plik

ciężarów w sektorze opieki zdrowotnej

Spis treści

1. Dlaczego w sektorze opieki zdrowotnej należy wdrażać strategie

zapobiegania schorzeniom dolnej części kręgosłupa

A. Wybrane dane liczbowe

B. Wymagania prawne

C. Konsekwencje społeczne i finansowe

2. Schorzenia dolnej części kręgosłupa

A. Co może powodować schorzenia dolnej części kręgosłupa?

B. Z czego składa się kręgosłup?

1. Części kręgosłupa

2. Krążki międzykręgowe

C. Przyczyny schorzeń dolnej części kręgosłupa

1. Powtarzanie lub przedłużanie czasu trwania określonych pozycji i czynności

2. Zagrożenia związane z przemieszczaniem

3. Brak aktywności fizycznej

4. Stres

3. Rozwiązania zapobiegawcze w sektorze opieki zdrowotnej

A. Wdrożenie strategii zapobiegawczej

B. Wybór środków zapobiegawczych

1. Wyeliminowanie ryzyka

2. Zmniejszenie ryzyka

3. Usprawnienie przechowywania ładunków

4. Środki organizacyjne

Podsumowanie

Kampania SLIC 2007: Ręczne przemieszczanie

Część planu działania Komisji Europejskiej obejmuje usprawnienia w zakresie zapobie-
gania chorobom związanym z pracą, a w szczególności zaburzeniom układu mięśniowo-
szkieletowego. Aby osiągnąć założone cele, Komisja zamierza przede wszystkim zapewnić
bardziej skuteczne stosowanie aktualnych przepisów prawa wspólnotowego. Komisja
powierzyła zasadniczą rolę w tym zakresie Komitetowi SLIC. SLIC (skrót ten oznacza Ko-
mitet Wyższych Inspektorów Pracy, z ang. Senior Labour Inspectors Committee) sprawuje
pieczę nad skutecznym i jednolitym wykonywaniem prawa wspólnotowego w zakresie
zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy oraz nad analizą praktycznych zagadnień, które
są ujawniane w toku kontroli stopnia realizacji odnośnych przepisów.
Europejska kampania informacyjno-kontrolna przeprowadzana w 2007 r. będzie skoncen-
trowana na sektorach transportu i opieki zdrowotnej.

Celami kampanii są:
- osiągnięcie większej zgodności działań z dyrektywą europejską nr 90/269/EWG w celu

zmniejszenia problemów związanych z układem mięśniowo-szkieletowym w różnych
krajach Unii;

- podniesienie wśród pracodawców i pracowników świadomości zagrożeń związanych z

ręcznym przemieszczaniem ciężarów oraz świadomości istnienia odpowiednich środków
zapobiegawczych;

- wspieranie zmian kulturowych w zakresie podejścia do zagrożeń związanych z prze-

mieszczaniem ręcznym poprzez stawianie czoła problemom u ich źródła zamiast koncen-
trowania się na sposobie, w jaki ludzie pracują.

Niniejsza kampania jest realizowana w ścisłej współpracy z Komisją Europejską
i jest spójna z załozeniami Europejskiego Tygodnia Bezpieczeństwa i Zdrowia
w Pracy na rok 2007 nakreślonymi przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa i
Zdrowia w Pracy.

ciężarów w sektorze opieki zdrowotnej

Chociaż trudno jest wskazać, która grupa zawodowa jest najbardziej
narażona na ból pleców, to sektor opieki zdrowotnej prawie na pewno
będzie w ścisłej czołówce. Zapobieganie chorobom kręgosłupa jest
niezwykle istotne, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę ich społecz-
ne i finansowe konsekwencje. Europejski organ prawodawstwa jest w
pełni świadomy tego faktu i w drodze Dyrektywy nakłada obowiązek
podejmowania odpowiednich środków. Komisja Europejska zdecy-
dowała się na bardziej aktywne podejście, organizując europejską
kampanię informacyjną i inspekcyjną skoncentrowaną na sektorach
transportu i opieki zdrowotnej. Niniejsza broszura jest poświęcona
zapobieganiu problemom kręgosłupa w sektorze opieki zdrowotnej.
Mamy nadzieję, że przeczytacie ją Państwo z zainteresowaniem i zapa-
miętacie, że ważne jest „by lżej było nosić”!

