GOSPODARKA ODPADAMI

Surowce mineralne i niemineralne

górnicy

zmierzch górnictwa, surowce nieodtwarzalne

wytwarzamy odpady (nie produkujemy)

górnictwo, hutnictwo i energetyka to trzy gałęzie najbardziej odpadotwórcze

złom, makulatura

Odpady to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, również te nie będące ściekami powstałe w wyniku działalności przemysłowej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu lub czasie w którym powstały.

Definicja ustawowa :

Odpad - substancje lub przedmioty należące do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 (Q1-Q16) do ustawy o odpadach, których posiadacz odpadów pozbywa się, zamierza pozbyć się lub pozbycia których jest zobowiązany.

Kategorie odpadów :

Q1 - Pozostałości z produkcji lub konsumpcji, nie wymienione w pozostałych kategoriach.

Q2 - Produkty nie odpowiadające wymaganiom jakościowym.

Q3 - Produkty, których termin przydatności do właściwego użycia upłynął.

Q4 - Substancje lub przedmioty, które zostały rozlane, rozsypane, zgubione lub takie, które uległy innemu zdarzeniu losowemu, w tym zanieczyszczone wskutek wypadku lub powstałe wskutek prowadzenia akcji ratowniczej.

Q5 - Substancje lub przedmioty zanieczyszczone lub zabrudzone w wyniku planowych działań (np. pozostałości z czyszczenia, materiały z opakowań - odpady opakowaniowe, pojemniki, itp.).

Q6 - Przedmioty lub ich części nie nadające się do użytku (np. usunięte baterie, zużyte katalizatory itp.).

Q7 - Substancje, które nie spełniają już należycie swojej funkcji (np. zanieczyszczone kwasy, zanieczyszczone rozpuszczalniki, zużyte sole hartownicze itp.).

Q8 - Pozostałości z procesów przemysłowych (np. żużle, pozostałości podestylacyjne itp.).

Q9 - Pozostałości z procesów usuwania zanieczyszczeń (np. osady ściekowe, szlamy

z płuczek, pyły z filtrów, zużyte filtry itp.).

Q10 - Pozostałości z obróbki skrawaniem lub wykańczania (np. wióry, zgary itp.).

Q11 - Pozostałości z wydobywania lub przetwarzania surowców (np. pozostałości górnicze itp.).

Q12 - Podrobione lub zafałszowane substancje lub przedmioty (np. oleje zanieczyszczone PCB itp).

Q13 - Wszelkie substancje lub przedmioty, których użycie zostało prawnie zakazane (np. PCB itp.).

Q14 - Substancje lub przedmioty, dla których posiadacz nie znajduje już dalszego zastosowania (np. odpady z rolnictwa, gospodarstw domowych, odpady biurowe, z placówek handlowych, sklepów itp.).

Q15 - Zanieczyszczone substancje powstające podczas rekultywacji gleby i ziemi.

Q16 - Wszelkie substancje lub przedmioty, które nie zostały uwzględnione w powyższych kategoriach (np. z działalności usługowej, remontowej).

Powstawanie odpadów towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Z roku na rok ich liczba wzrasta (na 1 osobę).

Główną przyczyną powstawania odpadów i ich wzrostu jest nieracjonalna gospodarka surowcami i produktami, które użytkuje każdy człowiek. Źródła powstawania odpadów to przyroda oraz życie i działalność człowieka.

Odpady które wytwarza przyroda (liście, padłe zwierzęta, obumarłe rośliny) są przez nią samą zagospodarowywane poprzez procesy biologicznego rozkłądu.

Odpady które wytwarza człowiek związane są z tym co robi, gdzie przebywa i gdzie pracuje zatem w większości podziały odpadów związane są ze źródłem ich pochodzenia.

KIEDYŚ : najpierw wysypywane do środowiska -> spalane -> ponowne wykorzystanie -> selektywne zbieranie

DZIŚ (na odwrót) : selektywne zbieranie -> ponowne wykorzystanie -> spalanie -> wysypywanie do środowiska

Różne podziały odpadów.

Podział odpadów ze względu na źródło pochodzenia:

- odpady przemysłowe

- odpady bytowe (komunalne)

- odpady rolne

Odpady przemysłowe to odpady mineralne i mineralnopochodne; popioły, żużle i wciąż jeszcze są składowane na hałdach (w wielu przypadkach są bardzo toksyczne, łatwopalne). i szkło !!

- górnictwo, hutnictwo, przemysł chemiczny

Źródła powstawania odpadów bytowych:

- odpady domowe

- odpady z obiektów użyteczności publicznej i infrastruktury społeczno-gospodarczej

- odpady z terenów otwartych

- odpady wielkogabarytowe

- komunalne osady (!) ściekowe (nie ścieki !)

