www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

141

Lp.

Zagadnienia 

i treści 

kształcenia

Teksty 

kultury

Liczba godzin

Umiejętności 

kluczowe 

doskonalone 

na lekcji

Wymagania 

na poziom 

podstawowy

Wymagania 

na poziom 

rozszerzony

Ścieżki 

edukacyjne

Uczeń:

Uczeń:

I. WIELKIE MIASTA

1. Wielkie 

miasta

Bożena 
Kastory 
Przestrzeń, 
miasto, 
architektura; 
Rozmowa 
z psycholo-
giem archi-
tektury – Artu-
rem Bańko

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
w formie jednego zda-

 

–

nia oddaje sens całego 
tekstu
swoimi słowami 

 

–

przedstawia argumenty 
A. Bańki
formułuje pytania do 

 

–

wyobrażonych rozmów-
ców
wyjaśnia znaczenie 

 

–

wybranych związków 
frazeologicznych

interpretuje myśl 

 

–

Winstona Churchilla 
z tekstu B. Kastory
wyjaśnia sens wypo-

 

–

wiedzi o Krakowie – 
mieście ładu, harmonii 
i ciągłości
tworzy argumentacyjną 

 

–

wypowiedź pisemną 
o zmianach w mieście 

edukacja regionalna 

 

–

(działanie na rzecz 
ochrony regionalnego 
dziedzictwa kulturowe-
go)

X. PL

AN WYNIKOWY

142

2. Miasta 

symbole 
– Jerozolima, 
Rzym

Fotografia 
Jerozoli-
my z lotu 
ptaka; Paweł 
Trzopek OP 
Jerozolima 
– trzy światy; 
Jehuda Ami-
chaj Turyści

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
podaje na podstawie 

 

–

tekstu nazwiska założy-
cieli wielkich religii i wie, 
kim oni są
na podstawie notatek 

 

–

i tekstu wyjaśnia jego 
tezę
wyszukuje w słowniku 

 

–

i objaśnia pisownię 
wyrazu żyd
przedstawia własnymi 

 

–

słowami treść wiersza 
J. Amichaja

wyjaśnia na podstawie 

 

–

tekstu problem odręb-
ności kulturowej
podaje znaczenie 

 

–

związku frazeologiczne-
go ‘mówić do ściany’ i 
wykorzystuje je w inter-
pretacji tekstu
porównuje obrazy 

 

–

Jerozolimy z wiersza 
J. Amichaja i tekstu 
P. Trzopka

kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (poszukiwanie, 
gromadzenie i wyko-
rzystywanie informacji 
pozwalających na inter-
pretację współczesnych 
wydarzeń w świetle 
początków kultury 
śródziemnomorskiej – 
Jerozolima dziś)

Jan Paran-
dowski Rzym 
to fantastycz-
ny arras

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

czyta ze zrozumie-

 

–

niem fragment tekstu 
zamieszczony w pod-
ręczniku na podstawie 
poleceń
wyjaśnia na podstawie 

 

–

własnej wiedzy szcze-
gólne znaczenie Rzymu 
dla katolików
przygotowuje na pod-

 

–

stawie różnych źródeł 
notatkę o wybranych 
zabytkach Rzymu

podaje argumenty o ko-

 

–

rzyściach płynących ze 
znajomości opowieści 
o danym mieście

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (wykorzy-
stywanie mediów jako 
źródeł informacji i opinii 
w samodzielnym do-
chodzeniu do wiedzy)
kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (dostrzeganie 
związków między kultu-
rą współczesną a sta-
rożytną kulturą Grecji 
i Rzymu oraz chrześci-
jaństwem pierwszych 
wieków)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

143

3. Wielkie 

metropolie

Józef Baran 
Miasto; FILM: 
Masz wiado-
mość (USA, 
1998)

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem

rozumie sens wiersza 

 

–

J. Barana
wskazuje środki po-

 

–

etyckie służące ocenie 
miasta
zna treść filmu „Masz 

 

–

wiadomość”
charakteryzuje postacie 

 

–

Kathleen i Joe
opisuje filmowy obraz 

 

–

Nowego Jorku
wyjaśnia za pomocą 

 

–

argumentów sens 
zakupów w wielkich lub 
małych sklepach

uzasadnia swoje stano-

 

–

wisko w sprawie oceny 
miasta przez podmiot 
liryczny wiersza
podaje różnice między 

 

–

scenami z udziałem 
głównych bohaterów
wyodrębnia specyficzne 

 

–

cechy języka filmu na 
podstawie wybranych 
scen (pory roku)
bierze udział w dyskusji 

 

–

na temat zakupów w 
małych sklepach a hi-
permarketach

edukacja filozoficzna 

 

–

(pojęcia prawdy i dobra 
w zamieszkanej prze-
strzeni)
edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (rozpozna-
wanie użytych środ-
ków formalnych i ich 
służebność względem 
zamierzeń twórców 
w różnych formach 
przekazów medialnych)
edukacja regionalna 

 

–

(odnajdywanie warto-
ści, jaką stwarza wspól-
nota lokalna i jej kultura 
w życiu człowieka – 
dyskusja o sklepikach)

William Bell 
Miasto, które 
zmieniło moje 
życie

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem

wie, co to jest Miasto 

 

–

Zakazane
zna wydarzenia z placu 

 

–

Tiananmen
opisuje nastrój miasta 

 

–

nocą (Pekinu)
przedstawia graficznie 

 

–

swoje wyobrażenie 
Zakazanego Miasta

porównuje postawy 

 

–

wobec rzeczywistości 
autora tekstu i jego 
bohaterki
wyjaśnia tezę, że 

 

–

wielkie miasta są areną 
przełomowych wyda-
rzeń
redaguje wpis do bloga 

 

–

stanowiący refleksje po 
pobycie w Pekinie

edukacja filozoficzna 

 

–

(dobro człowieka a jego 
prawa)
edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (wykorzy-
stywanie mediów jako 
źródeł informacji i opinii 
w samodzielnym do-
chodzeniu do wiedzy)

X. PL

AN WYNIKOWY

144

Zbigniew 
Herbert Mur;

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób

rozpoznaje sytuacją 

 

–

komunikacyjną (nadaw-
cę, odbiorcę i sposób 
mówienia) w poetyckiej 
prozie Z. Herberta,
odczytuje przesłanie 

 

–

tekstu,
rozpoznaje dosłowne 

 

–

i metaforyczne znacze-
nia słowa mur

wskazuje podobieństwa 

 

–

między tekstami Z. Her-
berta i W. Bella

edukacja filozoficzna 

 

–

(lepsze rozumienie sie-
bie i drugiego człowie-
ka – tolerancja)

Anna 
Wiśniew-
ska Polacy 
w Londynie; 
Eduardo Gu-
dino Kieffer 
Żeby cię 
lepiej zjeść 

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

zna pojęcia: 

 

–

ironia, 

moloch
rozumie określenie 

 

–

współczesna wieża 
Babel
na podstawie tekstu 

 

–

A. Wiśniewskiej podaje 
przykłady nietolerancji 
wobec Polaków
wskazuje wyrazy nace-

 

–

chowane emocjonalnie 
w tekście E. Kieffera
znajduje w tym tekście 

 

–

przykłady ironii
uzasadnia, że Buenos 

 

–

Aires w tekście E. Kief-
fera to moloch
rozpoznaje środki 

 

–

stylistyczne i kompozy-
cyjne oraz uzasadnia 
ich użycie
wyjaśnia sens tytułu

 

–

rozpoznaje przykłady 

 

–

mowy zależnej i nieza-
leżnej

komentuje opinie 

 

–

zawarte w tekście 
A. Wiśniewskiej
wypowiada się z uży-

 

–

ciem argumentów o 
istocie nietolerancji
interpretuje wybrane 

 

–

fragmenty tekstu
wypisuje z tekstu 

 

–

przykłady wyrażeń 
typowych dla różnych 
funkcjonalnych odmian 
stylistycznych
odnajduje wyrazy błęd-

 

–

nie zapisane i uzasad-
nia celowość takiego 
zabiegu
tworzy list lub opowia-

 

–

danie odwzorowujące 
myśli człowieka samot-
nego w wielkim mieście

edukacja filozoficzna 

 

–

(lepsze rozumienie 
siebie i drugiego czło-
wieka)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

145

Tadeusz 
Peiper Ulica; 
OBRAZY: El 
Greco Widok 
Toledo; 
Paul Gustav 
Fisher Widok 
na Kongres 
Nytorv w 
Kopenhadze; 
Fernand 
Knopff 
Opuszczone 
miasto

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

rozpoznaje i objaśnia 

 

–

zawarte w wierszu 
T. Peipera metafory,
ocenia wyobrażoną 

 

–

w wierszu ulicę
porównuje treść poda-

 

–

nych obrazów
tworzy notatkę jako 

 

–

rezultat porównywania
określa sposób ujęcia, 

 

–

kolorystykę i wymowę 
obrazów

wykonuje realistyczną 

 

–

i kubistyczną ilustrację 
ulicy z wiersza
dokonuje oceny 

 

–

sposobu prezenta-
cji treści i uzasadnia 
ocenę według kryterium 
zainteresowania widza 
tematyką
tworzy opowiadanie 

 

–

inspirowane jednym 
z obrazów

4. Stolice 

europejskie – 
dziś i dawniej

Krakowskie 
kalendarium; 
Bronisław 
Wildstein Fe-
nomen Krako-
wa; Tadeusz 
Boy Żeleński 
Krakowski 
jubileusz

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
tworzy list do kolegi 

 

–

z innego kraju opisują-
cy atrakcje Krakowa
na podstawie zasobów 

 

–

internetowych tworzy 
folder prezentujący 
krakowskie judaika
analizuje wiersz Tade-

 

–

usza Boya Żeleńskiego 
z perspektywy obrazu 
Krakowa

pisze pracę interpretu-

 

–

jącą wybrane fragmenty 
tekstu B. Wildsteina
tworzy tekst do prze-

 

–

wodnika po katedrze 
wawelskiej z wykorzy-
staniem myśli Jana 
Pawła II
projektuje wnętrze 

 

–

kawiarni „Lamus”

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (wykorzy-
stywanie mediów jako 
źródeł informacji i opinii 
w samodzielnym do-
chodzeniu do wiedzy)
edukacja regionalna 

 

–

(działanie na rzecz 
ochrony regionalnego 
dziedzictwa kulturowe-
go – Kraków)

X. PL

AN WYNIKOWY

146

Jacek Różal-
ski Warszawa 
Muńka Stasz-
czyka

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
wskazuje na podstawie 

 

–

tekstu różnice miedzy 
Warszawą, Krakowem, 
Pragą i Budapesztem
zestawia własne wy-

 

–

obrażenia o ważnych 
miejscach w Warszawie 
z wizją Muńka Stasz-
czyka
tworzy rozprawkę na 

 

–

temat wielkich miast 
w Polsce jako pamiątek 
w historii

tworzy plakat poświęco-

 

–

ny wybranym miejscom 
w Warszawie
tworzy biogram Muńka 

 

–

Staszczyka

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (posługiwa-
nie się różnymi formami 
komunikatów i narzędzi 
medialnych w proce-
sie komunikowania, 
zdobywania, dokumen-
towania i prezentowania 
wiedzy)
edukacja regionalna 

 

–

(działanie na rzecz 
ochrony regionalnego 
dziedzictwa kulturo-
wego
Warszawa)

 

–

edukacja europej-

 

–

ska (przyczynianie 
się do powstawania 
świadomości „jestem 
Polakiem, więc jestem 
Europejczykiem” – War-
szawa a Kraków, Praga, 
Budapeszt)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

147

LEKTURA: 
Małgorzata 
Gutowska-
Adamczyk 
220 linii

4

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy;
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole;
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem

zna treść powieści 

 

–

Małgorzaty Gutowskie-
jAdamczyk 220 linii,
wymienia trasy prze-

 

–

mierzane przez Mikołaja 
i wyjaśnia ich sens
wyszukuje cytaty 

 

–

uzasadniające stwier-
dzenie, że podróż 
komunikacją miejską to 
przygoda
tworzy charakterystykę 

 

–

porównawczą Mikołaja, 
Makarego i Kajtka
wyjaśnia szczególne 

 

–

znaczenie dla bohate-
rów postaci Amadeusza 
Wolańskiego
na podstawie zasobów 

 

–

internetowych tworzy 
projekt o warszawskich 
świątyniach różnych 
wyznań

wymienia i charak-

 

–

teryzuje stereotypy 
dotyczące relacji mię-
dzyludzkich w wielkim 
mieście na podstawie 
powieści
charakteryzuje pasje 

 

