MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Paweł Pirosz
Marcin Makowski
Planowanie produkcji audycji telewizyjnej
313[07].Z3.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Jacek Szydłowski
dr in\
. Marcin Chrzan
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Paweł Pirosz
Konsultacja:
dr in\
. Janusz Figurski
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[07].Z1.03
,,Planowanie produkcji audycji telewizyjnej , zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik organizacji produkcji filmowej i telewizyjnej.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Struktura organizacyjna producenta telewizyjnego 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Zasady organizacji pracy w produkcji telewizyjnej 13
4.2.1. Materiał nauczania 13
4.2.2. Pytania sprawdzające 26
4.2.3. Ćwiczenia 26
4.2.4. Sprawdzian postępów 28
4.3. Etapy produkcji audycji telewizyjnych i ich charakterystyka 29
4.3.1. Materiał nauczania 29
4.3.2. Pytania sprawdzające 51
4.3.3. Ćwiczenia 51
4.3.4. Sprawdzian postępów 54
5. Sprawdzian osiągnięć 55
6. Literatura 60
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat planowania produkcji
audycji telewizyjnej.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć ju\
ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy
z poradnikiem,
- materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia zało\
onych celów
kształcenia i ukształtowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,
- zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy jesteś ju\
przygotowany do wykonywania
ćwiczeń,
- ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne; w przypadku pytań i ćwiczeń, których rozwiązanie sprawia
Ci trudności, zwracaj się o pomoc do nauczyciela,
- sprawdziany postępów, czyli zestawy pytań, na które nale\
y odpowiedzieć dla
samooceny,
- test osiągnięć, przykładowy zestaw zadań: pozytywny wynik testu potwierdzi,
\
e dobrze pracowałeś podczas zajęć i ukształtowałeś umiejętności z tej jednostki
modułowej,
- literaturę, do której nale\
y sięgać w celu pogłębienia wiedzy i przygotowania się do zajęć.
Bezpieczeństwo i higiena pracy.
W czasie realizacji zajęć w pracowni komputerowej musisz przestrzegać regulaminu,
stosować się do przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji wynikających
z rodzaju wykonywanych prac.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
313[07].Z3
Organizacja produkcji
telewizyjnej
313[07].Z3.01
313[07].Z3.02
Zarządzanie programem
Planowanie produkcji
telewizyjnym
audycji telewizyjnej
313[07].Z3.03
Przygotowanie i organizacja
produkcji audycji telewizyjnej
313[07].Z3.04
Prowadzenie dokumentacji
finansowej związanej z produkcją
audycji telewizyjnych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- współpracować w grupie,
- przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas zajęć
- obsługiwać komputer w stopniu podstawowym,
- wyjaśniać zasady działania sprzętu oświetleniowego,
- rozró\
niać podstawowe telewizyjne zestawy zdjęciowe i ich wyposa\
enie,
- rozró\
niać podstawowe telewizyjne zestawy monta\
owe,
- rozró\
niać rodzaje studiów telewizyjnych,
- wyjaśniać zasady działania sprzętu stosowanego w produkcji telewizyjnej,
- określać technologię wytwarzania specjalnych efektów dz
więkowych i wizualnych,
- wyjaśniać procesy związane z obróbką taśmy filmowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- scharakteryzować zakres działania, wyposa\
enie i sytuację rynkową funkcjonujących
przedsiębiorstw w zakresie produkcji telewizyjnej,
- scharakteryzować strukturę organizacyjną producenta telewizyjnego z wyjaśnieniem jego
działów, wyposa\
enia i zadań,
- wskazać z
ródła finansowania produkcji audycji telewizyjnej,
- scharakteryzować system pracy w produkcji telewizyjnej,
- wskazać stanowiska robocze w systemie pracy w telewizji,
- zdefiniować pojęcia związane z produkcją i opracowaniem audycji telewizyjnej, jej
i dystrybucją,
- zdefiniować pojęcia usługi produkcyjnej, koprodukcji w produkcji telewizyjnej,
- opisać tok produkcji audycji telewizyjnej z uwzględnieniem ró\
nych gatunków
- scharakteryzować poszczególne etapy realizacji audycji telewizyjnej,
- wskazać ekipę realizacyjną audycji telewizyjną,
- scharakteryzować pracę poszczególnych członków ekipy realizacyjnej audycji
telewizyjnej,
- określić komórki organizacyjne w przedsiębiorstwie telewizyjnym w zakresie produkcji
telewizyjnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Struktura organizacyjna producenta telewizyjnego
4.1.1. Materiał nauczania
Struktura organizacyjna producenta telewizyjnego
Struktura organizacyjne producenta telewizyjnego zostanie omówiona na przykładzie
przedsiębiorstwa spółki Telewizja Polska Spółka Akcyjna.