Dlaczego w sektorze opieki zdrowotnej należy

wdrażać strategie zapobiegania schorzeniom dolnej

części kręgosłupa

Wybrane dane liczbowe

Liczne badania pozwoliły na ustalenie, że 60 do 90% populacji na
różnych etapach życia będzie cierpiało na schorzenia dolnej części
kręgosłupa. Ręczne przemieszczanie ciężarów wiąże się z wieloma
zagrożeniami, szczególnie dla dolnej części kręgosłupa. Problemy
układu mięśniowo szkieletowego stanowią w Europie znaczący odse-
tek wszystkich chorób związanych z pracą. Wyniki trzeciego sondażu
europejskiego dotyczącego warunków pracy, przeprowadzonego w
2000 r. przede wszystkim potwierdziły, że 33% europejskich pracow-
ników (w 15 państwach członkowskich) cierpi z powodu bólu pleców.
Pracownicy sektora opieki zdrowotnej są szczególnie narażeni na ten
problem: z sondażu wynikało, że 32,5% pracowników zatrudnionych w
tym sektorze skarży się na problemy z kręgosłupem.

“Ręczne przemieszczanie ciężarów” oznacza wszelkie operacje, w których ciężar jest prze-
mieszczany lub podtrzymywany przez jednego lub więcej pracowników.

Kampania SLIC 2007: Ręczne przemieszczanie

Wymagania prawne

Zgodność z dyrektywami o ochronie zdrowia i bezpieczeństwie w
miejscu pracy pozwala na uniknięcie bardzo wielu chorób i innych
zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego. Jedna z tych dyrektyw
– Dyrektywa nr 90/269/EWG (z 29 maja 1990 r., Dz.U. z 21 czerwca
1990 r.) ustanawia minimalne wymagania dotyczące ochrony zdro-
wia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania ciężarów.
Dyrektywa ma zastosowanie do czynności wiążących się z zagroże-
niami dla grzbietowego i lędźwiowego odcinka kręgosłupa, takich
jak podnoszenie, pchanie, ciągnięcie czy przenoszenie ciężarów.
Oczywiste jest, że takie operacje obciążają także dolne i górne koń-
czyny, ale ten aspekt zagadnienia nie będzie tu poruszany.

Czynniki ryzyka
Przemieszczanie ręczne może stwarzać ryzyko dla dolnej części kręgosłupa, jeżeli:

ładunek jest:

- zbyt ciężki,
- zbyt duży,
- trudny do chwycenia,
- położony zbyt daleko od tułowia osoby,
- chwytany tak, że konieczne jest przy tym skręcenie tułowia;

wymagany wysiłek:

- jest nadmierny,
- wymaga skręcenia tułowia,
- powoduje, że ładunek traci równowagę,
- wymaga od osoby zajęcia niestabilnej pozycji;

środowisko pracy jest nieodpowiednie pod względem:

- typu podłogi,
- wolnej przestrzeni,
- niekorzystnych warunków klimatycznych;

operacja narzuca inne wymagania, np.:

- przedłużona aktywność przy niewystarczającym odpoczynku,
- zbyt duże odległości,
- zbyt wysokie tempo powtórzeń.

ciężarów w sektorze opieki zdrowotnej

Zgodnie z Dyrektywą 90/269/EWG pracodawca musi minimalizować operacje ręcz-
nego przemieszczania ciężarów wykonywane przez pracowników (art. 4). Jeśli nie
można uniknąć takich operacji, to uzgodniono, że:
- praca musi być poddana ocenie (art. 5),
- ryzyko musi zostać zmniejszone,
- miejsce pracy musi zostać odpowiednio wyposażone i przystosowane (art. 6),
- pracownik musi być odpowiednio poinformowany i przeszkolony,
- organizowane są regularne badania medyczne.

