Holocaust w Polsce - kalendarium

1939

1 września Niemiecka inwazja na Polskę. Początek II wojny światowej
17 września Sowiecka inwazja na Polskę
21 września Heydrich wydaje "Schnellbrief"
28 września Podział Polski
7 października Ustanowienie Judenratu w Warszawie
26 października Ustanowienie Generalnej Guberni
30 października Himmler wydaje rozkaz dotyczący przesiedlenia
Polaków i Żydów z ziem przyłączonych do Rzeszy na teren GG
październik Utworzenie w Piotrkowie Trybunalskim pierwszego getta na
ziemiach polskich
14 listopada Polskim Żydom nakazuje się noszenie żółtej gwiazdy
12 grudnia W Kraju Warty opaski zamieniono na łaty w kształcie
Gwiazdy Dawida noszone na piersiach i plecach
2 grudnia Naziści zaczynają wykorzystywać gaz do mordowania
pacjentów chorych psychicznie

1940

1 stycznia Żydom nie wolno podróżować bez specjalnego zezwolenia
24 stycznia Spisanie żydowskiej własności na terenie GG
25 stycznia Ustanowienie Judenratu w Lublinie
30 kwietnia Zamknięcie getta łódzkiego
14 czerwca Auschwitz otwarte jako obóz koncentracyjny (pierwszy
transport to Polacy z Tarnowa)
15 września Utworzenie getta w Falenicy
15 listopada Zamknięcie getta warszawskiego
Listopad Założenie archiwów grupy "Oneg Szabat"
1 grudnia Utworzenie getta w Otwocku

1941

1 marca Rozpoczyna się budowa obozu Auschwitz II - Birkenau
20 marca Zamknięcie getta w Krakowie
24 kwietnia Zamknięcie getta w Lublinie
22 czerwca Inwazja Niemiec na Związek Radziecki. Einsatzgruppen
podążają za armią niemiecką i dokonują masowych mordów na Żydach
27 czerwca Niemcy zabijają ok. 2.000 Żydów w Białymstoku
30 czerwca Niemcy zajmują Lwów, mieszkańcy zaczynają pogrom (ok.
4.000 Żydów zostaje zabitych do 3 lipca; podczas następnego pogromu -

1

w dniach 25-27 lipca - ginie 2.000)
4 lipca Powstaje Judenrat w Wilnie
10 lipca Polscy sąsiedzi mordują Żydów w Jedwabnem
Lipiec Rozpoczynają się egzekucje w Ponarach (5.000 ofiar, 8.000
zamordowanych od 31 sierpnia do 3 września)
1 sierpnia 50.000 zamkniętych w getcie białostockim
4 sierpnia Zamknięcie getta w Kownie
5 sierpnia Masowe mordy w Pińsku (10.000 Żydów zabitych w ciągu 3
dni)
27-28 sierpnia Masakra w Kamieńcu Podolskim
3 września Pierwsze próbne użycie gazu w Auschwitz
3-6 września Dwa getta powstają w Wilnie
19 września Likwidacja getta w Żytomirze (10.000 Żydów zabitych)
29-30 września 33.771 Żydów z Kijowa ginie w Babim Jarze
1-22 październik 33.500 Żydów zamordowanych w Wilnie
28 października Masakra w Kownie, ginie ponad 9.000 Żydów
Październik Pierwszy transport dociera do obozu Majdanek
1 listopada Rozpoczyna się budowa obozu w Bełżcu
4 listopada Ponad 10.000 Żydów zamordowanych w Słonimiu
7 grudnia Działalność rozpoczyna ośrodek zagłady w Chełmnie.
Pierwszy transport 700 Żydów z Koła ginie w samochodach-komorach
gazowych

1942

16 stycznia Pierwszy transport mieszkańców getta łódzkiego do
Chełmna (10.000 osób)
20 stycznia Konferencja w Wannsee
21 stycznia W Wilnie powstaje organizacja partyzancka
24 luty Ponad 30.000 Żydów deportowanych z Łodzi do Chełmna
Luty Szlamek Fajner, uciekinier z Chełmna, dociera do getta
warszawskiego
1 marca Rozpoczyna się budowa obozu zagłady w Sobiborze
6 marca Pierwszy transport z getta lubelskiego do Bełżca, ginie 1.600
Żydów
12 marca Deportacja 30.000 Żydów z Lublina do Bełżca
20 kwietnia Powstaje getto w Pińsku
Kwiecień Egzekucje w wielu miastach GG
Początek maja (połowa kwietnia?) Pierwsze masowe mordy w
Sobiborze
28 maja Zaczynają się deportacje z getta w Krakowie, pierwsza trwa do
8 czerwca (ok. 5.000 Żydów zostaje deportowanych do Bełżca)