–

bohaterów powieści 
i uzasadnia znaczenie 
pasji w ogóle w życiu 
człowieka
pisze list do jednego 

 

–

z bohaterów powieści 
o wartości przyjaźni 
i zaufania

edukacja filozoficzna 

 

–

(lepsze rozumienie 
siebie i drugiego 
człowieka – stereotypy 
odnośnie ludzi)
edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (posługiwa-
nie się różnymi formami 
komunikatów i narzędzi 
medialnych w proce-
sie komunikowania, 
zdobywania, dokumen-
towania i prezentowania 
wiedzy – warszawskie 
świątynie)

Mikołaj Gogol 
Newski Pro-
spekt

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

rozpoznaje układ zda-

 

–

rzeń (fabułę) w tekście 
M. Gogola,
interpretuje zachowania 

 

–

postaci w tekście
tworzy sprawozdanie 

 

–

do gazety o zdarze-
niach na ulicy w wielkim 
mieście

charakteryzuje narra-

 

–

tora i sposób narracji 
w tekście M. Gogola
wyjaśnia celowość 

 

–

zachowań narratora

edukacja europejska 

 

–

(postawa otwartości 
i dialogu wznosząca 
się ponad uprzedzenia 
i stereotypy etniczne 
– wielkość literatury 
rosyjskiej)

X. PL

AN WYNIKOWY

148

Obraz: 
Georges 
Stein Wieczór 
na paryskim 
bulwarze; Bo-
lesław Prus 
Spacerując 
po Paryżu

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
wie, co to jest opis sta-

 

–

tyczny i dynamiczny
rozpoznaje cechy opisu 

 

–

w tekście B. Prusa
porównuje literacki opis 

 

–

z obrazem G. Steina
sporządza notatkę o 

 

–

Paryżu II poł. XIX wieku
tworzy opis wydarzenia 

 

–

lub zabytku

sporządza projekt 

 

–

poświęcony wybitne-
mu Polakowi, którego 
życie było związane z 
Paryżem

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (posługiwa-
nie się różnymi formami 
komunikatów i narzędzi 
medialnych w proce-
sie komunikowania, 
zdobywania, dokumen-
towania i prezentowa-
nia wiedzy – Polacy 
a Paryż)
edukacja europejska 

 

–

(przyczynianie się do 
powstawania świado-
mości „jestem Pola-
kiem, więc jestem Eu-
ropejczykiem” – wybitni 
Polacy w Paryżu)

SPRAW-
DZIAN: 
obraz: Pierro 
Della Fran-
cesco Miasto 
idealne; 
Władysław 
S. Reymont 
Łódź;

1

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

149

II. PROWINCJA

5. Prowincja

Adam Mickie-
wicz Kraj lat 
dziecinnych; 
Julian Tuwim 
Rzuciłbym to 
wszystko

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

wymienia zalety kraju 

 

–

lat dziecinnych
nazywa stany emocjo-

 

–

nalne i uczucia związa-
ne z krajobrazem,
wzbogaca słownictwo 

 

–

nazywające relacje 
międzyludzkie
wie, co to jest rym i ja-

 

–

kie są rodzaje rymów
wie, co to jest śred-

 

–

niówka
odszukuje w wierszu 

 

–

J. Tuwima rymy, powtó-
rzenia, środki styli-
styczne, liczbę sylab 
w wersie i średniówkę
określa nastrój w wier-

 

–

szu

wyszczególnia punkty 

 

–

orientacyjne przestrzeni 
literackiej
rysuje pejzaż wyobrażo-

 

–

ny w tekście literackim
uzasadnia prawdziwość 

 

–

bądź fałszywość obrazu 
prowincji w wierszu 
J. Tuwima
określa funkcję trybu 

 

–

przypuszczającego 
w wierszu J. Tuwima
przygotowuje plan 

 

–

wycieczki do miast wy-
mienionych w wierszu

edukacja filozoficzna 

 

–

(umiejętność filozo-
ficznego określenia 
takich pojęć jak: osoba, 
prawda i dobro – praw-
da i fałsz w tekście 
literackim)
edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (wyko-
rzystywanie mediów 
jako źródeł informacji 
i opinii w samodzielnym 
dochodzeniu do wiedzy 
– plan wycieczki)

X. PL

AN WYNIKOWY

150

6. Dawni 

i współcześni 
bohaterowie 
prowincji

OBRAZY: Wa-
silij Tropinin 
Hafciarka; 
Louis Le 
Nain Kuźnia; 
Vincent van 
Gogh Siew-
ca; Edouard 
Vuillard 
Przewoź-
nik; TEKST: 
Rozmowa 
z Jadwigą Ło-
patą Zróbcie 
wszystko, że-
by to ocalić; 
LEKTURA: 
Agata Christie 
Morderstwo 
odbędzie się

5

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

prezentuje treść obra-

 

–

zów
maluje szyld do warsz-

 

–

tatu hafciarki
tworzy krótkie opo-

 

–

wiadanie z dialogiem 
do obrazu Edouarda 
Vuillarda Przewoźnik
tworzy tekst do prze-

 

–

wodnika turystycznego 
o starej kuźni
w punktach wymienia 

 

–

argumenty użyte przez 
bohaterkę wywiadu
rozumie pojęcia ekotu-

 

–

rystyki i agroturystyki
zna treść i charaktery-

 

–

zuje świat przedstawio-
ny powieści A. Christie 
Morderstwo odbędzie 
się
zna pojecie powieści 

 

–

kryminalnej
rekonstruuje obraz 

 

–

zbrodni w powieści
charakteryzuje pannę 

 

–

Marpel,
przeprowadza wywiad 

 

–

z mieszkańcem Chip-
ping Cleghor

tworzy wstęp do katalo-

 

–

gu wystawy malarstwa 
o obrazie wsi w sztuce 
europejskiej
uzasadnia potrzebę 

 

–

edukacji ekologicznej 
w szkole
zbiera informacje 

 

–

i uzasadnia prestiżowy 
charakter nagrody eko-
logicznego Nobla
tworzy artykuł do gaze-

 

–

ty lokalnej o śledztwie 
panny Marpel
wymienia i uzasadnia 

 

–

cechy dobrej powieści 
kryminalnej
rozważa problem, czym 

 

–

jest kryminał: rozrywką, 
łamigłówką kształtują-
cą logiczne myślenie, 
jednym i drugim

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (rozpozna-
wanie użytych środ-
ków formalnych i ich 
służebność względem 
zamierzeń twórców 
w różnych formach 
przekazów medialnych 
– tworzenie artykułu)
edukacja regionalna 

 

–

(udział w lokalnych ini-
cjatywach kulturalnych 
– gazety lokalne)
edukacja ekologiczna 

 

–

(dostrzeganie, opisywa-
nie i wyjaśnianie związ-
ków między naturalnymi 
składnikami środowi-
ska, człowiekiem i jego 
działalnością – pojęcia 
ekoturystyki i agrotu-
rystyki; podejmowanie 
działań ekologicznych 
w najbliższymi otocze-
niu i we własnym życiu 
– potrzeba ekologicznej 
edukacji)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

151

7. Urok prowincji Obraz: Wiktor 

Wasniecow 
Alionuszka; 
Teksty: Józef 
Czechowicz 
Na wsi

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

nazywa uczucia towa-

 

–

rzyszące obserwacji 
obrazu W. Wasniecowa
określa tonację kolory-

 

–

styczną obrazu
rozpoznaje treści do-

 

–

słowne i metaforyczne 
ukazane na obrazie
wie, co to jest antro-

 

–

pomorfizacja, instru-
mentacja głoskowa 
i  ołysanka
wskazuje w wierszu 

 

–

J. Czechowicza cechy 
wskazujące na wystę-
powanie w tekście tre-
ści powyższych pojęć
przedstawia obrazy 

 

–

poetyckie w wierszu
porównuje rytm wiersza 

 

–

z powyższym wierszem 
J. Tuwima

podejmuje próbę 

 

–

spisania rozmyślań 
Alionuszki
ocenia ujęcie treści 

 

–

obrazu
określa nastrój wiersza 

 

–

J. Czechowicza
uzasadnia, że świat 

 

–

wsi chroni przed złem, 
wykorzystując symboli-
kę zawartą w wierszu i  
pojęcie kantyczki

edukacja filozoficzna 

 

–

(rozumienie człowieka 
jako bytu osobowego 
– refleksja nad samym 
sobą; umiejętność filo-
zoficznego określenia 
takich pojęć jak: osoba, 
prawda i dobro – dobry 
świat wsi)

X. PL

AN WYNIKOWY

152

Małgorzata 
Kalicińska 
O tym, jak mi 
się wcale nie 
chce wsta-
wać

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
formułuje tezę o rela-

 

–

cjach międzyludzkich 
na prowincji
wyszukuje w tekście 

 

–

argumenty uzasadniają-
ce powyższą tezę
inscenizuje komedio-

 

–

wą scenkę rozmowy 
bohaterki z przekupką 
na bazarze

uzasadnia twierdze-

 

–

nie narratorki, że na 
prowincji odnajdujemy 
sens życia

edukacja filozoficzna 

 

–

(znajomość najważ-
niejszych pytań i pojęć 
filozoficznych – sens 
życia)
edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (rozróżnianie 
komunikatów informa-
cyjnych od perswa-
zyjnych, przekazów 
przedstawiających 
rzeczywistość od 
interpretujących i fikcyj-
nych – wyszukiwanie 
argumentów)
edukacja regionalna 

 

–

(odnajdywanie warto-
ści, jaką stwarza wspól-
nota lokalna i jej kultura 
w życiu człowieka)

FILM: U Pana 
Boga za pie-
cem (Polska, 
1998)

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób

zna treść filmu 

 

–

U Pana 

Boga za piecem
charakteryzuje działal-

 

–

ność ważnych dla funk-
cjonowania miasteczka 
punktów przestrzeni,
charakteryzuje wybra-

 

–

nego bohatera filmu
opisuje różnorodne 

 

–

sytuacje stanowiące 
treść filmu
opisuje warstwę dźwię-

 

–

kową filmu
sporządza kartkę z 

 

–

dziennika filmowego 
proboszcza

klasyfikuje bohaterów 

 

–

filmu jako syna marno-
trawnego, niewiernego 
Tomasza, szlachetnego 
zbrodniarza i uzasadnia 
wybór
pisze rozprawkę na 

 

–

temat słuszności twier-
dzenia, że życie jest na 
wsi sielskie i błogie mi-
mo różnych zawirowań

edukacja filozoficzna 

 

–

(umiejętność filozo-
ficznego określenia 
takich pojęć jak: osoba, 
prawda i dobro)
edukacja regionalna 

 

–

(odnajdywanie warto-
ści, jaką stwarza wspól-
nota lokalna i jej kultura 
w życiu człowieka)
edukacja ekologiczna 

 

–

(organizowanie działań 
służących poprawie 
stanu środowiska w 
najbliższym otoczeniu – 
sielskie życie na wsi)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

153

Tekst z Inter-
netu Bohonia-
ny i Kruszy-
niany

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
wyjaśnia sens wybra-

 

–

nych wyrażeń z tekstu
sporządza notatkę 

 

–

na podstawie wyszu-
kanych w Internecie 
informacji o polskiej 
społeczności muzuł-
mańskiej

sporządza w grupie 

 

–

z innymi osobami 
z klasy projekt o Biało-
stocczyźnie jako tyglu 
etnicznym i kulturowym

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (posługiwa-
nie się różnymi formami 
komunikatów i narzędzi 
medialnych w proce-
sie komunikowania, 
zdobywania, dokumen-
towania i prezentowania 
wiedzy – wiedza o mu-
zułmanach w Polsce)
edukacja regionalna 

 

–

(działanie na rzecz 
ochrony regionalnego 
dziedzictwa kulturowe-
go – Białostocczyzna)

Karen Blixen 
Farma 
Ngong; 
OBRAZ: Larry 
B. Moore 
Wioska afry-
kańska; FILM: 
Pożegnanie 
z Afryką

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
porównuje opis wioski 

 

–

Kikujusów z obrazem 
wsi afrykańskiej z dzieła 
L. B. Moore’a Wioska 
afrykańska
streszcza fragment 

 

–

powieści K. Blixen
wie, co to jest recenzja 

 

–

i zna jej zasady kompo-
zycyjne
pisze recenzję filmu 

 

–

Pożegnanie z Afryką

wyjaśnia przyczyny 

 

–

niezałożenia parku 
zoologicznego i skutki, 
jakie to wywołało

edukacja ekologiczna 

 

–

(krytyczna analiza rela-
cji między działalnością 
człowieka a stanem 
środowiska – stosunek 
do zwierząt w Afryce 
i nie tylko)

X. PL

AN WYNIKOWY

154

8. Prowincja 

magiczna

Bruno Schulz 
Sobotnie 
popołudnie 
w Dro-
hobyczu; 
Włodzimierz 
Słobodnik 
Anioł i kałuża

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
uzasadnia, że tekst 

 

–

B. Schulza jest prozą 
poetycką
porównuje tekst 

 

–

artystyczny z tekstem 
informacyjnym
sporządza notatkę 

 

–

o różnicach między 
tymi tekstami
analizuje wiersz W. 

