1. Równice pomiędzy: maszyną, mechanizmem, urządzeniem technicznym.
Maszyna – urządzenie techniczne składające się z szeregu mechanizmów,
których zadaniem jest przenoszenie określonych ruchów i sił Mechanizm –
zespół współpracujących ze sobą części składowych maszyny. Urządzenie
techniczne – materialny zbiór elementów (przedmiot) umożliwiający
zrealizowanie określonego celu. Obiekt techniczny – materialny wytwór
cywilizacji służący zaspokajaniu ludzkich potrzeb.
2. Pojęcie systemu technicznego – cechy systemu. System techniczny składa
się z podzespołów (podsystemów) i części złożonych w taki sposób, aby mogła
być realizowana określona funkcja danego wyrobu; system składa się z
odpowiednio połączonych podsystemów realizujących funkcje jednostkowe; w
rezultacie otrzymuje się strukturę funkcjonalną systemu. Statek jest takim
systemem technicznym; Cechy systemu: stanowi wspólną całość; składa się ze
zhierarchizowanych podsystemów (statek - pokłady - pomieszczenia); elementy
systemu są ze sobą powiązane relacjami i współzależne; system dąży do
zrealizowania określonego celu, elementy systemu dążą do stanu końcowego
czyli stanu równowagi; system dokonuje transformacji wejść w wyjścia (np.
drzwi - raz wchodzisz raz wychodzisz); system musi regulować swoje elementy
przez kontrole, plany itp; Ograniczenia i wymuszenia: bezpieczeństwo żeglugi;
czynniki ekonomiczne; ochrona środowiska;
3. Klasyfikacja statków transportowych. Ładunki masowe ciekłe: ropowiec;
produktowiec; gazowiec (gazu ziemnego - lng (liquid natural gas); gazów
ropopochodnych - lpg (liquefied petroleum gas); naturalnego gazu ciekłego nie
zawierającego metanu - ngl (natural gas liquids)); siarkowiec Ładunki
drobnicowe: drobnicowiec; paletowiec; kontenerowiec; ro - ro (statek specjalnie
przeznaczony do przewozu jednostkowych ładunków przemieszczanych za
pomocą środków transportu kołowego); con - ro; samochodowiec;
chłodniowiec; drewnowiec; barkowiec; statek do przewozu ładunków
wielkogabarytowych; statek do żywca; inna jednostka drobnicowa; uwaga!
statek wojenny transportowany przez statek specjalny; Ładunki masowe suche:
masowiec (ruda, węgiel, zboże); masowiec samowyładowczy; inny masowiec
(cement, boksyt, cukier); Jednostki szybkie: jednokadłubowiec wypornościowy;
jednokadłubowiec półślizgowy (sps); wodolot jednokadłubowy; wodolot
wielokadłubowy; katamaran półzanurzeniowy (swath); katamaran półślizgowy;
katamaran na zanurzonych płatach; katamaran falo tnący; poduszkowiec;
poduszkowiec bocznościenny (ses); ekranopłat jednokadłubowy; ekranopłat
wielokadłubowy; Przewóz pasażerów: wycieczkowiec; prom;
4. Klasyfikacja statków poza transportowych. a) przemysłowe (jednostki
górnictwa morskiego, zbiornikowce wydobywczo – magazynowo –
wyładunkowe, statki magazynowo-wyładunkowe, jednostki wiertnicze, statki
wydobywcze, pływające terminale przeładunkowe, zbiorniki ropy i gazu
ziemnego, zaopatrzeniowce, transportowce rur, statki do badań sejsmicznych,

statki pogotowia górniczego, statki konserwacyjno-remontowe, barki do
układania rurociągów, jednostki dźwigowe, jednostki wydobywcze minerałów
stałych); b) rybackie(łowcze, statki przetwórcze, łowczo – przetwórcze,
pomocnicze, bazy rybackie, trawlery, kutry, inne); c) pomocnicze(holowniki,
pchacze, lodołamacze, statki ratownicze, bunkierki, inne); d) inne(okręty, statki
szkolne, statki badawcze, doki pływające, inne);
5. Pojęcie nadzoru klasyfikacyjnego – wiodące towarzystwa klasyfikacyjne
na świecie. Pojęcie nadzoru klasyfikacyjnego – projektowanie, budowa i
eksploatacja jednostek pływających jest obiatę przepisami dotyczącymi
zagadnień technicznych , bezpieczeństwa statku załogi pasażerów,
bezpieczeństwa pracy i warunków socjalno-bytowych. W zakres działalności
towarzystwa klasyfikacyjnego wchodzi: ustalanie przepisów, którym ma
odpowiadać konstrukcja kadłuba statku, jego wyposażenia i materiałów,
sprawowanie nadzoru nad budową i remontem statku, nadawanie okrętowi klasy
świadczącej o jego przydatności żeglugowej wybrzeża oraz środowiska
morskiego; Wiodące towarzystwa klasyfikacyjne na świecie: PRS (Polski
Rejestr Statków) DNV (Det Norske Veritas – Norwegia) ABS (American
Bureau of Shipping - USA) LR (Lloyd’s Register –Wlk. Brytania) GL
(Germanischer Lloyd - Niemcy) Rina S. p. A. (Registro Italiano Navale –
Włochy) NKK (Nippon Kaiji Kyokai – Japonia) BV (Bureau Veritas – Francja)
RS (Russian Maritime Register of Shipping – Rosja);
IACS - International Association of Classification Societies Międzynarodowe
Zrzeszenie Towarzystw Klasyfikacyjnych W zakres działalności towarzystwa
klasyfikacyjnego wchodzi np. ustalanie przepisów, którym ma odpowiadać
konstrukcja kadłuba statku, jego wyposażenia i materiałów, sprawowanie
nadzoru nad budową i remontem statku, nadawanie okrętowi klasy, świadczącej
o jego przydatności żeglugowej, itd. Międzynarodowa Organizacja Morska –
IMO International Maritime Organization Zadaniem IMO jest tworzenie
płaszczyzn i mechanizmów współpracy rządów oraz tworzenie zasad
odnoszących się do różnych spraw technicznych wpływających na żeglugę.
Komitet Bezpieczeństwa na Morzu MSC Maritime Safety Committee Zajmuje
się przede wszystkim sprawami technicznymi związanymi z bezpieczeństwem
na morzu. Działa przez szereg podkomitetów Komitet Ochrony Środowiska
Morskiego MEPC Marine Environment Protection Committee Prowadzi
działalność IMO w sprawach zapobiegania i kontroli zanieczyszczenia
środowiska morskiego ze statków.
6. Klasa statku – zapis notacji klasy. Klasa statku – zgodność konstrukcji,
wykonania i stanu statku (kadłuba, urządzeń maszynowych, instalacji,
wyposażenia) z właściwymi wymaganiami przepisów klasyfikacyjnych,
potwierdzona nadaniem symbolu klasy i wydaniem świadectwa klasy. Wersja
anglojęzyczna : tropikalne wody słodkie (TF), zimne wody słodkie (F), morza
tropikalne (T), morza strefy umiarkowanej latem (S), morza umiarkowane zimą
(W) północny Atlantyk zimą (WNA) Oznaczenia wolnej burty (od linii
pokładowej):
7. Siłownia okrętowa – definicja, zadania, klasyfikacja okrętowych układów

napędowych. Siłownia okrętowa centrum energetyczne statku (okrętu);
podsystem funkcjonalny jednostki pływającej przeznaczony do dostarczania
wszystkich niezbędnych dla jej funkcjonowania nośników energii (rodzajów
energii: mechaniczna, elektryczna, cieplna); podsystem funkcjonalny jednostki
pływającej przeznaczony do dostarczania wszystkich niezbędnych dla jej
funkcjonowania nośników energii (rodzajów energii); Zadania siłowni
okrętowej: wytwarzanie naporu; zdolności do ruchu z określoną prędkością w
określonym czasie; żądanego zasięgu pływania; wymaganej (we wszystkich
przewidzianych stanach eksploatacyjnych) ilości oraz prawidłowego rozdziału
energii elektrycznej dla wyposażenia technicznego; wymaganej ilości energii w
postaci innych nośników (np. ciepła woda, para wodna, sprężone powietrze itd.)
dla normalnej eksploatacji jednostki; bezpieczeństwa ppoż.; odpowiednich
własności statecznościowo - niezatapialnościowych jednostki pływającej;
wymaganych warunków socjalno bytowych załogi na postoju i w ruchu;
Klasyfikacja Ze względu na rodzaj paliwa Konwencjonalne; Jądrowe; Ze
względu na rodzaj silnika (-ów) głównych Tłokowe (z silnikami
wolnoobrotowymi,

z

silnikami

średnioobrotowymi,

z

silnikami

szybkorotowymi); Wirnikowe (z turbinami parowymi, z turbozespołami
spalinowymi); Ze względu na konfigurację układu napędowego (1) Jednorodne
(z silnikami tłokowymi, z turbozespołami spalinowymi, z turbinami parowymi);
Kombinowane (W układzie napędowym okrętu zastosowane są silniki
przynajmniej dwóch typów: silniki Marszowe (silniki ruchu ekonomicznego) np.
tł. silnik spalinowy; silniki mocy szczytowych np. turbozespół spalinowy);
Mieszane; Ze względu na konfigurację układu napędowego (2) Jednosilnikowe;
Wielosilnikowe; Jednowałowe; Wielowałowe; Ze względu na sposób transmisji
mocy do pędnika Przekładniowe (z przekładnią mechaniczną, z przekładnią
elektryczną, inne); Bezprzekładniowe (napęd bezpośredni);

8.