W skład przedsiębiorstwa wchodzą: zakład główny (m.in. Program 1, Program 2,
Program satelitarny TV Polonia i inne) oraz oddziały terenowe (m.in. w Warszawie, Gdańsku,
Katowicach, Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie).
W skład jednostek organizacyjnych, w zale\
ności od potrzeb programowych, zakresu
działania, charakteru zadań oraz wielkości zatrudnienia, mogą wchodzić:
- zakłady, działy, zespoły, sekretariaty i redakcje  jako pierwszy stopień struktury
organizacyjnej,
- wydziały i pracownie  jako drugi stopień struktury organizacyjnej,
- sekcje  jako trzeci stopień struktury organizacyjnej.
Struktury wewnętrzne oraz szczegółowe zadania jednostek organizacyjnych określają
wewnętrzne regulaminy tych jednostek, opracowane przez ich dyrektorów i na wniosek
nadzorującego jednostkę Członka Zarządu, zatwierdzone przez Zarząd. Ka\
da zmiana
wewnętrznego regulaminu jednostki organizacyjnej wymaga zatwierdzenia przez Zarząd.
Prowadzenie spraw Spółki przez Zarząd obejmuje w szczególności:
- prowadzenie stałego nadzoru nad działalnością przedsiębiorstwa Spółki,
- wytyczanie strategicznych kierunków rozwoju Spółki,
- określanie wieloletniej polityki programowej, finansowej, inwestycyjnej i kadrowej,
- zatwierdzanie dokumentów i opracowań, które przeznaczone są dla pozostałych organów
Spółki oraz instytucji zewnętrznych, pełniących funkcje kontrolne wobec Spółki, w tym
rocznego sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z działalności Spółki,
- zatwierdzanie rocznych planów ekonomiczno-finansowych i kontrola ich realizacji,
- zatwierdzanie ramowych układów programów,
- zatwierdzanie rocznych i innych okresowych sprawozdań (ustalonych w odrębnym trybie)
z działalności jednostek organizacyjnych Spółki,
- dokonywanie podziału scentralizowanych przychodów jednostek organizacyjnych,
- zapewnienie wykonania, ustalonych w odrębnym trybie zadań nadzoru nad realizacją
zadań ogólno-obronnych i obrony cywilnej, ochrony informacji niejawnych oraz
w zakresie spraw bezpieczeństwa i higieny pracy w Spółce.
Dyrektor jednostki organizacyjnej kieruje podległą jednostką, odpowiada za prawidłową
i terminową realizację zadań określonych w regulaminie oraz zleconych przez Zarząd bądz

poszczególnych Członków Zarządu w zakresie nadzorowanych jednostek. Dyrektor jednostki
organizacyjnej zorganizowanej w formie redakcji, pełni jednocześnie funkcję redaktora
naczelnego. Dyrektor jednostki organizacyjnej odpowiada za merytoryczną i finansową
działalność kierowanej jednostki, zapewniając wykonanie zadań zgodnie z przepisami prawa.
