Analiza dyskryminacyjna
dr hab. prof. SGH Urszula Malinowska
Analiza dyskryminacyjna
dr hab. prof. SGH Urszula Malinowska
Analiza ryzyka partnera biznesowego
•
Ryzyko partnera biznesowego związane jest z utratą przez niego zdolności
płatniczej.
•
Przez pojęcie utraty zdolności płatniczej rozumie się zazwyczaj:
o
zarówno krótkookresową niezdolność do wywiązywania się ze swoich
zobowiązań, określaną jako utratę płynności (ang. loss of liquidity),
o
jak też trwałą utratę zdolności płatniczej, określaną jako niewypłacalność (ang.
insolvency).
•
Utrata płynności to krótkookresowa niezdolność do wywiązywania się z
zobowiązań; lub niezdolność do pokrycia wydatków operacyjnych i finansowych
z przychodów bieżącego okresu i środków zgromadzonych w poprzednich
okresach; lub krócej: nieregulowanie zobowiązań na czas.
•
Niewypłacalność natomiast oznacza trwałą utratę zdolności płatniczej, lub,
zgodnie z dokładniejszą definicją, sytuację, w której zobowiązania firmy w
pewnym okresie przekraczają jej majątek i w związku z tym nie jest możliwe ich
uregulowanie.
2
Upadłość jednostki gospodarczej
3
Czynniki powodujące utratę zdolności płatniczej
4
Proces pogarszania się sytuacji finansowej firmy
5
Założenia teoretyczne analizy dyskryminacyjnej
6
Proces budowy funkcji dyskryminacyjnej
7
Źródło: M. Iwanicz- Drozdowska, A. Nowak, Ryzyko bankowe, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2001, str. 31.
Systemy (modele) Wczesnego Ostrzegania
8
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
•
Autorzy modelu: J. Gajdka, D. Stos (model I):
9
Charakterystyka modelu
Wskaźniki
wykorzystane w modelu
Postać funkcji modelu i
kryterium klasyfikacyjne
Poziom
skuteczności
predykcji modelu
Próba liczyła 40 podmiotów,
połowa w stanie upadłości.
Badanie w pierwszym etapie
oparto na 20 wskaźnikach
finansowych, obliczonych na
podstawie sprawozdań
finansowych z lat 1994 –
1995. Spośród tych 20
wskaźników do ostatecznej
postaci modelu zostało
zakwalifikowanych 5.
X
1
- przychody ze
sprzedaży /
aktywa;
X
2
- (zobowiązania
krótkoterminowe /
koszt wytworzonej
produkcji
sprzedanej) * 360
dni;
X
3
- zysk netto /
aktywów;
X
4
-
zysk brutto ze
sprzedaży /
przychody netto ze
sprzedaży;
X
5
- zobowiązania
ogółem / aktywa
ogółem;
Z = 0,7732059 -
0,0856425X
1
+
0,0007747X
2
+
0,9220985X
3
+
0,6535995X
4
-
0,594687X
5
Z > 0,45 - brak
zagrożenia
upadłością
Grupa
niezagrożonych
upadłością
Grupa
zagrożonych
upadłością
Łącznie
- 93%
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
10
Charakterystyka modelu
Wskaźniki
wykorzystane w modelu
Postać funkcji modelu i
kryterium klasyfikacyjne
Poziom
skuteczności
predykcji modelu
Model opracowany na 34
przedsiębiorstwach, dwie
liczebnie równe klasy:
podmioty „niezbankrutowane”
oraz „zbankrutowane”, które w
roku 1995 znalazły się w
stanie bankructwa. Pierwotnie
wykorzystywano 20
wskaźników, ostatecznie
uwzględniono 4 wskaźniki.
X
1
- średnia wartość
zobowiązań;
krótkoterminowych
/ koszt
wytworzenia
produkcji
sprzedanej * 360
dni;
X
2
- zysk netto / średnia
wartość aktywów
w roku;
X
3
- zysk brutto /
przychody netto ze
sprzedaży;
X
4
- aktywa ogółem /
zobowiązania
ogółem;
Z = - 0,3342 -
0,000500X
1
+
2,055200X
2
+
1,726000X
3
+
0,115500X
4
Z > 0 brak zagrożenia
upadłością
Grupa
niezagrożonych
upadłością
- 100%
Grupa
zagrożonych
upadłością
- 100%
Łącznie
- 100%
•
Autorzy modelu: J. Gajdka, D. Stos (model II):
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
11
Charakterystyka modelu
Wskaźniki
wykorzystane w modelu
Postać funkcji modelu i
kryterium klasyfikacyjne
Poziom
skuteczności
predykcji modelu
Przedsiębiorstwa, które w
latach 1991 -1997 złożyły,
wniosek o ogłoszenie
upadłości.. Jako potencjalne
zmienne wybrano 16
wskaźników, w ostateczności
model był opracowany na
sześciu wskaźnikach.
