Motyw miasta.

„ RÓŻNICA POMIĘDZY MAŁYM A DUŻYM MIASTEM POLEGA NA TYM, ŻE W DUŻYM MIEŚCIE MOŻNA
WIĘCEJ ZOBACZYD, A W MAŁYM WIĘCEJ USŁYSZED”

JEAN COCTEAU

WSTĘP

W Starym Testamencie za miasto uważano każde osiedle otoczone murami. Przez stulecia zmieniało
swoje oblicze – aż do dzisiejszych metropolii. To właśnie w mieście można z łatwością zauważyd
różnice między klasami społecznymi. Tu spotkamy się z nędzą, tłokiem, hałasem, smogiem, ale także
kulturą, polityką, oświatą i postępem cywilizacyjnym.

ROZWINIĘCIE

1.1. Małe miasteczka jako centrum intryg, obłudy, fałszu, plotek:

1. Antoni Czechow „KAMELEON”

Autor w swoim opowiadaniu krytykuje mechanizmy, które rządzą małym miasteczkiem, tj.
subiektywna ocena obywateli przez policjantów, układy, małomiasteczkowośd, obłuda,
plotki, pomówienia.

2. Stefan Żeromski „SYZYFOWE PRACE”

Kleryków ( pierwowzór Kielce) : Inwigilowany, mieszkaocy nie mogą głośno wyrażad swoich
poglądów, wszelkie próby sprzeciwu wobec policji są tłumione przez zaborcę. Ludzie
współpracują z Rosjanami. To prowincjonalne miasteczko.

3. Stefan Żeromski „SIŁACZKA”

Obrzydłówek : zacofany, przedstawiony w niekorzystnym świetle; mieszkaocy boją się
postępu, cywilizacji, żyją w prymitywnych warunkach. Do zmian na lepsze nie chce dopuścid
aptekarz (czerpie zysk ze sprzedawania drogich, często nieskutecznych, „tradycyjnych”
leków.) Nawet ludzie tacy jak Stasia Bozowska, która napisała „Fizykę dla ludu” nie są w
stanie zmienid zaistniałej sytuacji.

1.2. Małe miasteczko nie musi byd małomiasteczkowe!

1. Przypomnijmy, że małomiasteczkowy to :”<<charakterystyczny dla małego miasteczka,

pochodzący z niego; prowincjonalny, zacofany>> : Małomiasteczkowe intrygi, plotki;
małomiasteczkowy wygląd, sposób bycia”. (Mały słownik języka polskiego Wydawnictwo
Naukowe PWN 1999)

2. Kazimierz Dolny, Zamośd, Sandomierz – przepiękne miasteczka, gdzie chętnie gromadzili się i

wciąż gromadzą turyści, elita artystyczna. Architektura cieszy oczy, a niepowtarzalna
atmosfera pomaga zapomnied o wielkomiejskim zgiełku.

1.3. Miasto jako stolica kultury, sztuki, oświaty, handlu.

1. Henryk Sienkiewicz „QUO VADIS”

Rzym jako Wieczne Miasto cechuje się dużym zróżnicowaniem w kwestiach wiary (politeizm,
chrześcijaostwo, judaizm). Domy patrycjuszy są duże, pełne przepychu, urządzone zgodnie z
obowiązującą modą. Jest cała dzielnica domów chrześcijan. Petroniusza i Nerona
charakteryzuje wielkie umiłowanie sztuki.

2. Zofia Kossak „BURSZTYNY” : „Na paryskim bruku”, „Koncert Chopina” :

Paryż kulturalną stolicą Europy, a także bezpieczną ostoją dla Polaków na emigracji. Mimo to
nie czują się tu zbyt dobrze, początkowo mile witani, stają się ciężarem dla Francuzów.
Panuje wśród nich atmosfera smutku, nostalgii, tęsknoty za Ojczyzną.

1.4. Miasto jako stolica rozpusty, targowisko próżności.

1. Henryk Sienkiewicz „QUO VADIS”

Rzym podczas uczt w pałacu Nerona.

2. Biblia: Babilon, stolica Mezopotamii, wielkie centrum gospodarcze i kulturalne, miejsce

zamieszkania próżnych ludzi, którzy chcieli zbudowad wieżę sięgającą nieba i pokazad, że są
równi bogu, za Ten ich surowo ukarał – poplątał im języki tak, że nie mogli się porozumiewad,
gdyż każdy mówił inaczej.

3. Ignacy Krasicki „Świat zepsuty”

„PEŁNO MISTRZÓW ZUCHWAŁYCH, PEŁNO UCZNIÓW ZDROŻNYCH(…)
WSZĘDZIE NIERZĄD, ROZPUSTA, WYSTĘPKI SZKARADNE (…)
OŚLEP TŁUSZCZA BEZBOŻNA W OTCHŁAO ZBYTKÓW BIEŻY.”
Autor prezentuje nieprzychylny wizerunek miasta.

4. Sodoma i Gomora – biblijne miasta, zniszczone za rozpustne zachowanie mieskzaoców (

ocalał jedynie prawy Lot)

1.5. OBRAZ

„WARSZAWA” Canaletto (obraz namalowany przez włoskiego twórcę panoram Warszawy za
czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego)

1.6. FILM

„Troja” Film opowiadający historię starożytnej Troi –ważnego ośrodka politycznego,
kulturalnego, handlowego. Dramat przedstawiający tragizm wojny trojaoskiej i walkę – o miłośd i
honor.

1.7. CYTATY

1. Abraham Lincoln „To piękne, kiedy człowiek jest dumny ze swego miasta, lecz jeszcze

piękniej, gdy miasto może byd dumne z niego”

2. Albert Camus „Jedyne lekarstwo dla znudzonych życiem w gromadzie : życie w wielkim

mieście. To jedyna pustynia, jaka jest dziś dostępna”

3. Przysłowie chioskie : „Mądry mężczyzna potrafi zbudowad miasto, mądra kobieta potrafi

doprowadzid do jego upadku”

1.8 FRAZEOLOGIA

WIECZNE MIASTO : Rzym

OJCOWIE MIASTA : radni miejscy

DZIECKO ULICY : ktoś wychowany bez nadzoru

MIESZCZUCH : ktoś, kto nie czuje się dobrze poza miastem

KRAKOWSKIM TARGIEM : pół na pół

1.8. MIASTO NIEZWYCIĘŻONE

1. Aleksander Kamioski „KAMIENIE NA SZANIEC” Warszawa podczas 2. Wojny światowej
2. Miron Białoszewski „Pamiętnik z powstania warszawskiego” – utwór pamiętnikarski; narrator

opisuje powstanie z punktu widzenia cywila.

ZAKOOCZENIE

Każdy z nas inaczej spogląda na miasto. Dla jednych to idealne miejsce do życia, inni cenią sobie uroki
wsi. Należą jednak przyznad, ze wielkie metropolie kuszą możliwościami i postępem cywilizacyjnym.