Dyrektor jednostki organizacyjnej w szczególności:
- organizuje pracę jednostki organizacyjnej,
- kontroluje jakość i terminowość wykonywanych zadań,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
- składa Zarządowi i właściwemu Członkowi Zarządu informacje o realizacji nało\
onych
zadań, informuje o stwierdzonych nieprawidłowościach i występujących problemach oraz
przedstawia propozycje ich rozwiązań,
- wnioskuje oraz uzasadnia merytorycznie opracowanie aktów prawnych Spółki, a tak\
e
opiniuje przedstawione projekty takich aktów,
- przygotowuje projekty rocznych planów rzeczowo-finansowych jednostki,
- gospodaruje przydzielonymi środkami finansowymi w ramach udzielonych przez Zarząd
pełnomocnictw z zastrze\
eniem ust. 5 niniejszego paragrafu,
- nadzoruje i na bie\
ąco kontroluje przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących
wydatkowania środków,
- przedstawia wnioski o obsadzie personalnej pracowników jednostki organizacyjnej
zgodnie z trybem określonym w odrębnych przepisach obowiązujących w Spółce,
- określa zakresy obowiązków pracowników jednostki i kontroluje ich wykonanie,
- inicjuje szkolenia i podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników jednostki,
- sprawuje nadzór nad właściwą organizacją i dyscypliną pracy,
- nadzoruje przestrzeganie przez podległych pracowników przepisów bhp i p.po\
. oraz
dotyczących tajemnicy państwowej i słu\
bowej,
- zapewnia współdziałanie z innymi jednostkami organizacyjnymi
Dyrektorzy jednostek organizacyjnych po zatwierdzeniu przez Zarząd rocznego planu
ekonomiczno-finansowego oraz układu ramowego programów, udzielają producentom
wewnętrznym lub kierownikom komórek pierwszego stopnia pełnomocnictw finansowych do
dysponowania środkami finansowymi przewidzianymi w kosztorysie audycji.
Dyrektor Oddziału Terenowego ponadto:
- współpracuje z właściwymi instytucjami świadczącymi usługi w zakresie emisji
regionalnych programów telewizyjnych,
- zapewnia utrzymanie w nale\
ytym stanie i w gotowości bazy techniczno-produkcyjnej
i emisyjnej oddziału,
- nadzoruje gromadzenie, kwalifikowanie i udostępnianie zbiorów dokumentacji
programowej oddziału oraz zapewnia ochronę tych zbiorów.
Dyrektor jednostki organizacyjnej kieruje jednostką przy pomocy zastępcy dyrektora
(bądz
zastępców) oraz kierowników wewnętrznych komórek organizacyjnych.
Kierownicy komórek organizacyjnych pierwszego stopnia struktury organizacyjnej,
w których programuje się stosowny wycinek zadań programowych zgodnie z przyjętym przez
Zarząd rocznym planem ekonomiczno-finansowym oraz ramowym układem programów oraz
producenci wewnętrzni w ramach udzielonych pełnomocnictw, samodzielnie gospodarują
przyznanymi im w planie środkami finansowymi zgodnie z obowiązującymi przepisami
w Spółce.
W celu zapewnienia realizacji zadań Spółki, jednostki organizacyjne zobowiązane są do
współpracy między sobą. W przypadku opracowywania, uzgadniania lub opiniowania spraw
wchodzących w zakres działania kilku jednostek organizacyjnych  prowadzenie tych spraw
nale\
y do jednostki wiodącej, która odpowiada za ich realizację. Jednostka wiodąca jest
zobowiązana do uzyskania opinii lub uzgodnień wszystkich jednostek organizacyjnych,
w zakres działania których wchodzi tematyka danego zagadnienia.
Ramowe zakresy działania jednostek organizacyjnych zostaną omówione na przykładzie
Programu 1. Do zakresu działania Programu 1 nale\
y wykonywanie funkcji nadawcy
publicznego, a w szczególności:
- przygotowywanie ramowych, bie\
ących i wieloletnich planów programowych oraz
emisyjnych i związanych z nimi planów ekonomiczno-finansowych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
- przygotowywanie i organizowanie bie\
ącej emisji we współpracy z właściwymi
jednostkami organizacyjnymi,
- zamawianie produkcji audycji w systemie produkcji wewnętrznej, w tym w Oddziałach
Terenowych,
- zamawianie produkcji audycji oraz nabywanie praw do audycji i licencji u kontrahentów
zewnętrznych,
- nadzorowanie realizacji zamówionych audycji w zakresie poziomu merytorycznego
i artystycznego oraz kosztów produkcji,
- zlecanie nabycia praw do audycji od podmiotów zewnętrznych za pośrednictwem
wyspecjalizowanych jednostek organizacyjnych,
- przygotowywanie i wykonywanie oprawy programu oraz promocja antenowa oferty
programowej,
- programowanie i produkowanie audycji tzw.  szybkiego przebiegu ,
- sporządzanie dokumentacji programowej i przekazywanie jej do archiwizacji,
- sporządzanie planów rzeczowo  finansowych, w tym rocznych planów kosztów
i wydatków oraz na bie\
ąco prowadzenie analiz i statystyki ekonomicznej i programowej,
- monitorowanie stanu realizacji umów w sprawie nabycia praw autorskich i pokrewnych
oraz licencji,
- ustalanie warunków produkcyjnych i realizacyjnych telewizyjnych gatunków fabularnych
oraz terminów ich wykonania,
- utrzymywanie kontaktów z widzami za pośrednictwem listów, telefonów, poczty
elektronicznej oraz opracowywanie analiz zawierających oceny i opinie o programie
telewizyjnym,
- prowadzenie rozliczeń z jednostkami organizacyjnymi i kontrahentami zewnętrznymi,
- sporządzanie informacji i sprawozdań z działalności.
