Test

a

Druga połowa XVIII wieku

Test podsumowujący rozdział I

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . .

Data

Klasa

1. Czytaj uważnie tekst i zadania.
2. W zadaniach 1., 3., 5., 7., 9., 11. oraz 12. znajdują się cztery odpowiedzi: A, B, C,
D. Wybierz jedną z nich i zamaluj kratkę z odpowiadającą jej literą w karcie
odpowiedzi.
3. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem.
4. Rozwiązania zadań 2., 4., 6., 8., 10. oraz od 13. do 20. zapisz czytelnie i starannie
w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.
5. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów, jaką można uzyskać za właściwą
odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać maksymalnie 41 punktów.


Tekst do zadań od 1. do 14.

Czesław Miłosz
Oświecenie
Fragment książki „Historia literatury polskiej”

Jeśli renesans nazywamy złotym wiekiem literatury polskiej, to krótki, ale

intensywny okres oświecenia jest pod wieloma względami łączącym to, zdawałoby
się, zagubione dziedzictwo z literaturą epoki współczesnej. Odrodzenie kulturalne
zbiegło się z panowaniem ostatniego króla polskiego, Stanisława Augusta
Poniatowskiego, i z tej to przyczyny mówimy o okresie stanisławowskim. W
rzeczywistości jednakże sytuacja kraju była już taka, że ludzie oświecenia ze swymi
szerokimi poglądami i śmiałymi ideami nie byli w stanie zmienić biegu wypadków.
Ale zarówno w dziedzinie edukacji, jak i literatury, pojmowanych przez nich jako
narzędzia zaangażowania politycznego i społecznego, odcisnęli oni decydujące
piętno na losach narodu. [...] „Ludzi oświecenia” nie było wielu. Toczyli nierówną
walkę z powodu zawziętego oporu szerokich mas klasy rządzącej, szlachty, która
wierna „sarmatyzmowi” sprzeciwiała się wszelkim nowościom. [...]

„Książę poetów”, jak nazywali go współcześni, Ignacy Krasicki był pod

wieloma względami typowym człowiekiem oświecenia. [...] Jako poeta wpłynął
głównie na oczyszczenie języka, co na jakiś czas uporządkowało chaotyczne
bogactwo baroku. Powrócił w pewnej mierze do jasnego i prostego języka
Kochanowskiego [...]. Pracowity, literaturę pojmował jako szczególne powołanie, a
mianowicie jako interwencję moralisty w ludzkie sprawy. [...]

[...] spośród wierszy Krasickiego najtrwalsze okazały się te, które znajdują się

w jego „Bajkach i przypowieściach” (1779). W nich szczególnie czuje się „lekkie
pióro” człowieka oświecenia. Ambicją pisarza tej epoki nie było silenie się na
formułowanie jakiejś nowo odkrytej prawdy, ale, skoro rozum jest powszechny,
podanie przyjętej przez wszystkich mądrości w pięknej formie. Tak więc Krasicki
bez wahania zapożyczał tematy do swoich bajek z ogromnego zasobu literatury
fabulistycznej, od Ezopa¹ poczynając, a na współczesnych mu Francuzach kończąc.
[...] Filozofia Krasickiego jest sucha i trzeźwa. Jego świat jest światem, w którym

zwyciężają silni, a słabi przegrywają według pewnego niezmiennego porządku,
przyjmowanego bez protestu takim, jaki jest. Składnikiem osiemnastowiecznego
myślenia wydaje się pewien cynizm, a niektóre z bajek są nawet okrutne. [...] Oto
parę przykładów bajek Krasickiego:

„Furman i motyl”
Ugrzązł wóz, ani ruszyć już się nie mógł w błocie;
Ustał furman, ustały i konie w robocie.
Motyl, który na wozie siedział wtenczas prawie,
Sądząc, że był ciężarem w takowej przeprawie,
Pomyślił sobie: „Litość nie jest złym nałogiem”.
Zleciał i rzekł do chłopca: „Jedźże z Panem Bogiem!”.

„Jagnię i wilcy”
Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie:
Dwóch wilków jedno w lesie nadybali jagnię.
Już go mieli rozerwać; rzekło: „Jakim prawem?”
– „Smacznyś, słaby i w lesie”... Zjedli niezabawem.

1

Ezop – grecki bajkopisarz starożytny.