Konsekwencje społeczne i finansowe

W sektorze opieki zdrowotnej mamy do czynienia ze znacznymi konsekwencjami
społecznymi i finansowymi bólu pleców – problemy z kręgosłupem dotykają co
trzeciego pracownika w tym sektorze.
Sytuacja ludzi ze schorzeniami dolnej części kręgosłupa ulega znacznemu pogor-
szeniu (zagrożenie ich dotychczasowego źródła utrzymania; ryzyko utraty pracy) i
ma to konsekwencje w ich życiu zawodowym i/lub prywatnym. Część z nich może
nawet zostać niepełnosprawnymi na całe życie. Pracodawcy muszą się borykać z
nieobecnością chorych pracowników, których czasami trudno zastąpić ze względu
na ich specyficzne kwalifikacje. Dodatkowo taka sytuacja generuje konflikty i stresy
w miejscu pracy. Ponadto schorzenia dolnej części kręgosłupa prowadzą do znaczą-
cych obciążeń finansowych dla osób poszkodowanych, ich pracodawców oraz dla
całego społeczeństwa.

Podsumowanie

Dla osoby poszkodowanej

Dla pracodawcy

Dla społeczeństwa

- utrata dochodów

- koszty dodatkowych szko-
leń (nowych pracowników
zastępujących pracowników
chorych o szczególnych
kwalifikacjach)

- odszkodowania

- utrata pracy

- renty

- utrata możliwości pracy

- środki na opiekę zdro-
wotną

- życie z bólem

- niewykorzystana
wiedza- utrata spójności
społecznej

- utrata uznania społecznego
związanego z zatrudnieniem
- mniejsza radość życia
- pozostawienie samemu sobie
- poczucie, że jest się ciężarem
dla społeczeństwa

Kampania SLIC 2007: Ręczne przemieszczanie

Co może powodować schorzenia dolnej części

kręgosłupa?

Często trudno jest dokładnie określić pochodzenie schorzeń dolnej
części kręgosłupa, jako że zazwyczaj mają one wiele przyczyn.
Dlatego też mówi się o „czynnikach ryzyka”.

Te czynniki ryzyka można podzielić na trzy kategorie:

• czynniki osobnicze:
- wiek, płeć, budowa ciała, przyjmowanie nikotyny, nieaktywny styl

życia, …

• czynniki związane z wyczerpaniem fizycznym będącym rezul-

tatem wykonywanej pracy:

- ręczne przenoszenie i przemieszczanie ciężarów;
- częste ruchy związane z pochylaniem i skręcaniem ciała (szczegól-

nie tułowia);

- pozycje statyczne i/lub utrzymywane przez długi czas;
- wibracje oddziaływujące na całe ciało;

• czynniki psychologiczne i organizacyjne:
- presja czasu, organizacja pracy, brak niezależności, brak pomocy

innych osób, brak współpracy, brak uznania, brak satysfakcji z
pracy.

W jakim stopniu te czynniki ryzyka powodują problemy z plecami?
Na ile ma to zastosowanie do sektora opieki zdrowotnej?

Z czego składa się kręgosłup?

1. Części kręgosłupa

Kręgosłup składa się z 33 kręgów i 24 krążków międzykręgo-

wych. Cechy kręgosłupa, takie jak solidność jego konstrukcji, którą
gwarantują kręgi oraz zdolność jego ruchu, którą zapewniają krążki
międzykręgowe, są potęgowane działaniem mięśni i więzadeł.

Rdzeń kręgowy oraz korzenie nerwów, chronione w kanale znaj-
dującym się w środku każdego kręgu (kanał kręgowy), przenoszą
informacje z mózgu i do mózgu.