Główne

układy

(systemy)

energetyczne

statku

(siłowni

okrętowej).

układ wytwarzania energii mechanicznej; układ wytwarzania energii
elektrycznej; układ wytwarzania energii cieplnej;
9. Okrętowy układ napędowy – elementy, zadania, mechaniczne powiązanie
z kadłubem. Śruba (pędnik) > Linia wałów > Silnik główny podstawowym
zadaniem jest wytworzenie trzech rodzajów energii: mechanicznej (służącej do
napędu statku); elektrycznej (pokrywającej zapotrzebowanie jednostki na prąd
elektryczny podczas żeglugi i postoju w porcie); cieplnej (niezbędnej do grzania
pomieszczeń, ładunku, uzyskiwania ciepłej wody użytkowej, pary
technologicznej). zadania siłowni okrętowej: napędzania wału śruby (lub kilku
wałów) lub dostarczanie energii elektrycznej do silnika elektrycznego (lub
kilku) napędzających pędnik wodny – np. przy napędzie spalinowo -
elektrycznym;
gaz obojętny wytwarzany w generatorach (wytwornicach) spalających olej
napędowy MDO lub olej napędowy HFO; gaz obojętny wytwarzany w
generatorach wykorzystujących spaliny z turbin spalinowych ;
Kadłub, nadbudówki, grodzie konstrukcyjne, pokłady i pokładówki powinny
być ze stali albo z materiału równoważnym stali. Drzwi oraz ich ościeżnice w
przegrodach klasy A również, ponieważ musza one mieć odporność taka sama
jak przegroda. Przegrody klasy A-konstrukcje ogniotrwałe utworzone przez
grodzie lub pokłady , które muszą być: -wykonane ze stali lub innego
równorzędnego materiału -dostatecznie sztywne -wykonane tak, aby zachowały
ognio - i dymoszczelność do końca godzinnej próby ogniowej CCP- centralny
posterunek dowodzenia, znajdują sie tam elementy sterowania oraz wskaźniki:
instalacji wykrywania i sygnalizacji pożarów, instalacje tryskaczowe,
zamknięcia drzwi pożarowych, wyłączniki wentylatorów itd. wyeliminowanie z
konstrukcji statku i jego wyposażenia materiałów palnych; kadłub, nadbudówki,
grodzie konstrukcyjne, pokłady i pokładówki powinny być stalowe lub
wykonane z materiału równoważnego stali; odporność ogniowa drzwi powinna
być równoważna odporności przegrody, w której są zamontowane; drzwi oraz
ich ościeżnice w przegrodach klasy A powinny być stalowe lub wykonane z
materiału równoważnego stali; wydzielenie większej liczby przedziałów
(pomieszczeń) ognioszczelnych (zastosowanie przegród ogniowych); Materiał
niepalny – to taki materiał, który po podgrzaniu do temp. 750 ^C nie pali się ani
nie wydziela palnych oparów w ilości wystarczającej do ich samozapłonu.
Każdy inny materiał jest materiałem palnym. Materiał równoważny stali – to
materiał niepalny, który ze względu na swoje własności lub właściwości
pokrywającej go izolacji poddany działaniu ognia ma przy końcu standardowej
próby ogniowej cechy konstrukcyjne i odporność ogniową równoważną stali.
Pomieszczenie bronione – pomieszczenie wyposażone w co najmniej jedną ze
stałych instalacji gaśniczych lub pomieszczenie, w którym zamontowano
instalację wykrywania i sygnalizacji pożaru.
TS - Tropikalna słodka; S - Słodka; T - Tropikalna; L - Letnia; Z - Zimowa;
ZAP - Zimowa dla Atlantyku Północnego
z ich dopalaniem; czysty azot, który może być dostarczany w postaci ciekłej z
lądu, może być produkowany w instalacji statkowej;

10. Spalinowe silniki główne (tłokowe, turbinowe) – ogólna zasada
działania, podstawowe równice. Silnik spalinowy silnik wykorzystujący
sprężanie i rozprężanie czynnika termodynamicznego (gazu) do wytworzenia
momentu obrotowego lub siły. Sprężany jest gaz "zimny" a rozprężany -
"gorący".Działanie silnika kompresje powietrza, zapłon przez temperaturę,
sprężanie oraz wymianę gazów. Zasada działania czynnik "zimny", często
powietrze zassane z otoczenia, jest sprężane, a w wyniku sprężania rośnie jego
ciśnienie i temperatura. Sprężony gaz ogrzewany jest poprzez spalanie paliwa do
stosunkowo wysokiej temperatury. "Gorący" gaz rozprężany jest w cylindrze z
ruchomym tłokiem lub/i turbinie. Uzyskana z rozprężania gorącego gazu energia
mechaniczna wystarcza na pokrycie zapotrzebowania energii do sprężenia gazu
"zimnego" i do napędu dowolnej maszyny. Podstawowe różnice wymiary( masa,
długość, wysokość), znaczna różnica w zużyciu paliwa; Jeśli wykorzystujemy
maszyny przepływowe mamy do czynienia z silnikiem turbinowym,
składającym się z osobnych elementów: sprężarki, komory spalania i turbiny.
Jeśli silnikiem naszym jest maszyna tłokowa, to proces sprężania, spalania
paliwa i rozprężania gorącego czynnika odbywa się cyklicznie w jednej
przestrzeni ograniczonej tłokiem, głowicą i ściankami cylindra (silnik tłokowy).
Silnik spalinowy tłokowy silnik cieplny o spalaniu wewnętrznym, w którym
energia eksplozji spalanego paliwa zamieniana jest w energię mechaniczną.
Turbina gazowa (nazywana także turbiną spalinową lub silnikiem
turbospalinowym) - silnik cieplny, który energię napędową pobiera z
przepływających spalin lub innego gazu roboczego, zwanego czynnikiem

termodynamicznym lub roboczym. Określenie "turbina gazowa" odnosi się do
maszyny składającej się ze sprężarki i turbiny (połączonych zwykle wspólnym
wałem), oraz komory spalania umieszczonej pomiędzy nimi.
11. Kombinowany układ napędowy – istota rozwiązania, zasady oznaczania,
przykłady. W układzie napędowym statku stosuje się przynajmniej dwa typy
silników: silniki marszowe (do 0,8 V max) np. tł. silnik spalinowy: niewielka
moc, wysoka sprawność, duża trwałość; silniki mocy szczytowych (od 0,8 V
max), np. turbozespół spalinowy: duża moc, niższa sprawność i trwałość; W
układzie napędowym okrętu zastosowane są przynajmniej dwa typy silników: a)
silniki marszowe(silniki ruchu ekonomicznego) np. tł. Silnik spalinowy; b)
silnik mocy szczytowych np. turbozespół spalinowy; Oznaczenia siłowni
kombinowanych: CODAG 1) CO; 2) D; 3) A; 4) G; 1. CO – symbol siłowni
kombinowanej 2. Silnik marszowy D – tłokowy silnik spalinowy G –
turbozespół spalinowy DL – silnik spalinowy napędzający przekładnię
elektryczną 3. Łączna (AND – A) lub rozłączna (OR – O) praca silników przy
osiąganiu V max 4. Silnik mocy szczytowych Przykłady: CODOG / CODAD /
CODAG / CODLAG / COGAG / COGOG / COSAG / CONAS Klasyfikacja
siłowni okrętowych ze względu na konfigurację układu napędowego:
jednosilnikowe, wielosilnikowe, jednowatowe, wielowatowe; Klasyfikacja
siłowni okrętowych ze względu na sposób transmisji mocy do pędnika:
przekładniowe, z przekładnią mechaniczną, z przekładnią elektryczną, inne, bez
przekładniowe; Silniki marszowe - Silniki te realizują moce siłowni
zapewniające prędkości pływania do ok.; 0,8 V max: stosunkowo niewielka

moc, wysoka sprawność, duża trwałość; Silniki mocy szczytowych - Silniki te
realizują moce siłowni zapewniające prędkości pływania od ok.; 0,8 V max
wzwyż: duża moc, niewielkie gabaryty, niższa sprawność, niższa trwałość;
Istota rozwiązania: w układzie napędowym okrętu zastosowane są silniki
przynajmniej dwóch typów : -silniki marszowe (silniki ruchu ekonomicznego)
np. tł. silnik spalinowy; -silniki mocy szczytowych np. turbozespół spalinowy;
12. Sprawność energetyczna siłowni. Sprawność energetyczna siłowni -
stosunek energii użytecznej uzyskiwanej z danego urządzenia do energii
doprowadzonej do tego urządzenia

U

D

S

E

E

E





Es (/\) -rzeczywiste

straty energii Ed (1>) - energia doprowadzona do urządzenia Eu (2>) - energia
użyteczna











i

di

hi

el

w

ens

w

B

Q

N

N



Nw – moc na wale silnika gł. (suma mocy

na wałach silników gł.) [kW] Nel - moc na zaciskach prądnic [kW] Q – łączna
ilość energii cieplnej zużywanej na cele grzewcze siłowni i statku [kW] Bh -
godzinowe zużycie paliwa [kg/s] wd – wartość opałowa paliwa [kJ/kg] Wykres
Sankeya.

13. Pędniki okrętowe – funkcje, rodzaje, zalety i wady (tylko omawiane na
zajęciach) Pełnią dwie funkcje: napędzają i pozwalają na sterowanie. Śruby
napędowe Pędniki azymutalne (śrubostery) – ma dwie funkcje, napędu i
sterowania, śruba napędzana jest przez przekładnie typu „Z” z równoczesną
możliwością obrotu wokół pionowej osi przekładni; poprawiają manewrowość;
Realizacja przez pędnik dwóch funkcji : napędu i sterowania. Istotą rozwiązań
tych pędników jest to , że śruba , odmiennie niż w klasycznym rozwiązaniu linii
wałów , napędzana jest przez przekładnię typu “Z” z równoczesną możliwością
obrotu wokół pionowej osi przekładni; Pędnik azymutalny Schottel Azymutalny
pędnik gondolowy – Układ Azipod – odmiana pędnika azymutalnego, silnik
tutaj jest elektryczny i umieszczony w gondoli, dzięki czemu bezpośrednio
napędza śrubę. Pędnik wodno strumieniowy
14. Klasyfikacja instalacji rurociągów okrętowych. siłownie – przeznaczone
do obsługi układu napędowego oraz mechanizmów pomocniczych siłowni
zlokalizowane w obrębie przedziału maszynowego (rurociągi: paliwowe,
chłodzenia, spalin wylotowych, oleju smarowego); ogólnookrętowe –
przeznaczone do obsługi jednostki pływającej w zakresie bezpieczeństwa ppoż.,
zachowania stateczności i niezatapialności, spełnienia wymagań ochrony
środowiska, potrzeb socjalno – bytowych (przeciwpożarowe, sanitarne,
wentylacyjne); specjalne – w zależności od przeznaczenia jednostki pływającej
(instalacje transportowe ładunku płynnego na zbiornikowcach, technologiczne
na jednostkach rybołówstwa, obsługi uzbrojenia na okrętach wojennych);
15. Typy połączeń w instalacjach rurociągów okrętowych. Połączenia
kołnierzowe - są najczęściej spotykanym w okrętownictwie typem połączenia.
Stosowane do łączenia rur od średnic bardzo małych (ok. 10 mm) do średnic
największych. Technologia wykonania kołnierza na łączonych odcinkach jest
różna, ale najczęściej jest to kołnierz przyspawany lub nakręcony na gwint i
przyspawany. Połączenia te wymagają uszczelnienia. Połączenia śrubunkowe
(szybkorozłączne, dociskowe) – stosowane zwykle do podłączania manometrów
oraz dla wysokich ciśnień i średnic max do ok. 20 mm (np. instalacje
sprężonego powietrza). Zapewniają bardzo wysoką szczelność, łatwy montaż i
demontaż, przenoszą duże obciążenia wzdłużne. Uszczelnienie wymagane tylko
dla wysokich Połączenia gwintowe - stosuje się je czasami w niektórych
instalacjach wodnych np. centralnego ogrzewania do średnic rurociągów - max
ok. 50 mm. Połączenie jest realizowane poprzez wykonanie gwintu na
łączonych odcinkach rur oraz zastosowanie odpowiedniej złączki. Umożliwia
montaż rur bez ich gięcia (kształtki) oraz rozgałęzianie rurociągu co znacznie
upraszcza i skraca prace instalacyjne. Zaletą połączenia gwintowego jest
zdolność do przenoszenia dużych obciążeń (zwłaszcza wzdłużnych) przy bardzo
małych rozmiarach poprzecznych połączenia. Wymagają uszczelnienia.
Połączenia elastyczno - zaciskowe - są to połączenia rurociągów za pomocą
odcinków złączek (rur) z gumy zbrojonej unieruchamianych opaskami

