GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

1

Odpady są stare jak świat. Już człowiek pierwotny przyczyniał się do powstawania odpadów, jak
również nieświadomie się nimi zajmował. Pierwsze odpady – po jedzeniu, odpady po sporządzaniu
narzędzi, które później spalał.

Gospodarowanie odpadami – rozumie się przez to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie
odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania
odpadów.

Człowiek powoduje powstanie odpadów. Długo podchodził do tego nieświadomie, gospodarował
odpadami w sposób nieświadomy.

Odpady powstają również bez udziału człowieka. Powstają czy tego chcemy czy nie. Zmienia się
rodzaj odpadów. Jeśli powstają bez udziału człowieka natura potrafi sobie z nimi poradzid – ulegają
rozkładowi.

Człowiek miał zawsze egoistyczną postawę wobec środowiska (biorący, czerpiący korzyści) zamiast
współżyd. Dlatego środowisko cały czas pogarszało swój stan.

Człowiek POWODUJE powstanie odpadów, a nie je produkuje!

Z rozwojem przemysłu w XVII wieku (człowiek dąży do coraz lepszego, wygodniejszego życia, czerpie
zasoby naturalne) człowiek wytwarza odpady o coraz bardziej skomplikowanej strukturze, z którymi
natura nie potrafi sobie poradzid przez długie lata albo wcale.

Gdyby w miastach nie było służb komunalnych, porządkowych to chodzilibyśmy po śmieciach.

Wiek XX został nazwany wiekiem odpadotwórczym (samochody, telewizory, komputery, telefony
itp.).

Wszystkie surowce, z których coś produkujemy bierzemy ze środowiska degradując je (kopaliny,
drzewo).

ODPAD (definicja wg ustawy o odpadach) - oznaczają każda substancję lub przedmiot należący do
jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza
pozbyd się lub do ich pozbycia się jest obowiązany.

ODPADY KOMUNALNE (definicja wg ustawy o odpadach) - rozumie się przez to odpady powstające w
gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące
od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do
odpadów powstających w gospodarstwach domowych.

ODPADY NIEBEZPIECZNE (definicja wg ustawy o odpadach) - są to odpady:

1) należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 do

ustawy oraz posiadające co najmniej jedna z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do
ustawy lub

2) należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika nr 2 do

ustawy i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy
oraz posiadające co najmniej jedna z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy.

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

2

ODPADY NIEBEZPIECZNE (prościej) – są to odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład
chemiczny i biologiczny, inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi i
środowiska.

Odpady się:

1. Składuje,
2. Spala ( można uzyskad energię, jednak nie wszystkie odpady nadają się do spalenia),
3. Przetwarza (nie czerpiemy nowych surowców ze środowiska).

A przede wszystkim:

1. Zapobiega powstawaniu odpadów,
2. Minimalizacja odpadów – ograniczenie powstawania odpadów, jednak będą one zawsze

powstawad,

3. Ponowne wykorzystanie – w całości, przez wydzielenie pewnych składników z całości,

wykorzystanie poprzez przetworzenie,

4. Poddaje się procesom unieszkodliwiania – zmienia się właściwości chemiczne, postad,

rozmiar itp. (unieszkodliwianie to także spalanie i składowanie.

ZASADY GOSPODAROWANIA ODPADAMI
Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodowad powstawanie odpadów, powinien
takie działania planowad, projektowad i prowadzid, tak aby:

1) zapobiegad powstawaniu odpadów lub ograniczad ilośd odpadów i ich negatywne

oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakooczeniu ich
użytkowania,

2) zapewniad zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec ich

powstaniu,

3) zapewniad zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których

powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddad odzyskowi.

92% odpadów w Polsce jest składowane.

ODZYSK - rozumie się przez to wszelkie działania, niestwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi
lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do
odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania.

UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW – rozumie się przez to poddanie odpadów procesom przekształceo
biologicznych, fizycznych lub chemicznych w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza
zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska.

Formy unieszkodliwiania:



izolowanie od środowiska na przykład poprzez zapakowanie w folie, pojemniki,



zabetonowanie, zaasfaltowanie odpadów,



metody chemiczne – poddanie odpadów działaniu substancji, które zmieniają postad, skład,

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

3



metody biologiczne – udział w nich biorą mikroorganizmy, którym zapewniamy dobre
warunki, bądź je wszczepiamy – odpady organiczne rozkładają się samorzutnie,



unieszkodliwianie poprzez poddanie procesom fermentacji – możemy wykorzystad produkty
tego procesu (gaz) do produkcji energii, a pozostałości po procesie jako dodatek do nawozów
(tylko gdy nie zawierają metali ciężkich),



kompostowanie z udziałem bakterii tlenowych – gdy kompost nie zawiera pasożytów lub
metali ciężkich nadaje się do wykorzystania,

(Wszystkie procesy biologiczne są długotrwałe!)



metody fizykochemiczne – np. procesy termiczne (nie tylko spalanie, też piroliza). Przy
procesach termicznych głównym efektem jest zmniejszenie objętości odpadów. Możemy
również otrzymad odpad o bardziej toksycznych właściwościach.

Odpady przeznaczone do spadania są selekcjonowane.

Dla organizmów zarażonych jakąś epidemią (martwe ciała np. zwierząt) i dla odpadów medycznych
nie ma innej metody niż termiczna (wg konstytucji ciało człowieka można tylko grzebad lub palid).

Nawet przy unieszkodliwianiu powstaje odpad wtórny, który jest kierowany na składowiska.

SKŁADOWISKO ODPADÓW – obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów.

Odpady należy składowad tak aby zajmowały jak najmniej miejsca, w sposób kontrolowany z
dokumentacją traktując je jako złoża antropogeniczne surowców przyszłościowych.

ANALIZA CYKLU ŻYCIA PRODUKTU:

ŚRODOWISKO -> Pozyskujemy surowiec/eksploatacja -> Przeróbka/wzbogacanie -> Rafinacja ->
Produkcja -> Gotowy produkt -> Dystrybucja -> Transport -> Handel -> DŁUGOPIS

Na każdym etapie powstają odpady i na każdym etapie są to inne odpady. Produkt koocowy tez w
koocu staje się odpadem. Powstałe odpady najlepiej wykorzystad tam gdzie powstały. Na każdym
etapie trzeba podejmowad decyzje co zrobid z odpadem.