Schorzenia dolnej części kręgosłupa

ciężarów w sektorze opieki zdrowotnej

2. Krążki międzykręgowe

Krążki międzykręgowe odgrywają kluczową rolę: nie tylko absorbują
wstrząsy, ale także pełnią główną rolę przy ruchach kręgosłupa. Głów-
ne cechy krążków można pogrupować następująco:

a. dwie części

Krążek międzykręgowy znajduje się pomiędzy dwoma kręgami. Krążek
składa się z dwóch części:
- od wewnątrz: jądro, które jest galaretowate,
- na zewnątrz: pierścień, stanowiący siatkę krzyżujących się włókien,

które utrzymują jądro w pozycji centralnej.

b. dwie funkcje

- absorbowanie wstrząsów: krążek, który można porównać z napompo-
waną oponą, amortyzuje i absorbuje różnice w nacisku;

- ułatwianie ruchu: schylanie, rozciąganie, obracanie…

Na rysunku jądro pokazano jako

żółte (w środku), a zewnętrzny

pierścień włóknisty jest czarno-

pomarańczowy

Kampania SLIC 2007: Ręczne przemieszczanie

c. dwie cechy szczególne

- Bardzo mało komórek nerwowych => przede wszystkim zapewnia
to małą podatność na pogarszanie się jakości krążka

- Brak naczyń krwionośnych => krążek jest zależny od ruchu, umoż-
liwiającego dostarczanie substancji odżywczych i eliminację toksyn
(działa jak gąbka).

Zielone strzałki odpowiadają

nielicznym komórkom

nerwowym znajdującym się na

tylnej krawędzi krążka

ciężarów w sektorze opieki zdrowotnej

Przyczyny schorzeń dolnej części kręgosłupa

Poniżej przedstawiono kilka przykładów czynników ryzyka dla kręgo-
słupa, na które pracownicy sektora opieki są narażeni na co dzień.

1. Powtarzanie lub przedłużanie czasu trwania określonych pozy-

cji i czynności

Pozycją odniesienia jest stanie w pionie:

W tej pozycji krążki i więzadła są najmniej obciążone, a naciski i naprę-
żenia są najrównomierniej rozłożone.
Ruchy i postawy ciała wyszczególnione poniżej są potencjalnie niebez-
pieczne dla kręgosłupa – a w szczególności dla najniższych krążków w
dolnej części kręgosłupa – jeśli są często powtarzane lub utrzymywane
przez dłuższy czas.

a. Pochylanie do przodu (z zaokrąglonymi plecami)

Nadmierne powtarzanie tych ruchów może prowadzić do uszkodzenia
więzadeł i krążków ze względu na:
-  nienaturalny łuk pleców (zaokrąglone plecy)
-  przyciśnięcie przedniej części krążka
-  rozciąganie tylnych więzadeł i tylnej części krążka
-  zwiększenie nacisku na krążek (efekt dźwigni)

Kampania SLIC 2007: Ręczne przemieszczanie

b. Obracanie się na bok przy zgięciu do przodu

Ta postawa ciała wiąże się ze zdecydowanie największym obcią-
żeniem dla pleców. Dodatkowo wpływa na kręgosłup i krążki, w
szczególności poprzez:
-  nienaturalny łuk pleców (zaokrąglone plecy)
-  zgniatanie przedniej i bocznej części krążka
-  rozciąganie tylnych i bocznych części krążka (które są najbardziej

wrażliwe)

- ścinanie włókien pierścienia
- zwiększenie nacisku na krążek (efekt dźwigni)

c. Chwytanie ładunku z jednoczesnym przechyleniem ciała w

tył

Ta postawa ciała oddziałuje poprzez:
-  nadmierne zakrzywienie pleców
-  zgniatanie tylnej części krążka i tylnych stawów
-  zwiększenie nacisku na krążek (efekt dźwigni)

d. Długotrwałe siedzenie na krześle

Długotrwałe siedzenie utrudnia odżywianie krążków.

ciężarów w sektorze opieki zdrowotnej

e. Długotrwałe klęczenie lub kucanie

Ta pozycja jest nie tylko niebezpieczna dla stawów, ale także męcząca
dla mięśni i serca. Chociaż aby chwycić ładunek na ziemi, konieczne jest
ugięcie kolan, to nie należy ich zginać bardziej niż pod kątem 90°.