zaciskowymi. Stosowane przy niższych parametrach przepływającego czynnika,
w mniej odpowiedzialnych węzłach instalacji (mniej odpowiedzialnych
instalacjach) ze względu na niskie własności wytrzymałościowe oraz
konieczność częstszych czynności obsługowych (wymiana złączek). Do
niezaprzeczalnych zalet należy jednak zaliczyć : prostotę złącza, mały koszt i
zdolność do tłumienia drgań.
16. Klasyfikacja i funkcje armatury – przykłady. Armatura – (osprzęt)
wyposażenie pomocnicze zapewniające prawidłowe funkcjonowanie instalacji
armatura zamykająco – odcinająca (zawory, zasuwy, kurki): zawór grzybkowy
zaporowy, zawór motylkowy (przepustnica), zawory zwrotne, kurki
wielopołożeniowe, zasuwy klinowe, klapy sztormowe; armatura kontrolno –
pomiarowa (manometry, termometry, poziomowskazy): pomiary ciśnienia,
pomiary temperatury, regulacja natężenia przepływu; armatura regulacyjna
(reduktory ciśnienia, zwężki przepływowe, zawory regulacyjne): redukcja
ciśnienia, zawory bezpieczeństwa, oczyszczanie czynnika roboczego – filtracja;
armatura zabezpieczająca (zawory bezpieczeństwa, filtry);
17. Zadanie układu pompowego i jego parametry – łączenie pomp. Pompy
mają za zadanie w określonym przedziale czasowym przepompowywać
określoną ilość płynów w określone miejsce. Istnieją dwa rodzaje połączeń
pomp: równoległe i szeregowe. Pompy wirowe - należą do najczęściej
stosowanych. Ich najważniejszym elementem jest bardzo szybko obracający się
wirnik łopatkowy, który może mieć różną konstrukcję. Wirując powoduje on

wzrost ciśnienia i energii kinetycznej cieczy. W efekcie następuje proces
ciągłego zasysania cieczy we wlocie, a po stronie tłocznej pompy wytwarza się
nadwyżka ciśnienia. Bardzo ważnymi parametrami pompy wirowej są: prędkość
obrotowa wirnika, wydajność i wysokość podnoszenia. Ten ostatni parametr
ściśle powiązany jest z natężeniem przepływu – w miarę wzrostu natężenia
przepływu maleje ciśnienie po stronie tłocznej pompy, czyli wysokość
podnoszenia. Pompy te mogą być jedno- lub wielostopniowe, czyli posiadać
tylko jeden lub kilka wirników na jednym wale. Urządzenia o większej liczbie
wirników, ustawionych szeregowo, charakteryzują się zwiększoną wysokością
podnoszenia cieczy. V(z kropką)= V/t [m^3/h]
18. Budowa i zasada działania pompy strumieniowej. Eżektor - pompa
strumieniowa, służąca do wysyłania płynów z obszaru o obniżonym ciśnieniu i
transportowaniu go do obszaru o ciśnieniu otoczenia lub niewiele wyższym;
urządzenie wywołujące spadek ciśnienia statycznego w rurociągu, w celu
umieszczenia w tym rurociągu dodatkowej porcji gazów lub jakiegoś materiału.
Spadek ciśnienia statycznego wywołany jest specjalnym przewężeniem, w
którym następuje wzrost prędkości gazu zgodnie z prawem Bernoulliego, a co
za tym idzie miejscowy wzrost ciśnienia dynamicznego i spadek ciśnienia
statycznego Zasada działania: Ciecz robocza (1), podawana przez pompę
zasilającą poprzez dopływ, dostaje się do dyszy (2), gdzie następuje przyrost
prędkości cieczy (3). Obie ciecze, zasilająca i pompowana mieszają się w
komorze wylotowej (4).
19. Symbole stosowane na schematach instalacji

rurociągów.

1.Główne symbole: 1.1 instalacje 1.2 instalacja z oznaczeniem kierunku

przepływu 1.3 zawory, kurki , klapki 1.4 urządzenia, aparatura 1.5 oznaczenie i
miara przyrządu 2.Instalacje i łączenia instalacji: 2.1 skrzyżowane instalacje,
niepołączone. 2.2 skrzyżowane instalacje, połączone. 2.3 trójnik 2.17 instalacja
biegnąca do góry 2.18 instalacja biegnąca na dół 2.19 zwężka 3.Zawory, kurki
itp. 3.1zawór prosty 3.2 zawór narożny 3.3 zawór trzystronny 3.4 bezzwrotny
zawór prosty 3.5 bezzwrotny zawór narożny 3.6 bezzwrotny zawór trzystronny
20. Równice pomiędzy schematem blokowym, ideowym, klasyfikacyjnym a
technologiczno – montażowym. Schematy ideowe przedstawiają elementy,
sposób łączenia tych elementów, kierunki przepływu, oraz ewentualnie
wyposażenie w armaturę i aparaturę pomiarowo- kontrolna. Schematy
klasyfikacyjne przedstawiają rozwiązania instalacji z uwzględnieniem
obowiązujących przepisów. Zbiorniki, urządzenia, rurociągi, połączenia z
innymi instalacjami, armatura, czujniki i przyrządy do pomiarów i
kontroli(termometry,

manometry,

przepływomierze,

przezierniki).

Na

schematach tych znajdziemy również średnice rurociągów, charakterystyki i
szczegółowe opisy użytych mechanizmów i zbiorników(ilość, objaśnienia
symboli, wymiary i materiały rur, warunki prób) Schematy technologiczno -
montażowe przedstawiają przyłącza ,warunki wzajemnego usytuowania
zbiorników, maszyn i urządzeń, pochylenia rurociągów.(mniej skomplikowane
mogą być klasyfikacyjnymi) Schemat blokowy jest najbardziej ogólnym
schematem, nie zawiera szczegółowych oznaczeń każdego urządzenia. Pokazuje
temperatury wody wpływającej i wypływającej poszczególnych urządzeń.
21. Czynniki wpływające na zagrożenie pożarowe na statku. 1.zgromadzone

materiały niebezpieczne(zapas paliwa, olejów itd. Ładunek 2.Urządzenia
techniczne(urządzenia elektryczne, instalacje spalin wylotowych, urządzenia
spalinowe) 3.Czynniki ludzi(kwalifikacje, zmęczenie itd.)

22.

Podstawowe

uregulowania

(przepisy)

formalne

dotyczące

bezpieczeństwa i wyposażenia statków w zakresie ochrony ppoż. PRS –
Polski Rejestr Statków, przepisy klasyfikacji i budowy statków morskich,
ochrona przeciwpożarow DNV – Rules for Classification of Ships – fire safety
ABS – Steel Vessel Rules – systems safet Kodeks FSS – International Fire
Safety Systems Code SOLAS – International Convention for the Safety of life at
Sea Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu SOLAS
(International Convention for the Safety of Life at Sea), międzynarodowa
konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu. Konwencja SOLAS ma na celu
podniesienie bezpieczeństwa życia na morzu przez ustalenie jednolitych zasad i
przepisów budowy statków, jak również podaje wzory wystawianych
dokumentów. Rozdział II-1 Budowa – konstrukcja, niezatapialność i
stateczność, urządzenia maszynowe i instalacje elektryczne Rozdział II-2
Konstrukcja – ochrona przeciwpożarowa, wykrywanie i gaszenie pożarów
Rozdział III Środki i urządzenia ratunkowe Rozdział IV Radiokomunikacja
Rozdział VII Przewóz towarów niebezpiecznych Rozdział VII Statki z napędem
jądrowym Rozdział X Środki bezpieczeństwa dla jednostek szybkich Rozdział
XI-1 Środki specjalne dla podniesienia bezpieczeństwa na morzu Rozdział XI-2
Środki specjalne dla wzmocnienia ochrony na morzu Rozdział XII Dodatkowe

