M
ŁODZI
I
ROZWÓJ
WG
. WDR 2007. D
EVELOPMENT
AND
THE
N
EXT
G
ENERATION
Ekonomia rozwoju
dr Maciej Bukowski
P
LAN
Wprowadzenie – czemu warto inwestować w młodzież?
Dziedziczenie biedy
Trendy – edukacja i migracje
Pięć wyzwań
1.
edukacja
2.
praca
3.
zdrowie
4.
rodzina
5.
postawy obywatelskie
Obszary interwencji
1.
zwiększanie szans
2.
wspomaganie decyzji
3.
dawanie drugiej szansy
Podsumowanie
2
C
ZEMU
WARTO
INWESTOWAĆ
W
MŁODZIEŻ
?
1,3 miliarda ludzi na świecie w wieku 12–24 lat
większość w krajach rozwijających się
różne fazy przejścia demograficznego – kraje najbogatsze mają
najliczniejsze młode pokolenie już za sobą, kraje najbiedniejsze – dopiero
przed sobą
3
WDR 2007
C
ZEMU
WARTO
INWESTOWAĆ
W
MŁODZIEŻ
?
los młodego pokolenia przezwyciężenie lub utrwalenie barier
rozwojowych
problem dziedziczenia biedy i nierówności szans
wyzwanie – skala i jakość inwestycji w nowe pokolenie
nowe uwarunkowania:
poprawa dostępu do edukacji podstawowej
rosnący popyt na wykwalifikowanych pracowników
nowe zagrożenia dla zdrowia
rozwój społeczeństw obywatelskich
globalizacja i nowe sposoby komunikacji
4
5
„Okno demograficzne” –
tymczasowy spadek wskaźnika
obciążenia demograficznego
podczas ostatniego przejścia
demograficznego.
Szansa rozwojowa – osoby z tego
pokolenia mogą przeznaczyć
więcej środków na inwestycje
m.in. w kapitał ludzki –
tworzenie fundamentów
długookresowego wzrostu.
Obecnie jest „otwarte” w
większości krajów rozwijających
się, a wcześniej – w krajach
Zachodu i w Azji Południowo-
Wschodniej
.
C
ZEMU
NAJŁATWIEJ
DZIAŁAĆ
WŁAŚNIE
TERAZ
?
WDR 2007
D
ZIEDZICZENIE
BIEDY
6
www.chronicpoverty.org
D
ZIEDZICZENIE
BIEDY
Przyczyny biedy:
silne/powtarzające się szoki…
uderzające w newralgicznych momentach życia…
przy ograniczonych zasobach łagodzących ich
skutki…
oraz braku skutecznego wsparcia
instytucjonalnego
7
Czynniki konserwujące biedę
niski wzrost gospodarczy
dyskryminacja i wykluczenie społeczne
peryferyjność regionu
niszczenie potencjału na starcie (niedożywienie, brak
edukacji)
słabe lub upadłe państwa
słaba współpraca międzynarodowa
World Youth Report
2005
POPRAWA
DOSTĘPU
DO
EDUKACJI
PODSTAWOWEJ
8
World Youth Report
2007
ROSNĄCY
POPYT
NA
KWALIFIKACJE
Obecnie postęp technologiczny
wynagradza osoby
wykwalifikowane – zjawisko
globalne
Relatywne pogorszenie się
sytuacji osób z podstawowym i
średnim wykształceniem
Globalizacja – presja na
poprawę jakości kapitału
ludzkiego, także w krajach
rozwijających się
9
M
IGRACJE
10
Szczególnie wysoka mobilność przed 25 rokiem życia.