 

–

Słobodnika, wyodręb-
niając obrazy poetyckie 
i określając funkcję 
zdrobnień
wykonuje dowolną 

 

–

techniką ilustrację 
do wiersza

znajduje fragmenty 

 

–

i interpretuje je, a wska-
zujące nadawanie co-
dzienności rangi magii
tworzy prozą poetycką 

 

–

lub wierszem tekst na 
temat dostrzegania 
piękna w codzienności

– kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (poszukiwanie, 
gromadzenie i wyko-
rzystywanie informacji 
pozwalających na inter-
pretację współczesnych 
wydarzeń w świetle 
początków kultury 
śródziemnomorskiej – 
myślenie magiczne na 
co dzień)

SPRAW-
DZIAN: Józef 
Czechowicz 
daleko; 
obraz: Georgi 
Inness Dolina 
Lackawan-
na; zdjęcia 
Zagrody 
Guciów

1

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

155

III. DOM, TRADYCJA, KULTURA

9. Dom, tradycja, 

kultura

Wisława 
Szymborska 
Klucz

1

planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób

dostrzega w wierszu 

 

–

W. Szymborskiej pyta-
nia retoryczne
rozpoznaje dosłowne 

 

–

i przenośne sensy 
wyrażeń związanych 
z kluczem

rozpoznaje sens ze-

 

–

stawienia zgubionego 
klucza ze zgubioną 
miłością
interpretuje tytuł tomiku 

 

–

Pytania zadawane sobie 
w kontekście wkracza-
nia w dorosłość

edukacja filozoficzna 

 

–

(rozumienie człowieka 
jako bytu osobowego – 
autorefleksja)

10. Dom polski 

– chłopska 
chata

OBRAZY: 
Eero Ne-
limarkka 
Poranek 
w chłopskiej 
chacie; Jan 
Steen Rodzi-
na chłopska; 
TEKST: Wie-
sław Myśliw-
ski Chleb

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

analizuje kompozycję 

 

–

obrazu E. Nelimarkki
opisuje przedstawio-

 

–

ną na obrazie postać 
kobiecą
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu W. My-
śliwskiego zamieszczo-
ne w podręczniku
wyjaśnia graficznie na 

 

–

podstawie słownika 
W. Kopalińskiego sym-
bolikę chleba w kulturze

wyjaśnia symbolikę sy-

 

–

tuacji uwidocznionych 
na obrazie (pustka w 
domu, kobieta odwró-
cona tyłem)
zestawia i uzasadnia 

 

–

podobieństwa między 
prozą W. Myśliwskiego 
a obrazem J. Steena

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (sprawne, 
szybkie czytanie, noto-
wanie i selekcjonowa-
nie wiadomości – praca 
ze słownikiem)

11. Dom polski 

– dworek 
szlachecki

Janusz Tazbir 
Jak panowie 
szlachta 
naprawdę 
mieszkali?; 
Janusz Kor-
bel Szlachec-
ka ostoja

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
podaje przyczyny 

 

–

kulturowe tradycyjnej 
polskiej gościnności
wyjaśnia na podstawie 

 

–

słownika znaczenie 
wyrazów ganek, dach 
kryty gontem, klomb

rozumie pojęcie orienta-

 

–

lizacji i przywołuje jej 
przykłady z tekstów
maluje dworek szla-

 

–

checki na podstawie 
artykułu J. Korbela

edukacja regionalna 

 

–

(odnajdywanie warto-
ści, jaką stwarza wspól-
nota lokalna i jej kultura 
w życiu człowieka – 
polska gościnność)

X. PL

AN WYNIKOWY

156

OBRAZ: 
Władysław 
Podkowiń-
ski Dzieci 
w ogrodzie

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

wie, co to jest impresjo-

 

–

nizm
wskazuje cechy impre-

 

–

sjonizmu na obrazie 
W. Podkowińskiego
określa gatunek malar-

 

–

ski obrazu W. Podko-
wińskiego
wie, co to jest monolog 

 

–

wewnętrzny
tworzy monolog we-

 

–

wnętrzny z perspektywy 
wyobrażonego dziadka 
(wyobrażonej babci) 
obserwujących własne 
wnuki

tworzy metaforyczną 

 

–

interpretację ogrodu 
z obrazu – płot, jasna 
furtka, granice ogrodu

Jarosław 
Iwaszkie-
wicz Książka 
kucharska 
prababki

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

rozpoznaje sytuację ko-

 

–

munikacyjną w wierszu 
J. Iwaszkiewicza
wie, co to są archaizmy 

 

–

leksykalne
wyszukuje w wierszu 

 

–

archaizmy leksykalne
wskazuje dominujące 

 

–

części mowy w wierszu 
i określa ich funkcję
wymienia czynności 

 

–

ukazane w wierszu 
i określa ich aktualność

interpretuje świat przed-

 

–

stawiony w wierszu, 
dokonując jego oceny

edukacja regionalna 

 

–

(prezentowanie wła-
snego regionu i jego 
walorów oraz cech wy-
różniających – kulinaria)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

157

OBRAZY: 
Caspar David 
Friedrich 
Drzewo z kru-
kami; Hubert 
Robert Krajo-
braz z ruina-
mi; Wilhelm 
Steuerwaldt 
Ruiny klasz-
toru Heister-
bach; TEKST: 
Emily Brontë 
Wichrowe 
Wzgórza; 
FILMY: pro-
dukcji USA 
Rozważna i 
romantyczna 
(1995), Emma 
(1996), Duma 
i uprzedzenie 
(2005)

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumie-

 

–

niem fragmenty tekstu 
Wichrowych Wzgórz 
zamieszczone w pod-
ręczniku
uzasadnia wybór 

 

–

obrazów jako ilustracji 
fragmentu powieści 
E. Brontë
tworzy prawdopodobne 

 

–

dzieje domostwa na 
Wichrowych Wzgórzach
ogląda wybrany 

 

–

z trzech proponowa-
nych film i opisuje życie 
jego bohaterów

wskazuje środki literac-

 

–

kie, tworzące nastrój 
tajemniczości, grozy 
i jednocześnie ciepła 
i uzasadnia ich wybór
wybiera utwór muzycz-

 

–

ny do wykorzystania 
jako tło wizyty Loc-
kwooda w Wichrowych 
Wzgórzach i uzasadnia 
wybór

12. Dom polski 

– dom 
mieszczański

Gabriela 
Zapolska W 
domu pani 
Dulskiej

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu za-
mieszczony w podręcz-
niku
wie, co to są didaskalia

 

–

wyjaśnia funkcję dida-

 

–

skaliów w dramacie
charakteryzuje panią 

 

–

Dulską

interpretuje scenę roz-

 

–

palania pieca w powią-
zaniu z symboliką ognia

kultura polska na tle tra-

 

–

dycji śródziemnomor-
skiej (posługiwanie się 
słownikami w celu zro-
zumienia i interpretacji 
popularnych zwrotów, 
sentencji, pojęć i ter-
minów pochodzących 
z języków klasycznych 
– symbolika ognia)

X. PL

AN WYNIKOWY

158

13. Siła tradycji – 

dom żydowski 
i w Chinach

Rabin Simon 
Philip De 
Vries Dom ży-
dowski; Amy 
Tan W domu 
klanu Liu

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstów 
zamieszczone w pod-
ręczniku
wyjaśnia wyjątkową 

 

–

rolę kobiety w domu 
żydowskim
zna i rozumie pojęcie 

 

–

koszer
sporządza słowniczek 

 

–

nowo poznanych ter-
minów
charakteryzuje narra-

 

–

tora opowiadającego 
o domu klanu Liu,
definiuje pojęcie klanu,

 

–

interpretuje słowa 

 

–

rabina de Vriesa: Stół 
ołtarzem, dom świątynią
rozpoznaje symbolikę 

 

–

światła i ciemności we 
fragmencie W domu 
klanu Liu

edukacja filozoficzna 

 

–

(umiejętność filozoficz-
nego określenia takich 
pojęć jak: osoba, praw-
da i dobro – symbolika 
światła i ciemności)
edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (sporządza-
nie opisów bibliogra-
ficznych i bibliografii 
załącznikowej do 
własnych opracowań – 
sporządzanie słownicz-
ka nowo poznanych 
terminów)

14. Siła tradycji 

– dom w 
Indiach

FILM: Monsu-
nowe wesele 
(Indie, 2001); 
TEKST: Ewa 
Szabłowska 
Fenomen Bol-
lywood

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

zna treść filmu

 

–

charakteryzuje główne 

 

–

postaci filmu z rodziny 
Verma i Tej Puri
odtwarza przebieg 

 

–

ceremonii weselnej
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu za-
mieszczony w podręcz-
niku

interpretuje słowa 

 

–

Hemanta i jednego ze 
znajomych Lalita
charakteryzuje różno-

 

–

rodność muzyki użytej 
w filmie
charakteryzuje styl „In-

 

–

dian disco” na podsta-
wie różnych przykładów

edukacja europejska 

 

–

(postawa otwartości 
i  dialogu wznosząca 
się ponad uprzedzenia 
i stereotypy etniczne – 
kultura Indii)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

159

15. Siła tradycji – 

dom w Afryce

Ryszard 
Kapuściński 
Okiem repor-
tażysty

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu za-
mieszczony w podręcz-
niku
wie, co to jest reportaż

 

–

wskazuje cechy repor-

 

–

tażu w tekście R. Kapu-
ścińskiego

wskazuje różnice 

 

–

i podobieństwa w pracy 
reportażysty i fotografa
przygotowuje prezen-

 

–

tację w Power Point o 
twórczości R. Kapuściń-
skiego

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (posługiwa-
nie się różnymi formami 
komunikatów i narzędzi 
medialnych w proce-
sie komunikowania, 
zdobywania, dokumen-
towania i prezentowania 
wiedzy – prezentacja 
o Kapuścińskim)

16. Siła tradycji 

– dom za 
oceanem

OBRAZ: 
Edward Hop-
per Wieczór 
w Cape Cod; 
LEKTURA: 
Lucy Maud 
Montgomery 
Rilla ze Złote-
go Brzegu

3

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

opisuje sytuację wy-

 

–

obrażoną na obrazie
nazywa emocje boha-

 

–

terów dzieła – prawdo-
podobnie małżeńskiej 
pary oraz psa
zna treść i elementy 

 

–

świata przedstawionego 
powieści L. M. Montgo-
mery Rilla ze Złotego 
Brzegu
charakteryzuje stosu-

 

–

nek mieszkańców Glen 
do wojny,
wyszukuje w powieści 

 

–

cytaty wskazujące na 
radykałów i optymi-
stów względem I wojny 
światowej

rozpoznaje dosłowny 

 

–

i przenośny sens ele-
mentów obrazu
sporządza dynamiczną 

 

–

charakterystykę Zuzan-
ny i Rilli, uwzględniając 
ich stosunek do wojny 
i zachodzące w nich 
zmiany

edukacja filozoficzna 

 

–

(lepsze rozumienie 
siebie i drugiego czło-
wieka – przeobrażenia 
ludzkich charakterów)

X. PL

AN WYNIKOWY

160

17. Na styku 

kultur

OBRAZY: 
Francisco 
Goya Urok 
i Kiedy rozum 
śpi, budzą się 
upiory; James 
Ensor Intryga; 
TEKST: Mi-
chał Szoło-
chow Cichy 
Don (fragm.)