RECYKLING – rozumie się przez to taki odzysk, który polega na powtórnym przetworzeniu substancji
lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub
materiałów o przeznaczeniu pierwotnym lub o innych przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny,
z wyjątkiem odzysku energii.

RECYKLING ORGANICZNY – rozumie się przez to obróbkę tlenową, w tym kompostowanie, lub
beztlenową odpadów, które ulegają rozkładowi biologicznemu w kontrolowanych warunkach przy
wykorzystaniu mikroorganizmów, w wyniku której powstaje materia organiczna lub metan;
składowanie odpadów na składowisku nie jest traktowane jako recykling organiczny.

ODPADY: organiczne (zawierają C), nieorganiczne.
ODPADY: z górnictwa, z hutnictwa metali, z przemysłu ciężkiego, z przemysłu chemicznego, z
przemysłu rolno-spożywczego, z gospodarki komunalnej.
ODPADY: poprodukcyjne (powstają w wyniku procesów produkcji), poużytkowe (pokonsumpcyjne,
umożliwiające/zabezpieczające proces produkcji).

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

4

Technologie małoodpadowe – minimalizacja powstania odpadów.

UPRZYDATNIANIE ODPADÓW - przygotowanie, nadanie odpadom właściwej formy, aby nadawały
się do wykorzystania.

Procesy uprzydatniania (zmieniamy przeważnie tylko właściwości i cechy fizyczne) – procesy
przeróbki, wzbogacania odpadów. Wprowadza się, aby stworzyd i rozszerzyd możliwości
wykorzystania odpadów. Uprzydatnia się również odpady do unieszkodliwiania (rozdrabnianie –
łamanie, cięcie, kruszenie, szarpanie, rozcieranie, rozpuszczanie, roztwarzanie w wodzie).

Rozdzielanie rozdrobnionych materiałów:



za pomocą sit w przesiewaczu,



za pomocą różnicy gęstości poszczególnych składników (większe i mniejsze od ciężaru
właściwego wody lub cieczy o innej gęstości) – jeden materiał opadnie, drugi pozostanie
zawieszony w cieczy. Materiał nie może wchodzid w reakcję z wodą,
CIECZE CIĘŻKIE – ciecze jednorodne z materiałem, który dodaje gęstości np. rozpuszczony
chlorek cynku, albo niejednorodne – czynnik, który decyduje o gęstości pozostaje jako
zawiesina (np. piasek – obciążnik musi byd cały czas w ruchu).



wykorzystanie siły odśrodkowej (cyklony w ośrodku powietrznym, hydrocyklony w ośrodku
wodnym) – duże ziarna rozchodzą się do brzegu, drobne zostają w centrum,



zastosowanie podatności magnetycznej (metale żelazne od niemetali, czy metali
nieżelaznych),



na podstawie własności makroskopowych (wygląd) – separacja fotooptyczna,



zwilżalnośd lub nie zwilżalnośd powierzchni,



separacja powietrzna –wydmuchiwanie, zasysanie lekkich cząstek.

Drobne materiały można:



granulowad przez obtaczanie lub wytłaczanie (grudki, palety),



prasowanie (brykiety, bele),



paczkowanie – forma pośrednia pomiędzy brykietowaniem, a belowaniem – poddaje się jej
przeważnie metale, złomy metali.

RACJONALNA GOSPODARKA ODPADAMI:

1. jest planowa (co? gdzie? kiedy?),
2. jest kompleksowa (wszystkie odpady),
3. jest ekonomiczna,
4. jest proekologiczna (postępowanie z odpadami tak, aby nie spowodowały większych szkód

niż te spowodowane tym, że są),

5. jest energooszczędna.

W Polsce planowa gospodarka odpadami. W zarządzaniu odpadami musi byd centralizacja!

Krajowy Plan Gospodarki Odpadami (KPGO) – zawiera rozwiązania dotyczące wszystkich odpadów.
Wojewódzkie PGO – rozwiązania dla materiałów niebezpiecznych.

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

5

Powiatowe PGO – rozwiązania dla odpadów „obojętnych”.
Gminne PGO – rozwiązania dla odpadów komunalnych.
NIE MA ALE POWINNY BYD plany gospodarki dla przedsiębiorcy.

KPGO – plan szacunkowy, bo przed ’97 nie prowadzono żadnej inwentaryzacji odpadów. Dopiero w
tym roku wprowadzono nakaz ewidencji odpadów.

Jako paostwo wciąż jesteśmy na etapie porządkowania gospodarki odpadami.

Gospodarka surowcami i gospodarka odpadami są nierozłączne.

Obecnie w Polsce trzecie planowanie gospodarki odpadami (co 4 lata plan jest modernizowany, co 2
lata składany raport do UE)

Polska – 120 mln ton odpadów rocznie.

Likwidacja PPGO na rzecz innych planów – Regionalne Plany Gospodarki Odpadami.
Region – obszar, który łączy wytwórców odpadów w sensie „wspólnych interesów” – dowolny obszar.

Regionalne Plany Gospodarki Odpadami:



likwidacja PPGO,



złączenie WPGO i GPGO,



region nie jest administracyjnie narzucany,



wspólne gospodarowanie odpadami,



odpad jednego jest surowcem dla drugiego,



działania w kierunku racjonalnej gospodarki,



dzielenie przedsiębiorstw na:



te które wytwarzają odpady na bazie surowców pierwotnych pobieranych ze
środowiska,



te które pobierają odpady, produkują z nich lub przetwarzają,



inwentaryzacja odpadów (Plan Gospodarki Odpadami dla zakładów wytwarzających odpady –
PGO ZWO)

PGO ZWO powinien zawierad:

1. Charakterystykę działalności zakładów
2. Rodzaje i ilośd odpadów oraz źródła ich powstawania
3. Klasyfikację i podział odpadów

Katalog odpadów (rozporządzenie do ustawy o odpadach) jest elementem porządkowania odpadów
– 20 grup związanych ze źródłami powstawania odpadów.
Kod odpadu np. 010103

*-odpad niebezpieczny

4. Charakterystykę i właściwości odpadów oraz sposób postępowania z nimi

Badanie składu chemicznego, właściwości fizycznych, biologicznych jeśli są zmienne. Opłaty
środowiskowe – opłata za przyjęcie odpadów na składowisko + coroczne opłaty.

