Żydzi w Polsce - kalendarium

IX-X w.
Pierwsze opisane wizyty kupców żydowskich na ziemiach
"polskich":
IX w - Ibn Kordadbeh
X w - Ibrahim Ibn Jakub

X w
Pierwsi osadnicy żydowscy Polsce - przybyli z terenów
Rusi i Bizancjum

XI w
Wyprawy krzyżowe w Europie, prześladowania Żydów,
masowy napływ do Polski, pierwsze statuty i przywileje

1264 Statut Kaliski - nadany przez Bolesława Pobożnego

1267 Synod we Wrocławiu - osiedlenia żydów w
oznaczonych dzielnicach

1290 wygnanie z Anglii, prześladowania w innych krajach -
nasilenie migracji na wschód

1344 Statut Kaliski, zatwierdzony przez Kazimierza
Wielkiego, ma moc ogólnopolską

1348-1349 epidemia dżumy staje się przyczynkiem do
prześladowań Żydów; masowe ucieczki z zachodu do
Polski

1364 rozszerzenie przywilejów żydowskich przez
Kazimierza Wielkiego

1388 książę Witold nadaje przywileje Żydom na Litwie

1399 Poznań - pierwszy proces o mord rytualny,
prześladowania

1453 potwierdzenie przywilejów dla Żydów przez
Kazimierza Jagiellończyka

1483 książe mazowiecki wydaje dekret o wysiedleniu

1

Żydów z Warszawy

1495 Kazimierz podkrakowski miejscem przymusowego
osiedlenia Żydów; wygnanie Żydów z Litwy

1503 ponowne osiedlenie na Litwie

1507 potwierdzenie przywilejów przez Zygmunta Starego

1525 ostatni książę mazowiecki potwierdza wygnanie
Żydów z Warszawy

1534 zwolnienie Żydów z obowiązku noszenia ubrań
specjalnych

1539 zrzeczenie się jurysdykcji królewskiej z władzy nad
Żydami w miastach i wsiach prywatnych, podział na Żydów
królewskich i szlacheckich

1551 uzyskanie praw administracyjnych i sądowniczych
przez władze gmin żydowskich

1576 dekret przeciw oskarżeniom o mordy rytualne -
Stefan Batory

1579 powołanie "Generalności Żydowskiej" - Sejmu Żydów
Korony i Litwy

1581-1764 "Sejm Czterech Ziem" - autonomia żydowska

1588 potwierdzenie przywilejów, ochrona przed
prześladowaniami (Zygmunt III Waza); walka gospodarcza
z Żydami

1633 Wilno - powstanie pierwszego getta żydowskiego na
Litwie

1648-1649 powstanie Chmielnickiego - wymordowanie
większości Żydów na Podolu, Wołyniu, Ukrainie

lata 80. XVIIw masowe wystąpienia antyżydowskie

ok. 1700 rodzi się Baal Szem Tow, twórca chasydyzmu

2

1755 wystąpienie Jakuba Franka, początki ruchu
frankistowskiego

1764 likwidacja autonomii żydowskiej, podniesienie
podatków, według spisów w Polsce żyje ok. 500 000
Żydów

k. XVIIIw rosnące wpływy haskali - ruchu oświeceniowego

1794 Insurekcja Kościuszkowska - udział Berka
Joselewicza na czele jednego z oddziałów

1807 Księstwo Warszawskie - równouprawnienie Żydów

1815 Kongres Wiedeński - gwarancja praw; dążenie do
asymilacji

1861 seria demonstracji patriotycznych; udział Żydów pod
wodzą rabina Meiselsa

lata 80. XIXw pogromy w Rosji, osiedlenie przymusowe na
ziemiach polskich, wzrost antysemityzmu, początki
masowych migracji do USA

1882 rozpoczęcie Aliji - zorganizowanej migracji do
Palestyny

1897 założenie Bundu

1912 założenie partii Agudat Izrael

1918 odzyskanie niepodległości przez Polskę; pogrom
lwowski

1919-1939 rozkwit życia społeczności żydowskiej w Polsce
- Żydzi to ponad 3 000 000 obywateli, ponad 10% ludności

1921 Konstytucja Marcowa - wolność religijna i równość
wobec prawa dla Żydów

1925 założenie YIVO w Wilnie (Instytut Nauk Żydowskich)

lata 30. XXw nasilenie antysemityzmu, getta ławkowe na
uczelniach; bojkot ekonomiczny

3

1939-1945 II Wojna Światowa, okupacja niemiecka, z
około 3 500 000 Żydów polskich wojnę przeżyło około 300
tysięcy; większość z nich wyjeżdża w latach 1949 i 1957

1946 pogrom kielecki

1948 Polska uznaje państwo Izrael

1949 zakaz działalności organizacji syjonistycznych

1967 zerwanie stosunków dyplomatycznych Izraelem (po
wojnie sześciodniowej)

1968 Marzec; masowe wystąpienie i represje
antysemickie, ostatnia fala migracji

1990 ponowne nawiązanie stosunków dyplomatycznych z
Izraelem

1997 ustawa o stosunku państwa do Gmin Wyznaniowych
Żydowskich III RP

opracowała Dagmara "Aurora" Mańka

4