środki bezpieczeństwa dla masowców
23. Istota biernej ochrony przeciwpożarowej. Kadłub, nadbudówki, grodzie
konstrukcyjne, pokłady i pokładówki powinny być ze stali albo z materiału
równoważnym stali. Drzwi oraz ich ościeżnice w przegrodach klasy A również,
ponieważ musza one mieć odporność taka sama jak przegroda. Przegrody klasy
A-konstrukcje ogniotrwałe utworzone przez grodzie lub pokłady , które muszą
być: -wykonane ze stali lub innego równorzędnego materiału -dostatecznie
sztywne -wykonane tak, aby zachowały ognio - i dymoszczelność do końca
godzinnej próby ogniowej CCP- centralny posterunek dowodzenia, znajdują sie
tam elementy sterowania oraz wskaźniki: instalacji wykrywania i sygnalizacji
pożarów, instalacje tryskaczowe, zamknięcia drzwi pożarowych, wyłączniki
wentylatorów itd. wyeliminowanie z konstrukcji statku i jego wyposażenia
materiałów palnych; kadłub, nadbudówki, grodzie konstrukcyjne, pokłady i
pokładówki powinny być stalowe lub wykonane z materiału równoważnego
stali; odporność ogniowa drzwi powinna być równoważna odporności
przegrody, w której są zamontowane; drzwi oraz ich ościeżnice w przegrodach
klasy A powinny być stalowe lub wykonane z materiału równoważnego stali;
wydzielenie większej liczby przedziałów (pomieszczeń) ognioszczelnych
(zastosowanie przegród ogniowych); Materiał niepalny – to taki materiał, który
po podgrzaniu do temp. 750 ^C nie pali się ani nie wydziela palnych oparów w
ilości wystarczającej do ich samozapłonu. Każdy inny materiał jest materiałem
palnym. Materiał równoważny stali – to materiał niepalny, który ze względu na
swoje własności lub właściwości pokrywającej go izolacji poddany działaniu

ognia ma przy końcu standardowej próby ogniowej cechy konstrukcyjne i
odporność ogniową równoważną stali. Pomieszczenie bronione – pomieszczenie
wyposażone w co najmniej jedną ze stałych instalacji gaśniczych lub
pomieszczenie, w którym zamontowano instalację wykrywania i sygnalizacji
pożaru.
24. Klasyfikacja środków ochrony przeciwpożarowej na statkach.
Urządzenia i instalacje przeciwpożarowe: stacjonarne: dozorowo – wykrywacze
(centrala przeciwpożarowa); profilaktyczne; gaśnicze; środki podręczne i
przenośne: gaśnice; motopompy mobilne; sprzęt pomocniczy;
25. Klasyfikacja i oznaczenia gaśnic. grupa A- pożary ciał stałych pochodzenia
organicznego (drewno, papier, tkaniny) grupa B- pożary cieczy palnych(
benzyn, olejów) oraz substancji topiących się( parafiny), grupa C- pożary gazów
palnych( propan, acetylen, gaz ziemny), grupa D- pożary metali lekkich(
magnez), indeks E- pożary A-D w obrębie urządzeń i instalacji działających pod
napięciem. Gaśnice dzielimy na węglanowe(B C), fosforanowe,(A B C)
specjalne(D)
26. Budowa i elementy przeciwpożarowego systemu dozorowo –
wykrywacze. Główna częścią składowo systemu sygnalizacji pożaru jest
centrala przeciw pożarowa, która będąc elementem decyzyjnym odpowiedzialna
jest za odebranie, interpretacje reakcje na sygnalny pochodzące z urządzeń
peryferyjnych systemu. Współczesne systemy przeciwpożarowe dostarczają
wiele rozwiązań w zakresie central sygnalizacji pożaru, począwszy od małych

konwencjonalnych central poprzez większe kończąc na dużych o i bardzo
dużych rozwiązań adresowalnych; Czujniki optyczne: dymu, płomienia;
Czujniki termiczne- progowe, gradientowe;
27. Zasada działania stosowanych czynników gaśniczych. chłodzące -
obniżenie temperatury materiału palnego poniżej temperatury zapalenia lub
zapłonu, izolujące - odcięcie dopływu tlenu do palącego się materiału
rozcieńczające - obniżenie stężenia tlenu w strefie spalania do granicy, poniżej
której proces palenia ustaje (11-14%), inhibicyjne - wiązania wolnych atomów i
tzw. rodników odpowiedzialnych za proces palenia
28. Odmiany konstrukcyjne wodnych instalacji gaśniczych. wodno-
hydrantowa, tryskaczowa, zraszająca, pianowa, kurtyn wodnych,
29. Typy instalacji wodno – hydrantowych. Każdy statek o pojemności brutto
150 i większej, na którym przewidziano obecność stałej załogi liczącej więcej
niż trzy osoby, należy wyposażyć w instalację wodno hydrantową Zawory
hydrantowe powinny być tak usytuowane, żeby można było łatwo podłączyć do
nich węże pożarnicze. Liczba zaworów hydrantowych i ich rozmieszczenie
powinny być takie, żeby co najmniej dwa prądy gaśnicze wody nie pochodzące
z tego samego zaworu hydrantowego, z których jeden podawany jest za pomocą
pojedynczego węża pożarniczego, mogły sięgać do każdego miejsca na statku
dostępnego normalnie dla pasażerów lub załogi podczas podroży statku oraz do
każdego miejsca w każdym pomieszczeniu ładunkowym, kiedy pomieszczenie
to jest puste, Zawory hydrantowe w dużych pomieszczeniach i w długich
korytarzach powinny być oddalone od siebie o nie więcej niż 20 m. Zawory

hydrantowe na otwartych pokładach należy rozmieszczać w odstępach nie
przekraczających 40 m
30. Sposoby wytwarzania piany. Chemiczna i mechaniczna. Mechaniczna -
powstaje w skutek mechanicznego zmniejszenia powietrza z wodnym
roztworem środka pianotwórczego. Powoduje on zwiększenie lepkości wody i
powstanie dostatecznie trwałych pęcherzyków wypełnianych powietrzem.
31. Elementy pianowego systemu gaśniczego. Pompa, wąż ssawny zbiornik,
środka pianotwórczego, prądnica
32. Ogólna budowa gazowej instalacji gaśniczej – stosowane czynniki
gaśnicze. zbiornik z gazem; rurociąg rozprowadzający; kolektor zbiorczy;
dysze; centrala sterowania gaszeniem; Stosowane czynniki gaśnicze: dwutlenek
węgla, zamienniki halonów, gazy obojętne; Działanie gaśnicze halonów polega
na chemicznym oddziaływaniu na reakcję spalania. W strefie płomienia reagują
z wolnymi rodnikami, blokując je i w ten sposób zmniejszając szybkość
spalania. Odpowiednio duże zredukowanie szybkości reakcji skutkuje
obniżeniem temperatury poniżej wartości krytycznej, niezbędnej do
podtrzymania reakcji. Halony zostały wycofane z produkcji trwają badania w
poszukiwaniu zamienników halonów. Rodzaje gazowych czynników gaszących:
dwutlenek węgla, chlorowcopodobne węglowodorów, gazy obojętne.
33. Wytwarzanie gazu obojętnego na statkach. gaz obojętny ze spalin kotłów
głównych lub pomocniczych;
34. Pojęcie przedziału i grodzi wodoszczelnej. Przedział wodoszczelny -
wodoszczelna komora w kadłubie statku (okrętu) utworzona przez grodzie

poprzeczne (wzdłużne), podwójne dno (zęza) oraz pokład(y). Gródź
wodoszczelna jest to element konstrukcyjny kadłuba dzielący jednostkę
pływającą na przedziały wodoszczelne. Gródź ta sięga od pokładu głównego
(grodziowego) do dna statku (okrętu). W zależności od usytuowania grodzi
względem osi kadłuba wyróżnia się grodzie wodoszczelne poprzeczne lub
podłużne.
35. Stateczność, pływalność a niezatapialność. niezatapialność-zdolność
statku, po uszkodzeniu i zatopieniu przedziału lub grupy przedziałów
przyległych, do zachowania pływalności i stateczności, pływalność- zdolność
całkowicie wyposażonego i załadowanego statku do utrzymywania się na
wodzie przy zachowaniu przepisowego zanurzenia na dziobie i rufie,
stateczność- zdolność statku do przeciwstawiania się siłom zewnętrznym
mogącym spowodować jego przewrócenie( zdolność powracania do stanu
równowagi założonego podczas projektowania, zaburzonego przez wiatr, fale
itp.)

36. Przesłanki wpływające na konieczność istnienia instalacji balastowej na
statku transportowym. Instalacja balastowa umożliwia napełnianie i
opróżnianie zbiorników balastu wodnego lub do przepompowywania balastów
pomiędzy poszczególnymi zbiornikami. Konieczność stosowania balastów
wodnych wynika z potrzeby wyrównywania przechyłów i przegłębień statku a
także z konieczności zwiększenia w niektórych przypadkach jego zanurzenia.
Dzięki instalacji balastowej na statkach transportowych, można w prosty sposób
wyrównać lub uregulować stan zanurzenia, przechyłu i przegłębienia za pomocą
napełniania lub opróżniania zbiorników balastowych. Na statkach towarowych,
gdzie przewozi się ogromne masy towaru ułatwiają ustabilizowanie statku.
37. Ogólny schemat instalacji balastowej. Napełnianie zbiorników
balastowych odbywa się grawitacyjnie, inne czynności z wykorzystaniem pomp
balastowych.

38. Ekologiczne aspekty wymiany wód balastowych. a) do wód
przybrzeżnych Ameryki co godzinę wpływa 6 mln. Litrów wody z planktonem;
b) około 3000 gatunków organizmów morskich dziennie podróżuje w wodach
balastowych; c) około 15000 gatunków jest przewożona z jednego na drugi
koniec świata w tydzień; d) około 60 mln. ton wód balastowych trafia do wód
australijskich rocznie; koszty utrzymania czystości sprzętów filtrujących wodę
to 3,1mld$ na 10 lat; 1991 – MEPC przyjmuje pierwsze dobrowolne wytyczne
w sprawie zapobiegania wywożeniu niepożądanych organizmów morskich przez
statki w ich wodach balastowych i usuwanych osadach; Konferencja ONZ na
rzecz środowiska i rozwoju (UNCED) 1992; Znowelizowane wytyczne IMO –
Rezolucja A.868(20); 1994 – MEPC ustanawia Grupę Roboczą ds. Wód
balastowych; 2002 Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju w
Johannesburgu (RPA) – wzywa do działania w celu stworzenia przepisów,
uznaje wprowadzanie obcych organizmów do nowych środowisk jako jedno z 4
największych zagrożeń; Międzynarodowa Konferencja Dyplomatyczna Londyn
9-13.02.2004 przyjmuje Międzynarodową Konwencję o kontroli i postępowaniu
ze statkowymi wodami balastowymi i osadami;
39. Sposoby oczyszczania wód balastowych. Jednym ze sposobow jest
dezynfekcja wod balastowych środkiem chemicznym, ktory nie wpływa

szkodliwie na środowisko, ulega biodegradacji i nie powoduje uszkodzeń
osprzętu statku. Steridial (na bazie kwasu octowego) jest jednym z silniej
działających środkow odkaŻających, a przy tym całkowicie biodegradalny. Po
krotkim czasie rozkłada się do obojętnych dla człowieka substancji chemicznych
(woda i kwas octowy), a jednocześnie ma szerokie spektrum działania i nie
powoduje uodpornień. Skutecznie i szybko odkaŻa wodę znajdującą się w
zbiornikach balastowych, przez co po wypompowaniu cieczy, woda ktora
pozostaje na dnie nie zaraŻa nowo nabieranej. Innym rozwiązaniem jest pomysł
firmy Alfa Laval. Przepływające przez specjalne urządzenie organizm jest
poddawany działaniu promieniowania świetlnego odpowiedniej częstotliwości
przenikającego przez wodę. Po przecięciu tej wiązki komorki w organizmie
zostają zniszczone. Urządzanie pracuje z wydajnością 250-5000 m3/h. Po
probach w 2003 i wyprobowaniu systemu na pierwszych statkach produkt
wszedł na rynek na początku 2007 roku.
40. Struktura instalacji zęzowej. Instalacja zęzowa- usunięcie za burtę wody,
która zbiera się wewnątrz kadłuba. część osuszająca - do usuwania małych ilości
wody, silnie zanieczyszczonych, w najniższych przedziałach okrętowych
(siłownie, ładownie), część odwadniająca - używana w sytuacjach awaryjnych,
służy do usuwania jak największej ilości wody w jak najkrótszym czasie z
wnętrza kadłuba.
41. Typy konstrukcyjne i podstawowe elementy instalacji zęzowych a) inst.
zęzowa jednomagistralowa; b) inst. zęzowa wielomagistralowa; c) inst. zęzowa
z magistrala pierścieniowa; d) inst. zęzowa z urządzeniem filtrującym e) inst.