2. Zagrożenia związane z przemieszczaniem

a. Cechy charakterystyczne ładunków

Masa przedmiotów, ładunków lub materiałów przenoszonych przez
jednego pracownika to czynnik najczęściej wymieniany jako poważne
źródło obciążeń. 30 kg – przy pracy stałej dla mężczyzny i 12 kg - dla
kobiety to wartości uznawane w Polsce za dopuszczalne do przenoszo-
nenia przez jednego pracownika.

Inne właściwości, które mogą jeszcze bardziej utrudnić wykonanie
zadania:

Cechy związane z przemieszczaniem

biernego ładunku

Cechy związane ze sposobem transpor-

towania pacjenta

- niestabilność ładunku

- nerwowość pacjenta

- nieproporcjonalna waga w stosunku do
objętości

- brak współpracy ze strony pacjenta

- nierówne rozmieszczenie masy

- trudności w oszacowaniu wagi pacjenta

- trudności w chwytaniu (brak uchwytów)

- ograniczone miejsce uchwytu dla dłoni

- ostra, śliska lub brudna powierzchnia
ładunku

b. Odległość chwytania

Co oczywiste, sposób, w jaki przenoszony jest ładunek lub pacjent,
zwiększa nacisk wywierany na krążek międzykręgowy. Obciążenie pod-
stawy kręgosłupa zależy od odległości ładunku od ciała przy chwytaniu
ładunku. Obowiązuje tu zasada „dźwigni”: im większa odległość od
ładunku, tym bardziej tułów schyla się do przodu, tym większa dźwignia
jest wymagana i tym większy jest nacisk.

Kampania SLIC 2007: Ręczne przemieszczanie

3. Brak aktywności fizycznej

Jako że odżywianie krążków międzykręgowych jest związane ze
zmianami pozycji (efekt gąbki), podstawą do zachowania dobrego
stanu kręgosłupa jest ruch. Dodatkowo dobra kondycja fizyczna
(napięta, giętka muskulatura) ułatwia takie poruszanie się, by chro-
nić kręgosłup.

4. Stres

Pracownicy często łączą stres i ból pleców. “Czułem, że będzie kiep-
sko z moimi plecami, bo już od kilku tygodni byłem spięty i podde-
nerwowany." Badania naukowe także pozwalają na stwierdzenie,
że ryzyko chronicznego bólu w plecach znacznie się zwiększa,
jeśli dana osoba regularnie znajduje się w stresujących sytuacjach,
szczególnie gdy praca nie daje satysfakcji.
Stres niesie liczne konsekwencje dla ciała i umysłu. Jedną z głów-
nych konsekwencji jest napięcie mięśni. Jeśli mięśnie pleców kurczą
się i pozostają w skurczu, to zwiększa to nacisk na krążki międzykrę-
gowe i może ostatecznie mieć szkodliwy wpływ na stan krążków.

ciężarów w sektorze opieki zdrowotnej

W każdym planie profilaktyki istotne jest systematyczne działanie i
odpowiednie opracowanie sposobu podejścia do problemu.

Wdrożenie strategii zapobiegawczej

Wdrażanie strategii zapobiegania schorzeniom dolnej części kręgosłu-
pa można podzielić na trzy etapy główne: analiza ryzyka, poszukiwanie
rozwiązań i zastosowanie określonych środków zapobiegawczych.

Rozwiązania zapobiegawcze w sektorze opieki

zdrowotnej

Co?

Jak?

1. etap:
wyszukiwanie sytuacji
ryzyka i ich analiza

Czy pracownicy są narażeni
na:
- dokuczliwe, wymuszone
pozycje ciała?
- przemieszczanie ciężarów?
- przemieszczanie pacjentów?

