz   swą   muzyką   czarował   nawet   rośliny   i   zwierzęta.   Podobno 

zachwycił fale, kiedy płynął z Jazonem i Argonautami, a kiedy Argo przepływał w pobliżu wysp Syren, 
zagłuszał ich głosy, wabiące śpiewem żeglarzy. Orfeusz poślubił driadę Eurydykę. Jednak po pewnym 

czasie ich szczęście zostało zachwiane, gdyż Eurydyka zmarła na skutek ukąszenia węża. Orfeusz 
wybrał się do Hadesu i ubłagał jego władców, aby uwolnili jego żonę. Hades i Persefona zgodzili się, 

background image

jednak postawili warunek, że Orfeusz nie może spojrzeć na nią do wyjścia na świat. Wbrew zakazowi 
przed wyjściem z podziemia obejrzał się i stracił żonę na zawsze. Zginął rozszarpany przez menady. 

Pallas ­ jeden z tytanów, mąż bogini rzeki podziemnej Styks, ojciec Nike. 

Pazyfae,   Pasyfae,   Pasiphae,   Pazifae   ­  żona   Minosa,   córka   Heliosa,   matka   Ariadny,   Fedry   oraz 

Minotaura. 

Pelias ­ król Jolkos w północnej Grecji. Syn Posejdona i Tyro. Brat Neleusa. Ponieważ Tyro zakochana 
była w bożku wodnym Enipeusie Posejdon postanowił wykorzystać tę sytuację i przebrać się za swego 

poddanego. Kiedy Tyro dowiedziała się prawdy, przeraziła się, jednak Posejdon uspokoił ją i obiecał, 
że kobieta urodzi piękne bliźniaki. Jednak nie mogąc uciec przed gniewem swej macochy, Sidero, 

porzuciła je. Przechodzący pasterz zabrał chłopców, jednak jego klacz kopnęła starszego z braci w 
twarz. Żona pastucha wychowała chłopców. Okaleczonego nazwała Peliasem i oddała do karmienia 

klaczy, drugiego, Neleusa, powierzyła suce, po której odziedziczył okrutną naturę. Gdy bracia odkryli 
imię swej matki i dowiedzieli się jak z nią postąpiono, wyruszyli by się zemścić. Sidero skryła się w 

świątyni Hery, lecz Pelias zabił ją, obrażając tym samym boginię. Zabił też swojego przyrodniego brata 
Ajsona i zagarnął tron Jolkos. Aby pozbyć się syna Ajzona, Jazona wysłał po Złote Runo. 

Pentezylea,   Pentesileja   ­  królowa   Amazonek,   córka   Aresa   i   Amazonki   Otrere.   Pentezylea   i   jej 

towarzyszki   uczestniczyły   w   wojnie   trojańskiej   i   opowiedziała   się   po   stronie   Trojan.   Zginęła   w 
pojedynku z Achillesem. Jednak kiedy umierała ona i jej przeciwnik zakochali się w sobie, a później 

Achilles bolał nad jej śmiercią. 

Persefona, Kora ­ bogini kiełkującego ziarna, córka Zeusa i Demeter. W Rzymie­ Proserpina. Kiedy 
Kora została uprowadzona przez Hadesa, przyjęła imię Persefona i stała się panią świata zmarłych. 

Zeus, pozwolił jej część roku spędzać na ziemi z matką­ na okres ten przypadała wegetacja roślin. Jako 
królowa podziemia jest mściwa i okrutna, ale potrafi być też dobra i miłosierna. Dochowuje wierności 

Hadesowi, ale nie ma z nim potomstwa. Woli przebywać w towarzystwie Hekate niż własnego męża. 