X
1
- aktywa bieżące /
zobowiązania
bieżące;
X
2
- aktywa bieżące -
zapasy /
zobowiązania
bieżące;
X
3
- zobowiązania
ogółem / aktywa
ogółem;
X
4
- aktywa bieżące -
zobowiązania
krótkoterminowe /
pasywa ogółem;
X
5
- należności /
przychody ze
sprzedaży * 365
dni;
X
6
- zapasy / sprzedaż
netto * 365 dni;
Z = 0,365425X
1
-
0,765526X
2
-
2,404350X
3
+
1,590790X
4
+
0,002303X
5
-
0,012783X
6
+
2,36261
Z > - 0,374345 - brak
zagrożenia
upadłością
Grupa
niezagrożonych
upadłością
- 97,4%
Grupa
zagrożonych
upadłością
- 90,91%
Łącznie
- 95,08%
•
Autor modelu: D. Hadasik (model IV):
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
12
Charakterystyka modelu
Wskaźniki
wykorzystane w modelu
Postać funkcji modelu i
kryterium klasyfikacyjne
Poziom
skuteczności
predykcji modelu
Model był budowany w oparciu
o 40 przedsiębiorstw, które
zbankrutowały i 40
przedsiębiorstw
kontynuujących działalność.
Badanie dotyczyło 3 lat (1993
– 1996). W pierwszym etapie
analizy wybrano 28
wskaźników finansowych.,
Ostateczna postać modelu
została oparta o 5
wskaźników.
X
1
- aktywa bieżące /
pasywa bieżące;
X
2
- zobowiązania
ogółem / aktywa
ogółem;
X
3
- przychody z ogółu
działalności/
średnioroczne
aktywa ogółem;
X
4
- zysk netto/ aktywa;
X
5
- zobowiązania
krótkoterminowe /
koszt sprzedanych
produktów
towarów i
materiałów * 360;
Z = 0,681000X
1
-
0,019600X
2
+
0,157000X
3
+
0,009690X
4
+
0,000672X
5
+
0,605
Z > 0 - brak zagrożenia
upadłością
Grupa
niezagrożonych
upadłością
- 95,0%
Grupa
zagrożonych
upadłością
- 90,0%
Łącznie
- 92,5%
•
Autor modelu: A. Hołda
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
13
Charakterystyka modelu
Wskaźniki
wykorzystane w modelu
Postać funkcji modelu i
kryterium klasyfikacyjne
Poziom
skuteczności
predykcji modelu
Do estymacji modelu
wykorzystano zbiór składający
się z 80 spółek w tym 40
niezagrożonych i 40
zagrożonych upadłością. W
analizach uwzględniane były
dane sprawozdawcze za lata
1997-2001, Wstępnie
wyselekcjonowano 45
wskaźników. Do budowy
modelu wykorzystano
ostatecznie 4 wskaźniki.
X
1
- wynik operacyjny /
aktywów;
X
2
- kapitał własny /
aktywa;
X
3
- wynik finansowy
netto +
amortyzacja /
zobowiązania
ogółem;
X
4
- aktywa obrotowe /
zobowiązania
krótkoterminowe;
Z =9,498X
1
+ 3,566X
2
+
2,903X
3
+ 0,452X
4
- 1,498
Z > 0 brak zagrożenia
upadłością
Grupa
niezagrożonych
upadłością
- 95,5%
Grupa
zagrożonych
upadłością
- 81,3%
Łącznie
- 88,4%
•
Autorzy modelu: E. Mączyńska i M. Zawadzki (model G)
Charakterystyka wybranych funkcji dyskryminacyjnych
opracowanych dla rynku polskiego
14
Charakterystyka modelu
Wskaźniki
wykorzystane w
modelu
Postać funkcji
modelu i kryterium
klasyfikacyjne
Poziom
skuteczności
predykcji
modelu
W procesie budowy modelu za upadłe
lub zagrożone upadłością przyjęto spółki
publiczne, wobec których w latach 2000
– 2002 zgłoszono w sądzie przynajmniej
jeden wniosek o upadłość lub o otwarcie
postępowania układowego, niezależnie
od tego, jakie skutki prawne miały te
wnioski. Próba złożona była z 34 spółek
zagrożonych upadłością. Spółki zdrowe
dobrano w taki sposób, by każda z nich
odpowiadała jednej ze spółek upadłych.
Pierwotnie analizowano 19 wskaźników
finansowych. Do budowy modelu
wykorzystano natomiast 6 wskaźników
finansowych.
X1 - aktywa bieżące /
pasywa bieżące;
X2 - aktywa obrotowe -
zapasy -
należności /
zobowiązania
krótkoterminowe;
X3 - zysk brutto /
przychody ze
sprzedaży;
X4 - średnia wartość
zapasów /
przychody ze
sprzedaży * 360 dni;
X5 - zysk netto / średnia
wartość aktywów;
X6 - zobowiązania
ogółem + rezerwy/
wynik na
działalności
operacyjnej +
amortyzacja;
Z = 1,286440X1 -
1,305280X2 -
0,226330X3 -
0,005380X4 +
3,015280X5 -
0,009430X6 -
0,66132
Z > 0 brak zagrożenia
upadłością
Grupa
niezagrożonych
upadłością
- 85,3%
Grupa
zagrożonych
upadłością
- 85,3%
Łącznie
- 85,3%
•
Autorzy modelu: D. Appenzeller, K. Szarzec (model I)