- obserwacja miejsc pracy
- zbieranie informacji od pra-
cowników, od pracowników, od
osób kierownictwa, od specja-
listów ds. BHP działających na
terenie danej instytucji
- analiza wypadków związa-
nych z pracą
-> analiza wyników

2. etap:
poszukiwanie rozwiązań

Na podstawie wyników uzy-
skanych w pierwszym etapie,
należy wybrać odpowiednie
środki zapobiegawcze w celu
poprawy sytuacji

- jakie środki zapobiegawcze
już zostały wdrożone?
- wybór najbardziej odpowied-
niego rozwiązania zgodnie z
ustaloną hierarchią:
1. usunąć zagrożenia
2. zastąpić sytuacje niebez-
pieczne mniej niebezpiecznymi
3. zwalczać zagrożenia u ich
źródła

3. etap:
wdrażanie

Zastosowanie rozwiązania
w praktyce i monitorowanie
sytuacji

- wdrożyć środki i zorganizo-
wać dalsze kroki (informacje,
instrukcje, szkolenia)
- sprawdzić, czy rozwiązanie
jest stosowane
- ocenić wdrożone środki (czy
ich wdrożenie dało oczekiwane
wyniki, czy pojawiły się nowe
zagrożenia, …)
- jeśli sytuacja robocza zmie-
niła się, przeprowadzić nową
analizę ryzyka (powtórzyć 1.
etap itd.).

Kampania SLIC 2007: Ręczne przemieszczanie

Każda firma ewoluuje przez wiele lat i bez wątpienia dobrą praktyką
jest przeprowadzanie regularnej oceny środków zapobiegawczych,
aby sprawdzić, czy w dalszym ciągu mieszczą się one w stosowanej
strategii zapobiegawczej.

Wybór środków zapobiegawczych

Po określeniu zagrożeń należy zacząć działać. Jak? Poprzez ich
wyeliminowanie lub ograniczenie. Po pierwsze zawsze należy się
koncentrować na środkach pozwalających na wyeliminowanie
ryzyka.

W tabeli poniżej przedstawiono możliwe do zastosowania środki
zapobiegawcze:

Typ działania zapobie-

gawczego

Co?

Jak?

Wyeliminowanie ryzyka

Uniknięcie przemieszcza-
nia ręcznego

Całkowita mechanizacja
lub automatyzacja

Zmniejszenie ryzyka

Urządzenia mechaniczne

Użycie podnośnika, syste-
mu podtrzymywania ciała

Zmiana wysokości

Łóżko, wanna itp.

Sprzęt do transportu
pacjentów

Prześcieradła przesuwane,
deski transportowe, tarcze
obrotowe, pasy transpor-
towe itp.

Usprawnienie przechowy-
wania ładunków

Przechowywanie ładun-
ków często używanych/
ciężkich na wysokości
pasa

Zwiększenie dostępności

Schodołaz, …

Środki organizacyjne

Planowanie pracy,
przemienność czynności,
usprawniony podział
zadań,…

ciężarów w sektorze opieki zdrowotnej

1. Wyeliminowanie ryzyka

Jednym z najlepszych podejść zapobiegawczych jest wyelimino-
wanie zagrożenia poprzez uniknięcie bezpośredniego narażenia
pracowników na ryzyko, czyli uniknięcie przemieszczania ręcznego.
To oznacza całkowitą mechanizację lub automatyzację zadań zwią-
zanych z przemieszczaniem.
Jest to trudne do wprowadzenia przy przemieszczaniu osób w
środowisku szpitalnym. Należy także bezwzględnie pamiętać o
godności pacjenta.

Wiele operacji transportowania pacjentów (łóżko-krzesło, łóżko-
nosze, łóżko-wanna, …) ma wpływ na czynniki ryzyka dla pleców,
głównie z powodu wagi pacjentów, z powodu przyjmowanych
postaw ciała itp. Można uniknąć ryzykownego przemieszczania
ręcznego wykorzystując podnośniki szynowe.