migracje wewnętrzne ze wsi do miast – na stałe. Młodzież napędza
urbanizację
migracje zewnętrzne – w znacznej mierze (50-75 proc.) tymczasowe,
traktowane jako szansa na zdobycie zasobów do kontynuowania życia w
miejscu pochodzenia
WDR 2007
M
IGRACJE
ZEWNĘTRZNE
11
Różnice regionalne
im bogatszy region, tym częściej motywem emigracji jest zdobycie wykształcenia (kraje
rozwinięte, szybki wzrost w Azji)
specyficzne uwarunkowania regionalne – konflikty w kraju (Afryka, Bliski Wschód), bardziej
rozwinięci sąsiedzi (Ameryka Łacińska, Europa Środkowa i Wschodnia), cechy strukturalne
kraju (państwa małe, wyspiarskie)
World Youth Report 2007
P
IĘĆ
WYZWAŃ
12
1. edukacja
2. praca
3. zdrowie
4. rodzina
5. postawy obywatelskie
WDR 2007
EDUKACJA
Problemy:
Szybkie zwiększenie liczby uczniów
(szczególnie – edukacja podstawowa), jednak
niska jakość edukacji
Coraz mocniejsza presja na wysokie
kwalifikacje ze strony globalnego rynku
Wczesne porzucanie edukacji
(krótkowzroczność, praca, rodzina)
Uzasadnienie interwencji:
pozytywne efekty zewnętrzne
asymetria informacji
ograniczony dostęp do kredytu
wyrównywanie szans
13
WDR 2007
EDUKACJA
Różnice regionalne
Azja – duża poprawa ilościowa w kształceniu, szczególnie na
poziomie podstawowym. Obecnie skupienie się na poprawie
jakości, kształceniu wyższym. Znacząca emigracja studentów.
Afryka Subsaharyjska – poprawa sytuacji w obszarze
kształcenia podstawowego, ale nadal większość poza systemem.
Skupienie się na nadrabianiu bardzo znaczącego dystansu
rozwojowego.
Ameryka Łacińska – duży postęp w obszarze edukacji
podstawowej, głównym problemem pozostaje jednak
wykluczenie społeczne i edukacyjne najbiedniejszych
Bliski Wschód i Afryka Północna – wysoki udział nakładów
na edukację, największa na świecie poprawa ilościowa w ciągu
kilkudziesięciu lat. Problem – niska jakość kształcenia,
niedopasowanie do potrzeb rynku pracy
Kraje rozwinięte – relatywnie dobra sytuacja. Skupienie się
na dopasowaniu kształcenia do potrzeb rynku pracy,
szkoleniach i praktykach
14
P
RACA
15
Problemy:
zbyt wczesne wypychanie młodzieży na rynek pracy – szczególnie w krajach
najbiedniejszych
brak możliwości awansu społecznego i ekonomicznego dzięki pracy –
szczególnie w krajach najbiedniejszych
trudny start młodzieży (brak kwalifikacji i doświadczenia oraz możliwości ich
zdobycia)
Uzasadnienie interwencji:
Sprzyjanie
efektywniejszemu
inwestowaniu w kapitał
ludzki i przeciwdziałanie
trwałemu marnowaniu
zasobów
Brak perspektyw dla
młodzieży prowadzi do
niepokojów społecznych
(ostatni przykład –
arabskie rewolucje)
WDR 2007
P
RACA
Azja – duże znaczenie zatrudnienia w pracochłonnym przemyśle
nastawionym na eksport. Duża konkurencja i niskie kwalifikacje
prowadzą do słabej pozycji negocjacyjnej młodych na rynku pracy
– problem jakości i warunków pracy.
Afryka Subsaharyjska – przedwczesne wyjście na rynek pracy,
proste zawody i brak podnoszenia kwalifikacji – praca nie
prowadzi do wyjścia z biedy
Ameryka Łacińska – zła sytuacja na rynku pracy po wieloletnich
kryzysach ubiegłych dekad dodatkowo pogorszyła i tak słabą
pozycję młodzieży zaangażowaną głównie w niskoproduktywną
działalność bez perspektyw na stabilizację i wzrost zarobków.
