Test

a

Pozytywizm a powieść

Test podsumowujący rozdział III

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Imię i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . .

Data

Klasa

1. Czytaj uważnie tekst i zadania.
2. W zadaniach 1., 2., 6., 8. oraz 11. znajdują się cztery odpowiedzi A, B, C, D.
Wybierz tylko jedną z nich i zamaluj kratkę z odpowiadającą jej literą w karcie
odpowiedzi.
3. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem.
4. Rozwiązania zadań od 3. do 5., 7., 9., 10. oraz od 12. do 17. zapisz czytelnie i
starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.
5. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów, jaką można uzyskać za właściwą
odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać maksymalnie 35 punktów.


Tekst do zadań od 1. do 11.

Eliza Orzeszkowa
O powieści
Fragment artykułu „Kilka uwag nad powieścią”

Jednym z obszernych działów piśmiennictwa jest powieść. Niezmiernie

rozpowszechniona, przeróżnych rozmiarów i odcieni, najbardziej może jest
wypływem ogólnego, społecznego nastroju. Wnika ona w najtajniejsze zakątki serc
ludzkich – i od pałaców do najniższych sfer towarzystwa wszędzie roztacza
wspaniałe albo posępne, miłosne albo rozpaczne obrazy dramatu ludzkiego życia.
Człowiek, który podejmie się pokazywać światu serca bliźnich, piórem malować ich
postacie i snuć nicie przeróżnych istnień, człowiek taki, powieściopisarz, powinien
więcej może niż autor w innej piśmiennictwa gałęzi wsłuchać się w głos swojego
czasu, zrozumieć najtajniejsze głębie ducha współczesnych. Jak zwierciadło, które
blado lub krzywo odbija przedmioty, ulec musi zniszczeniu, tak powieść, w której
społeczność nie pozna siebie, zapomnieniu prędkiemu ulegnie. Mało jest czuć w
piersi natchnienie i w umyśle bogactwo wiedzy posiadać. Ażeby napisać powieść, w
której by drgały wszystkie tętna człowiecze, trzeba długo żyć między ludźmi, trzeba
ich kochać i nienawidzić, wielbić i pogardzać nimi; a później dopiero z uspokojonym
sercem i ukołysaną myślą, w głębokich rozwagach nad widzianym i minionym
wszystkie iskry w jeden zebrać płomień, wszystkie światła w jedno zlać słońce.

Właściwa powieść rozwinęła się dopiero w XIX wieku; i mogłoż być inaczej?

Średnie wieki były wiekami fantazji, wyobraźni rozbujałej. W owej porze umysł
ludzki, ledwie obudzony z nieświadomości pierwotnych czasów, nie otrząsł się był
jeszcze całkiem z sennych widziadeł. Pragnienie światła i prawdy drgało już w łonie
ogółu i stąd zjawiały się niekiedy postacie olbrzymie wiedzą i głęboką myślą jak
jasne wśród zmroku świeczniki; ale masom trudno było nagle przyjść do dojrzałego
poznania siebie i otaczającego świata. [...]

Powoli jednak kończyło się panowanie fantazji, rozpoczynała epoka rozumu.

Ludzie we wszystkich dziedzinach myśli poczęli szukać prawdy; poczęli badać
przyrodę zewnętrznego świata i człowieka, dopatrywać tajemnicą dotąd okrytego
węzła, który łączy ludzkość z resztą wszechistnienia. Przed powagą wiedzy i

rzeczywistości pierzchały stopniowo średniowieczne widziadła; to, co było
strasznym, okazywało się naturalnym – wielkie małym, błyszczące niczym. [...]

W XIX dopiero wieku powieść stała się ważną i szeroką gałęzią

piśmiennictwa. Im bardziej rozpowszechniało się światło, tym więcej umysłowego
żywiołu potrzebowali ludzie. Pomiędzy mędrcami pracowicie badającymi tajnie
nauki a nieumiejętnymi utworzyła się w społeczności nieznana średnim wiekom
klasa oświeconych, a nie uczonych, którzy, nie oddając się wyłącznie nabywaniu
wiedzy, potrzebowali jednak umysłowego zasiłku. [...]