Podnośniki szynowe

Systemy podtrzymywania ciała

Kampania SLIC 2007: Ręczne przemieszczanie

2. Zmniejszenie ryzyka

a. Środki techniczne (mechaniczne przyrządy pomocnicze)

Środki techniczne, takie jak łóżka o regulowanej wysokości, deski
transportowe, wózki itd. ułatwiają wykonywanie zadań związanych
z przemieszczaniem. Pozwalają na zmniejszenie – lub nawet na
wyeliminowanie – zagrożeń związanych z przemieszczaniem.

(1) Zmiana wysokości

- Łóżka i wanny o regulowanej wysokości
Takie urządzenia pozwalają osobom sprawującym opiekę nad
pacjentami uniknąć postaw ciała, które mogą powodować bóle
pleców, a szczególnie uniknąć pochylania się do przodu. Ułatwiają
one także transportowanie pacjentów.

- Dostosowanie wysokości blatu do wykonywanej czynności
Aby uniknąć postaw ciała, które mogą powodować ból pleców,
takich jak pochylanie się do przodu oraz pochylanie/obracanie tuło-
wia, konieczna jest zmiana wysokości blatu roboczego w zależności
od typu wykonywanej pracy.

Łóżko o regulowanej wysokości

Wanna o regulowanej

wysokości

Zbyt nisko na prace

wymagające precyzji

Dostosowanie wysokości blatu do

wykonywanej czynności

Wózek o wysokości

dostosowanej do pisania

Odpowiednia wysokość

do lekkich prac

ciężarów w sektorze opieki zdrowotnej

(2) Ułatwienie przenoszenia pacjentów

Większość problemów z plecami, jakie dotykają pracowników w sekto-
rze opieki zdrowotnej występuje, gdy pracownicy podtrzymują pacjenta
lub podnoszą go w celu przetransportowania w inne miejsce (łóżko-łóż-
ko, łóżko-krzesło, …).
Istnieje wiele środków technicznych, ułatwiających przenoszenie pacjen-
tów, a przez to zmniejszających obciążenia pleców pracownika. Poniżej
przedstawiono kilka przykładów:

- Przesuwane prześcieradła
Prześcieradła takie wykonane są z solidnego materiału o niskim
współczynniku tarcia i pozwalają podnosić, przesuwać i przemieszczać
pacjentów przykutych do łóżka, przy czym zamiast podnosić pacjenta
przesuwa się go.

- Deski transportowe
Deski te, pokryte śliskim materiałem lub wykonane ze śliskiego materia-
łu pozwalają na przesunięcie pacjenta z jednego łóżka na drugie, z łóżka
na krzesło lub na wózek inwalidzki, zamiast transportowania go poprzez
podnoszenie.

Prześcieradła, które można wykorzystać do podnoszenia pacjentów

Deska do transportu łóżko-łóżko

Deska do transportu krzesło-łóżko lub

krzesło-krzesło

Deska do transportu pojazd-

wózek inwalidzki

Kampania SLIC 2007: Ręczne przemieszczanie

- Urządzenia typu Rota Stand
Urządzenia pomagające podnieść i przemieścić pacjenta, pozwala-
jąc na samodzielne poruszanie się, na ile jest to możliwe.

- Tarcza obrotowa
Przenoszenie pacjentów z łóżka na krzesło lub fotel na kółkach
często wymaga znacznego wysiłku ze strony pacjenta. Urządze-
nia tego typu ułatwiają przenoszenie osób z uwzględnieniem ich
możliwości fizycznych i zmniejszają wysiłek wymagany do podtrzy-
mywania pacjentów.
Istnieją podobne tarcze ułatwiające wchodzenie do samochodu i
wychodzenie z niego.

(3) Zwiększenie dostępności

- Schodołazy
W miejscach położonych poza szpitalami na wyższe kondygnacja
można dostać się jedynie schodami, niekiedy dlatego, że windy
są zbyt wąskie. Schodołazy pozwalają na korzystanie ze schodów
osobom na wózkach inwalidzkich.