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

6

5. Magazynowanie odpadów przeznaczonych do wykorzystania lub unieszkodliwiania
6. Adresy firm przyjmujących odpady do wykorzystania lub unieszkodliwiania

Rozeznanie, kto może byd zainteresowany odpadem. Magazynowanie aż do odbioru.

7. Transport odpadów

Aby transportowad odpady trzeba spełniad odpowiednie warunki, aby nie odpady podczas transportu
nie stanowiły zagrożenia.

8. Prowadzenie ewidencji odpadów

Żeby odpady nie wymknęły się spod kontroli wprowadzono karty ewidencji odpadów – nie rzadziej
niż raz na miesiąc, dane o wytwórcy odpadów, kod odpadu, ile powstaje odpadów, karta przekazania
odpadów – 3 egzemplarze – dowód wytwórcy, druga jedzie z kierowcą, trzecia dla tego co odbiera –
do czego i kiedy zostały wykorzystane – kopia tego od odbiorcy dla wytwórcy.

9. Ograniczanie i minimalizację odpadów

Zawracanie do procesów produkcji, maksymalne wykorzystanie surowca, materiału, zmiana
technologii procesów produkcji. Zależy sporo od człowieka – myśled oszczędnie.

10. Rodzaje i ilośd odpadów wcześniej wytworzonych, a nie wykorzystanych lecz składowanych

Odpady, które znajdują się na zakładowych składowiskach np. hałdy.

11. Wskazanie przyczyn powyższego postępowania
12. Propozycje i możliwości ewentualnego wykorzystania wyżej wymienionych odpadów lub

wykorzystania w przyszłości

13. Obowiązki zakładu jako wytwórcy
14. Analizę możliwości i etapowanie realizacji planu gospodarki odpadami
15. Czas prowadzenia działalności

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

7

Koncern paliwowo-energetyczny = kopalnia (wydobycie węgla) + elektrownie (produkcja energii w
wyniku spalania węgla) -> odpady z elektrowni przekazywane są do kopalni w celu wypełniania
wyrobisk już wyeksploatowanych.

Parki przedsiębiorczości – na jednym terenie gromadzą się firmy o wspólnym interesie, z możliwością
wykorzystania odpadów. Na przykład zakłady produkujące meble z zakładami produkującymi wyroby
ze szkła. Wióry – do pakowania. Pył, wióry – brykietowanie – paliwo.

Niezbędny bank informacji o odpadach, technologiach wykorzystywanych w zakładach.

Wszystkie odpady z górnictwa mają osobną ustawę dotyczącą odpadów wydobywczych z 2008r.
Odpady wydobywcze powinny nazywad się poeksploatacyjnymi.

Odpady z górnictwa:



Wydobywcze (poeksploatacyjne)



Transport, przeróbka, transport do nabywcy, przetwarzanie (produkcja)

ODPADY TOWARZYSZĄCE WĘGLOM KAMIENNYM (z robót przygotowawczych i eksploatacji,

przeróbki, wzbogacania)



Łupki ogniotrwałe – surowce zawierające dużo substancji ilastej. Ogniotrwałe to znaczy, że w
wysokiej temperaturze zachowują swoje własności. Odpornośd na temperaturę jest różna w
zależności od zawartości substancji ilastej i innych dodatków. Ogniotrwałośd jest to
temperatura, w której substancja zaczyna się topid. WYKORZYSTANIE: wykonanie instalacji
ogniotrwałych, kotły, piece.



Bentonity, boksyty, montonirolity – odpady z robót przygotowawczych i eksploatacji. Odpady
te nie powinny zawierad węgla. Wykorzystywane do wypełniania wyrobisk, kruszywa
drogowe (mułowce, iłowce, piaskowce), w procesach rekultywacyjnych, budowa wałów
przeciwpowodziowych, budowa dróg leśnych, przecinków leśnych, przekładki na
składowiskach (warstwy inertne, które nie wchodzą w reakcję z odpadami), rekultywacja
skladowisk, uzupełniający surowiec do produkcji cementu.



Piryt – minerały z siarką i żelazem. Podczas spalania siarka uwalnia się w postaci tlenków.
Wydzielony piryt jest niebezpieczny – powoduje kwaśniejszy odczyn wody. Pozostają związki
żelaza (do przemysłu cementowego)

Odpady z procesów wzbogacania węgla – grubo, średnio, drobno i bardzo drobno uziarnione.



Wtórne odpady z przepalonych hałd – zawierają dużo iłu, który można wykorzystad do
produkcji cegieł, dawniej co druga kopalnia miała cegielnie, które jednak dostarczały dużego
zanieczyszczenia powietrza pirytem. W starych hałdach znajduje się również dużo węgla
nawet do 50%, bo nie prowadzono procesów wzbogacania. 50 lat temu powstała pierwsza w
Polsce spółka, która zaczęła odzyskiwad węgiel z odpadów i hałd (Haldeks). Węgiel może się
sam zapalid – obecnie hałdy zagęszczane, co uniemożliwia procesy spalania. Przepalony
materiał z hałd pozyskiwany i wykorzystywany jako materiał budowlany.

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

8



Odpady z flotacji węgla – sporządzanie podsadzki – usztywnid, uszczelnid wypełnione
wyrobisko.



Roboty inżynieryjne (budowa dróg, utwardzanie powierzchni, niwelacja terenów, budowanie
nasypów), rekultywacja techniczna (ukształtowanie, nadanie formy), rekultywacja biologiczna
(przywrócenie życia biologicznego, rolniczego, leśnego), wykorzystanie do produkcji cementu
(niby zawierają węgiel i piryt, jednak dla cementowni może byd to korzystne, bo węgiel
zawarty w surowcu w piecu zaczyna się palid, więc jest to oszczędnośd paliwa), do produkcji
cegieł (nie może byd za dużo węgla, bo cegła będzie porowata), produkcja sztucznych
kruszyw lekkich (do produkcji betonów lekkich), poprawa struktury gleby uprawowej
(odkwaszanie gleb, odpady bez pirytu), odpady drobno i bardzo drobno uziarnione (poddaje
się procesom granulowania, grudkowania, łączy się je z odpadami suchymi i kalorycznymi na
przykład z pyłem gumowym, z wiórami drewnianymi otrzymując paliwo alternatywne).

ODPADY TOWARZYSZĄCE WĘGLOM BRUNATNYM

W Polsce węgiel brunatny eksploatowany jest metodą odkrywkową. Polskie węgle brunatne mają
dużą wilgotnośd (do 50%) dlatego w sąsiedztwie kopalo zlokalizowane są elektrownie,
elektrociepłownie, nie transportuje się go na duże odległości. Węgiel brunatny nie jest czysty,
towarzyszą mu surowce, które są selektywnie eksploatowane.