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

wyjaśnia znaczenie 

 

–

gestów ludzi ptaków 
lecących ku ludziom na 
obrazie Urok F. Goi
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment Cichego 
Donu M. Szołochowa 
zamieszczony w pod-
ręczniku
wyjaśnia na podstawie 

 

–

tekstu mechanizm ro-
dzenia się przesądów

porównuje obrazy 

 

–

F. Goi Kiedy rozum śpi, 
budzą się upiory i J. En-
sora Intryga
uzasadnia wybór 

 

–

obrazu jako ilustracji na 
okładkę do fragmentu 
tekstu M. Szołochowa

edukacja filozoficzna 

 

–

(umiejętność filozoficz-
nego określenia takich 
pojęć jak: osoba, praw-
da i dobro – prawda 
o człowieku a przesądy)
edukacja czytelnicza i 

 

–

medialna (analizowanie 
komunikatów medial-
nych, odczytywanie 
znaków i kodów do-
słownych i konteksto-
wych – wybór ilustracji 
na okładkę)

SPRAW-
DZIAN: 
OBRAZ: 
Aleksander 
Gierymski 
Człowiek w 
alei; TEKST: 
Leopold Staff 
Dworek

1

IV. FILOZOFIE ŻYCIA

18. Filozofie życia Franciszek 

Dionizy 
Kniaźnin Do 
wąsów

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób

rozpoznaje sytuację ko-

 

–

munikacyjną w wierszu
określa funkcje apo-

 

–

strofy
wyjaśnia symbolikę 

 

–

wąsów
rozpoznaje cechy ody 

 

–

w wierszu F. D. Kniaź-
nina

formułuje humorystycz-

 

–

ne rady do czasopisma 
dla wąsaczy
tworzy tekst w gawę-

 

–

dziarskiej formie na 
dowolny temat

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (posługiwa-
nie się różnymi formami 
komunikatów i narzędzi 
medialnych w proce-
sie komunikowania, 
zdobywania, dokumen-
towania i prezentowania 
wiedzy – humorystycz-
ny artykuł)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

161

19. Barok i 

oświecenie

OBRAZY: 
Sarmaci w 
kontuszach; 
TEKST: Jan 
Chryzostom 
pasek Jak to 
między sąsia-
dami bywało

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób;
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

wyjaśnia znaczenie 

 

–

związków frazeolo-
gicznych związanych 
z sarmacką kulturą 
szlachecką
rozpoznaje cechy 

 

–

szlachcica na obrazach
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu J. Ch. 
Paska zamieszczony 
w podręczniku
rozpoznaje cechy ga-

 

–

wędy we fragmencie

wymienia cechy kultury 

 

–

sarmackiej
wartościuje negatywne 

 

–

i pozytywne cechy sar-
matyzmu i uzasadnia 
opinię

edukacja filozoficzna 

 

–

(umiejętność filozo-
ficznego określenia 
takich pojęć jak: osoba, 
prawda i dobro – kry-
teria oceny ludzkich 
zachowań)

OBRAZY: Je-
an A. Watteau 
Obojętny; Wil-
liam Hogarth 
W salonie 
pani; Franci-
szek Zabłocki 
Fircyk w zalo-
tach (fragm.)

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

wie, kto to jest fircyk

 

–

opisuje bohatera 

 

–

obrazu J. A. Watteau 
Obojętny
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu F. Za-
błockiego zamieszczo-
ny w podręczniku
wymienia trzy rodzaje 

 

–

komizmu
rozpoznaje rodzaje ko-

 

–

mizmu we fragmencie
porównuje życie szlach-

 

–

ty z życiem modnych 
dworzan

uczestniczy w czytaniu 

 

–

tekstu z podziałem na 
role
interpretuje wybrane 

 

–

fragmenty tekstu o cha-
rakterze sentencji
tworzy dialog współcze-

 

–

snych nastolatków jako 
przykład taktownego 
i grzecznego flirtowania

edukacja filozoficzna 

 

–

(lepsze rozumienie 
siebie i drugiego czło-
wieka)

X. PL

AN WYNIKOWY

162

LEKTURA: 
Zbigniew 
Nienacki Pan 
Samochodzik 
i tajemnica 
tajemnic

3

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

zna treść i elementy 

 

–

świata przedstawionego 
powieści Z. Nienackie-
go Pan Samochodzik i 
tajemnica tajemnic
wiąże informacje z 

 

–

powieści z hasłami 
encyklopedycznymi 
dotyczącymi powieści
charakteryzuje Pana 

 

–

Samochodzika i jego 
wrogów
podpisuje zawarte 

 

–

w podręczniku ikony 
nazwami z powieści
opisuje wybraną ikonę 

 

–

z wykorzystaniem cyta-
tów z powieści
nazywa metody, jakimi 

 

–

posługują się przemyt-
nicy ikon
sporządza notkę ency-

 

–

klopedyczną o alchemi-
ku Johnie Dee

wskazuje różnice mię-

 

–

dzy ikonami a innym 
malarstwem sakralnym
sporządza plan legendy 

 

–

o Golemie
uzasadnia wyjątkowość 

 

–

rabina Loewe dla jemu 
współczesnych

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (sprawne, 
szybkie czytanie, noto-
wanie i selekcjonowa-
nie wiadomości – notka 
o Johnie Dee)
kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (poszukiwanie, 
gromadzenie i wyko-
rzystywanie informacji 
pozwalających na 
interpretację współ-
czesnych wydarzeń 
w świetle początków 
kultury śródziemno-
morskiej – bizantyjska 
tradycja ikon, legenda 
o Golemie)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

163

Jonathan 
Swift Podróże 
Guliwera do 
kraju Lilipu-
tów;

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu za-
mieszczony w podręcz-
niku
dostrzega różnice mię-

 

–

dzy tekstem J. Swifta 
a fragmentami Robinso-
na Crusoe D. Defoe
porównuje sposób po-

 

–

znawania świata przez 
alchemików, Guliwera 
i Robinsona Crusoe

formułuje hipotezę 

 

–

o gatunku powieści 
J. Swifta i weryfikuje ją
rozpoznaje cechy króle-

 

–

stwa utopijnego w kraju 
Liliputów

edukacja filozoficzna 

 

–

(znajomość najważ-
niejszych pytań i pojęć 
filozoficznych – rozum 
i doświadczenie w po-
znaniu)
edukacja ekologiczna 

 

–

(dostrzeganie, opisy-
wanie i wyjaśnianie 
związków między 
naturalnymi składnika-
mi środowiska, czło-
wiekiem i jego dzia-
łalnością – ekologizm 
Robinsona Crusoe)

20. Romantyzm i 

pozytywizm

OBRAZY: 
George 
Stubbs 
Dżentelmen 
powożący 
faetonem; 
Thomas Law-
rence Portret 
małżeństwa 
Angerstein 
i Portret 
małżeństwa 
Andrews; 
TEKSTY: 
Lew Tołstoj 
Rozmowa Na-
taszy z matką; 
Jane Austen 
Edward Fer-
rars

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

rozumie pojęcia damy 

 

–

i dżentelmena
opisuje portrety dam 

 

–

i dżentelmenów na 
wskazanych obrazach
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstów 
zamieszczone w pod-
ręczniku

rozważa zadania stoją-

 

–

ce przed damą i dżen-
telmenem w XIX wieku 
a zadania stawiane 
przez życie dziś
wskazuje elementy 

 

–

etosu rycerskiego 
kontynuowane w kreacji 
dżentelmena Edwarda 
z tekstu J. Austen

edukacja europejska 

 

–

(europejskie wartości 
i standardy etyczne 
w działalności publicz-
nej – dama i dżentel-
men we współczesnej 
rzeczywistości)

X. PL

AN WYNIKOWY

164

Georg Byron 
Spowiedź ro-
mantycznego 
kochanka

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

rozpoznaje różnice 

 

–

między wyrażeniami 
romantyczna miłość a 
miłość romantyczna
zna pojęcie bohatera 

 

–

bajronicznego
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu za-
mieszczony w podręcz-
niku
wskazuje różnice 

 

–

między romantycznym 
kochankiem a fircykiem

wypisuje z tekstu 

 

–

wyrażenia idealizujące 
ukochaną
interpretuje wybrane 

 

–

sądy Giaura o sobie 
i innych ludziach

edukacja filozoficzna 

 

–

(lepsze rozumienie sie-
bie i drugiego człowie-
ka – ja a inni ludzie)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

165

Tyrteusz 
Rzecz to pięk-
na; Juliusz 
Słowacki 
Sowiński 
w okopach 
Woli; Adam 
Mickiewicz 
Reduta Ordo-
na; Sławo-
mir Mrożek 
Śmierć 
porucznika; 
OBRAZ: Woj-
ciech Kossak 
Sowiński na 
szańcach 
Woli; Jerzy 
Kossak Redu-
ta Ordona

4

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

rozumie pojęcie poezji 

 

–

tyrtejskiej
gromadzi informacje 

 

–

o generale Sowińskim
rozpoznaje dosłowne 

 

–

i przenośne sensy 
zawarte w sytuacjach 
ukazanych w wierszu 
J. Słowackiego
określa zabiegi ma-

 

–

larskie W. Kossaka na 
obrazie Sowiński na 
szańcach Woli
dostrzega różnice 

 

–

miedzy wizją malarską 
a poetycką
wie, kim był Julian Kon-

 

–

stanty Ordon
czyta ze zrozumieniem 

 

–

Redutę Ordona A. Mic-
kiewicza zamieszczoną 
w podręczniku
rozpoznaje w tekście 

 

–

epitety, porównania, 
metafory, apostrofy, an-
tropomorfizacje, pytania 
retoryczne
analizuje kolorystykę 

 

–

obrazu J. Kossaka i wy-
jaśnia jej użycie
rozpoznaje nawiązania 

 

–

w tekście S. Mrożka do 
Reduty Ordona

znajduje w tekście 

 

–

poetyckim informacje 
historyczne o powsta-
niu listopadowym 
i interpretuje je
rozpoznaje obraz wroga 

 

–

w opowieści adiutanta
wypowiada się o wier-

 

–

szach J. Słowackiego 
i A. Mickiewicza jako 
kontynuatorach tradycji 
tyrtejskiej
wyodrębnia cechy 

 

–

i fragmenty tekstu 
S. Mrożka wskazujące 
na ich komiczny cha-
rakter
przygotowuje insceniza-

 

–

cję fragmentu w klasie
organizuje dyskusję 

 

–

na temat potrzeby dziś 
wzniosłych wzorców

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (rozróżnianie 
komunikatów informa-
cyjnych od perswa-
zyjnych, przekazów 
przedstawiających 
rzeczywistość od inter-
pretujących i fikcyjnych 
– dyskusja na temat 
wzorców postępowa-
nia)
kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (poszukiwanie, 
gromadzenie i wyko-
rzystywanie informacji 
pozwalających na 
interpretację współ-
czesnych wydarzeń 
w świetle początków 
kultury śródziemnomor-
skiej – motyw tyrtejski 
w literaturze)

X. PL

AN WYNIKOWY

166

Adam Mickie-
wicz Piel-
grzym; Antoni 
Słonimski 
Wygnańcy

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

rozumie znaczenie 

 

–

pojęć: podróżnik, 
pielgrzym, emigrant, 
imigrant, turysta
rozpoznaje sytuację 

 

–

komunikacyjną w obu 
wierszach
określa funkcję zdań 

 

–

pytających i wykrzyk-
nień u A. Mickiewicza
dostrzega podobień-

 

–

stwa między pejzażem 
w wierszu A. Mickiewi-
cza a A. Słonimskiego

dostrzega podobień-

 

–

stwa między sposobem 
kreacji pejzażu w wier-
szu A. Mickiewicza 
a A. Słonimskiego
rozpoznaje aluzje lite-

 

–

rackie w wierszu A. Sło-
nimskiego i uzasadnia 
cel ich zastosowania

edukacja filozoficzna 

 

–

(lepsze rozumienie sie-
bie i drugiego człowie-
ka – życie ludzkie jako 
wędrówka)

Marcel 
Andino Velez 
Podróże – 
miłość czy 
przymus?; 
Dariusz 
Jastrzębski 
Przygoda za 
pieniądze

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem;

rozumie znaczenie 

 

–

wyrażeń: rewolucja 
internetowa, przemysł 
turystyczny, klasa śred-
nia, podróż edukacyjna
wyszukuje w tekście 

 

–

argumenty użyte w tek-
stach w odniesieniu do 
charakteru współcze-
snych podróży
wyraża opinię na temat 

 

–

własnych marzeń o po-
dróży poprzez prezen-
tację w Power Point,

wypowiada się na temat 

 

–

charakteru współcze-
snych podróży
tworzy reportaż 

 

–

o wymarzonym celu 
własnych podróży

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (wyko-
rzystywanie mediów 
jako źródeł informacji 
i opinii w samodzielnym 
dochodzeniu do wiedzy 
– prezentacja podróży 
marzeń)
edukacja regionalna 

 

–

(prezentowanie wła-
snego regionu i jego 
walorów oraz cech wy-
różniających – podróż 
marzeń)
edukacja europejska 

 

–

(rozumienie procesów 
integracyjnych zacho-
dzących w Europie 
– podróż marzeń bez 
granic)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

167

Maria 
Dąbrowska 
Z wizytą w 
Kalińcu

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

charakteryzuje bohate-

 

–

rów fragmentu
wyjaśnia rolę Hele-

 

