Analiza dyskryminacyjna jest najpopularniejszą metodą prognozowania upadłości przedsiębiorstw. Istota jej polega, przy wykorzystaniu określonego modelu prognozowania upadłości, na zakwalifikowaniu danego przedsiębiorstwa do:

• przedsiębiorstw niezagrożonych upadłością, przedsiębiorstw wypłacalnych,

• przedsiębiorstw zagrożonych upadłością, przedsiębiorstw niewypłacalnych.

W niektórych modelach rozróżnia się jeszcze jedną grupę, do której zalicza się przypadki trudne do jednoznacznej klasyfikacji.

W Polsce wzrost zainteresowania metodami predykcji upadłości nastąpił po roku 1989. Na początku stosowano modele zagraniczne, ale z czasem, zaczęto stosować modele polskie, których parametry lepiej odzwierciedlają polską rzeczywistość gospodarczą.

Model dyskryminacyjny to wielowymiarowa, liniowa funkcja dyskryminacyjna, która ma następującą postać:

Z = a₀ + a₁X₁ + a₂X₂ + ……+a_nX_n

gdzie:

Z - zmienna zależna (objaśniana) - indeks Z-score - modele oparte na wielowymiarowej analizie dyskryminacyjnej są popularnie określane jako modele Z-score;

a₀- stała;

ai , i=1,2,……,n - współczynniki (wagi) dyskryminacyjne;

X1, X2, ……,Xn - zmienne niezależne (objaśniające); w przypadku prognozowania upadłości są to najczęściej wskaźniki finansowe.

Nie zawsze jednak wskaźniki, które wykazują samodzielnie bardzo dużą zdolność do predykcji bankructwa (np. wskaźniki płynności, wskaźniki rentowności) znajdują zastosowanie w modelach. Modele należy rozpatrywać jako całość i badać sprawność modelu, a nie poszczególnych wskaźników wchodzących w jego skład.

Wyznaczona w modelu wartość graniczna po porównaniu jej z wartością Z pozwala na zakwalifikowanie danego przedsiębiorstwa do określonej grupy. W większości modeli stosuje się następujące zasady:

Z < Z _graniczne - obiekt zaliczany jest do podmiotów zagrożonych upadłością

Z > Z _graniczne - obiekt zaliczony do przedsiębiorstw niezagrożonych upadłością.

Przy wyborze modelu do analizy dyskryminacyjnej trzeba uwzględnić jego sprawność oraz występowanie błędu (tabela). Im wyższa sprawność modelu tym lepsza predykcja upadłości. Najlepiej, jeżeli sprawność danego modelu jest dodatkowo zweryfikowana przez zbadanie przedsiębiorstw spoza modelu.

Tabela. Charakterystyka sprawności i występowania błędu w modelach dyskryminacyjnych

Sprawność	Sprawność I rodzaju jest to procent poprawnie zakwalifikowanych przedsiębiorstw upadłych
		Sprawność II rodzaju jest to procent poprawnie zakwalifikowanych przedsiębiorstw funkcjonujących
Sprawność ogólna	Procent prawidłowo zakwalifikowanych przypadków
Występowanie błędu	Błąd I rodzaju przedstawia jaki procent przedsiębiorstw upadłych został zakwalifikowany do przedsiębiorstw nadal funkcjonujących
		Błąd II rodzaju przedstawia jaki procent przedsiębiorstw nadal funkcjonujących został zakwalifikowany do przedsiębiorstw upadłych
Występowanie błędu w znaczeniu ogólnym	Procent błędnie zakwalifikowanych przypadków

Źródło: dr Katarzyna Goldmann

Większość modeli dyskryminacyjnych, które zostały oszacowane w Polsce, to modele do oceny zagrożenia upadłością przedsiębiorstw produkcyjnych. Nie ma modeli uniwersalnych, takich które pozwoliłyby na predykcję upadłości zarówno w przedsiębiorstwach małych, jak i dużych oraz wszystkich branż. Im dane przedsiębiorstwo będzie bardziej podobne do próby wykorzystanej w budowie modelu, tym rezultaty analizy dyskryminacyjnej będą bardziej trafne.

---