Odpady z robót przygotowawczych, surowce towarzyszące:



Kaoliny – produkcja ceramiki sanitarnej, ceramiki szlachetnej, do produkcji papieru
(wypełniacze).



Gliny biało wypalające się – produkcja ceramiki sanitarnej, płytek ściennych.



Iły ceglarskie – produkcja dachówki, sączków drenarskich, cegły.



Iły krzemionkowe – produkcja rur, zlewów, wanien dla przemysłu chemicznego, produkcja
klinkieru budowlanego, płytek podłogowych, okładzinowych.



Piaski i żwiry – materiał filtracyjny, oczyszczanie wód opadowych, budowa dróg.



Węgle sapropelowe – agaty i gagaty (kamienie półszlachetne, jubilerskie, rzeźbiarskie).



Bursztyny – kamienie jubilerskie, leki, nalewki, kamieo rzeźbiarski, bursztyn czarny – bardzo
cenny.

W odpadach ze wzbogacania grawitacyjnego występuje mieszanina tych wszystkich surowców.
Pozostają również ziarna trudno mielące – ksylity, lignity – niezwęglone części roślin.

TORF

W Polsce wykorzystywany lokalnie, są jeszcze wilgotniejsze od węgla brunatnego, wykorzystywany
jako opał, w ogrodnictwie, urabiany poprzez frezowanie (wycinanie odpowiednich kształtów).

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

9

Torfom towarzyszą:

1. Gytia – coś przejściowego między bagnem, a torfem. Galaretowata postad, wykorzystywana

w lecznictwie. Rodzaje gytii: krzemionkowa, dedrytowa (najwięcej substancji organicznej,
wykorzystywana na pasze dla drobiu), wapniowa (wykorzystanie w produkcji cementu),
mieszana.

2. Beraumit i Kerczenit – występuje w nich żelazo w związkach kompleksowych.

Wykorzystywane jako sorbenty w procesach odsiarczania spalin.

3. Rudy darniowe – występują w okolicach Częstochowy i Ostrzeszowa. Wykorzystywane w

przemyśle cementowym oraz jako sorbenty w procesach odsiarczania spalin.

4. Żwiry i piaski

ODPADY Z PRZETWARZANIA SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH (węgla kamiennego i brunatnego)

Z procesów spalania węgli:



Piryt – stwarzają wiele problemów, jest to odpad niebezpieczny



Popiół –mieszanina żużlu i pyłu (mieszaniny popiołowo – żużlowe)



Żużle

Popioły i żużle mogą byd promieniotwórcze (potas, tor, rad).

Popioły mogą byd w całości wykorzystane. Popioły różnią się między sobą (popioły krzemionkowe –
ze spalania węgla kamiennego), wapniowe (ze spalania węgla brunatnego), glinowe (pośrednie
między węglem kamiennym i brunatnym).

Popioły lotne – cenne z punktu wykorzystania. Mają właściwości wiążące.

Popioły wapniowe – ze spalania węgla brunatnego. Popioły krzemianowe – ze spalania węgla
kamiennego. Popioły glinowe - pośrednie

Tiksotropia – objawia się płynięciem (?), dzięki mikrosferom. Własnośd wykorzystywana do usuwania
rozlewisk ropy naftowej, do produkcji kondensatorów, gaszenia pożarów, jako sorbenty.

Wykorzystanie popiołów:



Wykładziny podłogowe



Tworzywa sztuczne – materiały ogniotrwałe



Siporeks – pustaki żużlowe



Beton komórkowy



Styropopiołobeton



Podsadzanie wyrobisk górniczych



Substytut cementu



Kostki brukowe



Elementy dekoracyjne



Produkcja emulgatów (uszczelnienia)

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

10



Popioły lotne wapniowe wykorzystywane w rolnictwie



Nośniki środków ochrony roślin



Spulchnianie gleb ciężkich (rzadko stosowane)



Z popiołów odzyskuje się lantanowce i magnetyt (cenny surowiec do ciecz ciężkich
zawiesinowych, składnik surowcowy do wytopu żelaza)



Produkcja cementu

Odpady z odsiarczania spalin – wykorzystuje się sorbenty, które wiążą tlenki siarki – powstają
siarczany i inne związki siarki.

Żużle:



Topione



Granulowane



Kawałkowane

W skład żużla wchodzą wszystkie inne domieszki, które tkwiły w węglu (krzemionka, składniki ilaste,
tlenki żelaza, sodu potasu, wapnia, magnezu. Ok. 50% zawartości substancji ilastej).

Wykorzystanie żużli:



Kruszywo do betonów



Utwardzanie placów



Niwelacja terenów



Przekładka na składowiskach



Materiał filtracyjny



Sztuczne kruszywa lekkie

SZTUCZNE KRUSZYWA LEKKIE

Kruszywa:



Naturalne – w trakcie eksploatacji ze złóż, kruszywa mineralne



Sztuczne kruszywa lekkie

Wykorzystanie:



Do robót inżynierskich (drogi, wały, nasypy)



Do produkcji betonów

Występują w południowej Polsce, dlatego istnieje potrzeba ich transportu na północ. Produkcja
kruszyw z odpadów – jako substytut naturalnych.

Dwie grupy sztucznych kruszyw lekkich:



Otrzymywane poprzez utrwalanie techniczne



Otrzymywanie poprzez utrwalanie/sezonowanie w niskich temperaturach

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

11

3 rodzaje:

1. O regularnych kształtach, bardzo lekkie, gęstośd mniejsza od wody, mają spieczoną otoczkę

zewnętrzną, zamknięte pory – nie wchłaniają wody. Najszlachetniejsze kruszywo – keramzyt
(surowiec towarzyszący węglom brunatnym), popiołoporyt.

2. O nieregularnych kształtach, o porach częściowo otwartych, a częściowo zamkniętych –

glinoporyt (glina, iły przy eksploatacji węgli brunatnych + odpady z przemysłów
niemineralnych), łupkoporyt (posiada pory, lekkie kruszywo).

3. O nieregularnych kształtach, wszystkie pory otwarte – żużel, pumeks hutniczy (powstaje w

piecach hutniczych, chłodzony sprężonym powietrzem).