–

ny Modrzejewskiej i 
Henryka Sienkiewicza 
w krzewieniu kultury

objaśnia koncepcję 

 

–

patriotyzmu pracy po 
powstaniu styczniowym

edukacja europejska 

 

–

(przyczynianie się do 
powstawania świado-
mości „jestem Pola-
kiem, więc jestem Euro-
pejczykiem” – dorobek 
wybitnych twórców 
Polaków)

Joanna 
KoleffPracka 
i ks. Roman 
Pracki Chleba 
naszego 
powszednie-
go daj nam 
dzisiaj…; Bo-
lesław Prus 
Sklep Mincla

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

interpretuje wybrane 

 

–

fragmenty tekstu Chle-
ba naszego… doty-
czące protestanckiego 
podejścia do pieniędzy
charakteryzuje postać 

 

–

Mincla

prezentuje referat na 

 

–

temat koncepcji życia 
vita activa i vita contem-
plativa
pisze pracę na temat 

 

–

Mincla jako ewen-
tualnego wzoru dla 
dzisiejszych właścicieli 
sklepów

edukacja filozoficzna 

 

–

(rozumienie człowieka 
jako bytu osobowego – 
vita activa i vita contem-
plativa)
edukacja czytelnicza i 

 

–

medialna (sporządza-
nie opisów bibliogra-
ficznych i bibliografii 
załącznikowej do 
własnych opracowań – 
praca o Minclu)

X. PL

AN WYNIKOWY

168

FILM: Tańczą-
cy z wilkami 
(USA, 1990)

2

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

zna treść filmu 

 

–

Tańczą-

cy z wilkami
charakteryzuje postać 

 

–

porucznika Johna 
Dunbara
opisuje Indian i ich 

 

–

zwyczaje
wyjaśnia metaforyczny 

 

–

sens imienia Tańczący 
z wilkami
uzasadnia wybór stylu 

 

–

życia bohatera filmu
wie, co to jest ‘głos 

 

–

z offu’ i wyjaśnia jego 
znaczenie na początku 
filmu

wyjaśnia, jaka była 

 

–

u Siuksów pozycja 
kobiety
porównuje kulturę In-

 

–

dian z kulturą przyjezd-
nych Europejczyków
charakteryzuje pracę 

 

–

kamery na przykładzie 
wybranych scen z filmu

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (rozpozna-
wanie użytych środ-
ków formalnych i ich 
służebność względem 
zamierzeń twórców 
w różnych formach 
przekazów medialnych 
– głos z offu)
edukacja ekologiczna 

 

–

(dostrzeganie, opisy-
wanie i wyjaśnianie 
związków między 
naturalnymi składnika-
mi środowiska, człowie-
kiem i jego działalno-
ścią – ekofilozofia filmu 
Tańczący z wilkami)

SPRAW-
DZIAN: 
Aleksander 
Puszkin List 
Tatiany do 
Oniegina; 
Henryk 
Sienkiewicz 
Latarnik

1

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

169

V. ŚLADY HISTORII

21. Przełom wieku 

XVI i XVII

Richard 
Friedenthal 
Marcin Luter 
przed sej-
mem w Wor-
macji; Karol 
Karski Ewan-
gelicyzm; 
Odwołanie 
edyktu nantej-
skiego przez 
Ludwika XIV 
w 1685 r.

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku
wyjaśnia pochodzenie 

 

–

słowa protestant
wyodrębnia religijne i 

 

–

świeckie restrykcje uka-
zane w tekście Ludwika 
XIV

wyszukuje informacje 

 

–

na temat zasady „czte-
rech Sola” i objaśnia je
rozumie pojęcie dialogu 

 

–

ekumenicznego
porównuje sytuację 

 

–

relacji międzywyzna-
niowych w XVII i XXI 
wiekach

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (posługiwa-
nie się różnymi formami 
komunikatów i narzędzi 
medialnych w proce-
sie komunikowania, 
zdobywania, dokumen-
towania i prezentowania 
wiedzy – zasada czte-
rech Sola i problemy 
ekumenizmu)
edukacja europejska 

 

–

(postawa otwartości 
i dialogu wznosząca 
się ponad uprzedzenia 
i stereotypy etniczne – 
nasz stosunek do ludzi 
innych wyznań)

LEKTURA: 
Aleksander 
Dumas Trzej 
muszkietero-
wie

4

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

zna treść i elementy 

 

–

świata przedstawionego 
powieści Trzej muszkie-
terowie A. Dumasa
wie, co to jest powieść 

 

–

walterskotowska
uzasadnia, że powieść 

 

–

A. Dumasa jest powie-
ścią walterskotowską
charakteryzuje postać 

 

–

kardynała Richelieu
dostrzega podobień-

 

–

stwa między Atosem 
a bohaterem bajronicz-
nym
charakteryzuje Milady 

 

–

jako femme fatale

wyjaśnia rzeczywisty 

 

–

wpływ na rządzenie 
Francją przez kardynała 
Richelieu
charakteryzuje współ-

 

–

czesne filmowe femme 
fatale na wybranym 
przykładzie
znajduje podobień-

 

–

stwa między powieścią 
A. Dumasa a filmami 
o Jamesie Bondzie

 

–

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (analizo-
wanie komunikatów 
medialnych, odczyty-
wanie znaków i kodów 
dosłownych i kontek-
stowych – współczesne 
femme fatale)

X. PL

AN WYNIKOWY

170

22. Wiek 

XVII i XVIII

Wacław Po-
tocki Mowa 
Jana Karola 
Chodkiewicza

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

umiejscawia wydarze-

 

–

nia z fragmentu w kon-
tekście historycznym
interpretuje gesty 

 

–

hetmana wyrażone 
słowem
wypisuje argumenty 

 

–

mówcy
wskazuje środki 

 

–

artystyczne w Mowie 
i określa ich funkcję

wskazuje nawiązania 

 

–

w tekście do etosu 
rycerskiego
ocenia skuteczność 

 

–

Mowy na podstawie 
reakcji rycerstwa

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (rozróżnianie 
komunikatów informa-
cyjnych od perswa-
zyjnych, przekazów 
przedstawiających 
rzeczywistość od inter-
pretujących i fikcyjnych 
– perswazyjność mowy 
Chodkiewicza)

FILM: 
Ogniem i mie-
czem (Polska, 
1999); 
TEKST: Jaro-
sław Marek 
Rymkiewicz 
Zbaraż 1979

3

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób

zna treść filmu 

 

–

Ogniem 

i mieczem
wie, czym było powsta-

 

–

nie Chmielnickiego, 
i zna główne historycz-
ne postacie
wskazuje na motywy 

 

–

działania Bohdana 
Chmielnickiego i Jere-
miego Wiśniowieckiego
charakteryzuje wyżej 

 

–

wymienionych bohate-
rów oraz wskazuje typo-
we cechy pozostałych, 
odgrywających zna-
cząca rolę w przebiegu 
zdarzeń
w punktach odtwarza 

 

–

wątek miłosny w filmie

charakteryzuje nastroje 

 

–

wśród Kozaków przez 
interpretację hasła Na-
sza władza. Nasza wiara
interpretuje symbolicz-

 

–

ne znaczenie wybra-
nych scen
analizuje sposób filmo-

 

–

wania wybranych scen 
i bohaterów
analizuje i interpretuje 

 

–

wiersz J. M. Rymkiewi-
cza Zbaraż 1979
tworzy dłuższą wypo-

 

–

wiedź o roli Zbaraża 
w ludzkiej pamięci

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (rozpozna-
wanie użytych środ-
ków formalnych i ich 
służebność względem 
zamierzeń twórców 
w różnych formach 
przekazów medialnych 
– analiza języka filmu)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

171

Henryk Sien-
kiewicz Cud 
jasnogórski; 
Paweł Jasie-
nica Jeszcze 
o Jasnej 
Górze; OB-
RAZ: Jerzy 
Suchodolski 
Obrona Czę-
stochowy

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

tworzy notatkę o przy-

 

–

czynach i przebiegu 
wojny polskoszwedzkiej 
1655–1656
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragmenty tekstu za-
mieszczone w podręcz-
niku

analizuje treść i kompo-

 

–

zycje obrazu J. Sucho-
dolskiego
przekształca fragment 

 

–

z Sienkiewicza na 
relacje o charakterze 
pamiętnikarskim

OBRAZY: 
Jerzy Szymo-
nowiczSie-
miginowski 
Jan III pod 
Wiedniem; 
Jan Matejko 
Sobieski pod 
Wiedniem; 
TEKSTY: 
Leszek Pod-
horodecki 
Bitwa; Jan III 
Sobieski List 
do Marysieńki

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

analizuje obraz Jana 

 

–

Matejki Sobieski pod 
Wiedniem
charakteryzuje Jana III 

 

–

Sobieskiego na podsta-
wie tekstu L. Podhoro-
deckiego
rozpoznaje sytuację 

 

–

komunikacyjną Listu 
do Marysieńki
grupuje informacje z li-

 

–

stu o jego nadawcy

analizuje obraz Jerzego 

 

–

SzymonowiczaSiemigi-
nowskiego Jan III pod 
Wiedniem
sporządza relację 

 

–

z bitwy pod Wiedniem, 
wcielając się w rolę 
korespondenta wojen-
nego
uzasadnia myśl Josifa 

 

–

Brodskiego o wpływie 
położenia kraju na jego 
historię

edukacja filozoficzna 

 

–

(rozumienie człowieka 
jako bytu osobowego – 
człowiek a historia)

X. PL

AN WYNIKOWY

172

OBRAZY: 
Karol Groell 
Alegoria 
zwycięskiej 
wolności; 
Jan Matejko 
Konstytucja 3 
Maja; Edward 
Wojniakowski 
Uchwalenie 
Konstytu-
cji 3 Maja; 
TEKST: Jan 
Łojek Ku 
naprawie 
Rzeczpospo-
litej

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

rozpoznaje alegorię 

 

–

w tekstach kultury
czyta ze zrozumieniem 

 

–

tekst J. Łojka
łączy treść tekstu z tre-

 

–

ścią obrazów

analizuje warstwę 

 

–

symboliczną obrazów 
i interpretuje ją

Jan Baszkie-
wicz Barwy 
Francji; Jean 
Duche Rewo-
lucja i król; 
Marsylianka

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

wyjaśnia symbolikę 

 

–

narodowych barw fran-
cuskich,
na podstawie tekstów 

 

–

wyjaśnia rolę Ludwika 
XIV w wydarzeniach 
rewolucyjnych
wyróżnia w 

 

–

Marsylian-

ce środki stylistyczne 
i określa ich funkcję

interpretuje wybrane 

 

–

z tekstu sądy o Marii 
Antoninie i rewolucjoni-
stach

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (rozróżnianie 
komunikatów informa-
cyjnych od perswa-
zyjnych, przekazów 
przedstawiających 
rzeczywistość od inter-
pretujących i fikcyjnych 
– interpretacja wypo-
wiedzi Marii Antoniny)
edukacja europejska 

 

–

(znajomość najważ-
niejszych instytucji 
europejskich – tradycje 
Rewolucji Francuskiej 
w Europie dziś)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

173

Adam 
Mickiewicz 
Wkroczenie 
wojsk napo-
leońskich; 
Lew Tołstoj 
Napoleon 
pod Moskwą;

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

opisuje na podstawie 

 

–

tekstu A. Mickiewicza 
wejście wojsk napole-
ońskich na Litwę
odwzorowuje sposób 

 

–

widzenia tych wydarzeń 
przez narratora
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment z L. Tołstoja 
zamieszczony w pod-
ręczniku

porównuje obraz Fran-

 

–

cuzów u A. Mickiewicza 
i u J. Duche’a
wyjaśnia budowane 

 

–

przez Bonaparte-
go przeciwieństwo: 
barbarzyński Wschód 
i cywilizowany Zachód

edukacja filozoficzna 

 

–

(rozumienie człowieka 
jako bytu osobowego – 
człowiek a historia)

23. Wiek XIX

OBRAZY: Ho-
racy Vernet 
Prometeusz 
polski; Char-
les M. Gilbert 
d’Anelle 
Warszawa. 
Epizod z roku 
1831; TEK-
STY: Juliusz 
Słowacki 
Hymn (Bo-
garodzico…) 
i Wielcyśmy 
byli i śmiesz-
niśmy byli…

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

opisuje treść załączo-

 

–

nych obrazów i rozpo-
znaje symbole,
wie, co to jest hymn

 

–

streszcza zawartość 

 

–

treściową obu wierszy
rozpoznaje środki styli-

 

–

styczne w Hymnie
interpretuje tytuł 

 

–

Hymn 

w kontekście wiersza

wyjaśnia znaczenie 

 

–

przymiotników wielcy 
i śmieszni w kontekście 
losów powstania listo-
padowego
interpretuje metafory 

 

–

uśpionego świata

X. PL

AN WYNIKOWY

174

OBRAZY: 
różne obrazy 
Artura Grot-
tgera; Henri 
Daumier 
Obsesje 
obłąkanych 
polityków; 
Jan Matejko 
Polonia – Pol-
ska zakuwa-
na; TEKST: 
Tadeusz Kon-
wicki Traugutt 
– męczennik 
czy zwykły 
człowiek?

