Nazwy grup i zespołów

Acydofity – rośliny żyjące w środowisku kwaśnym.

Aerofity – atmofity – rośliny żyjące w środowisku powietrznym.

Agameon – gatunek obejmujący osobniki rozmnażające się wyłącznie przez apomiksję.

Amfibia – roślina przystosowana do życia zarówno na lądzie, jak i w wodzie.

Asocjacja – zespół roślinny, zbiorowisko roślinne stale obecne w danym miejscu.

Biomorfy – formy życiowe roślin, fizjonomiczne typy postaci roślin (np. drzewa, krzewy,
trawy, liany) będące wynikiem przystosowania się do określonych warunków środowiska
i sposobów wegetacji.

Burzan – są to wysokie kępy zwartej roślinności na stepie, głównie łopiany i osty.

Bylina

– wieloletnia roślina zielna:

– kłączowa – bylina, której nadziemne części pędu giną na okres niekorzystny (zima,

susza), a osobnik pozostaje przy życiu dzięki podziemnemu pędowi w postaci kłącza,

– cebulkowa – bylina tracąca część nadziemną w okresie niekorzystnym, mogąca go

przeżyć dzięki cebulce z nagromadzonym zapasem pokarmowym,

– bulwiasta – bylina tracąca część nadziemną na okres niekorzystny, mogąca go

przeżyć dzięki wytworzeniu podziemnych pędów w postaci bulw.

Chamefit – chamaefit – roślina przyziemnopączkowa, mająca odnawiające się pączki
blisko powierzchni gruntu, w zimie okryte pod śniegiem lub ściółką.

Chimera – roślinna krzyżówka wegetatywna powstająca przez zaszczepienie jakiejś
rośliny na roślinie odmiennego gatunku.

Chwasty – rośliny żyjące na polach i w ogrodach, towarzyszące roślinom uprawnym –
jednoroczne, dwuletnie lub byliny.

Dermatofity – grzyby chorobotwórcze pasożytujące na skórze ludzi i zwierząt.

Drzewiasta roślina – roślina mająca zdrewniałe części pędu. Do drzewiastych zalicza
się drzewa, krzewy, półkrzewy, liany, krzewinki i drzewa karłowate.

Drzewo

– roślina o zdrewniałym osiowym pędzie, stojącym mniej więcej pionowo i podtrzymującym

główny ciężar rośliny. Dzielą się na wysokopienne, jeśli pień dorosłego drzewa przekracza 30 m,
średnio wysokie od 8 i 30 m i niskopienne od 2 do 8 m. Drzewa karłowate tworzą pień poniżej 2 m
wysokości. Drzewa mogą też być:

– sztandarowe – drzewo, którego konary i gałęzie rozwinęły się asymetrycznie,

zwrócone są w jedną stronę pod wpływem silnych wiatrów wiejących przeważnie z
jednego kierunku,

– dwupienne – drzewo rozdzielnopłciowe, tzn. że jedne osobniki wydają wyłącznie

kwiaty żeńskie, inne męskie,

– kłodziniaste – drzewo nie wytwarzające korony. Jego pień nie rozgałęzia się bocznie,

najwyżej dzieli się na dwa równorzędne odgałęzienia, a liście wyrastają na wierzchołku
pnia w postaci wiechy. Należą do nich m.in. paprocie drzewiaste, niemal wszystkie
sagowce i palmy. Pień takiego drzewa nazywamy kłodziną.

Dwuliścienne rośliny – rośliny, których zarodek w nasieniu ma dwa liścienie.

Dwuosiowe – diplokauliczne rośliny – rośliny, u których dopiero osie drugiego rzędu
(boczne odgałęzienia od pędu głównego) wytwarzają kwiaty.

Dwupienne – rośliny mające na jednych osobnikach tylko kwiaty żeńskie, na drugich
tylko męskie, co uniemożliwia samozapylenie.

Edyfikatory – rośliny kształtujące warunki zycia innych roślin (także zwierząt).

Efemeroidy – rośliny o trwałych częściach podziemnych (kłącza, bulwy, cebule),
wytwarzające jedynie krótko żyjące części nadziemne.

Efemerydy – rośliny o bardzo krótkim cyklu życiowym, przeżywające cały cykl od
nasienia do nasienia w ciągu kilku tygodni.

Endofity – rośliny żyjące wewnątrz innych organizmów roślinnych.

Epifity – porośla – rośliny żyjące na drzewach i krzewach, nie są jednak pasożytami.