zęzowa bez urządzenia filtrującego; Inst. zęzowa składa się z: zbiornika
retencyjnego, odolejacza, sytemu kontrolno – pomiarowego, specjalnego
łącznika do polaczenia rurociągu;
42. Sposoby oczyszczania zaolejonych wód zęzowych. Separacja w polu sil
ziemskich – SEDYMENTACJA KOALESCENCJA – zjawisko łączenia się
małych kropel i migracji na powierzchnie.) Schemat: separacja w zbiorniku
osadowymsep.

w

układzie

płyt

równoległychsep.

w

hydrocykloniekoalescencjaadsorpcjaoczyszczanie
biologiczneultrafiltracja!!! Sedymentacja: Na cząstkę działa siła ciężkości G,
siła wyporu A oraz siła oporu R powstająca na skutek ruchu cząstki. Po
przebyciu pewnej wysokości ustala się stan równowagi, w którym R = A - G, a
ruch cząstki jest ruchem jednostajnym. Koalescencja Jest to zjawisko łączenia
się małych kropel, rozproszonych w innej cieczy w większe skupiska wskutek
wzajemnych zderzeń. Tworzące się większe cząstki wypływają na powierzchnię.
Usunięcie cząstek 2÷ 40 μm (Drobiny oleju nawarstwiają się na powierzchni
komórkowych struktur wkładu koalescencyjnego - adsorpcja, gdzie łączą się w
coraz większe aglomeraty i migrują na powierzchnię, tworząc film olejowy)
Odolejacze Do odolejania wody balastowej i zęzowej stosuje się różne,
połączone metody oczyszczania. Nie stwarza kłopotów oczyszczenie wody z
cząstek o średnicy większej od 100 Sm, problemem są cząstki mniejsze.
Dodatkowym utrudnieniem jest obecność zwłaszcza w wodzie zęzowej cząstek
stałych i detergentów. Jako wstępną metodę stosuje się zawsze sedymentację w
zbiorniku osadowym, co zapewnia zgrubne oczyszczenie wody z większych
cząsteczek oleju oraz z zanieczyszczeń stałych. W konstrukcji odolejacza
wykorzystuje się przy tym płyty równoległe a także kształtuje przepływ
zaolejonej wody tak, aby działające siły odśrodkowe przyspieszały wstępny
proces rozdziału wody i oleju. Jako metodę dokładną stosuje się obecnie prawie
zawsze koalescencję. Obecnie od odolejacza wymaga się jakości oczyszczania
poniżej 15 ppm. Zapewnić to mogą odolejacze dwu lub trójstopniowe
wykorzystujące przede wszystkim zjawisko koalescencji na płytach i
materiałach włóknistych w ostatnich stopniach. Jeżeli wymagane jest
osiągnięcie większej niż 15 ppm jakości oczyszczanie, stosuje się dodatkowy
stopień ultra filtracyjny.
43. Elementy składowe klimatu pomieszczenia i ich wpływ na człowieka,
urządzenia techniczne i ładunek. Klimat pomieszczenia dzieli się na: a)
temperaturę pomieszczenia b) wilgotność względną -stosunek rzeczywistej
zawartości pary do maksymalnej. Jest to wartość wyrażana w procentach. c)
ruch powietrza d) skład powietrza. Wymagania dzielą się na: a)pomieszczenia
socjalno-bytowe b)pomieszczenia techniczne Urządzenia: a)wentylatory osiowe
b)wentylatory promieniowe c)klimatyzatory d)anemostaty; Składowe klimatu
pomieszczenia mają następujący wpływ na człowieka: wpływają na
samopoczucie, senność, szybkość reakcji, dotlenienie organizmu. Ładunki:
a)ładunki higroskopijne b)ładunki pylące c)ładunki wydzielające niebezpieczne
gazy d)ładunki chłonące zapachy; Należy odprowadzać wilgoć i ciepło i
utrzymać stężenie wydzielanych gazów na odpowiednim poziomie.
44. Wilgotność bezwzględna a względna. Wilgotność bezwzględna (wilgoć) -

objętościowa. Jest to zawartość pary wodnej w powietrzu, w jednostce objętości
równej 1m sześcienny wyrażona w gramach. Najwyższa wilgoć może być równa
gęstości pary nasyconej suchej. Pw=mw/V [kg/m^3] Wilgotność względna
(wilgoć) - wagowa Jest to zawartość pary wodnej w powietrzu, w jednostce
objętości równej 1m sześcienny wyrażona w gramach. x=mw/mp [g/kg];
wilgotność względna - stosunek rzeczywistej zawartości pary do maxymalne
wilgotność bezwzględna- zawartość pary wodnej w powietrzu
45. Równica pomiędzy wentylacją a klimatyzacją. Wentylacja jest to
wymiana

powietrza

w

pomieszczeniu

z

wykorzystaniem

powietrza

zewnętrznego które poddaje się filtracji oraz ewentualnemu podgrzaniu.
Klimatyzacja

jest

to doprowadzenie do pomieszczeń odpowiednio

przygotowanego powietrza celem utrzymania założonych parametrów klimatu,
niezależnie od warunków zewnętrznych, z uwzględnieniem zysków i strat ciepła
i wilgoci.

46. Rodzaje systemów wentylacyjnych. jednoprzewodowe scentralizowane;
dwuprzewodowe; miejscowe(indywidualne) ; jednoprzewodowe strefowe;
jednoprzewodowe indukcyjne; Rodzaje systemów wentylacyjnych a) wentylacja
mechaniczna- wymiana powietrza jest niezależna od jakichkolwiek wpływów
atmosferycznych. wymuszony przepływ powietrza uzyskuje się dzięki
zastosowaniu jednego lub kilku wentylatorów. b) wentylacja mechaniczna
nawiewna- powietrze jest wtłaczane do pomieszczeń za pomocą wentylatorów, a
odpływ odbywa się samoczynnie przez nieszczelności. powietrze wtłaczane
przez wentylator wytwarza nadciśnienie, które powoduje jednocześnie napływ
powietrza przez otwory na zewnątrz pomieszczenia. c)wentylacja mechaniczna
wywiewna(wyciągowa)- powietrze usuwane jest z pomieszczenia poprzez
wentylatory wyciągowe, a dopływ powietrza odbywa się samoczynnie przez
nieszczelności lub specjalne otwory. Wskutek intensywnego usuwania
powietrza doprowadza się do wytworzenia podciśnienia, które powoduje dopływ
powietrza z sąsiednich pomieszczeń. d)naturalna- wykorzystuje ciąg naturalny,
powstały w skutek różnicy gęstości powietrza na wylotem kanału wyciągowego
i w pomieszczeniu. Jest spowodowana różnicą temperatur: cieplejsze powietrze
jest mniej gęste unosi się do góry a zimne jest gęstsze i opada.
47. Wentylatory – parametry charakterystyczne, odmiany, zakres
stosowania. Rodzaje wentylatorów -osiowe (prędkość powietrza przy
wypływie z wieńca łopatkowego ma kierunek || do osi wirnika) -promieniowe
(przeznaczone do tłoczenia powietrza w instalacjach o stosunkowo dużych
oporach przepływu i małych wydajnościach) Wentylatory - parametry
charakterystyczne, odmiany, zakres stosowania. Parametry charakterystyczne: a)
wydajność [m^3/s , m3/h] b) spiętrzenie całkowite [Pa] -ciśnienie w przewodzie
tłocznym(pt) -ciśnienie w przewodzie ssawnym(ps) -gęstość powietrza -
prędkość powietrza w przewodzie tłocznym(ct) -prędkość powietrza w
przewodzie ssawnym(cs) c) sprawność Odmiany: a) wentylatory osiowe:
prędkość powietrza przy wypływie z wieńca łopatkowego ma kierunek
równoległy do osi wirnika wydajność: 0,15 - 500 [m^3/s] spiętrzenie: 50 - 6000
Pa sprawność: 0,7 - 0,9 b)wentylatory promieniowe: przeznaczone są do
tłoczenia powietrza w instalacjach o stosunkowo dużych oporach i małych
wydajnościach wydajność 0,05 - 300 [m^3/s] spiętrzenie: 200 - 13000 Pa
sprawność: 0,5 - 0,8
48. Odmiany systemów klimatyzacyjnych – cechy charakterystyczne.
Wentylacja mechaniczna – wymiana powietrza niezalezna od jakichkolwiek
wpływów atmosferycznych. Jeden lub kilka wentylatorow. Wentylacja
mechaniczna

nawiewna

–

powietrze

jest

wtlaczane

do

pomieszczen(wentylatory) a odplyw odbywa się samoczynnie przez
nieszczelności. Wentylacja mechaniczna wywiewna(wyciagowa) – powietrze
usuwane jest z pomieszczenia za pomoca wentylatorow wyciągowych, a dopływ
odbywa się samoczynnie przez nieszczelności lub specjalne otwory. Odmiany

systemów klimatyzacyjnych - cechy charakterystyczne. a) układ
jednoprzewodowy

scentralizowany:

urządzenia

klimatyzacyjne

są

zlokalizowane w centralnej stacji klimatyzacyjnej, stąd z komór
klimatyzacyjnych rozprowadza się powietrze kanałami do klimatyzowanych
pomieszczeń. b) układ jednoprzewodowy strefowy: w centralnej stacji
klimatyzacyjnej powietrze jest ulepszane tylko częściowo(głównie filtrowane).
Przesyłane następnie dalej kanałami strefowymi ulepszane jest w tych kanałach
co daje możliwość dostosowania jego jakości dla poszczególnych stref c) układ
dwuprzewodowy: od stacji klimatyzacyjnej do pomieszczeń prowadzona jest
podwójna sieć kanałów. Jedne kanały doprowadzają powietrze schłodzone,
drugie ogrzane. Zmieszanie powietrza w odpowiednich proporcjach
odpowiadających żądanym następuje bezpośrednio przed wprowadzeniem do
pomieszczenia. d)układ jednoprzewodowy indukcyjny: od stacji klimatyzacyjnej
doprowadzone jest do pomieszczeń wstępnie przygotowane powietrze.
Ostatecznie jego ulepszenie następuje w pomieszczeniu z wykorzystaniem
nawiewnego urządzenia indukcyjnego. e)układy miejscowe: w pomieszczeniach
umieszczone są kompletne urządzenia- klimatyzatory, które wymagają tylko
doprowadzenia powietrza i (najczęściej) energii elektrycznej.
49.