Bliski Wschód i Afryka Północna – bardzo wysokie bezrobocie
wśród młodych i niska aktywność zawodowa, brak perspektyw
zatrudnienia osób wykształconych (niskie inwestycje w
nowoczesne sektory gospodarki, słaby wzrost gospodarczy)
Kraje rozwinięte – wysokie bezrobocie wśród młodych,
niedopasowanie kwalifikacji do rosnących wymogów rynku (presja
globalizacji, brak konieczności pracy jak w krajach rozwijających
się)
16
Z
DROWIE
Problemy
w młodym wieku są podejmowane kluczowe decyzje wpływające na
stan zdrowia przez resztę życia
upowszechnianie się zagrożeń dla zdrowia w miarę bogacenia się
społeczeństw, postępowania globalizacji i pojawiania się nowych
chorób (AIDS, wypadki komunikacyjne, używki)
Uzasadnienie interwencji
Krótkowzroczność
podejmowanych decyzji
Marnowanie zasobów i
generowanie negatywnych
efektów zewnętrznych
(koszty opieki zdrowotnej,
mniejszy zasób pracy)
17
WDR 2007
Z
DROWIE
Azja – problem używek (papierosy, alkohol, szybko rosnąca
popularność narkotyków). Problem HIV/AIDS (prostytucja).
Znacznie większa ekspozycja mężczyzn na ryzyko. Rosnący
problem otyłości (tanie jedzenie niskiej jakości).
Afryka Subsaharyjska – epidemia HIV/AIDS.
Wyniszczający wpływ innych chorób z powodu niskiej jakości
opieki zdrowotnej. Niedożywienie i głód. Liczne konflikty
zbrojne zagrażają zdrowiu i życiu młodzieży.
Ameryka Łacińska – używki, otyłość, HIV/AIDS.
Bliski Wschód i Afryka Północna – niska jakość opieki
zdrowotnej, konflikty zbrojne, narkotyki, HIV/AIDS
Kraje rozwinięte – używki, otyłość, HIV/AIDS.
18
R
ODZINA
Problemy:
Nadal bardzo ograniczony zakres wsparcia przy planowaniu
rodziny oraz niewystarczająca pomoc dla matek i dzieci w
najbiedniejszych krajach
Dziedziczenie biedy
Uzasadnienie interwencji:
Krótkowzroczność i ograniczenia budżetowe rodziców –
niedoinwestowanie w planowanie rodziny i opiekę nad matką i
dzieckiem
Wyrównywanie szans
19
POSTAWY
OBYWATELSKIE
Sposób korzystania z praw i wypełniania obowiązków obywatelskich.
Postawy te formują się za młodu i utrzymują się przez całe życie.
Demokratyczna kontrola władzy i aktywność w organizacjach
pozarządowych przekłada się na lepszą jakość usług publicznych i
większą spójność społeczną, co stymuluje inwestycje i wzrost.
Brak możliwości uczestnictwa w życiu publicznym prowadzi do frustracji i
buntu, mogącego się przerodzić w wieloletni konflikt
20
WDR 2007
POSTAWY
OBYWATELSKIE
Azja – powolna erozja tradycjonalistycznego modelu
społecznego, ograniczenia lub brak demokracji w wielu
krajach spowalniają ewolucję postaw obywatelskich
młodzieży
Afryka Subsaharyjska – zwiększanie zaangażowania
państw w polityki wspierania młodzieży, rosnąca aktywność
obywatelska młodych
Ameryka Łacińska – osłabienie tradycyjnie mocnego
zaangażowania młodzieży w sprawy publiczne. Skupienie się
na problemach ekonomicznych i zawód polityką.
Bliski Wschód i Afryka Północna – problem wykluczenia
kobiet. Ostatnie lata – rosnące zaangażowanie młodzieży w
sprawy publiczne, niezadowolenie ze stagnacji ekonomicznej
i politycznej arabskie rewolucje.
