68

Ods³oniêcie interglacjalnych osadów

w Starym Kurowie

5860

Lokalizacja:

województwo lubuskie

powiat strzelecko-drezdenecki

gmina Stare Kurowo

miejscowoϾ Stare Kurowo

Rejon geograficzny:

Pojezierza Po³udniowoba³tyckie

Pradolina Toruñsko-Eberswaldzka

Kotlina Gorzowska

Jednostka geologiczna:

niecka szczeciñska

synklinorium szczeciñskie

zlodowacenie ba³tyckie

pokrywa czwartorzêdowa

3546

Gorzów Wielk

opolski

3548

W pó³nocnej czêœci miasteczka Stare Kurowo,

po³o¿onego w obrêbie Synklinorium Szczeciñskiego ods³ania

siê profil serii glacjalnej i fluwialnej. Osady powsta³y w czasie

plejstocenu, w okresie zlodowacenia ba³tyckiego, w fazie

poznañskiej i leszczyñskiej (tj. ok. 20 tys. lat temu) oraz w

interstadiale

Odderade, stadiale Brorup/Odderade i Brörup,

jak równie¿ w fazie sedymentacji wydmowej.

Obiekt po³o¿ony jest na krawêdzi Pradoliny Toruñsko-

Eberswaldzkiej, w czêœci okreœlanej jako Kotlina Gorzowska.

W kierunku pó³nocnym rozci¹ga siê wysoczyzna morenowa

z ³ukami wzgórz moreny czo³owej. Wyrobisko ma wymiary

200 na 100 metrów, i sk³ada siê z dwóch czêœci: zachodniej,

w której eksploatacja zosta³a porzucona oraz ze œciany

wschodniej, z której nadal pozyskuje siê utwory piaszczyste,

g³ównie na potrzeby budowlane.

W profilu œciany zachodniej, o ³¹cznej mi¹¿szoœci ok.

19 metrów, wydzielone zosta³y dwie serie: fluwialna (o

mi¹¿szoœci oko³o 5 m) oraz glacjalna (o mi¹¿szoœci 14,4

m).

Profil serii fluwialnej rozpoczynaj¹ œrednioziarniste piaski

wydmowe, nad którymi zalega torf niski, dobrze roz³o¿ony

(w warstwie o mi¹¿szoœci 1-1,5 m), z cienkimi wk³adkami

piasku; osady te wiekowo reprezentuj¹ interstadia³ Brörup.

Wy¿ej le¿¹ warstwowane piaski i mu³ki facji powodziowej

(odpowiadaj¹ce wiekowo stadia³om Brörup/Odderade); w

tym wydzieleniu widoczne s¹ równie¿ zaburzone struktury

peryglacjalne. W sp¹gu serii fluwialnej znajduje siê poziom

organiczny ze znaczn¹ domieszk¹ mu³ków i piasków; s¹ to

osady datowane wiekowo na interstadia³ Odderade.

Seriê glacjaln¹ (zalegaj¹c¹ nad fluwialn¹), rozpoczynaj¹

warstwowane piaski i ¿wiry fluwioglacjalne, o ³¹cznej

mi¹¿szoœci ok. 5,5 m. Na nich zalega dwudzielna, 7,5-metro-

wa warstwa osadów gliniastych. W czêœci dolnej jest to mo-

rena denna, z zaznaczonymi w sp¹gu przerostami piasków

i drobnych ¿wirów fluwioglacjalnych. W czêœci górnej jest

to morena ablacyjna z wk³adkami piaszczysto-mu³kowymi

3544

Dr

ezdenk

oo

i smugami piasku. Profil zamykaj¹ piaski smugowane o

mi¹¿szoœci od 2 do 2,5 metra. Osady tej serii pochodz¹ z

fazy leszczyñskiej i poznañskiej.