Ogólny

schemat

komory

klimatyzacyjnej.

1.przepustnica 2.komora mieszalna 3.filtry 4 nagrzewnica wstępna 5.chlodnica
6.komora natryskowa 7.separator wody 8.nagrzewnica wtórna 9.wentylator
10.sterownik
50. Ogólne zasady wymiany powietrza w pomieszczeniach socjalnych i
mieszkalnych. 1. Statki o nieograniczonym rejonie pływania powinny być
wyposażone w urządzenia klimatyzacyjne. 2. Każde pomieszczenie mieszkalne
powinno posiadać wentylację mechaniczną. 3. Rozmieszczenie nawiewów i
otworów wyciągowych powinno zapewniać przewietrzanie całej objętości
pomieszczenia, przy czym prędkość przepływu powietrza nie powinna być
większa niż ok. 0,5 m/s. 4. Różnica pomiędzy temperaturą powietrza
nawiewanego, a temperaturą powietrza w pomieszczeniu nie powinna być
większa niż ok. 8* C. 5. Doprowadzenie powietrza powinno być rozwiązane w
taki sposób aby pionowy gradient temperatur nie był większy niż ok. 2 – 3*
C/m. Anemostat - element nawiewny lub wywiewny do montowania w suficie,
jest to zakończenie sieci wentylacyjnej mechanicznej, umożliwiające
kształtowanie strugi powietrza nawiewanego w poządany sposób.
51. Ogólne zasady wymiany powietrza w siłowniach. zużycie powietrza przez
urządzenia spalinowe, komfort pracy obsługi siłowni(człowiek), usuwanie par i
oparów

52. Ogólne zasady wymiany powietrza w ładowniach. Stosuję się tak zwane
wentylacje mechaniczne, gdzie na maszcie w ładowni zamontowane są tak
zwane wentylatory nawiewne oraz żaluzje wyciągowe. Wentylacja ładowni –
właściwości ładunku. 1.Ładunki higroskopijne 2.Ładunki pylące 3.Ładunki
wydzielające niebezpieczne gazy 4.Ładunki chłonące zapachy - odprowadzenie
wilgoci - odprowadzenie ciepła - utrzymanie stężenia wydzielanych gazów na
dopuszczalnym poziomie
53. Przeznaczenie instalacji sanitarnych. Zdrowie, higiena, profilaktyka
zdrowotna;
54. Podstawowe wymagania dotyczące wody słodkiej do celów sanitarnych i
technicznych. Czystość bakteriologiczna - Najczęściej wykonuje się badanie
miana coli. Określanie miana coli jest podstawową metodą oceny, czy woda lub
żywność miały kontakt z odchodami. Na podstawie uzyskanego wyniku można
stwierdzić czy woda może zawierać inne szkodliwe bakterie. 0,1 - woda jest
niezdrowa 1,0 - woda jest zanieczyszczona (niepewna) 10 - woda jest
stosunkowo czysta (możliwa do użycia) 100 - woda jest dostatecznie czysta
Zapotrzebowanie na wodę słodką sanitarną: -bezpośrednie spożycie -higiena -
inne Wymagania co do wody słodkiej sanitarnej: -czystość chemiczna -czystość
bakteriologiczna -odpowiednie właściwości organoleptyczne( barwa, zapach)
55. Ogólna budowa instalacji sanitarnej wody słodkiej – podstawowe
elementy. -Zbiornik wody sanitarnej; -Urządzenie hydroforowe; -Podgrzewacz
wody; -Urządzenie do produkcji wody słodkiej; -Urządzenie do dezynfekcji
wody słodkiej; -Mineralizatory; -Instalacja rurociągów,

56. Budowa i zasada działania urządzenia hydroforowego. Hydrofor to
urządzenie, które zapewnia stałe ciśnienie wody w sieci wodociągowej.
Zbudowane jest z jednej lub większej liczby pomp, zbiornika ciśnieniowego i
presostatu. Całość uzupełniają zawory odcinające, zwrotne i zawór
bezpieczeństwa. Budowa; -hydrofor; -pompa; -sprężarka; -manometr; -
wyłącznik ciśnieniowy; -zawór bezpieczeństwa; -zawór zwrotny; -zawór
spustowy; -zawór odcinający Zasada działania: Hydrofor pracuje cyklicznie.
Jeden cykl pracy składa się z napełnienia zbiornika podczas pracy pompy oraz
rozbioru wody, gdy pompa nie pracuje. Kiedy zbiornik jest pusty, pompa zostaje
włączona i tłoczy wodę (ze studni lub wodociągu) do zbiornika. Podczas
napełniania następuje sprężanie znajdującego się w zbiorniku powietrza lub
azotu. Kiedy osiągnie ono maksymalną wartość, następuje automatyczne
wyłączenie pompy. Wraz z pobieraniem wody z punktów czerpalnych ubywa
wody w zbiorniku, co powoduje rozprężanie powietrza lub gazu, w wyniku
czego jego ciśnienie stopniowo się obniża. Gdy osiągnie ciśnienie minimalne,
ponownie włącza się pompa i napełnia zbiornik - cykl się powtarza.

57. Budowa i zasada działania urządzeń do produkcji wody słodkiej. Zasada
działania, wyparownika : Wyparownik ,to najogólniej wymiennik ciepła, którym
następuje usuwanie z wody po przez jej odparowanie. Produkcja wody słodkiej
odbywa się drogą odparowania wody morskiej w wyniku doprowadzenia energii
cieplnej i następnie skraplanie otrzymanej pary. Na statkach służy do
produkowania wody słodkiej z wody morskiej. Umożliwia w czasie rejsu
uzupełnienie zapasów wody kotłowej ,chłodzącej silnik, Sanitarnej i pitnej. Parę
wyprodukowaną w Wyparownik określa się jako „parę wtórną” ,wód różnieniu
od „pary pierwotnej” ,służącej do ogrzewania wyparownika. Budowa: -zbiornik
ciśnieniowy -membrana –solanka Stylizator UV Zasada działania: W urządzeniu
woda płynie wzdłuż lamp UV .Lamp może być kilka, A nawet kilkanaście w
pojedynczej komorze. Moc pojedynczej lampy niskociśnieniowej wynosi od 20
do120W.żywotność lamp wynosi od 4000 do10000 godzin. Lampy te stosuje się
do dezynfekcji wody o przepływach od 0,1 do 150m3/h. Konstrukcja lampy
zapewnia odpowiednią grubość warstwy cieczy poddawanej dezynfekcji, co
zapewnia optymalne i skuteczne przenikanie promieni UV. Proces dezynfekcji
przebiega w sposób ciągły. Budowa: -z komory naświetlania -lamp UV
zamontowanych w jej wnętrzu. W urządzeniu woda płynie wzdłuż lamp UV.
Lamp może być kilka, A nawet kilkanaście w pojedynczej komorze. Moc

pojedynczej lampy niskociśnieniowej wynosi od 20 do120 W. Wyparownik –
wymiennik ciepła, w którym następuje usuwanie z wody poprzez jej
odparowanie. Produkcja wody słodkiej odbywa się droga odparowania wody
morskiej w wyniku doprowadzenia energii cieplnej i następnie skraplanie
otrzymanej pary.
58. Sposoby dezynfekcji wody słodkiej. Głównym badaniem na czystość wody
jest przeprowadzane badanie na obecność bakterii coli, która pozwala stwierdzić
czy dana woda lub żywność miały kontakt z odchodami. Jest to łatwe do
wykonania badanie wskaźnikowe. Na podstawie uzyskanego wyniku można
stwierdzić czy woda zawiera szkodliwe bakterie i nadaje się do użytku: 0,1
woda jest niezdrowa 1,0 woda jest zanieczyszczona(niepewna) 10 woda jest
stosunkowo czysta(możliwa do użycia) 100 woda dostatecznie czysta
Sterylizatory UV – urządzenie składa się z komory naświetlania i lamp UV
zamontowanych w jej wnętrzu.
59. Ścieki sanitarne i sposoby ich oczyszczania. Ścieki sanitarne dzieli się na
ścieki feralne i ścieki szare. Ścieki feralne (czarne): –ciecze i inne odpady
odprowadzane z muszli ustępowych, pisuarów oraz kratek ściekowych w
pomieszczeniach zawierających takie wyposażenie, –ciecze odprowadzane z
pomieszczeń medycznych (izolatki ,ambulatoria itp.) Po przez umywalki,
wanny, kratki ściekowe itp., –ciecze odprowadzane z ładowni, w których
przewożone są żywe zwierzęta, –inne wody zmieszane ze ściekami określonymi
powyżej. Ścieki szare: –ciecze odprowadzane z umywalek, wanien, brodzików i
kratek ściekowych w pomieszczeniach zawierających takie wyposażenie, o ile