Perseusz ­  "Niszczyciel". Syn Zeusa i Danae, księżniczki Argolidy. Król Argos. Wnuk Akrizjosa. 
Zamknięty wraz z matką w skrzyni i rzucony w morze znalazł schronienie u króla Diktysa, na wyspie 

Serifos. Na jego polecenie miał zdobyć głowę Gorgony Meduzy. W drodze powrotnej zmienił Atlasa w 
kamień, uratował królewnę etiopską, Andromedę (którą poślubił), złożoną z winy swej matki, Kasjopei, 

na ofiarę smokowi. Perseusz i Andromeda zostali po śmierci przeniesieni między gwiazdy. Perseusz 
zmienił Atlasa w głaz pokazując mu głowę Gorgony. Po powrocie do domu, powrócił z matką i żoną do 

ojczyzny, gdzie, według przepowiedni, zabił przez przypadek swojego dziadka. 

Pierydy   ­  9   córek   króla   trackiego   Pierosa   którym   nadał   on   imiona   9   muz.   Znane   jako 
współzawodniczki muz w śpiewie. Wszystkie zostały pokonane przez córki Zeusa i za karę zamienione 

w ptaki. 

Plejady ­ "Żeglujące". 7 córek Atlasa i Plejone: Elektra, Kelaino, Tajgete, Halkyone (Alkyone), Maja, 
Merope i Sterope. Piękne boginki, o których wdzięki zabiegali wszyscy. Elektra, Tajgete i Maja były 

oblubienicami  Zeusa,  Halkyone rzuciła  czar  na Posejdona, w Merope  zakochali  się Ares  i Syzyf. 
Prześladował je Orion. Plejadom przyszedł jednak z pomocą Zeus, przenosząc je między gwiazdy. Od 

plejad wzięła swoją nazwę plejada aleksandryjska. Elektra, za sprawą Taumasa była matką Iris i Harpii. 
Ich bratem był Hyas, a przyrodnimi siostrami Hyady. 

Prometeusz   ­  dobroczyńca   ludzkości,   syn   Japeta   i   Klimene,   ojciec   Deukaliona.   Pomagał 

Olimpijczykom w tytanomachii i gigantomachii. Mądry bóg, który ukształtował człowieka z gliny i 
tchnął w niego życie. Prometeusz wykradł ogień bogom i przekazał ludziom z pouczeniem, jak mają z 

niego korzystać­ dlatego był uważany za twórcę rzemiosł i wszelkiego postępu. Przykutemu przez 
Katos­  Moc   i   Biję­   Siłę  za  karę  do  skały   Kaukazu   orzeł   wyszarpywał   odrastającą   stale  wątrobę. 

Uratował go Herakles, a umierający Chiron zgodził się pójść za niego do świata podziemnego. Podobno 

background image

Perseusz przestrzegł Atlasa przed konsekwencjami buntu przeciwko Zeusowi. Atena, pamiętając, że 
Prometeusz   był   obecny   przy   jej   narodzinach   nauczyła   go   architektury,   astronomii,   matematyki, 

nawigacji, medycyny, metalurgii i innych spraw, które on z przekazał potem ludziom. 

Psyche ­ "Dusza". Królewna, którą z powodu swej urody prześladowała zazdrosna Afrodyta. Psyche 
byłą ukochaną Erosa. Utraciła go, usiłując mimo zakazu ujrzeć go w czasie nocnych odwiedzin. Po 

długim  okresie prób i cierpień  Psyche Afrodyta  zgodziła się na jej związek  z Erosem. W sztuce 
starożytnej wyobrażano Psyche ze skrzydłami motyla, często z Erosem. 

Radamantys ­  mądry i sprawiedliwy syn Zeusa i Europy, brat Minosa i Sarpedona. Został, wraz z 

braćmi adoptowany, przez męża Europy, Asteriosa. Asterios mianował ich również swoimi następcami 
do tronu Krety. Drugi mąż Alkmeny. Już za życia przeniesiony na Pola Elizejskie. Był sędzią zmarłych 

w Hadesie. Stał wraz z pozostałymi na rozstaju trzech dróg w pobliżu Erebu i sądził dusze Azjatów. 
Wsławił się jako sprawiedliwy i uczciwy prawodawca, nie mający litości dla zbrodniarzy. 