Kraje rozwinięte – dystansowanie się młodzieży od
tradycyjnej polityki, jednak mocne zaangażowanie w
działalność społeczną i organizacje pozarządowe
21
O
BSZARY
INTERWENCJI
zwiększanie szans
wspomaganie decyzji
dawanie drugiej szansy
22
ZWIĘKSZANIE
SZANS
Poszerzanie możliwości budowania kapitału
ludzkiego poprzez:
ułatwienie dostępu do edukacji i ochrony zdrowia
poprawę ich jakości
wspomaganie wejścia na rynek pracy
zwiększanie partycypacji młodych w życiu
społecznym, także w formowaniu polityk
skierowanych bezpośrednio do nich.
23
ZWIĘKSZANIE
SZANS
–
RODZAJE
INTERWENCJI
poprawa podstawowych zdolności – wczesna interwencja, całościowe
podejście i stała ewaluacja (inwestycje w jakość kształcenia
podstawowego, żywienie, opiekę zdrowotną)
poprawa jakości średniego i wyższego wykształcenia – mobilizacja
środków prywatnych (fikcja bezpłatnego wykształcenia – nie pomaga
ubogim, gdyż i tak nie studiują)
wspieranie systemu szkoleń na miejscu pracy (nieefektywność
publicznych szkoleń)
dostosowanie prawa pracy do sytuacji młodzieży (sztywne regulacje i
ochrona zatrudnionych utrudniają wejście nowych pracowników na rynek)
liberalizacja handlu - sektory eksportowe w krajach rozwijających się
częściej zatrudniają młodzież niż zorientowane na rynek wewnętrzny
sprzyjanie mobilności przestrzennej
konsultacje polityk z młodzieżą, jej bezpośrednie zaangażowanie w
służbę publiczną, szczególnie na poziomie lokalnym.
24
WSPOMAGANIE
DECYZJI
Decyzje młodzieży:
brak pełnej informacji
brak rzeczywistego wyboru (środki i decyzja należą do rodziny)
ograniczona racjonalność podejmowania decyzji – zbytnie
dyskontowanie przyszłych kosztów i korzyści, nieuwzględnianie
zmian preferencji w czasie, wysoka skłonność do ryzyka, duży
wpływ otoczenia
Pole do interwencji
akcje informacyjne
zapewnienie autonomii jednostki (prawnej, materialnej – granty,
stypendia, kredyty etc.)
świadome podejmowanie decyzji – edukacja w szkole
(umiejętności i krytyczne myślenie, a nie tylko fakty)
sygnały cenowe w przypadku efektów zewnętrznych, np. palenie
25
DAWANIE
DRUGIEJ
SZANSY
Jednostce trudno jest naprawić pomyłki młodości,
jednak wczesna interwencja publiczna pozwoli
społeczeństwu uniknąć ponoszenia kosztów
zewnętrznych w przyszłości oraz w pełni wykorzystać
potencjał produktywności danej jednostki.
Obszary:
resocjalizacja młodocianych przestępców
leczenie uzależnionych/zarażonych
Problem pokusy nadużycia –> pomoc warunkowa.
26
W
ZAJEMNE
POWIĄZANIA
WYZWAŃ
,
POLITYK
I
ZNACZENIE
EWALUACJI
–
P
RZYKŁAD
27
WDR 2007
P
ODSUMOWANIE
Kluczowe znaczenie obecnego młodego pokolenia dla
przyszłości krajów rozwijających się – szansa „okna
demograficznego” i przerwania dziedziczenia biedy
Nowe uwarunkowania w obszarze edukacji, mobilności
Szereg wyzwań – edukacja, praca, zdrowie, rodzina,
aktywność obywatelska
Potrzebne nie tylko zwiększanie możliwości i dostępnych
zasobów, ale też rozwijanie umiejętności podejmowania
decyzji oraz dawanie drugiej szansy
Złożone wyzwanie dla polityki publicznej – znaczenie
ewaluacji, integracji z innymi politykami, konsultacji z
zainteresowanymi
28