kratki te nie Odprowadzają tak że ścieków czarnych(tzn. są oddzielone
szczelnym progiem od tej części pomieszczenia, w której znajdują się muszle
ustępowe i/lub pisuary), –ciecze odprowadzane z pralni, –ciecze odprowadzane
ze zlewów pomyciu żywności, naczyń kuchennych, zastawy stołowej itp.
Sposoby ich oczyszczania mechaniczne -występuje tylko mieszanie i
rozdrabnianie ścieków w celu ułatwienia ich rozkładu, po czym poddaje się je
dezynfekcji, biologiczne -działanie oczyszczalni biologicznych polega na
doprowadzeniu tlenu do ścieków, w których znajdują się bakterie
przetwarzające substancje organiczne na szlam (kulturę bakteryjną dodaje się
przy rozruchu oczyszczalni, po 8÷14 dniach oczyszczalnia potrafi produkować
sama aktywną kulturę bakteryjną), chemiczne -oczyszczalnie chemiczne
unieszkodliwiają ścieki poprzez ich flokulację i odkażanie środkami
chemicznymi, elektrochemiczne, elektroflotacyjne -w tych urządzeniach
dodatkowo na ścieki oddziaływuje się prądem elektrycznym, rozwiązania
mieszane np. biologiczno-chemiczne, mechaniczno-chemiczne, itp.
60. Zasada działania sprężarkowego urządzenia chłodniczego – ogólna
charakterystyka podstawowych elementów. W parowniku, który znajduje się
w środowisku chłodzącym, panuje niskie ciśnienie więc i temperatura
.Znajdujący się tam czynnik chłodzący wrze, intensywnie odbierając ciepło.
Następnie zasysany jest i sprężany pa czym trafia do skraplacza, gdzie pod
wysokim ciśnieniem ulega skropleniu. Ciekły czynnik o temperaturze wyższej
od temperatury otoczenia trafia do elementu dławiącego, ponieważ jego

ciśnienie musi zostać obniżone do ciśnienia panującego w parowniku. Podczas
dławienia cześć czynnika odparowuje powodując spadek temperatury pozostałej
cieczy. Zimna mieszanina cieczowo- parowa trafia do parownika i cykl się
powtarza. Podstawowe elementy Parownik W parowniku następuje odparowanie
czynnika chłodniczego .Ciepło odbierane z chłodzonej przestrzeni powoduje
odparowanie czynnika chłodniczego przy bardzo niskiej temperaturze,
wytwarzając gaz o niskiej temperaturze i niskim ciśnieniu. Sprężarka Pobiera z
parownika czynnik chłodniczy w postaci gazowej po przez system rur i spręża
go do wysokiego ciśnienia. Sprężanie powoduje także podwyższenie
temperatury czynnika chłodniczego. Sprężarki są zwykle umieszczone
centralnie, w maszynowni. Stosowane są trzy główne typy sprężarek: tłokowe,
śrubowe lub turbo sprężarki. Skraplacz najczęściej jest umieszczony oddzielnie.
Wymiennik ciepła przekazuje ciepło z czynnika chłodniczego do czynnika
chłodzącego. Czynnik chłodniczy, doprowadzany ze sprężarki w postaci gazu
pod wysokim ciśnieniem, skrapla się wewnątrz skraplacza przyprawie stałym
ciśnieniu. Skroplony czynnik chłodniczy opuszcza skraplacz w postaci cieczy o
podwyższonej temperaturze, pod wysokim ciśnieniem.

61. Sposoby (odmiany konstrukcyjne) chłodzenia pomieszczeń z
wykorzystaniem sprężarkowego urządzenia chłodniczego – system pośredni
i

bezpośredni

Sprężarki:

-

tłokowe,

-

śrubowe.

-

turbosprężarki

Ciepło jest pobierane przez roboczy czynnik chłodniczy w parowniku, w którym
czynnik odparowuje i trafia do sprężarki, gdzie rośnie energia wewnętrzna
czynnika (a więc i temperatura), a następnie w skraplaczu oddaje ciepło
skraplając się i przez zawór dławiący lub rurkę kapilarną, trafia z powrotem do
parownika.
62. Pojęcia: kotwiczenia i cumowania. Cumowanie- unieruchomienie statku
przy nabrzeżu, burcie innej jednostki, boi, pławie itp. Czynności tej dokonuje
się za pomocą lin cumowniczych podawanych z pokładu cumowanej jednoski.
Cumowanie ma na celu nie tylko bieżące unieruchomienie jednoski, ale także
zabezpieczenie jej przed zerwaniem w razie pogorszenia pogody Kotwiczenie-
zatrzymanie statku w miejscu z wykorzystaniem kotwicy podczas gdy znajduje
się on z dala od nabrzeża portowego, w czasie oczekiwania na redzie, w
wypadku awarii itp.
63. Sposoby kotwiczenia w rożnych warunkach meteorologicznych.
Głębokości; rodzaju gruntu; kierunku i siły wiatru; kierunku i siły prądu;
Zasadniczy sposób polega na rzuceniu kotwicy do przodu i wydaniu
odpowiedniej długości łańcucha. Przy silnym wietrze mogą być rzucone obie
kotwice tak że ich łańcuchy położone są w linii prostej. W niektórych sytuacjach
mogą być używane kotwice dziobowe i rufowe.
64. Podstawowe elementy urządzenia kotwicznego wraz z ich krótką
charakterystyką. W skład urządzenia kotwicznego wchodzą: kotwica - element
wyposażenia okrętowego służący do unieruchomienia statku przez zaczepienie o
dno. łańcuchy lub liny kotwiczne - łańcuch, do którego przymocowana jest
kotwica. W skład jego wchodzą ogniwa tworzące przęsła (zwane również
szeklami)- o długości ok. 30 metrów, które dalej połączone są szeklami lub
ogniwami łącznikowymi. Podział łańcucha kotwicznego na przęsła ma na celu
ułatwienie jego naprawy w razie jego uszkodzenia lub jego rozłączenie podczas
niektórych manewrów kotwicznych. Przęsło, do którego jest przymocowana
kotwica nazywane jest przęsłem kotwicznym, najbardziej skrajne zaś do przęsła
kotwicznego (przymocowane do statku) nazywane jest przęsłem zęzowym.
stopery łańcucha - instalowane są na pokładzie statku pomiędzy wciągarka
kotwiczna a kluza. Przejmują one pełne obciążenie z łańcucha kotwicznego, gdy
statek jest zakotwiczony, wciągarki kotwiczne - Urządzenie mechaniczne
służące do podnoszenia i opuszczania kotwicy., kluzy kotwiczne - Kluza
kotwiczna jest grubościenną rurą zakończoną z jednej strony kołnierzem
burtowym a z drugiej kołnierzem pokładowym. Powinna mieć takie nachylenie
aby kotwica samoczynnie opadała do wody pod wpływem własnego ciężaru i
aby nie zakleszczała się w kluzie kluzy łańcuchowe - dziura w pokładzie przez
która przechodzi łańcuch z komory łańcuchowej do wciągarki lepiej tego nie
opisze :P, komory łańcuchowe - Komory łańcuchowe służą do przechowywania
na statku łańcuchów kotwicznych. Każdy łańcuch musi mieć oddzielną komorę
łańcuchową o odpowiedniej pojemności, wystarczającej do swobodnego
ułożenia łańcucha określonej długości., zwalniaki łańcucha kotwicznego
65.

Siły

działające

na

łańcuch

kotwiczny.

H – suma sil działających na statek ( napór wiatru, prądy podwodne itp.) R –

siła trzymająca T – siła naciągu łańcucha

66. Odmiany kotwic. Trotmana Czteroramienna Jednoramienna Kotwica
admiralicji - Składa się z nieruchomych ramion i składanej poprzeczki, ktora jest
przed użyciem kotwicy unieruchamiana. Kotwica ta ma bardzo dobrą
przyczepność do gruntu a jedyną jej wadą jest problem z jej przechowywaniem
na statku (brak możliwości umieszczenia w kluzie). Stosowana przede
wszystkim na małych statkach np. rybackich, żaglowcach oraz statkach
środlądowych. Ciężar produkowanych kotwic 75 – 3000 kG (w niektorych
sytuacjach do 6000 kG). Ciężar poprzeczki wynosi ok 25% ciężaru kotwicy.
Zarowno w kotwicach typu admiralicji jak i poźniej powstałych, ulepszonych jej
wersjach, za ktore mogą być uważane kotwice Portera, Rodgera i Trotmana
tylko jedna z łap zagłębiała się w grunt, natomiast druga nie uczestniczyła w
uzyskiwaniu siły trzymania. Na płytkich wodach, nieczynne, wystające z dna
ramię stwarzało zawsze pewne zagrożenie dla przepływających nad nimi innych
statkow, natomiast poprzeczka ustawiona w płaszczyźnie prostopadłej do
płaszczyzny ramion, przysparzała załodze wiele kłopotow przy wyciąganiu
kotwicy i jej umieszczaniu na pokładzie. Kotwica Halla (patentowa)-
Najczęściej używany obecnie typ kotwicy z grupy patentowych, których
wspolną cechą charakterystyczną są ruchome ramiona. Zalety: - łatwość
umieszczenia w kluzie, - gotowość do natychmiastowego użycia, - łatwość

wykonania. Wada: mniejszy współczynnik przyczepności w porownaniu z
kotwicą admiralicji. Kotwica Danfortha - Należy do kotwic o zwiększonej sile
trzymania. Zgodnie z przepisami Towarzystw Klasyfikacyjnych za kotwice o
zwiększonej sile trzymania (high holding power anchors) oznaczone symbolem
HHP uważa się kotwice, ktore w czasie prob porownawczych
przeprowadzonych w takich samych warunkach na trzech rodzajach gruntow:
mule, piasku lub żwirze oraz twardej glinie wykazują co najmniej dwa razy
większą siłę trzymania w porównaniu do kotwicy typu Halla o takim samym
ciężarze. Zaliczenie kotwicy do kategorii kotwic o dużej sile trzymania
umożliwia obniżenie ciężaru kotwicy, określonego odpowiednimi przepisami, o
25% (wg przepisow LRS i GL) lub o 20% (wg przepisow BV i ABS). Kotwice
martwe-Stosowane podczas długotrwałego kotwiczenia (permanent anchoring)
polegającego na unieruchomieniu konstrukcji oceanotechnicznych –
pływających lub połzanurzeniowych

platform

wydobywczych,

boji

cumowniczo-przeładunkowych, zbiornikow magazynowych itp., na okres 5 do
20 lat zależnie od wielkości eksploatowanego złoża. Systemy trwałego
kotwiczenia są zwykle wyposażone w pale lub grupy pali, ale rownie często w
kotwice o dużej sile trzymania, szczegolnie dla baz przeładunkowych. Działanie
klasycznej martwej kotwicy polega na uzyskiwaniu wymaganej siły trzymania
głownie dzięki działającej pionowo sile ciężkości, a tylko w nieznacznym
stopniu oporowi jaki stawia kotwica przy poziomo działającej sile.
Najprostszymi martwymi kotwicami są betonowe, żelazobetonowe, żeliwne lub
staliwne bloki w kształcie ściętych ostrosłupow lub płaskich cylindrow. Martwe