Epility – rośliny żyjące bezpośrednio na powierzchni litej, nie zwietrzałej skały bez
podkładu gleby.

Fanerofit

– roślina jawnopączkowa, tj. mająca odnawiające pączki wysoko nad powierzchnią gruntu:

– megafanerofit – o wysokości
ponad 8 m,
– mezofanerofit – od 2 do 8 m,
– nanofanerofit – poniżej 2 m.

Fillery – drzewa owocowe wcześnie wchodzące w okres owocowania, sadzone są
między drzewami o późniejszym owocowaniu.

Fitobentos – zbiorowisko roślin zamieszkujących dna zbiorników wodnych, zwykle
przyrośniętych do podłoża.

Fitocenoza – płat roślinności – naturalne, rzeczywiste skupienie gatunków zajmujące
pewną przestrzeń, jednolite pod względem skladu florystycznego, wchodzące w obręb
określonego zespołu roślinnego (powierzchnia od kilku cm

2

do kilku a nawet kilkuset

tysięcy m

2

).

Fitoplankton – plankton złożony z organizmów roślinnych, np. z glonów, bakterii.

Fotoautotrofy – rośliny samożywne, pobierające nieorganiczne składniki i przy użyciu
energii słonecznej wytwarzające związki organiczne.

Geofity – głównie byliny, rośliny kłączowe, bulwiaste, cebulkowe, których pączki
odnowieniowe przetrzymują niesprzyjającą porę roku pod ziemią.

Gronorosty – morzypła – pływające glony morskie.

Halofile – rośliny rozwijające się tylko przy podwyższonej zawartości NaCl w podłożu.

Halofity – rośliny lądowe, rosnące na glebach zasolonych.

Helofit – kryptofit bagienny.

Helofity – rośliny błotne i bagienne, rosnące na mokrym podłożu albo tkwiące częściowo
w wodzie.

Hemikryptofit – roślina półskrytopączkowa, mająca odnawiające się pączki częściowo
ukryte w ziemi, częściowo otulone ściółką.

Hydrochory – rośliny, których owoce i nasiona przenoszone są i rozprzestrzeniane
przez wody płynące.

Hygrofity – rośliny żyjące całkowicie w wodzie lub zanurzone w niej większą częścią
ciała.

Jare – rośliny jednoroczne uprawne, które nie wymagają jaryzacji, które siejemy lub
sadzimy wczesną wiosną, a zbieramy latem i jesienią.

Jednoliścienne rośliny – rośliny, których zarodek w nasieniu ma jeden liścień.

Jednopienne – rośliny mające na tym samym okazie męskie i żeńskie organa płciowe.

Kardamon – nazwa zielnych roślin tropikalnych, których owoce lub kłącza po
wysuszeniu są używane jako przyprawy.

Katu – wspólna nazwa wielu gatunków drzew dostarczajacych cennych surowców:
gumy, garbników, miękkiego i trwałego drewna oraz włosków (pokrywających nasiona),
używanych w tapicerstwie.

Kormofity – osiowce – rośliny, których sporofit składa się z pędów i korzeni – należą do
nich paprotniki i rośliny nasienne.

Kormus – roślina przystosowana do życia w warunkach lądowo–atmosferycznych.

Krasnorosty – wielokomórkowe wodne rośliny, prawie wyłącznie morskie, osiadłe.

Kryptofit – roślina skrytopączkowa, mająca pączki ukryte w ziemi lub w wodzie.

Kryptogamy – skrytopłciowe – rośliny rozmnażające się głównie przez zarodniki.

Kryptolity – rośliny, których części nadziemne obumierają całkowicie przed nastaniem
niesprzyjającej pory roku, a pączki odnowieniowe, znajdują się w kłączach, bulwach lub
cebulach, ukrytych w glebie, szlamie lub w wodzie.

Kryofity – rośliny występujące na obszarach zimnych i suchych.

Krzew – krzak – roślina drzewiasta o wysokości od 0,5 do 5 m nie mająca wyraźnie
wykształconego pnia, ale pęk równorzędnych zdrewniałych pędów.

Krzewinka – roślina drzewiasta bez pnia, wyrastająca na wysokość do 0,5 m.
Rozróżniamy krzewinki wyniosłe, wznoszące pędy do góry, krzewinki poduszkowate,
tworzące zbitą półkolistą postać pędu i krzewinki szpalerowe, których osiowy pęd ściele
się po ziemi lub nawet wrasta w glebę.