RUDY CYNKU I OŁOWIU

Rudy cynku i ołowiu eksploatuje się na południu Polski.

Jedna tona zawiera 3 - 5% metalu i około 95% odpadów, które są w pełni wykorzystywane.



Dolomity – odpady średnio i grubo uziarnione – wypełnianie wyrobisk po górniczych, jako
kamieo dolomitowy – kruszywo budowlane, do produkcji cementu



Odpady ze wzbogacania grawitacyjnego -> koncentraty -> procesy flotacji (proces fizyko –
chemiczny) otrzymuje się surowiec bogaty w cynk, ołów (kadm, żelazo) -> koncentraty
kolektywne (wszystkie razem) -> selektywna flotacja

Flotacja – wykorzystanie środków powierzchniowoczynnych.

Odpady z tego procesu – metalu jest w nich niewiele, w postaci szlamu, zawiesiny, głównie ziarna
dolomitu, które kieruje się na składowisko – staw osadowy – i odwadnia się w warunkach
naturalnych (odwadnianie przez prasowanie jest kosztowne, nieopłacalne). Im grubsze ziarna tym
znajdują się bliżej brzegu osadnika. Szybciej odwodnione partie tworzą tak zwane plaże.

Odpady poflotacyjne:



Do budowy ścian stawów, obwałowao osadnika



Dawniej jako nawóz węglanowo – wapniowy, użyźnianie gleb, jednak metale ciężkie
kumulowały się w glebie. Od ’83 nie wykorzystywane w takiej formie



Niwelacja terenu, likwidacja szkód górniczych, wypełnianie zapadlisk



Produkcja cementu



Frakcja piaskowa do produkcji betonów



Podsadzka



Sorbent w procesach odsiarczania spalin

Koncentraty metali kierowane są do hut cynku i ołowiu. Produkcja cynku metalicznego – procesy
hydrometalurgiczne (z wykorzystaniem elektrolizy).



Ścieki (oczyszczane chemicznie)

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

12



Pyły cynkonośne z procesów hydrometalurgicznych – kierowane wraz z innymi odpadami
cynkonośnymi do pieców pirometalurgicznych, powstaje cynk metaliczny, jak również żużle i
odpady z oczyszczania spalin, pyły, które kierowane są do hut stopowych (wcześniej
grudkowane lub brykietowane). Pyły wykorzystywane są w całości. Żużle zawierające cynk
wykorzystywane jako kruszywo do betonów.

ODPADY Z HUTNICTWA ŻELAZA

Wykorzystanie surowców wtórnych i import, obecnie w większości ze Szwecji.



Odpady na hałdach zrekultywowane lub samo zrekultywowane



Żużle (zanieczyszczenia pochodzące m.in. z rudy żelaza albo z surowców złomowych – szkło,
tworzywa sztuczne, substancje antykorozyjne)



Odpady z oczyszczania spalin – pyły lub szlamy żelazonośne



Zgorzelina – odpad, który powstaje w procesie walcowania blach i ciągnięcia drutów



Wymurówka z pieców

Surówka + inne składniki = stal

Żużle:



Z pieców produkcji surówki (wielkopiecowe)



Z pieców stalowniczych (stalownicze, martenowskie)

Topnik – substancja, która nie wchodzi w skład produkowanego materiału, tylko obniża temperaturę
topnienia. Topnik wchodzi w skład żużla. Najczęściej stosowany topnik – wapo (dolomit). Tlenki
wapnia łączą tlenki siarki, siarczan wapnia zostaje w żużlu, jak również krzemionka i resztkowe ilości
żelaza.

Żużle chłodzi się powietrzem (zimnym, sprężonym), wodą, na płytach (metalowych i chłodzonych) lub
w silosach. W zależności od metody chłodzenia żużle możemy podzielid na:



Granulowane – jeśli chłodzimy na płycie



Wielkopiecowe, kawałkowe – jeśli chłodzimy powietrzem. Żużel ten może byd kwaśny (jeśli
zawiera dużo krzemionki) lub zasadowy (jeśli zawiera dużo wapnia)



Pumeksowe – jeżeli chłodzimy sprężonym powietrzem

Żużle znajdują zastosowanie jako kruszywo wszelkiego rodzaju (do betonu, cementu, do prac
inżynieryjnych, produkcja materiałów budowlanych – pustaki). Jednak najpierw musi leżed na
składowisku co najmniej 6 miesięcy – rozkład wapniowy – samoczynny rozpad kawałków żużla. Żużel
o frakcji < 0,3 mm można stosowad jako wapno nawozowe lub topnik.

Żużle należy poddad separacji magnetycznej, rozdrabnianiu i znów separacji magnetycznej, żeby
odzyskad metale.

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

13

Pyły i szlamy żelazonośne:



Pyły – granulowanie, brykietowanie i zawracanie do zestawu surowcowego do wytopu



Szlamy – kierowane do osadników betonowych, odwodnienie poprzez parowanie i odpływ
wody. Szlamy wilgotne dodawane do zestawu surowcowego do wytopu surówki.

Zgorzelina:



Do zestawu surowcowego do wytopu surówki



Płyny chłodzące zawierające oleje, które obniżają zapotrzebowanie na energię

Wymurówka – powstaje jako odpad przy remontach pieców hutniczych. Jest to materiał ceramiczny
zawierający wtopy metali. Wymurówka poddawana jest segregacji ręcznej w celu wydobycia
kształtek nadających się do ponownego użycia. Cała reszta poddawana jest procesom przeróbki w
celu odzyskania wtopów metali. Rozdrobniona wymurówka wykorzystywana jest jako zaprawa do
pieców.

RUDY MIEDZI

W Polsce 5 kopalni miedzi. Zawartośd miedzi w rudach wynosi od 3 do 4%, rudy dolomitowe,
piaskowcowe. Eksploatuje się metodą podziemną do 1000 m w dół. Miedź posiada bardzo szerokie
zastosowanie: kable, elektronika, blachy itp.

W złożach miedzi występują również złoża złota, srebra, platyny i inne składniki.

Odpady pochodzą z procesów eksploatacyjnych i z robót przygotowawczych.



Wypełnianie wyrobisk



Dolomit – kruszywa, przemysł cementowy, niwelacja terenów



Odsiewanie drobnych ziarn, grubsze ziarna rozdrabniane – wzbogacanie grawitacyjne.
Odpady średnio i drobno uziarnione – roboty inżynieryjne, przemysł cementowy, budowa
dróg. Odpad poddany mieleniu do 0,3 mm jest poddawany flotacji – uzyskuje się z tego
koncentraty miedziowe. Odpady z flotacji powstają w postaci szlamu, zagęszczane i
kierowane są na osadnik (20 mln ton szlamu/rok).