y
ródła finansowania telewizji publicznej
Nadawcy publiczni finansowani są z:
1. Opłat abonamentowych i ich pochodnych;
2. Przychodów własnych nadawców:
a) przychody z reklamy i sponsoringu,
b) przychody z obrotu prawami do audycji,
c) inne.
3. Dotacji bud\
etowych.
Dotacje bud\
etowe przeznaczane są na:
- Finansowanie w 100% programów nadawców publicznych, które stanowią formę
bezpośredniej usługi na rzecz Państwa lub parlamentu.
- Transmisje (bezpośrednie i opóz
nione w czasie) obrad parlamentu, np. w TVP3;
- Tworzenie i rozpowszechnianie w programach audycji oświatowych dla szkół, placówek
oświatowo-wychowawczych oraz szkół wy\
szych;
- Rekompensatę przychodów abonamentowych utraconych przez nadawców publicznych
w wyniku decyzji Państwa o zwolnieniu niektórych kategorii odbiorców z płacenia
abonamentu;
- Dofinansowanie nadawców publicznych, w uzasadnionych przypadkach, gdy przychody
z innych z
ródeł okazują się niewystarczające na pokrycie kosztów realizacji zadań
objętych licencją programową lub kontraktem słu\
by publicznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Wyposa\
enie ośrodka telewizyjnego
Ka\
dy ośrodek telewizyjny dysponuje zasobami technicznymi, lokalowymi i ludzkimi.
Ośrodek produkuje lub współprodukuje audycje telewizyjne, dysponuje zatem ekipą
realizacyjną, kierownikami produkcji i realizatorami oraz odpowiednimi studiami. Ekipy
pracujące w studiach mają do dyspozycji garderoby, charakteryzatornie, magazyny
scenograficzne, pomieszczenia produkcyjne z komputerami, telefonami i stałym dostępem do
Internetu.
Studia wyposa\
one są w sprzęt audiowizualny i oświetleniowy (rys. 1):
- mikser wizyjny,
- urządzenia do efektów cyfrowych
- syntetyzer napisów,
- kamery,
- magnetowidy analogowe i cyfrowe,
- nastawnie światła,
- z
ródła światła,
- krany kamerowe,
- sprzęt nagłośnieniowy: mikroporty, słuchawki, miksery, wzmacniacze, kolumny,
- monitory studyjne.
Rys. 1. Wyposa\
enie ośrodka telewizyjnego TVP w Lublinie [5]
Dla dobra realizacji programu nie wystarcza tylko studio, potrzebna jest równie\

odpowiednia infrastruktura. Sale konferencyjne, pokoje hotelowe, zaplecze cateringowe,
klimatyzowane re\
yserki, komunikacja, podgląd studia w garderobach, charakteryzatorniach,
a nawet w hotelu i barku  stwarzają odpowiednie warunki do pracy przy realizowaniu audycji
telewizyjnych.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka jest struktura organizacyjne przedsiębiorstwa telewizyjnego?
2. Jaką rolę pełni Zarząd przedsiębiorstwa (spółki)?
3. Jaką rolę pełni Dyrektor jednostki organizacyjnej?
4. Jakie role pełnią podwładni Dyrektora jednostki organizacyjnej?
5. Jakie są ramowe okresy działań jednostek organizacyjnych?
6. Jakie są z
ródła finansowania telewizji publicznej?
7. Na jakie cele przeznaczone są dotacje bud\
etowe w telewizji publicznej?