Dla dolnego poziomu organicznego wykonano analizê

palinologiczn¹ (paleobotaniczn¹ analizê py³ków), oznaczaj¹c

liczn¹ i zró¿nicowan¹ florê kopaln¹ sporomorf i szcz¹tków

makroskopowych. Na tej podstawie dokonano rekonstrukcji

przemian klimatyczno-roœlinnych odpowiadaj¹cych poszcze-

gólnym interstadia³om (okresom ocieplenia klimatu).

Œciany obiektu s¹ dobrze ods³oniête i jedynie miejscami

widoczne s¹ obrywy i osypy zas³aniaj¹ce profil. Wejœcie na te-

ren wyrobiska nale¿y uzgodniæ z zarz¹dc¹ obiektu. Obiekt jest

przestronnym wyrobiskiem mo¿liwym do zwiedzania przez

grupy zorganizowane, jak i przez indywidualnych turystów.

Do obiektu mo¿na dostaæ siê jad¹c drog¹ krajow¹ nr

157 ze Strzelec Krajeñskich na po³udnie. W miejscowoœci

Zwierzyn nale¿y skrêciæ w lewo, w kierunku Starego Kuro-

wa, a nastêpnie, kieruj¹c siê na Rokitno, po przejechaniu 300

metrów skrêciæ w prawo, wje¿d¿aj¹c na drogê gruntow¹.

Po przejechaniu odcinka 700 metrowego, po lewej stronie

ods³ania siê wyrobisko.

Przez Stare Kurowo przebiega niebieski szlak turystyczny

wiod¹cy z Grotowa w kierunku po³udniowo-wschodnim,

oraz czerwony szlak rozpoczynaj¹cy siê w Drawieñskim Parku

Narodowym, biegn¹cy przez Krzy¿, Stare Kurowo, Strzelce

Krajeñskie i dalej w kierunku Gorzowa i Kostrzynia.

The interglacial exposure sediments

in Stary Kurów

In the northern part of Stary Kurów the glacial-fluvial

sequence is exposed. It originates from the Pleistocene and

represents the Baltic glaciation period (Poznañ and Leszno

phases, about 20,000 years ago) and the Odderade inter-

glacial, the Broerup/Odderade

and Broerup glacial periods,

and the dune deposition phase.

1

2

3

4

69

Wybrana literatura: 224, 225

Stare Kurowo

The site is accessible from No. 157 state highway, head-

ing south from Strzelce Krajeñskie town. In Zwierzyn village

the visitor should turn left towards Stary Kurów village then

approach Rokitno village and, after 300 meters, turn right

to a gravel road. After about 700 meters, on the left side

the open pit appears.

The open pit is located at the margin of the Toruñ-Eb-

erswald glacial valley, in the so-called Gorzów Depression.

To the north the moraine upland extends with arcuate hills

of end moraine. The open pit is 200 meters long and 100

meters wide, and includes two parts: western (inactive)

and eastern, from which sands are still mined, mostly for

building industry.

In the comprehensive, 19-meters-thick sequence of the

western wall two series were distinguished: glacial (14.4

meters thick) and fluvial (about 5 meters thick).

The older, fluvial series represents the Broerup intergla-

cial and comprises medium-grained, dune sands overlain by

blanket bogs followed by bedded flood sands and silts lami-

nated at the bottom by organic matter. Disturbed periglacial

structures are also visible.

The younger, glacial series begins with bedded, fluvioglacial

sands and gravels with pebbles, followed by clayey layer. The

bottom part is the ground moraine with well-marked inter-

calations of sands and fine, fluvioglacial gravel at the base. In

the upper part the sediments belong to ablation moraine with

sandy-silty intercalation and sand streaks. The uppermost

2.0-2.5 meters are composed of streaky sands.

For the lower organic horizon the pollen analysis was

carried on, which allowed to identify abundant and diversified

fossil sporomorphs, and macroscopic plant relics. This analy-

sis was the basis for complete reconstruction of climate-flora

changes corresponding to the specific interglacials.

Two touristic trails lead through Stare Kurowo village:

blue and red. The open pit can be visited by groups and

individual tourists but after approval by the mine manager.

Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:

M. Schiewe, R. Dobracki (2005)

1

2

3

4