Wykład 5

Instrumenty horyzontalne europejskiego

Instrumenty horyzontalne europejskiego

prawa środowiska

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

1

Prawo do czystego środowiska

• Prawa człowieka trzeciej generacji
• Artykuł 37 Karty Praw Podstawowych

„Ochrona środowiska
Wysoki poziom ochrony środowiska i poprawa

Wysoki poziom ochrony środowiska i poprawa
jego jakości muszą być zintegrowane
politykami Unii i zapewnione zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju.”

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

2

Konwencja z Aarhus – podstawowe

informacje

• Konwencja o dostępie do informacji, udziale

społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz
dostępie do sprawiedliwości w sprawach
dotyczących środowiska

• przyjęta na forum EKG ONZ
• zawarta 25 czerwca 1998
• weszła w życie 30 października 2001
• 41 stron (w tym Wspólnota Europejska)

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

3

Konwencja z Aarhus – podstawowe

informacje

Trzy filary Konwencji:

1. Dostęp do informacji

2. Udział społeczny w podejmowaniu

2. Udział społeczny w podejmowaniu

rozstrzygnięć

3. Dostęp do wymiaru sprawiedliwości

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

4

Prawo europejskie wykonujące

Konwencję na poziomie państw

członkowskich

• I filar Konwencji: Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w

sprawie publicznego dostępu do informacji

dotyczących środowiska

i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG

• II filar Konwencji: Dyrektywa 2003/35/WE Parlamentu

• II filar Konwencji: Dyrektywa 2003/35/WE Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r.

przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do

sporządzania niektórych planów i programów w

zakresie środowiska oraz zmieniająca w odniesieniu do

udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru

sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG

i 96/61/WE

• III filar Konwencji: prawo krajowe

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

5

Dostęp do informacji o środowisku

• Dyrektywa 2003/4/WE:

– Podział informacji na publiczne wykazy i rejestry

oraz inne informacje

– Organy mają obowiązek rozpowszechniania

– Organy mają obowiązek rozpowszechniania

informacji poprzez wykorzystanie komunikacji
teleinformatycznej i technologii informatycznych

– Mogą pobierać opłaty
– Określone przesłanki odmowy
– Możliwość zaskarżenia

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

6

Udział w podejmowaniu decyzji

• Regulacje w przepisach szczegółowych, przede

wszystkim

o

ocenach

oddziaływania

na

środowisko

• Dyrektywa 2003/35/WE:

• Dyrektywa 2003/35/WE:

– „społeczeństwo” oznacza jedną lub więcej osób

fizycznych lub prawnych oraz, zgodnie z krajowym
ustawodawstwem lub praktyką, ich
stowarzyszenia, organizacje lub grupy

– obowiązek konsultacji i „przemyślenia”

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

7

Rozporządzenie 1367/2006

• Przepisy ogólne:

Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie

publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu

Europejskiego, Rady i Komisji

• Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w

Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w

sprawie zastosowania postanowień Konwencji z

Aarhus o dostępie do informacji, udziale

społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie

do sprawiedliwości w sprawach dotyczących

środowiska do instytucji i organów Wspólnoty

• Weszło w życie 28 czerwca 2007 r.
• Wykonuje Konwencję na poziomie organów i instytucji

WE

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

8

Rozporządzenie 1367/2006

• Zastosowanie wyłącznie w stosunku do instytucji i

organów Wspólnoty

• Definicja organizacji pozarządowej, która ma prawo

ubiegania się o dostęp do informacji (art. 11)

• Odrębna procedura uzyskania dostępu do informacji

(art. 7)

•

(art. 7)

• Procedura udziału w przygotowywaniu planów i

programów odnoszących się do środowiska (art. 9)

• Wewnętrzna procedura odwoławcza (art. 10)
• Przyznanie organizacjom pozarządowym prawa

wniesienia skargi do Europejskiego Trybunału

Sprawiedliwości (art. 12)

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

9

Art. 10 ust. 1
Każda organizacja pozarządowa, która spełnia kryteria określone w art. 11, jest uprawniona
do złożenia wniosku o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej do instytucji lub
organu Wspólnoty, które przyjęły akt administracyjny zgodnie z prawem ochrony środowiska,
lub w przypadku zarzutu zaniechania administracyjnego, które powinny były przyjąć taki akt.

Art. 11 ust. 1
Organizacja pozarządowa jest uprawniona do złożenia wniosku o wszczęcie wewnętrznej
procedury odwoławczej zgodnie z art. 10, pod warunkiem że:
a) jest niezależną osobą prawną o charakterze niezarobkowym zgodnie z prawem krajowym
lub praktyką danego państwa członkowskiego;
b) podstawowym określonym celem jej działalności jest promowanie ochrony środowiska w
kontekście prawa ochrony środowiska;

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

10

kontekście prawa ochrony środowiska;
c) istnieje dłużej niż dwa lata i aktywnie realizuje cel, o którym mowa w lit. b);
d) jej cele i działalność obejmują sprawę będącą przedmiotem wniosku o wszczęcie
wewnętrznej procedury odwoławczej.

Art. 12
Organizacja pozarządowa, która złożyła wniosek o wszczęcie wewnętrznej procedury
odwoławczej zgodnie z art. 10, może wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości zgodnie z
właściwymi postanowieniami Traktatu.

Rozporządzenie 166/2006

• Rozporządzenie (WE) nr 166/2006 Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w

sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru

Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i zmieniające

dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE

• Weszło w życie 24 lutego 2006 r.