Kserofity – suchorośla – rośliny rosnące na suchych miejscach.

Kserotermy – rośliny żyjące w środowisku suchym i gorącym.

Liany – rośliny o cienkich (1–10 cm), dlugich i wiotkich łodygach, wykorzystujące jako
podpory (owijające się wokół nich) inne rośliny (przeważnie drzewa) lub martwe
przedmioty. Typowe liany mają łodygi zdrewniałe, mocne, niejednokrotnie bardzo twarde.

Limnofity – rośliny wód stojących, tworzące gęste skupienia na dnie zbiorników
wodnych i zaliczane do bentosu.

Malakofity – typ kserofitów, roślin żyjących w klimacie suchym mających jednak liście
stosunkowo miękkie i słabo zabezpieczone przed utratą wody.

Mchy – rośliny zarodnikowe występujące w różnych siedliskach kuli ziemskiej
(szczególnie w miejscach wilgotnych). Rozsiewane przez wiatr i wodę, tworzą gęste
darnie na ziemi, skałach, pędach roślin, w runie leśnym, wodzie, na bagnach i
torfowiskach. Zatrzymują wodę i zmniejszają erozję gleby.

Mezofity – rośliny lądowe strefy umiarkowanej rosnące w środowisku wilgotnym.

Mikroflora – drobnoustroje roślinne występujące w naturalnych środowiskach, należące
do bakterii, glonów i grzybów.

Miododajne – rośliny drzewiaste i zielne, kwitnące obficie i długo, mają kwiaty barwne,
wonne, wydzielające dużo nektaru, łatwo dostępne dla pszczół i innych błonkówek.

Monada – organizm jednokomórkowy, poruszający się za pomocą wici.

Mszaki – drobne rośliny zarodniowe, nie mające korzeni lecz chwytniki. Dzielą się na
dwie klasy – mchy i wątrobowce.

Naczyniowe – rośliny przystosowane do życia na lądzie, mające na ogół dobrze
rozwinięty system korzeniowy i wytwarzające tkanki przewodzące (naczyniową i sitową)
– należą do nich paprotniki i rośliny nasienne.

Neutrofity – rośliny występujące w siedliskach o mniej więcej obojętnym odczynie gleby.

Nitrofity – rośliny występujące na siedliskach szczególnie bogatych w przyswajalny azot.

Nitrofoby – rośliny występujące jedynie na glebach ubogich w związki azotowe.

Oligotrofy – skąpożywne, występujące w siedliskach ubogich w substancje odżywcze.

Ombrofil – roślina dobrze znosząca klimat o obfitych, długotrwałych opadach
atmosferycznych.

Ombrofob – roślina nie znosząca wody (nawet krótkotrwałych deszczów), rosnąca w
klimacie suchym.

Owadomorki – rodzina owadobójczych grzybów z rzędu glonowców. Zarażenie
następuje za pośrednictwem zarodników konidialnych, których strzępki przenikają przez
okrywy ciała do tkanek owada, np. tak przeważnie ginie nasza mucha domowa.

Owadożerne – rośliny żywiące się częściowo substancjami ciała zwierząt, zwykle
stawonogów.

Owocowe – potoczna nazwa roślin wytarzających owoce jadalne nadajace się do
bezpośredniego spożywania lub do masowego przerobu.

Ozime – rośliny jednoroczne, uprawne, które dla przebycia całego cyklu rozwojowego
wymagają jaryzacji i dlatego muszą być posadzone lub wysiane późnym latem lub
jesienią, a zebrane będą w następnym roku w lecie np. żyto, odmiany ozime pszenicy,
jęczmienia, czosnek ozimy itp.

Paprocie – cieniolubne rośliny zarodnikowe, występujące głównie w lasach na całej kuli
ziemskiej. Są paprocie drzewiaste (do 10 m wys.), byliny, pnącza i epifity.

Pleśnie – potoczna nazwa saprofitycznych grzybów, rozwijających się na różnych
związkach organicznych, uszkadzając je lub pod kontrolą stosowane w technologii
żywności i farmaceutycznej (np. produkcja serów, antybiotyków).

Pleuston – ogół gatunków roślin unoszących się na powierzchni zbiorników wodnych
(np. rzęsa). Zbyt duży rozwój pleustonu jest groźny, gdyż hamuje on dostęp światła i
fotosyntezę fitoplanktonu.