- (osady z oczyszczalni ścieków komunalnych)

Odpady domowe i odpady z obiektów użyteczności publicznej.

80% - 90% odpady domowe i z obiektów użyteczności

5% - 7% odpady z terwnów otwartych

5% - 10% odpady wielkogabarytowe

Odpady rolne - odpady powstające nie tylko ... (?)

Rodzaje klasyfikacji odpadów:

- Źródło pochodzenia - sfera powstawania

- kryterium surowcowe

- stan skupienia

- skład chemiczny

- toksyczność ( niebezpieczne i obojętne)

- stopień zagrożenia dla środowiska

- stopień przydatności (branżowej) do dalszego wykorzystania

Zwyczajny podział odpadów ( podział p Kuźniakowskiej !) :

- komunalne

- niebezpieczne

- odpady pozostałe (zamiast obojętnych nazywa je pozostałymi ponieważ uważa że nie ma odpadów obojętnych !)

Podział odpadów wynikający z ustawy to odpady:

- komunalne

- niebezpieczne

- odpady obojętne

Przykłady złego postępowania : wyrzucanie do lasu traw, rośliny wyrzucone z ogródka, suche gałęzie przeniesione do lasu

Zagrożenia: zanieczyszczenie środowiska, toksyczne oddziaływanie, obniżenie estetyki i atrakcyjności turystycznej

WYKŁAD 2

Czym są a czym mogą być odpady ?

Odpady to uciążliwy dla srodowiska materiał lub przedmiot, a przecież materiał może być surowcem wtórnym ,a przedmiot może być przeznaczony do ponownego użytkowania.

Każdy niezagospodarowany produkt może stać się odpadem, a każdy odpad - na którego znajdzie się nabywca - może stać się surowcem wtórnym.

Co się z odpadami dzieje ?

Trzeba nimi gospodarować .

Ale w jaki sposób ?

Według określonych zasad postępowania. Niezależnie od rodzaju odpadów i źródła pochodzenia zasady postępowaniaz nimi powinny być zawsze zgodne z hierarchią wynikającą zarówno z ustawy o odpadach, jak i z logicznego myślenia.

Notka :

- ograniczenie wytwarzania odpadów

- selektywne zbieranie (prowadzenie)

- przygotowanie do powtórnego użycia

HIERARCHIA ZASAD POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI

- zapobieganie powstawaniu odpadów

- minimalizacja ilości odpadów przy produkcji lub użytkowaniu przedmiotów

- ponowne użycie produktów (przedmiotów)

- recykling czyli zawracanie do produkcji wyselekcjonowanych surowców wtórnych

- odzysk odpadów

- unieszkodliwianie odpadów ( np przez spalanie)

- spalanie jedynie jako forma unieszkodliwiania odpadów - głownie niebezpieczncyh

- deponowanie odpadów na składowisku

Notka : Jeśli odpad zawiera skłądniki organiczne (węgiel ) w procesie spalania uzyskujemy energię. takie spalanie zaliczamy do odzysku energii. ! spalanie polopiryny nie jest odzyskiem energi !!

Hierarchia ciąg dalszy

Jako punkt wyjścia do wszelkich działań związanych z postępowaniem z odpadami niezbędny jest pewnien poziom świadomości społeczeństwa, co wyraźnie wskazuje na potrzebę prowadzenia ustawicznej edukacji dla wszystkich grup wiekowych społeczeństwa, niezależnie od tego, czym się zajmują i gdzie żyją.

ZADANIE DOMOWE : z jakich elementów składa się środowisko?

Elementy środowiska przyrodniczego :

BIOTYCZNE(OŻYWIONE): biosfera czyli świat zwierzęcy i świat roślinny

ABIOTYCZNE(NIEOŻYWIONE) hydrosfera czyli wody powierzchniowe i wodzy podziemne, litosfera czyli rzeźba terenu, budowa geologiczna, gleba..., atmosfera czyli wilgotność, nasłonecznienie, temperatura, opady

Elementy środowiska :

SPOŁECZNE: ośrodki rekreacji, osady, wsie , miasta

LITOLOGICZNE: skały, minerały, piasek, gleba

EKONOMICZNE: rolnictwo, przemysł, transport, energetyka

ATMOSFERYCZNE: troposfera, jonosfera, antroposfera, stratosfera

HYDROLOGICZNE: morza, oceany, wody śródlądowe

PRZYRODNICZE: rośliny, zwierzęta bakterie, grzyby

Gospodarka odpadami - to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów oraz nadzór nad tymi działaniami i miejscami unieszkodliwiania odpadów

Odzysk można ogólnie podzielić na odzysk energii i odzysk materii , czyli recykling

Notka: Recykling jest częścią odzysku, Odzysk jest pojęciem szerszym

Notka : papier - włókna celulozowe, im krótsze włókna tym słabszy papier. Papier do osatecznego użytku jest przetwarzany na papier toaletowy lub ... (?)

notka: Niektóre odpady można wielokrotnie zawracać do odzysku a niektóe nie .