Osadnik nadpoziomowy „Żelazny Most” – najpotężniejszy osadnik w Europie, drugi na świecie, 150 m
wysokości, powierzchnia 1600 hektarów, identyfikowany przez satelity jako jezioro, woda z jeziora
zbierana i wykorzystywana ponownie do procesów.

Osadnik – złoże antropogeniczne, wtórne, utworzone przez człowieka, które może byd wykorzystane
przez przyszłe pokolenia.

Osadniki pylą dlatego plaże pokrywa się środkami błonotwórczymi lub zrasza rozpuszczonym
asfaltem.



Zawartośd osadnika wykorzystywana jest do umacniania i podnoszenia jego własnych wałów



Materiał gruboziarnisty stosowany jako podsadzka do wyrobisk pod miastami

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

14

Osady poflotacyjne jako surowce uzupełniające:



Produkcja cementu



Produkcja cegły



Dawniej użyźnianie podłoży leśnych



Neutralizacja kwasu siarkowego, który powstaje w procesach odsiarczania spalin w hutach
miedzi



Produkcja sztucznych kruszyw (z partii bogatszych w frakcję ilastą)



Produkcja betonitów (uszczelnianie stropów w kopalniach)



Budowa dróg

W hutach Głogów, Głogów I, Głogów II stosowane metody hydro i pirometalurgiczne:



Piece szybowe (pirometalurgiczne)



Piece elektryczne (hydrometalurgiczne)



Piece konwektorowe



Piece Durschla (do wytopu ołowiu)

Wszystkie żużle mogą byś wykorzystane. Problem stanowi żużel ołowionośny – powstaje ich częśd,
która nie zostaje wykorzystana – kierowane do hut stopowych, reszta na składowiska żużli
ołowionośnych w Głogowie (odpad niebezpieczny).

Pyły brykietowane (procesy odpylania na sucho) i kierowane do przetopu.

Szlamy (osadniki betonowe) odwodnione łączone z pyłami suchymi, brykietowane i zawracane do
produkcji.

PRODUKCJA ALUMINIUM

Nie posiadamy złóż boksytów. Huta Konin (zakład termicznego unieszkodliwiania odpadów
niebezpiecznych). Produkcja aluminium ze złomów aluminiowych (taosze, korzystniejsze dla
środowiska).

Odpady z hutnictwa (z przeróbki nie ma):



Zgary = żużle – ich własności różnią się od żużli z innych hut. Żużle są w całości zawracane do
procesów produkcji. Ciepły żużel poddaje się zagęszczaniu (najdrobniejsza frakcja),
sprasowuje się zgary i „wyciska się” metal. Dużo więcej zgarów powstaje przy przetopie
złomów.



Zgary – grubsze frakcje zawierające Al. – wykorzystywane do produkcji materiałów
ogniotrwałych, do produkcji cementu, cegły.



Zgary – frakcje drobniejsze – koszty granulowania wykluczają wykorzystanie – składowiska w
postaci bunkrów

Przeróbka złomów aluminiowych -> rozdrabnianie w kruszarkach udarowych, odrzutowych ->
separacja magnetyczna, by wydzielid metale od aluminium -> aby wydzielid resztą (papier, drewno)

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

15

stosuje się separację indukcyjną -> ciecze ciężkie albo w osadzarkach -> piec topielny aluminium ->
ciecz, odlewamy „świnki albo gąski” - > przeróbka z tych sztab

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

16

ODPADY KOMUNALNE

ODPADY KOMUNALNE (definicja wg ustawy o odpadach) - rozumie się przez to odpady powstające w
gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące
od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do
odpadów powstających w gospodarstwach domowych.

Ok. 12 – 13 mln ton/rok. Stanowi to około 10% wszystkich odpadów.

Źródła powstawania:



Gospodarstwa domowe



Biura



Działalnośd kulturalno – oświatowa



Działalnośd rekreacyjna,



Handel



Zmiotki uliczne (na przystankach, dworcach, z czyszczenia dróg, ulic)

Odpady te nie mogą zawierad odpadów niebezpiecznych (wykluczając z tego gospodarstwa
domowe). Odpady komunalne różnią się składem procentowych w zależności skąd pochodzą.

Regulacje dotyczące odpadów komunalnych:



Ustawa o odpadach



Ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w gminie



Ustawa prawo ochrony środowiska



Ustawa o zużytym sprzęcie EiE (nie wolno mieszad takiego sprzętu z odpadami komunalnymi)

Gospodarowanie odpadami komunalnymi:



Każde gospodarstwo ma oddawad odpady w sposób zorganizowany firmom posiadającym
zezwolenia



Na gminie spoczywa obowiązek utrzymania czystości, dojścia kto zaśmiecił, kogo ukarad lub
obciążyd kosztami (straż miejska, gminna, inspekcja ochrony środowiska)



Każde przedsiębiorstwo odbierające odpady musi mied zezwolenie na odbieranie na danym
terenie. Faktury na odbiór odpadów



Zapobieganie powstawaniu odpadów komunalnych – rozsądne zakupy, towary w
opakowaniach wielokrotnego użytku



Selektywna zbiórka odpadów – ponowne wykorzystanie wydzielonych odpadów



Ograniczenie zapełniania składowisk



Nie trzeba czerpad surowców ze środowiska



JEŻELI BILANS ZYSKÓW I STRAT JEST RÓWNY 0 JEST TO EKONOMICZNE

Jakie odpady wydzielane są z odpadów komunalnych?



