ER MB Wyklad 4 id 162949 Nieznany

Konsensus waszyngtoński - wersja 1

Dyscyplina fiskalna,

Zmiana struktury wydatków publicznych na prorozwojowe,

Reforma podatkowa minimalizująca zniekształcenia ze strony danin
publicznych na gospodarkę,

Liberalizacja mechanizmu ustalania ceny kapitału (rynkowych stóp
procentowych),

Liberalizacja mechanizmu ustalania kursów walutowych,

Liberalizacja handlu wewnętrznego i międzynarodowego (w eksporcie
i imporcie)

Otwartość na inwestycje zagraniczne (FDI)),

Prywatyzacja,

Deregulacja

Ochrona praw własności.

Maciej Bukowski

Konsensus waszyngtoński - krytyka (1)

Oryginalny konsensus waszyngtoński był często krytykowany
zarówno z pozycji ideologicznych (przez polityków i intelektualistów
reprezentujących głównie lewicowe, antykapitalistyczne przekonania)
jak i merytorycznych (przez ekonomistów),

Pierwsza grupa krytyków (m.in. Noam Chomski, Naomi Klein)
obawia się, że KW prowadzi do efektywnej eksploatacji robotników
w krajach rozwijających się przez zagraniczny kapitał i kapitalistów,
a wolny przepływ kapitału i dóbr przynosi korzyści głównie krajom
rozwiniętym (tańsze produkty) i ulokowanym tam korporacjom
(które zagarniają całą nadwyżkę)

Ich zdaniem międzynarodowe organizacje promujące KW (głównie
Bank Światowy i IMF) wywierają nieuzasadnioną presję na rządy
krajów rozwijających się (deficyt demokratyzacji) i winią go za
kryzysy ekonomiczne w takich państwach jak Argentyna.

Maciej Bukowski

Konsensus waszyngtoński - krytyka (2)

W literaturze ekonomicznej tego typu poglądy nie były w zasadzie
reprezentowane. Mimo to, krytyka oryginalnego sformułowania KW
pojawiła się już w latach 1990tych.

Ekonomiści zwracali uwagę przede wszystkim na to, że oryginalna
lista Williamsona niedostatecznie uwzględnia aspekty
instytucjonalne, a polityki liberalizujące handel międzynarodowy i
przepływy kapitałowe w złym otoczeniu instytucjonalnym mogą
odwrócić się przeciwko implementującym je krajom,

Jednocześnie zwrócono uwagę na konieczność wzajemnego
wspierania się polityk ujętych w KW, a także ich ”instytucjonalnej
materializacji” tj. przekucia stosunkowo ogólnych zaleceń KW w
praktyczne instrumenty je realizujące, w myśl zasady, że ”diabeł tkwi
w szczegółach”,

W wyniku tej krytyki powstało wiele jej uzupełnień, z których jedną
prezentuje Rodrik (2007) - (patrz następny slajd).

Maciej Bukowski

Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy

Corporate governance,

Polityka antykorupcyjna,

Elastyczne rynki pracy,

Przestrzeganie zasad WTO w handlu zagranicznym,

Przestrzeganie zasad międzynarodowych w przepływach finansowych
(Bazylea),

Przejrzystość w przepływach kapitałowych

Kursy walutowe nieprzywiązane do innych walut,

Niezależny bank centralny i orientacja polityki pieniężnej na cel
inflacyjny,

Podstawowe społeczne amortyzatory reform

Dobrze adresowana polityka redukcji ubóstwa.

Maciej Bukowski

Praktyczne podejście do reform (1)

Zmiany powinny poprawiać mechanizmy gospodarowania (skutecznie
podnosić efektywność alokacji zasobów w gospodarce) relatywnie do
tego co było wcześniej,

Jednocześnie powinny brać pod uwagę lokalne uwarunkowania i
”mądrość etapu” tzn. zarówno bazę której dotyczą (np. jakość
kapitału ludzkiego w kraju i zdolność ludzi do szybkiej adaptacji)
oraz fazę rozwoju (co już zostało zrobione),

Z tego powodu często (por. Quian (2003)) zwraca się uwagę, że w
praktyce lepiej od jednoetapowej liberalizacji sprawdzają się
”instytucje przejściowe/pomostowe” - np. powolna (i nadal
niezakończona) prywatyzacja/liberalizacja rolnictwa w Chinach,

Szczególnym niebezpieczeństwem jest przy tym pojawienie się
porażek (nieudanych projektów modernizacyjnych) i utrata poparcia
społecznego dla reform,

Jednocześnie zbytnia ostrożność w reformowaniu może prowadzić do
efektywnej utraty szans i niewykorzystania ”mądrości etapu”.

Maciej Bukowski

Praktyczne podejście do reform (2)

Rodrik (2007) zwraca uwagę, że w krajach ubogich inicjacja wzrostu
gospodarczego nie wymaga przedsięwzięcia wielkich programów
reform,

Na zmiany te składają się zarówno ortodoksyjne jak i nieortodoksyjne
elementy, które się wzajemnie wspierają i uzupełniają,

Jednocześnie o ile kanoniczne elementy reform (KW) co do zasady
nadają się do przenoszenia między krajami (choć jest rzeczą do
rozstrzygnięcia w praktyce w jakiej kolejności i na jakim etapie
powinny być wdrażane), to już instrumenty nieortodoksyjne często
dostosowane są do specyfiki danego kraju, a więc ciężko
implementowalne gdzie indziej,

Utrzymanie wzrostu przez wiele lat jest trudniejsze niż jego
zainicjowanie i wymaga konsekwentnego monitorowania przebiegu
modernizacji i adaptowania instrumentów polityki gospodarczej do
zachodzących zmian (coś co kiedyś poprawiało produktywność może
na dłuższą metę ciążyć).

Maciej Bukowski

Praktyczne podejście do reform (2)

Rodrik (2007) zwraca uwagę, że w krajach ubogich inicjacja wzrostu
gospodarczego nie wymaga przedsięwzięcia wielkich programów
reform,

Na zmiany te składają się zarówno ortodoksyjne jak i nieortodoksyjne
elementy, które się wzajemnie wspierają i uzupełniają,

Maciej Bukowski

Praktyczne podejście do reform (3)

Początkiem reform powinna być diagnoza (specyficznych dla kraju)
barier dla wzrostu,

Najważniejsze jest przy tym zidentyfikowanie tych z nich, które są
szczególnie wiążące, a więc tych, których usunięcie jest najpilniejsze,

Zakres reform powinien być dostosowany do sytuacji i możliwości
implementacyjnych, ale możliwie duży,

Reformowanie jest procesem - nie można spoczywać na laurach.

Maciej Bukowski

Praktyczne podejście do reform (4) - przykład

Źródło: Rodrik (2007)

Maciej Bukowski