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

zna informacje o po-

 

–

wstaniu styczniowym 
– jego przebiegu, 
problemach i konse-
kwencjach
odwzorowuje historię 

 

–

powstania poprzez 
dzieła A. Grottgera
opisuje scenę spotka-

 

–

nia R. Traugutta z żoną
charakteryzuje postać 

 

–

R. Traugutta na podsta-
wie tekstu 

analizuje obraz H. Dau-

 

–

miera w kontekście 
własnej wiedzy o po-
wstaniu styczniowym

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (sporządza-
nie opisów bibliogra-
ficznych i bibliografii 
załącznikowej do 
własnych opracowań 
– wiedza o powstaniu 
styczniowym)

Tadeusz Kon-
wicki Bohiń; 
Czesław Mi-
łosz W praoj-
cach swoich 
pogrzebani

2

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment Bohini T. Kon-
wickiego zamieszczony 
w podręczniku
wyjaśnia znaczenie 

 

–

wskazanych metafor 
w wierszu Cz. Miłosza
wie, co to jest motto 

 

–

w dziele literackim i jaką 
pełni funkcję
wyjaśnia funkcję motta 

 

–

w wierszu Cz. Miłosza

rozwija fragment wier-

 

–

sza „bo ludu swego 
w porę się ulękli” w 
kontekście wiedzy o po-
wstaniu styczniowym

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

175

Margaret 
Mitchell Echa 
wojny sece-
syjnej;

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment M. Mitchell 
zamieszczony w pod-
ręczniku

wyjaśnia, jak dziś po-

 

–

strzegamy czarnoskórą 
ludność Ameryki

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (spraw-
ne, szybkie czytanie, 
notowanie i selekcjo-
nowanie wiadomości 
– informacje o Afroame-
rykanach)
edukacja europejska 

 

–

(postawa otwartości 
i dialogu wznosząca 
się ponad uprzedzenia 
i stereotypy etniczne 
– stosunek do Afroame-
rykanów)

SPRAW-
DZIAN: OB-
RAZ: Eugene 
Delacroix 
Wolność pro-
wadząca lud 
na barykady; 
TEKSTY: 
Jacek Kunicki 
Małe wielkie 
sprawy; Sta-
nisław Baliń-
ski Modlitwa 
polska

2

X. PL

AN WYNIKOWY

176

VI. PRACA I ODPOCZYNEK

24. Praca – 

przekleństwo 
czy dar?

OBRAZ: 
Edward 
BurneJones 
Godziny

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób;

interpretuje gesty, pozy 

 

–

i usytuowanie bohate-
rek obrazu,
wyjaśnia symbolikę 

 

–

barw i atrybutów mu-
zycznych,
odczytuje całościowy 

 

–

sens treści obrazu,

pisze krótkie opowiada-

 

–

nie z dialogiem o spo-
sobie spędzania czasu 
bohaterek obrazu,

edukacja filozoficzna 

 

–

(znajomość najważ-
niejszych pytań i pojęć 
filozoficznych – zagad-
ka czasu),

Biblia – Księ-
ga Rodzaju 
(2,15;3,17–
18); Wolter 
Trzeba upra-
wiać nasz 
ogródek

2

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

opisuje i wyjaśnia 

 

–

sytuację wyobrażona 
w Księdze Rodzaju
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment z Woltera 
zamieszczony w pod-
ręczniku
interpretuje wyrażenie 

 

–

Trzeba uprawiać nasz 
ogródek

wyjaśnia znaczenie 

 

–

symboliczne wersetu 
3, 18
uzasadnia słowa Pan-

 

–

glosa Człowiek nie jest 
stworzony do odpo-
czynku

edukacja filozoficzna 

 

–

(znajomość najważ-
niejszych pytań i pojęć 
filozoficznych – filozofia 
optymizmu Leibniza)
kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (dostrzega-
nie związków między 
kulturą współczesną 
a starożytną kulturą 
Grecji i Rzymu oraz 
chrześcijaństwem 
pierwszych wieków – 
Księga Rodzaju)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

177

OBRAZ: Pie-
ter Bruegel 
Żniwiarze; 
TEKSTY: 
Bożena 
Chlabicz 
Żniwiarze; 
Eliza Orzesz-
kowa Żniwa 
w Bohatyro-
wiczach

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem

opisuje obraz P. Bruegla

 

–

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment Nad Niemnem 
E. Orzeszkowej za-
mieszczony w podręcz-
niku
wie, co to jest hiperbola

 

–

odnajduje w tekście 

 

–

przykłady hiperboli
przygotowuje projekt 

 

–

przedstawiający żniwa 
w naszych czasach

interpretuje obraz 

 

–

P. Bruegla jako przejaw 
symboliki biblijnej,
wyjaśnia filozoficzny 

 

–

wymiar obrazu P. Bru-
egla
podaje przykłady ideali-

 

–

zacji i prozy poetyckiej 
w tekście
wskazuje różnice 

 

–

w ukazaniu żniw 
u P. Bruegla i E. Orzesz-
kowej

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (posługiwa-
nie się różnymi formami 
komunikatów i narzędzi 
medialnych w proce-
sie komunikowania, 
zdobywania, dokumen-
towania i prezentowa-
nia wiedzy – projekt 
o żniwach)
edukacja filozoficzna 

 

–

(znajomość najważ-
niejszych pytań i pojęć 
filozoficznych – filozofia 
optymizmu Leibniza)
kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (poszukiwanie, 
gromadzenie i wyko-
rzystywanie informacji 
pozwalających na inter-
pretację współczesnych 
wydarzeń w świetle 
początków kultury 
śródziemnomorskiej – 
biblijna symbolika żniw)

X. PL

AN WYNIKOWY

178

25. O etyce 

zawodowej

Hipokrates 
Przysięga; 
Jürgen 
Thorwald 
Niewiarygod-
na historia; 
OBRAZ: Hie-
ronim Bosch 
Leczenie 
głupoty

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

uzasadnia pogląd o Hi-

 

–

pokratesie jako ojcu 
medycyny
wyjaśnia znaczenie 

 

–

frazeologizmów z 
czasownikiem przysię-
gać i rzeczownikiem 
przysięga
dyskutuje o aktualności 

 

–

przysięgi Hipokratesa
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu J. Thor-
walda zamieszczony 
w podręczniku

analizuje obraz H. Bo-

 

–

scha,
ukazuje sprzeczności 

 

–

działań bohaterów 
obrazu z przysięgą 
Hipokratesa,

edukacja filozoficzna 

 

–

(lepsze rozumienie 
siebie i drugiego czło-
wieka – etyka odpowie-
dzialności)
kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (poszukiwanie, 
gromadzenie i wyko-
rzystywanie informacji 
pozwalających na inter-
pretację współczesnych 
wydarzeń w świetle 
początków kultury 
śródziemnomorskiej – 
przysięga Hipokratesa)

26. Na rynku 

pracy

Alicja Dzierz-
bicka Kobieta 
niepracująca. 
Sytuacja ko-
biet na rynku 
pracy

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem

analizuje ze zrozumie-

 

–

niem tekst publicystycz-
ny
określa na podstawie 

 

–

tekstu przyczyny bezro-
bocia wśród kobiet

– przygotowuje pre-

 

–

zentacje na temat praw 
i obowiązków kobiety 
w miejscu pracy

edukacja filozoficzna 

 

–

(prawa człowieka)
edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (posługiwa-
nie się różnymi formami 
komunikatów i narzędzi 
medialnych w proce-
sie komunikowania, 
zdobywania, dokumen-
towania i prezentowania 
wiedzy – prezentacja 
o prawach i obowiąz-
kach kobiety)
edukacja europejska 

 

–

(postawa otwartości 
i dialogu wznosząca 
się ponad uprzedzenia 
i stereotypy etniczne – 
prawa kobiet)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

179

FILM: Ósmy 
dzień (Belgia, 
1996)

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

zna treść filmu 

 

–

Ósmy 

dzień
charakteryzuje Harry’e-

 

–

go i Georgesa, bohate-
rów filmu
prezentuje historię przy-

 

–

jaźni bohaterów
wyjaśnia sens tytułu 

 

–

filmu
określa przesłanie filmu

 

–

wie, co to jest 

 

–

pracoho-

lizm i komediodramat

wskazuje różnice 

 

–

w kosmogonii obojga 
bohaterów
interpretuje wybrane 

 

–

sceny z filmu

edukacja filozoficzna 

 

–

(rozumienie człowieka 
jako bytu osobowego 
– jak doszło do powsta-
nia człowieka)

27. Wakacje

OBRAZ: 
Gustaw 
Fisher Dzień 
na plaży; 
TEKSTY: Ga-
briel Garcia 
Marquez Lato 
nad morzem; 
Kazimierz 
Wierzyński 
Lato

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

dyskutuje z użyciem 

 

–

argumentów o ulu-
bionych wakacyjnych 
miejscach
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment G. Marqueza 
zamieszczony w pod-
ręczniku
opisuje obraz G. Fishe-

 

–

ra w formie wpisu do 
blogu
analizuje wiersz K. Wie-

 

–

rzyńskiego pod kątem 
jego kompozycji

pisze wypracowanie 

 

–

o wakacjach z bohate-
rami tekstu
interpretuje zakończe-

 

–

nie wiersza
przekształca treść 

 

–

wiersza na tekst rekla-
mujący gospodarstwo 
agroturystyczne

edukacja regionalna 

 

–

(prezentowanie wła-
snego regionu i jego 
walorów oraz cech wy-
różniających – reklama 
gospodarstw agrotury-
stycznych)
edukacja ekologiczna 

 

–

(podejmowanie działań 
ekologicznych w 
najbliższymi otoczeniu 
i we własnym życiu – 
gospodarstwa agrotury-
styczne)

28. Odpoczynek 

dawniej i dziś

Jan Kocha-
nowski Na 
lipę

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób

wie, co to jest fraszka

 

–

rozpoznaje sytuacje ko-

 

–

munikacyjną we fraszce
wymienia środki styli-

 

–

styczne użyte w tekście
wymienia zalety odpo-

 

–

czynku pod lipą
charakteryzuje obraz 

 

–

natury ukazany we 
fraszce

wie, czym był ogród 

 

–

Hesperyd,
interpretuje porównanie 

 

–

lipy do hesperyjskiego 
sadu

kultura polska na tle tra-

 

–

dycji śródziemnomor-
skiej (posługiwanie się 
słownikami w celu zro-
zumienia i interpretacji 
popularnych zwrotów, 
sentencji, pojęć i ter-
minów pochodzących 
z języków klasycznych 
– ogród Hesperyd)

X. PL

AN WYNIKOWY

180

OBRAZY: Jan 
Steen Gra w 
kręgle przed 
gospodą; 
Wilson Philip 
Steer Biegną-
ce dziewczę-
ta, molo w 
Walberswick; 
TEKSTY: 
Adam Mickie-
wicz Grzybo-
branie

2

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób

opisuje sytuacje 

 

–

wyobrażone w załączo-
nych obrazach
nazywa emocje i uczu-

 

–

cia bohaterów obrazu
charakteryzuje narrato-

 

–

ra w tekście A. Mickie-
wicza
wymienia rodzaje, bar-

 

–

wy i kształty grzybów
wie, jaka jest rola 

 

–

grzybobrania w świecie 
tekstu

wskazuje podobieństwa 

 

–

i różnice w grze w krę-
gle na obrazie J. Steena 
i grze dziś

edukacja ekologiczna 

 

–

(dostrzeganie, opisy-
wanie i wyjaśnianie 
związków między 
naturalnymi składnika-
mi środowiska, czło-
wiekiem i jego działal-
nością – grzybobranie 
dawniej a dziś)

Melchior 
Wańkowicz 
Wyprawa na 
jeziora

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem;

wie, co to jest improwi-

 

–

zacja,
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment M. Wańko-
wicza zamieszczony 
w podręczniku

przygotowuje program 

 

–

spływu kajakowego po 
Suwalszczyźnie

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (posługiwa-
nie się różnymi formami 
komunikatów i narzędzi 
medialnych w proce-
sie komunikowania, 
zdobywania, dokumen-
towania i prezentowania 
wiedzy – projekt spływu 
kajakowego)
edukacja regionalna 

 

–

(działanie na rzecz 
ochrony regionalnego 
dziedzictwa kulturowe-
go – Suwalszczyzna)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

181

Michael On-
daatje Hana 
w bibliotece

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

charakteryzuje Hanę, 

 

–

bohaterkę tekstu
wie, jaka jest rola biblio-

 

–

teki we współczesnym 
świecie
analizuje język narracji 

 

–

tekstu
opowiada o przygodzie 

 

–

z ukochaną lekturą

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (korzystanie 
ze zbiorów i warsztatu 
informacyjnego bibliote-
ki, także za pomocą 
automatycznych syste-
mów wyszukiwawczych 
– wiedza o roli bibliotek)

29. Pułapki 

wolnego 
czasu

Bill Bryson 
Szaleństwo 
zakupów;

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

wyjaśnia, dlaczego 

 

–

centra handlowe to 
świątynie konsumpcji
przygotowuje argumen-

 

–

ty do dyskusji z tezami 
B. Brysona
bierze udział w dys-

 

–

kusji nad powyższym 
tekstem

wie, co to jest 

 

–

felieton

wskazuje w tekście B. 