Szkło



Makulatura

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

17



Złom, metale



Tworzywa sztuczne (wprowadzono około 10 lat temu) – wprowadza się powoli i w różnym
stopniu, zaczęto od butelek PET, teraz również opakowania (polietylen, polistyren)



Odpady organiczne – biomasa, resztki żywności lub z jej przygotowania. W polskich odpadach
ilościowo jest ich najwięcej, bo około 30% (w Polsce pożywienie przygotowywane od
podstaw). Odpady te są mokre, zachodzą procesy gnilne, powstają odory. Kompostowanie,
biogazownie – jeśli są to gmina prowadzi zbiór tych odpadów

Systemy selektywnej zbiórki:



Workowy – w indywidualnych gospodarstwach domowych



Wieszakowy – na stelażach



Kontenerowy



W sąsiedztwie – w pobliżu miejsca zamieszkania ustawione kontenery



Gniazdowy – odpowiednik punktów zbiórki, nie tylko szkło, makulatura, złomu,
metali, ale także sprzęt wielkogabarytowy, EiE

Kompleksowa gospodarka odpadami:

1. Edukacja społeczeostwa (plakaty, media, imprezy, gry)
2. Działania zapobiegawcze
3. Selektywna zbiórka surowców wtórnych -> wykorzystanie

Szkło (pojemniki białe i zielone) Wrzucamy: butelki, słoiki, szkło gospodarcze. NIE wrzucamy: szyb,
kineskopów, opakowao po lekach, olejach, środkach chemicznych, talerzy.

Papier (pojemniki niebieskie) NIE wrzucamy: zatłuszczonego papieru, tapet, worków po cemencie,
artykułów higienicznych, opakowao z zawartością.

Metale i tworzywa sztuczne (pojemniki żółte) NIE wrzucamy: baterii, butelek po płynach
chłodniczych, sprzętu EiE, pojemników po farbach, lakierach

4. Unieszkodliwianie (kompostowanie/fermentacja)
5. Termiczne przekształcanie odpadów
6. Składowanie

1 spalarnia odpadów w Polsce. W planie 10 spalarni, 80 kompostowni, 6 biogazowni dla odpadów
komunalnych, z przemysłu rolno-spożywczego.

Organizacje odzysku -> przejmują od wytwórców opakowao obowiązek zbierania opakowad przez
nich wyprodukowanych. Poziom odzysku ok. 45-65% opakowao, które następnie da się zawrócid do
produkcji. Opakowania aktualnie w większości oznaczone czy nadają się do recyklingu lub
ponownego użytku.

Stacje segregacji odpadów -> dodatkowa selekcja selektywnie zebranych odpadów. W Polsce około
60 stacji.



Segregacja pozytywna – z odpadów wybiera się surowce wtórne

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

18



Segregacja negatywna – z odpadów wybierane są zanieczyszczenia

Przenośniki taśmowe, przy których stoi człowiek, następnie sprasowywanie/zagęszczanie.

Procesy kompostowania – biorą w nich udział mikroorganizmy tlenowe. Przebiega od kilku do
kilkunastu miesięcy. Musi byd odpowiedni dostęp tlenu, wilgotnośd, temperatura (w temperaturach
ujemnych proces zanika). Proces może byd prowadzony na wolnym powietrzu (pryzmowanie na
wolnym powietrzu).

Do przyśpieszenia procesów kompostowania używa się biostabilizatorów (służą do zapoczątkowania
procesu).



Biostabilizatory o pracy ciągłej – rurowe



Biostabilizatory o pracy okresowej – komorowe

Każdą partię kompostu, gdy jest przeznaczana dla rolnictwa trzeba przebadad.

W Krakowie znajdują się 2 kompostownie.

Do kompostowania nie można wrzucad owoców cytrusowych – zakwaszanie, zły wpływ na bakterie
tlenowe i chwastów z nasionami – nie ulegają procesom rozkładu.

Procesy fermentacji – biorą w nich udział mikroorganizmy beztlenowe. Najpierw kompostowanie, aż
do wyczerpania tlenu, następnie procesy fermentacji przy odpowiedniej wilgotności i temperaturze.
Metan z procesów wykorzystywany w biogazowaniach.

Termiczne przekształcanie odpadów – unieszkodliwianie odpadów, pozyskiwanie energii. Najczęściej
stosowane w zakładach termicznego przekształcania odpadów są ruszty taśmowe, które przesuwają
się nad zapalnik lub piece obrotowe.

2/3 zakładu (objętościowo i „kosztowo”) – instalacja oczyszczająca spaliny.

Spalanie w piecach rusztowych – musi byd zapewniona ciągłośd procesu. Dla innych odpadów niż
komunalne stosowane piece obrotowe, do których jednak materiał musi byd rozdrobniony. Stosuje
się (jednak nie w Polsce) rozdrabnianie i spalanie w piecu fluidalnym.

Spalanie pizolityczne – najpierw odgazowanie odpadów, w następnej komorze dopalenie.

Z procesów termicznego przekształcanie również powstają odpady!:



Pozostałości na ruszcie – żużel



Odpady z oczyszczania spalin

Termiczne przekształcanie daje nam tylko:



Zmniejszenie objętości odpadów



Przekształcenie, doprowadzenie do mineralizacji



Czasami otrzymujemy odpady toksyczne, a więc niebezpieczne



Otrzymujemy ciepło, energię

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

19

Koszt takiego zakładu wynosi około 200 – 300 mln zł. Dlatego opłaca się budowad takie instalacje dla
obszaru powyżej 300 tys. mieszkaoców.

Spalanie odpadów to również duży koszt, skutkiem są wyższe ceny odbioru odpadów.

Zakłady termicznego przekształcania odpadów są rozwiązaniem połowicznym – ostatnim elementem
będzie zawsze składowisko.

Składowiska – nakazane ograniczenie składowania odpadów na składowiskach, zamknięcie i
zrekultywowanie składowisk nie spełniających wymagao do 2009r.

Technologie BAT – najlepsze dostępne technologie i techniki.

Odpady na składowisku muszą byd dobrze odizolowane od podłoża i powietrza.

Pełna rekultywacja składowiska:



Zamykanie



Rekultywacja



Przygotowanie do użytkowania – najchętniej pod lasy

Składowisko pracuje – czyli osiada od 30 do 50 lat. Nie można w tym czasie nic na tym terenie robid.

Stacje przeładunkowe – buduje się żeby nie wozid małych ilości odpadów. Stacje przeładunkowe
mogą byd jedno i dwupoziomowe, przeładunek z samochodu na samochód, lub z samochodu na
wagony. Na stacjach prowadzony jest przeładunek, zagęszczanie (prasowanie) odpadów, uławiane są
metale, rozdrabnia się szkło.

