w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 4 / 2 0 0 5

m i e r n i c t w o

24

m i e r n i c t w o

pomiary rezystancji uziemień
i rezystywności gruntu

Michał Matuszewski

P

omiary rezystancji uziemień i re-
zystywności gruntu wchodzą

w zakres pomiarów powykonaw-
czych i okresowych stanu technicz-
nego instalacji elektrycznej. Pomiary
okresowe powinny być wykonywane
przynajmniej raz na pięć lat, co pre-
cyzuje Ustawa Prawo budowlane
z dnia 7 lipca 1994 r (z poźn. zm.).
O szczegółowych wymaganiach tech-
nicznych dotyczących tych pomiarów
mówi norma PN-IEC 60 364-6-61.

Pomiary rezystancji uziemień wy-

konywane są metodami: techniczną,
kompensacyjną, udarową lub cęgową,
lecz ta ostatnia budzi pewne zastrze-
żenia co do poprawności uzyskane-
go wyniku i może być stosowana tyl-
ko w niektórych przypadkach. Nale-
ży dodać, że metodę udarową stosu-
je się w przypadku wykonywania po-
miarów w obiektach szczególnie zagro-
żonych wybuchem, takich jak np. sta-
cje paliw. Sposób wykonywania pomia-
ru rezystancji uziemień ilustruje rysu-
nek 1

. Najczęstsze zastosowanie ma

metoda kompensacyjna. Jednym z wy-
korzystywanych do tego celu przyrzą-
dów pomiarowych jest miernik IMU.
Głównym elementem wewnętrznym
miernika jest prądnica napędzana kor-
bą, za pomocą której następuje wymu-

szenie przepływu prądu pomocnicze-
go o częstotliwości różnej od 50 Hz. In-
strukcja obsługi miernika podaje, że
przy 160 obr. / min jest to częstotliwość
równa 65 Hz.

Dokonując pomiaru po uprzed-

nim rozwarciu wszystkich zacisków
uziomów probierczych należy wbić
w grunt sondy pomocnicze (uziomy
pomocnicze) na głębokość nie mniej-
szą niż 0,5 m. Następnie należy do-
konać sprawdzenia prawdziwości
wyniku pomiaru zgodnie z instruk-
cją miernika. Po uprzednim połącze-
niu zacisków z uziomem badanym
oraz uziomami pomocniczymi nale-
ży przystąpić do pomiaru rezystan-
cji badanego uziomu. Obrót korbą
spowoduje wymuszenie przepływu
prądu, co umożliwia wstępne zrów-
noważenie (skompensowanie) ukła-
du miernika. Wstępne skompenso-
wanie układu pozwala na oszacowa-
nie wyniku pomiaru. Podczas doko-
nywania pomiaru docelowego należy
zwiększyć prędkość obrotową do 160
obr. / min i zrównoważyć układ doko-
nując jednocześnie odczytu wartości
mierzonej. Należy jednak pamiętać,
że rzeczywista wartość rezystancji
mierzonego uziomu jest iloczynem
wartości rezystancji zmierzonej mier-

nikiem R

EZ

i współczynnika sezono-

wych zmian rezystywności gruntu
k

R

, którego wartości przedstawione

są w tabeli 1.

R

k

R

E

R

EZ

=

⋅

Przy wyznaczaniu rezystywności

gruntu należy zdjąć zworkę zwiera-
jącą zaciski oznaczone symbolami R

d

i R

x

miernika IMU, a następnie wbić

sondy zgodnie z rysunkiem 2. Re-
zystywność gruntu należy obliczyć
zgodnie ze wzorem:

ρ = ⋅

−

R

y

x

x

m

Π

Ω

(

)

[

]

2

2

2

gdzie:

ρ – rezystywność gruntu w omome-
trach,
R – zmierzona rezystancja gruntu,
w [

Ω],

2y – odległość między uziomami po-
mocniczymi 1 i 4, w [m],
2x – odległość między uziomami po-
mocniczymi 2 i 3, w [m].

Wynik pomiaru jest wartością

średnią rezystancji gruntu. W celu
uzyskania wartości rezystywności
gruntu należy podstawić zmierzoną
wartość do powyższego wzoru.

Obok prezentujemy przegląd pro-

ducentów mierników stosowanych
do pomiaru rezystancji uziemień i re-
zystywności gruntu.

Rodzaj uziomu

Rozmiar uziomu

Wartość k

R

Grunt w czasie pomiaru

suchy

wilgotny

mokry

Pojedynczy uziom
poziomy

głębokość ułożenia

od 0,6 do 1 m

1,4

2,2

2,4

Uziom pionowy

pod powierzchnią

ziemi l = 2,5

÷

5 m

1,2

1,6

2,0

Uziom pionowy

pod powierzchnią

ziemi l

>

5 m

1,1

1,2

1,3

Objaśnienia: grunt suchy – w okresie od czerwca do września, z wyjątkiem okresów po
długotrwałych kilkudniowych opadach atmosferycznych, grunt wilgotny – poza okresem
od czerwca do września z wyjątkiem okresów po długotrwałych opadach atmosferycz-
nych i roztopach, grunt mokry – w okresie trzech dni po długotrwałych opadach atmosfe-
rycznych lub roztopach

Tab. 1 Wartości współczynnika sezonowych zmian rezystywności gruntu k

R

Rys. 1 Sposób wykonywania pomiaru rezystancji uziemień

Rys. 2 Sposób wykonywania pomiaru rezystancji gruntu

e.i-04-2005.indb 24

e.i-04-2005.indb 24

2005-03-21 15:43:15

2005-03-21 15:43:15