Pnącze – roślina, której pęd nie utrzymuje swego ciężaru, lecz wije się lub przyczepia
specjalnymi organami do innych roślin lub skalnych ścian. Drzewiaste wiecznie zielone
pnącza noszą nazwę lian. W Polsce lianą jest bluszcz.

Porosty – organizmy powstałe w wyniku symbiozy grzyba z glonami, tworzące strukturę
roślinną o ściśle określonych cechach.

Półepifity – hemiepifity – rośliny, które przechodzą w swym zyciu dwie fazy – wyrastają
z gleby, tworzą korzenie podporowe, pną się na inne rośliny, a następnie odrywają się od
korzeni.

Półkrzewy – formy przejściowe między roślinami zielnymi a krzewami. Mają zdrewniałe
dolne części pędów, części górne natomiast są zielne i obumierają w końcu okresu
wegetacyjnego (np. ruta, szałwia).

Półpasożyty – rośłiny zielone przyswajające dwutlenek węgla, natomiast czerpiące
wodę i związki mineralne z innych roślin.

Prokarionty – organizmy o pierwotnej, najstarszej filogenetycznie strukturze
komórkowej, nie mające wyodrębnionego jądra ani organelli komórkowych (bakterie,
sinice).

Protofity – najniższe organizmy jednokomórkowe, czyli wirusy, bakterie, riketsje, sinice.

Psammofity – rośliny zasiedlające wydmy piaszczyste śródlądowe, a zwłaszcza
nadmorskie.

Psychrofity – rośliny przystosowane do bytowania w klimatach zimnych – w
podbiegunowym i wysokogórskim.

Rdze – nazwa rzędów grzybów, też groźnych chorób roślin przez nie wywołanych.

Remontanty – odmiany roślin ogrodniczych powtarzających kwitnienie w ciągu okresu
wegetacji lub kwitnące prawie bez przerwy.

Roślina dwuletnia – roślina zielna żyjąca dwa sezony wegetacyjne: w pierwszym
kiełkuje, asymiluje pokarm i gromadzi zapasy, w drugim wypuszcza pęd kwiatowy i
wydaje nasiona.

Roślina zielna – roślina mająca ciało nie zdrewniałe, zróżnicowane na pęd i korzeń.

Sagowce – cykasy – grupa wymierających (ok. 10 rodzajów) tropikalnych drzew
nagozalążkowych, przypominających palmy. Współcześnie żyje około 100 gatunków,
przeważnie o krótkich, grubych, zdrewniałych pniach (nadziemnych i podziemnych),
osiągających wysokość do kilkunastu metrów i liściach do 3 m, a także wytwarzające
dość znaczne szyszki.

Sinice – prymitywne jednokomórkwe lub wielokomórkowe, nitkowate, samożywne glony,
występujące w wodach, glebie i wszystkich miejscach wilgotnych. W symbiozie z
grzybami tworzą porosty.

Skiofity – rośliny cieniolubne, występujące na siedliskach zacienionych, na których
osiągają optimum fotosyntezy.

Speleoflora – rośliny występujące w jaskiniach.

Sukulenty – rośliny soczyste, zawierające dużo wody w łodygach, liściach lub w
korzeniach.

Szuwary – zbiorowiska roślin bagiennych otaczające eutroficzne zbiorniki wodne lub
porastajace torfowiska niskie, np. trawy, turzyce, pałka, trzcina, oczeret.

Śniecie – rodzina mikroskopijnych grzybów, groźna, np. dla nasion zbożowych, cebuli.
Zakażenie następuje przez zarodniki występujące głównie w glebie.

Termofity – rośliny przystosowane do życia w wysokich temperaturach i nie znoszące
chłodu.

Terofit – roślina zielna żyjąca jedynie przez jeden okres wegetacyjny, ginąca na okres
niekorzystny. Gatunek może przetrwać ten okres jedynie pod postacią nasion.

Tropofit – roślina wieloletnia, zmieniająca swą postać w zależności od sezonowych
warunków życia.

Uprawne – potoczna nazwa roślin (około 23 000 gatunków) posiadających znaczenie
gospodarcze, ale tylko ok. 1500 z nich jest uprawiana.

Warzywo – roślina zielna, jednoroczna lub wieloletnia, korzeniowa, liściowa, cebulowa
lub owocowa, jadana w stanie surowym lub jako potrawa.

Wiecznie zielone – rośliny nie zrzucające liści ani w porze suchej, ani w zimie.

Wikarny – dwa różne gatunki tego samego rodzaju roślin wymagajace różnych
warunków, nie mogące więc nigdy występować obok siebie.