Sarpedon ­ syn Zeusa i Europy. Brat Radamantysa i Minosa. Został, wraz z braćmi adoptowany, przez 

męża Europy, Asteriosa. Asterios mianował ich również swoimi następcami do tronu Krety. Bracia 
pokłócili się o względy młodego chłopca, Miletosa, który ostatecznie wybrał Sarpedona. Uciekł do 

Cylicji w Azji Mniejszej. Zeus obdarował go przywilejem życia przez trzy pokolenia. Sarpedon po 
śmierci został jednym z sędziów w Hadesie. 

Satyrowie   ­  bóstwa   płodności   natury   i   urodzaju,   bliskie   Sylenom.   Stali   towarzysze   Dionizosa. 

Wyobrażani   zwykle   w   postaci   brodatych   półludzi­   pół   kozłów   o   długich,   końskich   tułowiach,   z 
nastroszonymi włosami, spiczastymi uszami, różkami na czole, koźlimi nogami i długimi ogonami. 

Zazwyczaj  przedstawiano ich też z nagimi członkami  w stanie erekcji. Interesowali  się wyłącznie 
uciechami, których dostarcza wino, ucztowaniem i zmysłowością. Często uganiali się za menadami, czy 

też bachantkami. W mitologii rzymskiej byli najczęściej utożsamiani byli z faunami. Starych satyrów 
nazywano Sylenami m. in. Marsjasz. 

Syleni ­ bóstwa przyrody, pokrewne satyrom, z którymi znajdowali się w orszaku Dionizosa. Na ogół 

wyobrażano   ich   sobie   w   postaci   półkoni­półludzi,   brodatych,   z   końskimi   uszami.   Towarzysze 
Dionizosa, za którego wychowawcę uchodził Sylen. Przedstawiano go jako opasłego starca, zwykle na 

grzbiecie osła i z kielichem wina w ręce. 

Syreny ­ nimfy morskie w kształcie ptaków z głową kobiety. Córki Zeusa. Jedna z grup składających 
się z trzech syren kuszącym śpiewem wabiła żeglarzy i uśmiercała ich. Jedynie Odyseusz zalepiwszy 

uszy towarzyszom, wysłuchał ich śpiewu przywiązany do masztu. Mieszkały na wyspie utożsamianej z 
Sycylią.   Kiedy   Odyseusz   przeżył,   pokonane   syreny   podobno   rzuciły   się   do   morza   i   utonęły. 

Towarzyszyły duszom zmarłych w drodze do Hadesu. 

Syrinks ­ nimfa z Arkadii z orszaku Artemidy. Bożek Pan zakochał się w niej i usiłował ją złapać. 
Poprosiła nimfy, aby zamieniły ją w łan trzciny. Pan ściął kilka z nich i sporządził pierwszą syringę. 

Syzyf ­  założyciel Koryntu. Syn Ajolosa. Jego żoną była Plejada Merope. Ofiarą jego niezwykłej 

przebiegłości padali nawet bogowie, którzy zawsze go lubili i nawet często zapraszali na swoje uczty. 
Gdy Syzyf zaczął rozpowiadać o wydarzeniach na Olimpie bogowie postanowili strącić do Hadesu. 

Jednak podstępem wrócił na ziemię, i związał boga śmierci Tanatosa. Za karę, strącony przez Zeusa do 
Tartaru, wtaczał na górę ogromny głaz, który ciągle osuwał się na dawne miejsce. 

Tantal, Tantalos ­ władca góry Sypilos w Lidii, syn Zeusa i Okeanidy Pluto, ojciec Pelopsa i Niobe. 

Współbiesiadnik bogów, zdradzał ludziom ich sekrety, wykradał z ich uczt nektar i ambrozję. Zabójca 
swego syna Pelopsa. Za podanie bogom potrawy z zabitego syna   strącony do Tartaru. Cierpiał męki,

–

 

które stały się przysłowiowe: zanurzony był po szyję w wodzie, ale nie mógł zaspokoić pragnienia, a 
cierpiąc głód, nie mógł dosięgnąć zwisających nad nim owoców. Chwiejący się głaz groził mu w każdej 

chwili zmiażdżeniem. 

background image

Tetyda,   Thetis   ­  nereida,   boginka   morska   niezwykłej   piękności.   Córka   Nereusa   i   Doris.   Wobec 

przepowiedni, że urodzi syna silniejszego od ojca, Zeus i Posejdon, ubiegający się o jej względy, 
zrezygnowali ze współzawodnictwa i wydali ją za mąż za króla Ftyi­ Peleusa. Na przyjęciu weselnym 

Tetydy i Peleusa zaszło zdarzenie z jabłkiem niezgody rzuconym  przez Eris i stało się okazją do 
konkursu piękności, w którym udział wzięły Afrodyta, Hera i Atena. Z małżeństwa tego urodził się 

heros Achilles. 