 

–

Brysona cechy felietonu

X. PL

AN WYNIKOWY

182

Janusz L. 
Wiśniewski 
Spotkania w 
sieci; Natalia 
Wojciechow-
ska Interne-
cie, pozwól 
żyć

1

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole
sprawne po-

 

–

sługiwanie się 
komputerem

sporządza słowniczek 

 

–

terminów związanych 
z Internetem
wyjaśnienia znaczenie 

 

–

terminów internetowych 
na podstawie tekstu 
J. W. Wiśniewskiego
wskazuje przykłady 

 

–

wykorzystania Internetu 
w pracy i w szkole

komentuje cytaty z tek-

 

–

stu N. Wojciechowskiej
wymienia symptomy 

 

–

uzależnienia od Inter-
netu i wskazuje sposób 
wyrwania się z uzależ-
nienia

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (analizo-
wanie komunikatów 
medialnych, odczyty-
wanie znaków i kodów 
dosłownych i kontek-
stowych – wiedza o 
Internecie; umiejętność 
krytycznej analizy 
wartości oferty mediów 
i dokonywania właści-
wego wyboru w ko-
rzystaniu ze środków 
masowej komunika-
cji – uzależnienie od 
Internetu)

SPRAW-
DZIAN: 
OBRAZ: John 
Sargent Na 
wakacjach; 
Halina Po-
światowska 
Widziałam 
ostatnią 
pszczołę

1

VII. ARTYSTA I SZTUKA

30. Malarstwo

OBRAZY: 
Dosso Dossi 
Jowisz, Mer-
kury i Virtus; 
Alexandre 
Gabriel De-
camps Małpi 
malarz

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób

opisuje obrazy, zwra-

 

–

cając uwagę na gesty 
i postawy bohaterów 
dzieł

wyjaśnia wyobrażenie 

 

–

artysty jako małpy na 
obrazie G. Decampsa

edukacja filozoficzna 

 

–

(rozumienie człowieka 
jako bytu osobowego 
– sztuka jako wyróżnik 
człowieczeństwa)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

183

OBRAZ: 
Anton Seitz 
Malarzportre-
cista; TEK-
STY: Ignacy 
Krasicki Ma-
larze, Joanna 
Olech Król 
ilustratorów

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób

przedstawia treść bajki 

 

–

własnymi słowami
przedstawia różnice 

 

–

między Janem a Pio-
trem, malarzami z bajki 
I. Krasickiego
charakteryzuje twór-

 

–

czość J. M. Szancera 
na podstawie tekstu

wskazuje na podo-

 

–

bieństwa miedzy bajką 
a obrazem A. Seitza

LEKTURA: 
Tracy Cheva-
lier Dziewczy-
na z perłą

3

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

zna treść i elementy 

 

–

świata przedstawionego 
w powieści T. Chevalier 
Dziewczyna z perłą;
charakteryzuje dom 

 

–

Vermeerów
charakteryzuje Griet

 

–

wyjaśnia znaczenie 

 

–

Griet dla Vermeera
wskazuje swoje ulu-

 

–

bione dzieło sztuki i 
uzasadnia wybór

porównuje obraz 

 

–

Vermeera z Moną Lisą 
L. da Vinci
porównuje różne ob-

 

–

razy przedstawiające 
artystę w jego pracowni

edukacja filozoficzna 

 

–

(znajomość najważ-
niejszych pytań i pojęć 
filozoficznych – piękno)

OBRAZ: Pie-
ter Bruegel 
Zimowy pej-
zaż z pułapką 
na ptaki; 
TEKSTY: 
Pieter Bru-
egel – twórca 
nowoczesne-
go pejzażu; 
Stanisław 
Grochowiak 
Breughel (II)

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment poświęcony 
Brueglowi, zamieszczo-
ny w podręczniku
rozpoznaje sytuację ko-

 

–

munikacyjną w wierszu 
S. Grochowiaka
porównuje wiersz z ob-

 

–

razem Bruegla

pisze pracę o dialogu 

 

–

literatury z malarstwem

X. PL

AN WYNIKOWY

184

31. Literatura

OBRAZ: 
Gustave 
Moreau Orfe-
usz; Horacy 
Wybudowa-
łem pomnik 
(Exegi monu-
mentum)

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy;

zna mit o Orfeuszu

 

–

wyjaśnia, dlaczego 

 

–

bohater mitu jest niedo-
ścigłym wzorem sztuki 
poetyckiej
analizuje obraz G. Mo-

 

–

reau
rozumie przesłanie 

 

–

wiersza Horacego

podaje przykłady ży-

 

–

wotności motywu exegi 
monumentum w litera-
turze

edukacja filozoficzna 

 

–

(umiejętność przedsta-
wienia krótkiej charakte-
rystyki dokonań stoików 
– stoicyzm Horacego)
kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (posługiwanie 
się słownikami w celu 
zrozumienia i interpre-
tacji popularnych zwro-
tów, sentencji, pojęć 
i terminów pochodzą-
cych z języków klasycz-
nych – exegi monu-
mentum; poszukiwanie, 
gromadzenie i wyko-
rzystywanie informacji 
pozwalających na inter-
pretację współczesnych 
wydarzeń w świetle 
początków kultury śród-
ziemnomorskiej – mit 
o Orfeuszu)

OBRAZ: 
Gustave 
Moreau He-
zjod i muza; 
TEKST: Jan 
Parandowski 
Alchemia 
słowa

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu J. Pa-
randowskiego zamiesz-
czony w podręczniku

interpretuje obraz G. 

 

–

Moreau w kontekście 
tekstu J. Parandow-
skiego

kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (wykorzysty-
wanie wiedzy o kulturze 
śródziemnomorskiej 
w kolejnych etapach 
edukacji oraz w życiu 
społecznym i zawodo-
wym – alchemia słowa)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

185

OBRAZ: Woj-
ciech Weiss 
Autoportret 
z maskami; 
TEKST: Va-
lery Larbaud 
Maska

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób

interpretuje treść obra-

 

–

zu W. Weissa
rozpoznaje osobę mó-

 

–

wiącą w wierszu
przedstawia sens wier-

 

–

sza własnymi słowami

określa znaczenie sym-

 

–

boliczne maski

edukacja filozoficzna 

 

–

(umiejętność filozoficz-
nego określenia takich 
pojęć jak: osoba, praw-
da i dobro – prawda 
o mnie a fałsz ukazywa-
ne innym ludziom)

LEKTURA: 
Sławomir 
Mrożek Ko-
gut, Lis i Ja

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

zna treść opowiadania 

 

–

S. Mrożka
rozpoznaje alegoryczne 

 

–

znaczenia lisa i koguta 
w bajkach i baśniach
określa rolę pisarza 

 

–

w opowiadaniu

projektuje własne za-

 

–

kończenie opowiadania

32. Rzeźba

RZEŹBA: 
Henryk 
Kuna Rytm; 
OBRAZY: 
cykl Edwarda 
BurneJonesa 
o Pigmalio-
nie; TEKST: 
Leopold Staff 
Rzeźbiarz

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

zna treść mitu o Pigma-

 

–

lionie
wskazuje symboliczne 

 

–

znaczenia postawy 
Pigmaliona,
określa gatunek wiersza 

 

–

L. Staffa
wskazuje środki arty-

 

–

styczne służące kreacji 
mistrza, bohatera 
wiersza

uzasadnia pogląd 

 

–

o rzeźbie jako syntezie 
sztuk

kultura polska na tle 

 

–

tradycji śródziemno-
morskiej (poszukiwanie, 
gromadzenie i wyko-
rzystywanie informacji 
pozwalających na inter-
pretację współczesnych 
wydarzeń w świetle 
początków kultury śród-
ziemnomorskiej – mit 
o Pigmalionie)

X. PL

AN WYNIKOWY

186

RZEŹBY: 
Michał 
Anioł Pieta; 
Zbigniew 
Pronaszko 
Pieta, Wacław 
Szymanowski 
Macierzyń-
stwo; Xawery 
Dunikowski 
Tchnienie; 
TEKST: Irving 
Stone Udręka 
i ekstaza

2

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment I. Stone’a 
zamieszczony w pod-
ręczniku
porównuje 

 

–

Piety Z. Pro-

naszki i Michała Anioła 
i określa podobieństwa 
i różnice
uzasadnia wybór dzieła 

 

–

bardziej przemawiają-
cego do odbiorcy

porównuje rzeźby 

 

–

X. Dunikowskiego 
i W. Szymanowskiego
nazywa emocje wyraża-

 

–

ne przez rzeźby

33. Muzyka

OBRAZ: 
Gustav Klimt 
Muzyka; TEK-
STY: Artur 
Rubinstein 
Moje młode 
lata; Jarosław 
Iwaszkiewicz 
Rozmowa 
artystów

2

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy
efektywne 

 

–

współdziałanie 
w zespole

wie, kim był Artur Ru-

 

–

binstein
analizuje kompozycję 

 

–

i układ linii na obrazie 
G. Klimta
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu A. Ru-
binsteina zamieszczony 
w podręczniku
formułuje zasady 

 

–

zachowania się na kon-
cercie muzyki poważnej
charakteryzuje F. Chopi-

 

–

na i G. Sand z tekstu 
J. Iwaszkiewicza
pisze rozprawkę o po-

 

–

nadczasowości dzieł 
muzyki poważnej

pisze pracę o swoich 

 

–

fascynacjach muzycz-
nych
przygotowuje projekt 

 

–

dyskusji o życiu z wiel-
kim artystą

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (spraw-
ne, szybkie czytanie, 
notowanie i selekcjo-
nowanie wiadomości 
– wiadomości o Rubin-
steinie)

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

187

Pogoda dla 
mieszań-
ców; Uwa-
żam się za 
sprzedawcę 
melodii – lider 
zespołu U2, 
Bono, o so-
bie, zespole, 
sztuce;

1

rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

projektuje wywiad 

 

–

z Bono
tworzy plan rozprawki 

 

–

na temat „Czy artyści 
rockowi mogą zmienić 
świat?”

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (rozpozna-
wanie użytych środ-
ków formalnych i ich 
służebność względem 
zamierzeń twórców 
w różnych formach 
przekazów medialnych 
– projektowanie wywia-
du z Bono)

34. Teatr

Stanisław 
Helsztyński 
Teatr „The 
Globe”; Wil-
liam Szek-
spir Hamlet 
o sztuce 
aktorskiej; 
Zofia Kuców-
na zawód 
– aktor; FILM: 
Zakochany 
Szekspir

2

skuteczne 

 

–

porozumiewanie 
się w różnych 
sytuacjach
rozwiązywanie 

 

–

problemów 
w twórczy spo-
sób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

zna treść filmu 

 

–

Zako-

chany Szekspir
sporządza notatkę 

 

–

o Szekspirze i królowej 
Elżbiecie I
wskazuje na podsta-

 

–

wie tekstu na różnice 
między teatrem Szek-
spirowskim a teatrem 
współczesnym
pisze pracę o aktualno-

 

–

ści twórczości W. Szek-
spira
czyta ze zrozumieniem 

 

–

fragment tekstu Z. Ku-
cówny, zamieszczony 
w podręczniku

uzasadnia na podsta-

 

–

wie tekstu i filmu tezę, 
że teatr w czasach 
Szekspira był tym, 
czym dziś telewizja

X. PL

AN WYNIKOWY

188

35. Kino

TEKST: 
Aleksander 
ŚciborRylski 
Aktor, który 
mógł zagrać 
wszystko; 
FILM: Władca 
Pierścieni. 
Dwie Wieże 
(USA 2002)

2

rozwiązywanie 

 

–

problemów w 
twórczy sposób
planowanie, 

 

–

organizowanie 
i ocenianie wła-
snej pracy

wymienia i uzasadnia 

 

–

nazwiska współcze-
snych ikon srebrnego 
ekranu
wie, kim był Zbigniew 

 

–

Cybulski
zna znaczenie pojęć: 

 

–

scenopis, statysta, kadr, 
dubel, klaps, ujęcie
uzasadnia tezę, że film 

 

–

Władca Pierścieni to ka-
mień milowy w rozwoju 
kina

odtwarza obraz Z. Cy-

 

–

bulskiego z tekstu 
A. ŚciboraRylskiego

edukacja czytelnicza 

 

–

i medialna (analizo-
wanie komunikatów 
medialnych, odczyty-
wanie znaków i kodów 
dosłownych i kon-
tekstowych – analiza 
języka filmu)

SPRAW-
DZIAN: 
Siedem 
cudów świa-
ta; Wisława 
Szymborska 
Przewodnik 
operowy

1

KSZTAŁCENIE JEZYKOWE

Lp.