2

22 lipca Koniec zasadniczych prac budowlanych w Treblince
22 lipca Zaczyna się deportacja Żydów z Warszawy do Treblinki
23 lipca Adam Czerniaków popełnia samobójstwo
28 lipca Ruch oporu powstaje w getcie warszawskim
Sierpień Likwidacja gett Kraju Warty, większość ich mieszkańców ginie
w Chełmnie nad Nerem
10 sierpnia Dawid Nowodworski, pierwszy uciekinier z Treblinki, dociera
do getta w Warszawie
10-23 sierpnia Deportacje z Lwowa do Bełżca, 50.000 Żydów ginie w
komorach gazowych
19-25 sierpnia Deportacje z Otwocka, Falenicy, Miedzeszyna, Mińska
Mazowieckiego do Treblinki
5-12 września 20.000 dzieci, starców i chorych deportowano do
Chełmna
7 września We Lwowie powstaje getto zamknięte
9 września 2.000 Żydów z Lublina zostaje deportowanych do obozu na
Majdanku
Wrzesień Jakub Rabinowicz, uciekinier z Treblinki, dociera do Warszawy
13-21 października 20.000 Żydów z Piotrkowa Trybunalskiego
deportowanych do Treblinki
25 października Deportacja 1.800 Żydów z Lublina na Majdanek
27-28 października Druga akcja w getcie krakowskim, 7.000 Żydów
zamordowanych w Bełżcu i Auschwitz
29 października Zamordowani zostają prawie wszyscy Żydzi z Pińska
1 listopada Pierwsza deportacja z rejonu Białegostoku do Auschwitz
4 grudnia Powstaje Rada Pomocy Żydom (Żegota)

1943

18 stycznia Żydzi w Warszawie stawiają zbrojny opór przed deportacją
5 luty Rozpoczynają się deportacje z getta białostockiego
16 luty Pierwszy transport z getta warszawskiego do obozu w
Trawnikach
13-14 marca Likwidacja getta w Krakowie
19 kwietnia Wybucha powstanie w getcie warszawskim
8 maja Giną przywódcy powstania
12 maja Szmul Zygielbojm popełnia samobójstwo
16 maja Likwidacja getta warszawskiego
1 czerwca Likwidacja getta we Lwowie
21 czerwca Himmler wydaje rozkaz likwidacji wszystkich gett w Polsce
25 czerwca Powstanie w getcie częstochowskim
28 czerwca Powstają cztery krematoria w Auschwitz-Birkenau

3

Sierpień Powstanie w getcie będzińskim
2 sierpnia Powstanie w Treblince
15 sierpnia Powstanie w getcie w Białymstoku, likwidacja getta
18 sierpnia Więźniowie należący do Sonderkommando 1005 zostają
zmuszeni do ekshumacji tysięcy ciał w Babim Jarze
23 września Getto wileńskie zostaje zlikwidowane
14 października Powstanie w Sobiborze
3 października Rozpoczyna się operacja "Erntefest" - celem jest
zamordowanie wszystkich Żydów pozostałych na terenie GG. Tego dnia
ginie ok. 40.000 Żydów

1944

8 lipca Likwidacja getta w Kownie
13 lipca Wyzwolenie Wilna, przeżyło 2.500 z 57.000 Żydów
26 lipca Wyzwolenie Majdanka
7 sierpnia Rozpoczyna się likwidacja getta łódzkiego, 74.000 Żydów
zostaje deportowanych do Auschwitz
7 października Bunt Sonderkommando w Auschwitz - zniszczone
zostaje krematorium 4, uszkodzone krematoria 2 i 3
24 listopada Himmler wydaje rozkaz zniszczenia krematoriów w
Auschwitz

1945

17 stycznia Sowieci wyzwalają Warszawę
18 stycznia Auschwitz zostaje opuszczone, rozpoczyna się marsz
śmierci
19 stycznia Sowieci wyzwalają Łódź
27 stycznia Wojska radzieckie wyzwalają Auschwitz

opracowała Barbara Krawcowicz

4