Odzysk energii

Przez odzysk energii uważa się spalanie odpadów (konwersja materii odpadów w energię elektryczną lub cieplną ) w dowolny sposób

Recykling ( odzysk materii) polega na odzyskaniu surowców wtórnych i ich ponownym przetwarzaniu w procesie produkcyjnym w celu uzyskania materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub innym. Wykorzystywać można w ten sposób nawet wielokrrotnie , substancje zawarte w odpadach lub poszczególne materiały.

Notka : butelka PET - butelka plastikowa można przerobić na bluzę polarową

Notka : obierki liście - na kompost

Co jest ważniejesze odzysk czy recykling materii ?

Nasz świat opiera się na obiegu materii i przepływie energii. Niekiedy jedno z nich może przekształcić się w drugie ( spalanie)

Recykling - przetwarzając surowce wtórne ograniczamy wykorzystanie surowców pierwotnych , co przyczynia się do ochrony naturalnych zasobów

Odzyskiwanie i przetwarzanie redukuje także ilość odpadów, tym samym ilość miejsca na składowiskach, wreszcie wykorzystanie surowców, które są nośnikami energii, jest elementem oszczędnego gospodarowania energią.

Cel recyklingu..

Co nadaje się do recyklingu ?

Odpady wytwarzane w domach powinny być zbierane w gospodarstwie gomowym i przekazywane do oznakowanych pojemników, z zachowaniem podziału na rodzaj materiałów. W procesie recyklingu odpad (efekt jego przetworzenia) staje się produktem podczas odzysku nie będącego recyklingiem odpad pozostaje odpadem lub inaczej - to co będzie efektem odzysku odpadów nadal będzie odpadem, tyle że z innym odpadem (?).

Odpady nie poddawane recyklingowi:

- promieniotwórcze (radioaktywne)

- azbestowe

- tkanka ludzka, pooperacyjna

Odzysk to wszelkie działanie, nie stanowiace zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w wartości... (?)

PRZEPISY PRAWNE - WYKŁAD

Przepisy regulujące gospodarkę odpadami

- Prawo Ochrony środowiska:

- wytwarzanie i zagospodarowanie odpadów

- pozwolenia na wytwarzanie odpadów dla prowadzących instalacje - wymogi formalne i proceduralne

- przeglądy ekologiczne i oceny oddziaływania na środowisko

- wymaganie w stosunku do substancji i produktów mogących negatywnie oddziaływać na środowisko

- opłaty za składowanie odpadów jako element opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska

- poważne awarie

- Ustawa o odpadach 2001 rok

- wytwarzanie i zagospodarowanie odpadów w tym zasady postępowania z odpadami

- plany gospodarki odpadami

- obowiązki wytwórców i posiadaczy odpadów, w tym ewidencje i sprawozdawczość

- szczegółowe zasady gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów

Ustawy szczególowe podległe ustawie o odpadach:

- ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w gminach

- ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych :

- zasady postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi

- obowiązki producenta, eksportera i importera opakowań, a także sprzedawcy i użytkownika opakowań i odpadów opakowaniowych

- przepisy karne

- ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej

- przedsiębiorcy podlegajacy ustawie

- produkty i opakowania objęte ustawą

- opakowania wielomateriałowe

- obowiązki przedsiębiorców

- zaliczanie i wpłacanie opłąt produktowych

- sprawozdanie

- przekazywanie wpływów z opłat

- ustawa o recyklingu pojazdów wycofanychz eksploatacji

- zakres ustawy i ogólne zasady

- wprowadzajacy pojazdy

- obowiązki przedsiębiorców prowadzących także demontaż (?)

- zmiany innych ustaw

- zmiany w ustawie o odpadach

- przepisy przejściowe

Notka : samochód to "kopalnia surowców" - 70 % to stal, a 99% skłądników samochodu nadaje się do recyklingu

- ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym

- rejestr, zadania Inspekcji Ochrony Środowiska, zabezpiecznie finansowe

- obowiązki wprowadzającego sprzęt

- obowiązki urzytkownika sprzętu elektrycznego i elektronicznego

- obowiązki zbierajacego sprzęt

- zakłady przetwarzania

- opłata produktowa

- przepisy karne i kary pieniężne

- ustawa o azbeście

- identyfikacja wyrobów zawierajacych azbest

- zasady postępowania z wyrobami zawierającymi azbest

- zasady bezpieczeństwa przy pracy z azbestem

- ustawa o międzynarodowym obrocie odpadami

- zasady miedzynarodowego obrotu odpadami

- instytucje regulujące zasady obrotu odpadami

- przejścia graniczne urzędy celne wyznaczone do obrotu odpadami