Zagadnienia i treści 

kształcenia

Teksty kultury

Wymagania na poziom podstawowy

Uczeń:

Wymagania na poziom rozszerzony 

Uczeń:

1.

Kto ma styl?

Marek Łuszczyna Mój styl 
to moja muza; Małgorza-
ta Musierowicz Bracia 
Żeromscy

wie, co to jest 

 

–

styl

wie, od czego zależy dobór środ-

 

–

ków językowych
wie, co to jest wypowiedź zwięzła, 

 

–

jasna, precyzyjna i barwna
tworzy charakterystykę porównaw-

 

–

czą

stosuje środki językowe tworzące 

 

–

bogactwo stylu

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

189

2.

Tańce stare i nowe

Stefan Żeromski Na balu; 
Jerzy Podracki Tańce stare 
i nowe

wie, co to jest kultura języka, norma 

 

–

językowa
zna zasady korzystania ze słownika 

 

–

poprawnej polszczyzny
definiuje pojęcie 

 

–

błędu językowego

wie, co to są upodobnienia we-

 

–

wnątrzwyrazowe i międzywyrazowe 
pod względem dźwięczności
wie, co to jest błąd fonetyczny

 

–

podaje przykłady błędów fonetycz-

 

–

nych w języku własnym i w otocze-
niu
podaje przykłady wpływu zjawiska 

 

–

upodobnień na ortografię

3.

Publicznie i prywatnie

Hanna Ożogowska 
Związek Niesienia Ulgi 
Ofiarom Przemocy; Halina 
i Tadeusz Zgółkowie Jak 
przedstawiać się i zawie-
rać znajomości

wyróżnia oficjalne i nieoficjalne 

 

–

sytuacje mówienia
podaje cechy języka używanego 

 

–

w sytuacji oficjalnej
wie, co to jest błąd stylistyczny

 

–

charakteryzuje słownictwo i skład-

 

–

nię polszczyzny potocznej
charakteryzuje słownictwo i skład-

 

–

nię języka oficjalnych sytuacji

4.

Powiedzieć czy napisać?

Dorota ZdunkiewiczJedy-
nak Mówienie i pisanie; 
Monika Piątkowska, Le-
szek K. Talko Posiedzenie 
esemesowe

wymienia cechy komunikacji mó-

 

–

wionej i pisanej
podaje cechy języka zapisanego

 

–

przekształca komunikaty mówione 

 

–

na pisane i odwrotnie
analizuje wybrane przykłady języka 

 

–

zapisanego pod kątem zgodności 
z normą językową

5.

O różnych smakach i przy-
smakach

Piotr Bikont Haluszki i ga-
łuszki; Adam Mickiewicz 
Śniadanie w Soplicowie

rozróżnia cechy językowe przepisu 

 

–

i przepisu kulinarnego
odmienia przez przypadki i liczby 

 

–

niektóre nietypowe rzeczowniki 
typu: wiedza, sanie, muzeum, czło-
wiek, rok, imię pisklę
wie, co to jest błąd fleksyjny

 

–

organizuje w szkole imprezę kuli-

 

–

narnojęzykową

6.

Włos się jeży

Howard Philips Lovecraft 
Widmo nad Innsmouth; 
Juliusz Jerzy Herlinger 
Latający Holender

wie, co to jest opowiadanie

 

–

zna podział zaimków według kryte-

 

–

rium formalnego i semantycznego

wykorzystuje w tworzeniu opowia-

 

–

dań zasady kreowania fikcji i świata 
przedstawionego
rozumie sytuację zmienności 

 

–

znaczeń zaimków w zależności od 
kontekstu

X. PL

AN WYNIKOWY

190

7.

Co się komu śni

Juliusz Jerzy Herlinger 
Co się komu śni; Bolesław 
Leśmian Dusiołek

wie, co to jest zdanie pojedyncze

 

–

wyróżnia w zdaniu pojedynczym 

 

–

podmiot, orzeczenie, przydawkę, 
okolicznik i dopełnienie
wyróżnia w zdaniu związki zgody, 

 

–

rządu i przynależności
tworzy wykresy wybranych zdań 

 

–

pojedynczych
wie, co to są zdania bezpodmioto-

 

–

we
wyodrębnia w tekście zdania bez-

 

–

podmiotowe
wyjaśnia, co to jest opis jasny, pre-

 

–

cyzyjny, sugestywny

wie, jak tworzy się indywidualny 

 

–

nastrój w opisie

8.

Zakochani są wśród nas

Konstanty Ildefons Gał-
czyński Wieczór sentymen-
talny; Anna Wierzbicka Co 
to znaczy „być zakocha-
nym”?

wie, co to są wykrzykniki i do czego 

 

–

służą
wie, co to są partykuły i do czego 

 

–

służą
wymienia nieodmienne części 

 

–

mowy
definiuje wyrazy poza związkami 

 

–

zdania

wyodrębnia w tekście partykuły 

 

–

i wykrzykniki i określa, jakie intencje 
nadawcy dzięki nim są wyrażane
sporządza wykresy zdań pojedyn-

 

–

czych z wyrazami poza związkami 
zdania
dostrzega różnice w znaczeniach 

 

–

zdań w zależności od miejsca wy-
stępowania partykuły

9.

Urzędujemy

Informator podatkowy 
(http://www.mofnet.gov.pl); 
Ephraim Kishon Jesteśmy 
z zarządu miejskiego

wie, co to jest styl urzędowy

 

–

wyodrębnia w tekście cechy stylu 

 

–

urzędowego
wie, co to są imiesłowy przymiotni-

 

–

kowe i jak się odmieniają
rozróżnia imiesłowy przymiotnikowe 

 

–

czynne od biernych
tworzy poprawnie imiesłowy od 

 

–

wybranych czasowników
zna zasady tworzenia strony biernej 

 

–

czasowników

dostrzega błędy stylistyczne przy 

 

–

używaniu stylu urzędowego w sytu-
acjach nieoficjalnych
określa na wybranych przykładach 

 

–

wartość stylistyczną strony biernej

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

191

10. Ludzie tak szybko odcho-

dzą

Pożegnanie Ryszarda 
Kapuścińskiego (wybór 
tekstów); Wisława Szym-
borska Pogrzeb

wie, co to są kondolencje

 

–

zna zasady komponowania kondo-

 

–

lencji
tworzy kondolencje w związku z wy-

 

–

obrażoną sytuacją ich użycia
zna pojęcie eufemizmu

 

–

stosuje eufemizmy w tekście kon-

 

–

dolencji
wie, co to są archaizmy i czemu 

 

–

służą
wie, co to jest stylizacja i archaiza-

 

–

cja
rozpoznaje archaizację w tekstach 

 

–

literackich
wie, co to jest szyk wyrazów w zda-

 

–

niu
poprawnie stosuje zasady rządzące 

 

–

szykiem wyrazów w polszczyźnie

ocenia poprawność i stosowność 

 

–

wybranych tekstów o charakterze 
kondolencji
tworzy lub przekształca inny tekst 

 

–

opowiadania, nadając mu archaicz-
ny charakter
koryguje błędny szyk wyrazów 

 

–

w zdaniu w różnych tekstach

11. Radość pisania

Jerzy Bralczyk Mój język 
prywatny; Wisława Szym-
borska Radość pisania

rozróżnia zdania pojedyncze i zło-

 

–

żone
definiuje zdanie współrzędnie 

 

–

złożone
zna rodzaje zdań współrzędnie zło-

 

–

żonych i znajduje je w tekstach
poprawnie stosuje spójniki w zda-

 

–

niach współrzędnie złożonych

rozumienie znaczenie związków 

 

–

frazeologicznych dotyczących spój-
ników typu: kropka nad i

12. Wielkie sprzątanie

Jak posprzątać Polskę, 
czyli zapiski organizatora 
akcji „Sprzątanie świata” 
(www.naszaziemia.pl); 
Joanna Szczepkowska 
Gdybyśmy tylko umieli

wie, co to jest zdanie złożone pod-

 

–

rzędnie
sporządza wykres zdania podrzęd-

 

–

nie złożonego
zna typy wypowiedzeń podrzędnie 

 

–

złożonych
określa przydatność sztuki przeko-

 

–

nywania
zna argumenty racjonalne i emo-

 

–

cjonalne

stosuje środki językowe służące 

 

–

przekonywaniu

X. PL

AN WYNIKOWY

192

13. Jak w reklamie

Najlepsze z najlepszych 
(wybór reklam); Leo Spit-
zer Amerykańska reklama 
jako sztuka popularna

wie, co to jest reklama i czemu 

 

–

służy
rozpoznaje środki językowe użyte 

 

–

w wybranych reklamach
rozpoznaje w tekście wypowie-

 

–

dzenia podrzędne dopełnieniowe, 
przydawkowe, podmiotowe, orzecz-
nikowe

stosuje różnorodne środki językowe 

 

–

przy tworzeniu własnych reklam

14. Jemy tylko zielone

Ewa Nowak Jemy tylko 
zielone; Maria Grodecka 
Wegetariańskie ścieżki

wie, co to jest dyskusja

 

–

zna zasady udziału w dyskusji

 

–

stosuje środki językowe typowe dla 

 

–

dyskusji
wie, co to jest wypowiedzenie wie-

 

–

lokrotnie złożone
sporządza wykresy wypowiedzeń 

 

–

wielokrotnie złożonych, analizuje 
wypowiedzenia

wie, co to są nieetyczne zabiegi 

 

–

w dyskusji, tzw. chwyty erystyczne

15. Czy to już nałóg?

Marek Łuszczyna Gale-
rianki; Mateusz Boryga 
Czego chcesz ode mnie, 
Internecie?

wie, co to są imiesłowy przysłów-

 

–

kowe
rozróżnia w tekście imiesłowy przy-

 

–

słówkowe uprzednie i współczesne
tworzy od wybranych czasowników 

 

–

imiesłowy przysłówkowe
wie, co to jest, i rozpoznaje w 

 

–

tekście imiesłowowe równoważniki 
zdania

poprawia błędy składniowe związa-

 

–

ne ze złym użyciem imiesłowowego 
równoważnika zdania

16. Przyglądać się światu

Jak działa zmysł wzroku?; 
Rozkosz dla oczu. Rozmo-
wa Renaty ArendtDziur-
dzikowskiej z Mikołajem 
Markiewiczem, psycholo-
giem specjalizującym się 
w terapii widzenia

wie, co to jest styl naukowy

 

–

wyodrębnia w tekście cechy stylu 

 

–

naukowego
wie, co to jest mowa zależna i nie-

 

–

zależna
przekształca wypowiedzi z mową 

 

–

zależną na te z mową niezależną 
i odwrotnie
wie, co to jest rozprawka

 

–

zna zasady kompozycyjne rozpraw-

 

–

ki

przekształca teksty tworzone w róż-

 

–

nych odmianach stylistycznych na 
naukowe,

www

.mac.pl

X. PL

AN WYNIKOWY

193

17. Ruchome obrazki

Komiks Asterix i Obelix: 
Tarcza Arwernów; Jacek 
Szczerba „Asterix i Obelix: 
Misja Kleopatra” od piątku 
w kinach”

wyjaśnia, co to znaczy intencja 

 

–

wypowiedzi
zna funkcje języka: informatywną, 

 

–

ekspresywną, impresywną (perswa-
zyjną), artystyczną (poetycką)
rozpoznaje teksty pod względem 

 

–

dominującej w nich funkcji języka
wie, co to jest recenzja

 

–

zna zasady kompozycyjne recenzji

 

–