Kompleksowa gospodarka odpadami powinna opierad się na:



Selektywnej zbiórce -> wykorzystaniu -> unieszkodliwianiu



Procesach biologicznych/bioodpady



Procesach termicznych



Składowaniu

Wykorzystanie selektywnie zebranych odpadów:

1) Makulatura (papier – włókna celulozowe z wypełniaczem ceramicznym – nie można przerabiad w

nieskooczonośd):



Papier toaletowy



Rolki na ręczniki



Tuby



Kątowniki do ochrony podczas transportu



Palety transportowe



Podkładki pod panele

2) Tworzywa sztuczne



Granulaty



Tworzywo PET – produkcja włókna polarowego, odzieży, szczoteczek do zębów

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

20



Polietylen, polipropylen – igły do mioteł, architektura ogrodowa, watolina

3) Szkło:



Do przetopu na nowe szkło



Rozdrabnia się z powrotem do piasku

Niektórych odpadów jest niewiele i nie warto ich zbierad.

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

21

ODPADY NIEBEZPIECZNE

ODPADY NIEBEZPIECZNE (definicja wg ustawy o odpadach) - są to odpady:

1) należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 do

ustawy oraz posiadające co najmniej jedna z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do
ustawy lub

2) należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika nr 2 do

ustawy i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy
oraz posiadające co najmniej jedna z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy.

Źródła powstawania odpadów niebezpiecznych:



Różne gałęzie przemysłu – z procesów produkcyjnych (farb, lakierów, nawozów, farmacji).



Rolnictwo – przeterminowane nawozy sztuczne, środki ochrony roślin, środki ochrony przed
szkodnikami, odpady zwierzęce, odpady poubojowe.



Służba zdrowia – odpady medyczne.



Gospodarstwa domowe – baterie, akumulatory, farby itp.



Działalnośd naukowo – badawcza, szkolnictwo – odpady z laboratoriów.



Działalnośd usługowo – rzemieślnicza – np. warsztaty samochodowe (oleje, smary, płyny
hamulcowe).



Transport – wycieki płynów



Wojsko



Rekreacja – stadiony, kina, imprezy plenerowe, baseny.

Istnieje około 480 odpadów niebezpiecznych w katalogu odpadów – jednak to nie są wszystkie.

System zbiórki odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych jest aktualnie wprowadzany w
Polsce – zaczęto od zbiórki baterii i akumulatorów.

Jak należy postępowad z odpadami niebezpiecznymi:



Odizolowad od ludzi, środowiska i innych odpadów.



Magazynowad, przechowywad w pojemnikach, które zapewniają pełną szczelnośd. Ponadto
pojemniki mają byd opisane i oznakowane. Pojemniki do transportu mogą byd jedno lub
wielorazowego użytku – jednak wtedy stare oznakowanie musi byd usunięte.



Transport odpadów niebezpiecznych podlega szczególnym przepisom (Prawo o ruchu
drogowym).

Klasyfikacja ładunków niebezpiecznych wg przepisów ADR/RID:

Klasa 1

Materiały i przedmioty wybuchowe

Klasa 2

Gazy

Klasa 3

Materiały ciekłe, zapalne

Klasa 4.1

Materiały stałe, zapalne

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

22

Klasa 4.2

Materiały samozapalne

Klasa 4.3

Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne

Klasa 5.1

Materiały utleniające

Klasa 5.2

Nadtlenki organiczne

Klasa 6.1

Materiały trujące

Klasa 6.2

Materiały zakaźne

Klasa 7

Materiały promieniotwórcze

Klasa 8

Materiały żrące

Klasa 9

Różne materiały i przedmioty niebezpieczne

+ oznaczenie rysunkowe – nalepki ostrzegawcze + symbol literowy + dołączona pełna informacja na
temat materiału na czas transportu.

E

Substancje i preparaty wybuchowe

0

Substancje i preparaty utleniające

F+

Substancje i preparaty skrajnie łatwopalne

F

Substancje i preparaty wysoce łatwopalne

T+

Substancje i preparaty bardzo toksyczne

T

Substancje i preparaty toksyczne

Xn

Substancje i preparaty szkodliwe

B

Substancje i preparaty żrące

Xi

Substancje i preparaty drażniące

N

Substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska

Substancje i preparaty uczulające – Xn i Xi.
Rakotwórcze, mutagenne i działające szkodliwie na rozrodczośd – T lub Xn.

Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej (sporządza producent) zawiera:

Producent, importer lub dystrybutor - nazwa lub imię i nazwisko, adres i numer telefonu
Data sporządzenia/data aktualizacji

1. Identyfikacja substancji/preparatu
2. Skład i informacja o składnikach
3. Identyfikacja zagrożeo
4. Pierwsza pomoc
5. Postępowanie w przypadku pożaru
6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska
7. Postępowanie z substancją/preparatem i jej/jego magazynowanie
8. Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej
9. Właściwości fizykochemiczne
10. Stabilnośd i reaktywnośd
11. Informacje toksykologiczne
12. Informacje ekologiczne
13. Postępowanie z odpadami

GOSPODARKA ODPADAMI - WYKŁADY

23

14. Informacje o transporcie
15. Informacje dotyczące przepisów prawnych
16. Inne informacje

Samochody przewożące substancje niebezpieczne muszą mied żółte tablice.

Odpady niebezpieczne żeby wykorzystad często trzeba unieszkodliwiad. Odpady organiczne –
termiczne przekształcanie odpadów, odpady nieorganiczne – składowanie na składowiskach
odpadów niebezpiecznych, na osobnych kwaterach poszczególne rodzaje odpadów niebezpiecznych.

Odpady niebezpieczne stanowią od 1 do kilkunastu % zawartości w odpadach komunalnych.

Odpady niebezpieczne w odpadach komunalnych (wg katalogu odpadów):



Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone



Opakowania z metali zawierające niebezpieczne porowate elementy wzmocnienia
konstrukcyjnego (np. azbest), włącznie z pojemnikami ciśnieniowymi



Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne zanieczyszczone
substancjami niebezpiecznymi



Rozpuszczalniki



Kwasy



Alkalia



Odczynniki fotograficzne



Środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności



Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęd



Urządzenia zawierające freony



Oleje i tłuszcze inne niż jadalne



Farby, tusze drukarskie, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i żywice zawierające substancje
niebezpieczne



Detergenty zawierające substancje niebezpieczne



Leki cytotoksyczne i cytostatyczne



Drewno zawierające substancje niebezpieczne

Sprzęt EiE musi byd wyodrębniony z innych odpadów. Jest wyłączony z odpadów komunalnych, tak
jak baterie i akumulatory, leki, opakowania po nich, świetlówki (z wyłączeniem żarówek
wolframowych).