• Przystosowuje Europejski Rejestr Emisji

Zanieczyszczeń do wymogów Protokołu kijowskiego

• Przystosowuje Europejski Rejestr Emisji

Zanieczyszczeń do wymogów Protokołu kijowskiego

• Europejski PRTR – zintegrowany rejestr na poziomie

Wspólnoty w postaci publicznie dostępnej bazy

danych

• Rozporządzenie określa sposób jego funkcjonowania

oraz reguluje jego treść i strukturę

• Rozporządzenie określa także obowiązki

informacyjne państw i podmiotów w nich

działających

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

11

Odpowiedzialność w prawie środowiska

I.

Odpowiedzialność państw

•

Art. 258 TFUE

•

Odpowiedzialność odszkodowawcza względem
obywateli

II. Odpowiedzialność karna

•

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie

•

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie
ochrony środowiska poprzez prawo karne

III. Odpowiedzialność cywilna

•

Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie
odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do
zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym
środowisku naturalnemu

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

12

Odpowiedzialność karna

• Harmonizacja przestępstw
• Dowolny wymiar kar
• Karanie podżegania i pomocnictwa

• Karanie podżegania i pomocnictwa
• Odpowiedzialność osób prawnych i sankcje
wobec nich

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

13

Artykuł 3 Przestępstwa
Państwa członkowskie zapewniają, by następujące czyny, dokonane bezprawnie i umyślnie lub będące skutkiem
przynajmniej rażącego niedbalstwa, stanowiły przestępstwa karne:
a) zrzucanie, emisja lub wprowadzanie takich ilości substancji lub promieniowania jonizującego do powietrza,
gleby lub wody, które powodują lub mogą spowodować śmierć lub poważne uszkodzenie ciała lub znaczną
szkodę dla jakości powietrza, jakości gleby lub jakości wody lub dla zwierząt lub roślin;
b) zbieranie, transport, odzysk lub unieszkodliwianie odpadów, w tym nadzór nad tymi działaniami oraz
późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów, w tym także działania podejmowane
następnie w charakterze sprzedawcy lub pośrednika (zagospodarowanie odpadów), które powodują lub mogą
spowodować śmierć lub poważne uszkodzenie ciała lub znaczną szkodę dla jakości powietrza, jakości gleby lub
jakości wody, lub dla zwierząt lub roślin;
c) przemieszczanie odpadów, jeśli działanie to wchodzi w zakres zastosowania art. 2 ust. 35 rozporządzenia (WE)
nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów i
jest dokonywane w znacznych ilościach, bez względu na to, czy odbywa się w ramach jednego przemieszczenia
czy kilku przemieszczeń, które okazują się ze sobą powiązane;
d) eksploatacja zakładu, w którym prowadzona jest działalność niebezpieczna lub w którym są składowane lub
wykorzystywane niebezpieczne substancje bądź preparaty oraz która, poza zakładem, powoduje lub może
spowodować śmierć lub poważne uszkodzenie ciała lub znaczną szkodę dla jakości powietrza, jakości gleby lub

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

14

spowodować śmierć lub poważne uszkodzenie ciała lub znaczną szkodę dla jakości powietrza, jakości gleby lub
jakości wody, lub dla zwierząt lub roślin;
e) produkcja, przetwarzanie, obsługa, wykorzystywanie, posiadanie, przechowywanie, transport, przywóz,
wywóz i usuwanie materiałów jądrowych lub innych niebezpiecznych substancji radioaktywnych, które
powodują lub mogą spowodować śmierć lub poważne uszkodzenie ciała lub znaczną szkodę dla jakości
powietrza, jakości gleby lub jakości wody, lub dla zwierząt lub roślin;
f) zabijanie, niszczenie, posiadanie lub przywłaszczanie sobie okazów chronionych gatunków dzikiej fauny lub
flory, z wyjątkiem przypadków gdy postępowanie to dotyczy nieznacznej ilości takich okazów i ma nieznaczny
wpływ na zachowanie gatunków;
g) handel okazami chronionych gatunków dzikiej fauny lub flory, ich częściami lub pochodnymi, z wyjątkiem
przypadków gdy postępowanie takie dotyczy nieznacznej liczby takich okazów i ma nieznaczny wpływ na
zachowanie gatunków;
h) jakiekolwiek postępowanie, które powoduje znaczne zniszczenie siedliska przyrodniczego na terenie
chronionym;
i) produkcja, przywóz, wywóz, wprowadzanie do obrotu lub wykorzystywanie substancji zubożających warstwę
ozonową.

Odpowiedzialność cywilna

• Definicja szkody:

– szkody wyrządzone gatunkom chronionym i w siedliskach

przyrodniczych,

– szkody wyrządzone w wodach, które stanowią dowolną szkodę

mającą znaczący negatywny wpływ na ekologiczny, chemiczny
lub ilościowy stan lub ekologiczny potencjał,

– szkody dotyczące powierzchni ziemi,
– „szkoda”: oznacza mierzalną negatywną zmianę w zasobach

naturalnych lub mierzalne osłabienie użyteczności zasobów
naturalnych, które może ujawnić się bezpośrednio lub
pośrednio;

• Działania zapobiegawcze
• Działania zaradcze
• Koszty działań ponosi podmiot prowadzący działalność

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

15

Oceny oddziaływania na środowisko

• Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w

sprawie oceny skutków wywieranych przez
niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na
środowisko naturalne 85/337/EWG

• Nowelizacje: Dyrektywa Rady 97/11/WE, Dyrektywa

2003/35/WE, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady

• Nowelizacje: Dyrektywa Rady 97/11/WE, Dyrektywa

2003/35/WE, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
2009/31/WE

• Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w
sprawie oceny wpływu niektórych planów i
programów na środowisko

• Konwencja z Espoo

Magdalena Słok-Wódkowska, Prawo środowiska

16