- Regulowane krzesła
Podłokietniki często utrudniają siadanie i
zmuszają osoby opiekujące się pacjentami do
wykonywania niewygodnych operacji prze-
noszenia ręcznego. Krzesło z podłokietnikami,
które można opuścić, jest szczególnie uży-
teczne przy korzystaniu z deski transportowej.

Tarcza obrotowa ułatwiająca

obrócenie pacjenta przy siadaniu

Obrotowa tarcza

podłogowa

Tarcza ułatwiająca

wychodzenie z samochodu

Podłokietnik o regulowanej wysokości

Schodołaz

Urządzenie do

transportu krzeseł

Podnośnik

ciężarów w sektorze opieki zdrowotnej

3. Usprawnienie przechowywania ładunków

Zrównoważone rozmieszczenie ładunków w obszarach magazynowych
zapobiega przeciążeniu kręgosłupa i ułatwia dostęp do tych miejsc.

4. Środki organizacyjne

Wśród środków organizacji pracy, które pozwalają zmniejszyć zagroże-
nia, można wymienić planowanie pracy, przemienność czynności oraz
usprawniony podział zadań.

Dostosowywanie środowiska pracy, określane także mianem „ergono-
mii”, obejmuje zmiany umeblowania, materiałów i sposobu organizacji
pracy. Oczywiście zmiany te nie zawsze są łatwe do wdrożenia. I tak w
kontekście opieki domowej warunki pracy, z jakimi mają do czynienia
dostawcy usług, zależą w dużej mierze od instalacji i wyposażenia już
obecnego w domu oraz od dobrych chęci i/lub środków finansowych
odbiorców usług opiekuńczych.
Dlatego też tak istotne dla dostawcy usług jest zwracanie uwagi na
swoje ciało, ostrożne poruszanie się i przyjmowanie pozycji, które nie
szkodzą kręgosłupowi.

Z kolei pracodawcy mogą dawać pracownikom szansę na zaangażowa-
nie się w sport w miejscu pracy (pomieszczenia fitness, prysznice itp.)
czy też zachęcać pracowników do uprawiania sportu poza miejscem
pracy (pokrywanie części kosztów aktywności sportowej, …). Pracodaw-
cy mogą także zachęcać pracowników do docierania do pracy rowerem
lub pieszo.

Źródło: HSE

W zależności od warunków, od częstości

przemieszczania oraz od danej osoby, konieczne

może być zmniejszenie przedstawionych tu

ciężarów.

Więcej informacji o tym modelu zamieszczono na

stronach: www.handlingloads.eu

Ładunki rzadko używane

Ciężkie ładunki

Ładunki często używane

Ładunki rzadko używane

Kampania SLIC 2007: Ręczne przemieszczanie

Podsumowanie

Cała procedura wygląda następująco:

a. Określenie i ocena zagrożeń

Aby to wykonać, należy przeanalizować:
- przebieg pracy (co pracownik robi w swoim miejscu pracy)
- metody pracy (jak pracownicy wykonują przypisane sobie

zadania)

- zagrożenia, ich przyczyny i skutki (co powoduje wypadki związa-

ne z pracą; co prowadzi do chorób związanych z pracą).

b. Usunięcie lub zmniejszenie ryzyka:

- Minimalizowanie działań związanych z przemieszczaniem ręcz-

nym

- Zapewnianie mechanicznych środków wspomagających oraz

rozwiązań ergonomicznych

c. Zarządzanie ryzykiem, które pozostało po wprowadzeniu

zmian

- Informowanie pracowników i ich przedstawicieli o zagrożeniach
- Szkolenie pracowników ukierunkowane na lepszą ochronę ich

zdrowia

- Zmiana sposobu organizacji pracy w celu zmniejszenia czasu

trwania i/lub intensywności narażenia pracowników na ryzyko

- Zapobieganie innym czynnikom ryzyka, które mogą mieć pewne

znaczenie (np. stres)

- Ocena zdrowia pracowników
- Przegląd wyników analizy ryzyka pod kątem (możliwych) zmian

warunków pracy.