kotwice wykonane z betonu charakteryzują się następującymi zaletami: są proste
w budowie, ich zastosowanie jest niezależne od rodzaju gruntu, wyłączając
gładkie, pochylone dna, siła trzymania w kierunku pionowym może być
określona z dużą dokładnością a procedura ich instalowania (przy niewielkich
ciężarach) jest stosunkowo prosta i nie wymagająca specjalnego wyposażenia.
67. Typy łańcuchów kotwicznych – kaliber łańcucha. zwykle (bezrozporkowe
– kaliber do 10mm, rozporkowe – kaliber powyżej 40mm) końcowe – ostatnie
ogniwa przęseł, wykonane bez rozporki, stosowane do polaczenia przęseł
szaklami, duże – ogniwa o wymiarach pośrednich pomiędzy ogniwami
zwykłymi a końcowymi, łagodzą różnice ich wymiarów ułatwiając ślizganie się
łańcucha w kluzie;
68. Podstawowe elementy wyposażenia cumowniczego wraz z ich krótką
charakterystyką. Podstawowe elementy wyposażenia cumowniczego wraz z
ich krótką charakterystyką. Liny cumownicze (cumy) – służą do przymocowania
statku do nabrzeża, dalby, lub innego statku. Najczęściej stosowane są cumy z
tworzyw sztucznych. Na końcach cum powinny być wykonane oka o długości
około jednego metra. Kluzy (przewłoki) – znajdują się w falszburtach (odcinek
burty wystający ponad pokład) statku. Są to okrągłe lub owalne otwory przez
które przechodzą cumy z pokładu na ląd. Otwory te obramowane są kołnierzami
chroniącymi cumy przed przetarciem. Półkluzy –stosowane są na jednostkach
nie posiadających falszburt. Posiadają one różne kształty i budowę. W celu
zmniejszenia tarcia cum, niektóre zaopatrzono w rolki. Pachołki
cumownicze(polery) – służą do umocowania lin holowniczych i cumowniczych.
Rozmieszczone są one zazwyczaj na górnym pokładzie w pobliżu burt na
dziobie, rufie i śródokręciu. . Polery znajdują się również na nabrzeżu i na nie
zakładane są oka cum podanych ze statku. Na małych jednostkach (kutry,
motorówki) zamiast pachołków stosuje się knagi. Wciągarki cumowe – służą do
wybierania cum. Są to najczęściej windy kotwiczne przystosowane do
wybierania cum lub łańcucha kotwicznego. Obecnie najczęściej stosuje się
kabestany elektryczne. Przewłoki cumownicze
69. Nazewnictwo lin cumowniczych (cum) – sposoby cumowania. sposoby
cumowania: - przez holownik; - cumowanie do: pachołki cumownicze, windy
cumownicze(kabestany), kluzy i przewłoki; 1) Cuma dziobowa 2) Brest
dziobowy 3) Spring dziobowy 4) Spring rufowy 5) Brest rufowy 6) Cuma
rufowa
70. Zasady rozmieszczenia urządzeń cumowniczych na statkach.
Rozmieszczamy je generalnie na dziobie i na rufie tak żeby się o nie potknąć, w
miejscu gdzie są przyspawane wciągarki kotwiczne czy cumowe, polery itp
musza być dodatkowe wzmocnienia pokładu żeby nam się dziura nie zrobiła jak
będzie jakąś większa fala Szla. Cumy i łańcuchy chowamy pod pokładem żeby
nam nie przeszkadzały i nie walały się po pokładzie
71. Przeznaczenie i zakres stosowania systemów dynamicznego
pozycjonowania. System dynamicznego pozycjonowania, jest oparty na
technice komputerowej i służy do: -utrzymywania statku na określonej pozycji
operacyjnej; -przemieszczania statku z jednej pozycji do innej z zachowaniem

określonej( niewielkiej) prędkości; -sterowania pozycja, prędkością i kursem
statku w trakcie czynności operacyjnych;
72. Podstawowe elementy systemu dynamicznego pozycjonowania.
Podsystem kontrolno – operacyjny: mierzenie odchylenia statku od jego
docelowej pozycji, czynników zewnętrznych działających na statek oraz
obliczenia siły potrzebnej do powrócenia na docelowa pozycje. Sterowanie
praca podsystemu mechanizmów wykonawczych. Podsystem mechanizmów
wykonawczych: układ napędowy statku (silnik główny, śruby, stery) wraz z
dodatkowymi pędnikami i urządzeniami sterowymi.
73. Główne typy stosowanych rozwiązań systemów dynamicznego
pozycjonowania. Automatyczne pozycjonowanie odbywa się na podstawie
systemów referencyjnych, z wykorzystaniem podzespołów takich jak: Stery
strumieniowe, pędniki azymutalne, napęd i ster główny oraz z uwzględnieniem
warunków pogodowych. Typowe systemy referencyjne: Taut Wire – mierzy
rzeczywista pozycje statku względem zanurzonego obciążnika; Globalny
System Pozycjonowania DARPS – ustal pozycje na podstawie położenia
satelitow; Artemis – sluzy do lokalnego pomiaru odległości i usytuowania statku
względem ustalonego punktu odniesienia; HPR i HiPAP – hydroakustyczne
systemy do precyzyjnego pomiaru pozycji statku w zgredem sond
rozmieszczonych na dnie morskim; Fanbeam – laser sluzacy do lokalnego
pomiaru odległości i usytuowania statku względem określonego punktu i
kieruku;
74. Pojęcie uszkodzenia i niezawodności. Uszkodzenie - zdarzenie będące

niepożądanym wynikiem skomplikowanych procesów zachodzących wewnątrz
urządzenia oraz oddziaływań zewnętrznych, efektem czego zdolność urządzenia
do wypełniania postawionych przed nim zadań zostaje ograniczona lub
następuje jej brak Niezawodność - jest mierzalną właściwością obiektu, a jej
miarą jest prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia (losowego) polegającego na
tym, że obiekt będzie funkcjonował poprawnie (bez uszkodzenia) przez
wymagany czas w określonych warunkach.
75. Bezpieczeństwo i ryzyko – akceptowalność ryzyka. Bezpieczeństwo jako
ze jest uważane za pojęcie pierwotne, jest niemierzalne. W nauce definiuje się
natomiast pojęcie ryzyka, czyli zaprzeczenie bezpieczeństwa. Ryzyko =
P(Z)*S(Z) P(Z) – prawdopodobieństwo zajścia niesprzyjającego zdarzenia Z
S(Z) – strata wywołana zajściem zdarzenia Z. Ryzyko możemy zmniejszyć
dzięki zmniejszeniu zagrożenia katastrofą, zmniejszenia jej negatywnych
skutków lub dzięki obu działaniom.

76. Pojęcie redundancji – redundancja układu napędowego (uregulowania
klasyfikacyjne). Redundancja – (z łac. redundantia – nadmiar, zbytek) inaczej
nadmiarowość w stosunku do tego, co konieczne lub zwykłe. Redundancje
można stosować m.in. w odniesieniu do systemów napędowych statku. Stopień
redundancji głównego układu napędowego jest określony przez kombinację
dwóch parametrów: liczbę linii wałów napędowych i pędników oraz liczbę
pomieszczeń siłowni. We wszystkich przypadkach wymagane są co najmniej
dwa silniki główne. Redundancja - nadmiar zastosowanego rozwiązania niż
wynikałoby to z potrzeby realizacji funkcji celu. Redundancja układu
napędowego: -liczba linii wałów napędowych i pędników -liczbę pomieszczeń
siłowni Przy co najmniej dwóch silnikach głównych.
77. Techniczne sposoby zapewnienia wymaganego poziomu niezawodności
oraz akceptowalnego poziomu ryzyka stosowane w konstrukcji statków i
obiektów oceanotechnicznych. Aby zapewnić statkom niezawodność i
akceptowalny poziom ryzyka stosuje się następujące rozwiązania: - dublowanie
układów napędowych – podwojenie liczby silników, może (ale nie musi)
ciągnąć za sobą podwojenia linii wałów i pędników. Dodatkowo jednostki
napędzające mogą znajdować się w oddzielnych pomieszczeniach oddzielonych
wodo- i ognioodporną grodzią. - podwójny kadłub – stosowanie podwójnego

kadłuba pozwala znacznie zmniejszyć ryzyko uszkodzenia prowadzącego do
zatopienia statku lub przedostaniu się jego ładunku do wody. Właśnie dlatego
jest to obowiązkowe we wszelkiego rodzaju zbiornikowcach. Szerokość burty
podwójnego kadłuba wynosi według przepisów co najmniej 2 m dla
zbiornikowców o nośności powyżej 20 tys. ton, natomiast grubość dna 1/15
szerokości statku ale nie mniej niż 1 metr. Przestrzeń pomiędzy kadłubem
zewnętrznym a wewnętrznym najczęściej jest wykorzystywana jako zbiornik
wody balastowej.
78. Charakterystyka zagrożeń ekologicznych (środowiskowych) ze strony
statku.

79. 80. Konwencja MARPOL 73/78 i jej główne postanowienia, załączniki
Konwencji.

Stosowane techniczne sposoby realizacji postanowień

Konwencji MARPOL 73/78. Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu
zanieczyszczaniu morza przez statki 1973 i Protokół 1978 (MARPOL 73/78)
Jest aktem prawnym o zasięgu globalnym regulującym sprawy zapobiegania
zanieczyszczaniu mórz przez statki. Zakres konwencji obejmuje wszystkie
zagadnienia techniczne zawiązane z ograniczeniem zanieczyszczania morza
przez statki za wyjątkiem zatapiania odpadów i innych substancji. Dotyczy

statków wszystkich typów oraz platform wiertniczych. Nie ma zastosowania do
zanieczyszczeń będących następstwem badań i eksploatacji dna morskiego oraz
złóż położonych pod dnem. Konwencja posiada 6 załączników dotyczących
poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń. Pierwszy artykuł konwencji Marcol
Art. 1. Ustawa określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z
jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju, a w
szczególności: 1) zasady ustalania: a) warunków ochrony zasobów środowiska,
b) warunków wprowadzania substancji lub energii do środowiska, c) kosztów
korzystania ze środowiska, 2) udostępnianie informacji o środowisku i jego
ochronie, 3) udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony
środowiska, 4) obowiązki organów administracji, 5) odpowiedzialność i sankcje