Gdy więc powieść XIX wieku wypłynęła z potrzeby nasycenia nie tylko

wyobraźni, ale i rozumu, musiała zatem połączyć w sobie żywioł fantazyjny z
rozumowym. Bez pierwszego nie byłaby dziełem sztuki, bez drugiego nie
odpowiedziałaby duchowi i potrzebom swojego czasu.

1. Do jakiego rodzaju literackiego zaliczana jest powieść? 1 p.
A. Do liryki.
B. Do epiki.
C. Do dramatu.
D. To gatunek z pogranicza epiki i dramatu.

2. Co wynika z drugiego zdania artykułu? 1 p.
A. Powieść oddaje ducha swoich czasów.
B. Powieść jest gatunkiem bardzo rozpowszechnionym.
C. Istnieją różne odmiany powieści.
D. Odpowiedzi A, B i C są właściwe.

3. Wypisz z tekstu wypowiedzenie nawiązujące do sentencji francuskiego pisarza
Stendhala: powieść to jest zwierciadło przechadzające się po gościńcu. 1 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Wymień dwa warunki, które – zdaniem Elizy Orzeszkowej – powinien spełnić
autor, aby napisać dobrą powieść. Nie cytuj.

2 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Zastąp przymiotnikiem rozbudowany opis jednej z cech powieści.

1 p.

powieść, w której by drgały wszystkie tętna człowiecze – powieść . . . . . . . . . . . . . . .

6. Rozwój powieści, zgodnie z treścią artykułu, przypada na wiek 1 p.
A. osiemnasty.
B. dziewiętnasty.
C. dwudziesty.
D. dwudziesty pierwszy.

7. Na podstawie tekstu napisz, dlaczego w wiekach średnich nie mogła powstać
dojrzała powieść.

1 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Wyrażenie epoka rozumu może być zastosowane do nazwania 1 p.
A. oświecenia.
B. romantyzmu.
C. pozytywizmu.
D. zarówno oświecenia, jak i pozytywizmu.

9. Podkreśl w każdym zdaniu jeden z wyróżnionych wyrazów, tak aby przekazywało
ono prawdziwą informację. 2 p.

Eliza Orzeszkowa wskazuje na rozrywkową / dydaktyczną funkcję powieści.
Fantazja i rozum powinny / nie powinny łączyć się w powieści.

10. Wyjaśnij, w jakim znaczeniu został użyty wyraz światło w przedostatnim
akapicie.

1 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11. Kochać i nienawidzić to para wyrazów 1 p.
A. bliskoznacznych.
B. przeciwstawnych.
C. pokrewnych.
D. pochodnych.

12. Dokończ zdanie. 1 p.

Kierunek w sztuce, w którym obiektywnie i dokładnie naśladowano rzeczywistość to
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13. Wymień jeden z pozytywistycznych gatunków literackich. Podaj przykład
utworu, który go reprezentuje oraz autora dzieła.

1 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14. Sformułuj dwa argumenty uzasadniające pogląd, że dzięki telewizji świat stał się
globalną wioską.

2 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15. Napisz zaproszenie dla koleżanki lub kolegi z klasy do udziału w programie
telewizyjnym „Powieść pozytywistyczna i współczesna”. 5 p.

16. Podaj dwie zalety i dwie wady telewizji. 2 p.

Zalety telewizji

Wady telewizji

17. Napisz sprawozdanie z powieści pozytywistycznej lub współczesnej, którą
uważasz za najciekawszą. Twoja praca nie powinna być krótsza niż piętnaście
linijek.

11 p.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zaproszenie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Karta odpowiedzi

Numer

zadania

1.

2.

6.

8.

11.

Odpowiedzi

A

A

A

A

A

B

B

B

B

B

C

C

C

C

C

D

D

D

D

D