1. Oświecenie w Polsce przypada na

1 p.

A. siedemnasty wiek.
B. pierwszą połowę osiemnastego wieku.
C. drugą połowę osiemnastego wieku.
D. pierwszą połowę dziewiętnastego wieku.

2. Dlaczego oświecenie nazywa się okresem stanisławowskim?

1 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Kultura polskiego oświecenia miała wiele cech wspólnych z kulturą 1 p.
A. antyku.
B. średniowiecza.
C. renesansu.
D. baroku.

4. O jakich zdarzeniach historycznych jest mowa w zdaniu: W rzeczywistości
jednakże sytuacja kraju była już taka, że ludzie oświecenia ze swymi szerokimi
poglądami i śmiałymi ideami nie byli w stanie zmienić biegu wypadków? Wymień
przynajmniej dwa.

2 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Określ stosunek ludzi oświecenia do szlachty wiernej sarmatyzmowi 1 p.
A. Przeciwstawiali się jej konserwatyzmowi.
B. Byli wobec niej obojętni.
C. Współdziałali w krzewieniu idei sarmatyzmu.
D. Zajmowali się innymi sprawami.

6. Jak współcześni nazywali Ignacego Krasickiego?

1 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. W jaki sposób należy rozumieć zdanie: [Ignacy Krasicki] literaturę pojmował jako
szczególne powołanie, a mianowicie jako interwencję moralisty w ludzkie sprawy?

1 p.

A. Krasicki uważał, że artysta powinien opisywać ludzkie sprawy.
B. Poeta twierdził, że zadaniem artysty jest troska o piękny język.
C. Według Ignacego Krasickiego artysta musi wskazywać ludziom, co jest dobre, a
co złe.
D. Zdaniem poety rola artysty sprowadza się do realizowania własnych marzeń.

8. Wymień dwie zasługi Ignacego Krasickiego dla literatury polskiej, o których jest
mowa w tekście „Oświecenie”.

2 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9. Dzięki czemu poeta uzyskał zwięzłość tekstu „Jagnię i wilcy”? 1 p.
A. Zastosował dialog.
B. Zrezygnował ze szczegółowego opisu postaci na rzecz przedstawiania zdarzeń.
C. Wprowadził wypowiedź wierszowaną.
D. Odpowiedzi A i B są właściwe.

10. O której z przytoczonych bajek można powiedzieć, że jest okrutna? Uzasadnij
swoją odpowiedź.

2 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11. Najważniejszą cechą motyla z bajki „Furman i motyl” jest

1 p.

A. szlachetność.
B. mądrość.
C. głupota.
D. religijność.

12. Alegoria to

1 p.

A. obraz mający poza dosłownym sens przenośny, jednoznacznie ustalony.
B. każda metafora.
C. uroczysty, bezpośredni zwrot do adresata.
D. krótki utwór wierszowany o zwierzętach.

13. Jak brzmi przesłanie bajki „Jagnię i wilcy”? Podaj numer wersu, w którym autor
je zamieścił. 2 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14. Co oznacza frazeologizm mieć lekkie pióro?

1 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15. Podkreśl pojęcia niezwiązane z epoką oświecenia. Wyjaśnij jeden z pozostałych
terminów.

2 p.

racjonalizm, teocentryzm, empiryzm, konceptyzm

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16. Narysuj wykres zdania złożonego: Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy
pragnie. Nazwij zdania składowe. 2 p.

1 – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17. Uzupełnij tekst. 3 p.

Hymn Polski nosi tytuł. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jego autorem jest
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Utwór powstał w roku . . . . . . . . . . . . .

18. Wyjaśnij krótko, jak rozumiesz sformułowanie społeczeństwo informacyjne. 1 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19. Wśród podanych propozycji podkreśl tytuł gazety oświeceniowej.

1 p.

„Wprost”, „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”, „Merkuriusz Polski”, „Cogito”

20. Napisz rozprawkę na temat: Bawić i uczyć to zadanie artystów nie tylko epoki
oświecenia. Twoja praca nie powinna być krótsza niż dwadzieścia linijek.

14

p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Karta odpowiedzi

Numer

zadania

1.

3.

5.

7.

9.

11.

12.

Odpowiedzi

A

A

A

A

A

A

A

B

B

B

B

B

B

B

C

C

C

C

C

C

C

D

D

D

D

D

D

D