Tereus ­ "Strażnik". Syn Aresa, król Tracji. Pojął za żonę Prokne, która urodziła mu syna Itysa. Jednak 
Tereus   oczarowany   był   swoją   szwagierką­   Filomelą.   Młodsza   siostra   Prokne   miała   piękny   głos. 

Pozorując śmierć Prokne, ożenił się z Filomelą. Prokne, dowiedziawszy się chciała przeszkodzić lecz 
Tereus odciął jej język i zamknął w pokojach służby, wobec czego mogła się porozumieć ze swoją 

siostrą jedynie za pośrednictwem słów wplecionych we wzór szaty ślubnej przeznaczonej dla Filomeli. 
Zdanie brzmiało "Prokne jest wśród niewolnic". Wyrocznia ostrzegała Tereusa, że Itys zginie z rąk 

bliskiego krewnego. Podejrzewając brata­ Dryasa, Tereus zabił go toporem. Filomela odnalazła Prokne 
i uwolniła ją, a ta porwała swego syna­ wypatroszyła i podała Tereusowi za posiłek. Gdy Tereus się 

domyślił co je porwał topór i zaczął gonić siostry. Przemienieni zostali w ptaki (Prokne­ jaskółka, 
Filomela­ słowik, Tereus­ dudek). 

Tryton   ­  bóstwo   morskie   z   rybim   ogonem,   półczłowiek,   pół   ryba.   Syn   Posejdona   i   Amfitryty. 

Uważano, że Tryton był opiekunem młodej Ateny. Pierwotnie istniał jeden, w okresie późniejszym 
uwielokrotniony w postaciach trytonów, półludzi, pół węży, występujących w orszaku Posejdona. 

Tytani ­ dzieci Uranosa i Gai, poparli Kronosa w walce z Zeusem. Pokonani w walce zostali strąceni 

przez Zeusa do Tartaru. Tytanami byli: Okeanos (żona tytanida Tetys), Hyperion (żona tytanida Tea), 
Kojos (żona tytanida Fojbe), Kronos (żona tytanida Rea), Japetos (żona Klimene, synowie Prometeusz i 

Atlas), Krios (żona Eurybia). 

Tytanidy ­  córki Uranosa i Gai, były żonami Tytanów. Były to: Tetys, Tea, Fojbe, Rea, Temis i 
Mnemozyne. 

Tytios ­ gigant, syn Uranosa i Gai, zginął od strzały Apollina. Został skazany na Tartar. 


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
04 Mitologia grecka
MITOLOGIA GRECKA
Mit o Tezeuszu streszczenie, Szkoła, Mitologia grecka
Mitologia grecka, 5.Powstanie świata
Mitologia grecka, 4.Orfeusz i Eurydyka
Mitologia grecka, 3.Demeter i Kora
Mitologia grecka, 6.Syzyf
mitologia grecka [spanner] (osl Nieznany
Mitologia grecka, 7.Tantal
Wojna trojańska, Wojna trojańska (mitologia grecka), wojna stoczona pod murami Troi, oblężonej przez
Mitologiczne toposy i archetypy, Szkoła, Mitologia grecka
Mit o Heraklesie streszczenie, Szkoła, Mitologia grecka
Wybór literatury na tematy mitologiczne, Szkoła, Mitologia grecka
Mitologia grecka, testy i sprawdziany
Herosi, Szkoła, Mitologia grecka
Związki frazeologiczne zaczerpnięte z mitów, Szkoła, Mitologia grecka
Jak mitologia grecka przedstawia powstanie świata

więcej podobnych podstron