8. Jakie urządzenia znajdują się na wyposa\
eniu ośrodka telewizyjnego?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj zakres działania, wyposa\
enie, z
ródła finansowania i sytuację rynkową
przedsiębiorstw bran\
y produkcji telewizyjnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) poszukać w Internecie informacji na temat przedsiębiorstw bran\
y produkcji telewizyjnej,
3) przedyskutować w grupie charakterystykę przedsiębiorstw bran\
y produkcji telewizyjnej
na podstawie zgromadzonych materiałów,
4) opracować pisemnie: zakres działań, wyposa\
enie, z
ródła finansowania, sytuację
rynkową wybranych przedsiębiorstw,
5) dokonać porównania wybranych przedsiębiorstw,
6) opracować wnioski z analizy sytuacji rynkowej przedsiębiorstw bran\
y produkcji
telewizyjnej,
7) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj strukturę organizacyjną producenta telewizyjnego z wyjaśnieniem jego
działów, wyposa\
enia oraz zadań.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) poszukać w Internecie informacji na temat struktury organizacyjnej producenta
telewizyjnego,
3) przedyskutować w grupie strukturę organizacyjną wybranych producentów telewizyjnych
na podstawie zgromadzonych materiałów,
4) opracować pisemnie: strukturę organizacyjną, poszczególne działy, wyposa\
enie, zakres
działań wybranych producentów telewizyjnych,
5) dokonać porównania struktury organizacyjnej wybranych producentów,
6) zaproponować schemat organizacyjny producenta telewizyjnego,
7) opracować wnioski z analizy struktury organizacyjnej producentów telewizyjnych,
8) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować zakres działania, wyposa\
enie, z
ródła finansowania
i sytuację rynkową przedsiębiorstw bran\
y produkcji telewizyjnej? 1
1

2) dokonać analizy sytuacji rynkowej przedsiębiorstw bran\
y produkcji
telewizyjnej? 1
1

3) scharakteryzować strukturę organizacyjną producenta telewizyjnego
z wyjaśnieniem jego działów, wyposa\
enia oraz zadań? 1
1

4) dokonać porównania struktury organizacyjnej wybranych
producentów? 1
1

5) zaproponować schemat organizacyjny producenta telewizyjnego?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4.2. Zasady organizacji pracy w produkcji telewizyjnej
4.2.1. Materiał nauczania
Audycja telewizyjna
Audycją telewizyjną nazywa się celowo zbudowany ciąg obrazów wizyjnych uzupełniony
przez elementy dz
więkowe, który ma na celu wywołanie u widza określonych wra\
eń
wizualnych i słuchowych.
Szczególnymi formami audycji telewizyjnych są widowiska telewizyjne, obejmujące
spektakle teatru telewizji oraz imprezy rozrywkowo-estradowe. Własną, wewnętrzną
dramaturgię mają równie\
ró\
nego rodzaju teleturnieje. Elementy widowiska zawierają tak\
e
zawody sportowe, zwłaszcza mecze piłkarskie. Cechą wspólną obu tych widowisk (tzn.
teleturniejów i imprez sportowych) jest zawsze to, \
e nie mo\
na przewidzieć ich wyniku.
Niektóre pozycje programu telewizyjnego mają natomiast wyraz
ny charakter pokazu
telewizyjnego.
Zale\
nie od typu audycji telewizyjnej rozró\
nia się audycje niere\
yserowane
i re\
yserowane. Audycjami telewizyjnymi niere\
yserowanymi nazywa się audycje nie
wymagające specjalnego opracowania scenograficznego i charakteryzatorskiego. Audycją
telewizyjną niere\
yserowaną mogą być zarówno audycje proste, na przykład reporta\
e,
odczyty, jak równie\
bardzo skomplikowane technicznie, na przykład transmisje imprez
sportowych. Audycjami telewizyjnymi re\
yserowanymi nazywa się audycje wymagające
specjalnej re\
yserii telewizyjnej. Do tego typu audycji nale\
ą przede wszystkim sztuki
teatralne.
Audycje telewizyjne dzieli się tak\
e na audycje nadawane na \
ywo i przez odtwarzanie
zapisu. Audycją telewizyjną nadawaną na \
ywo nazywa się taką audycję, która przekazywana
jest na antenę bez udziału urządzeń rejestracyjnych. Audycją telewizyjną nadawaną przez
odtworzenie zapisu nazywa się audycję, której drgania i przebiegi elektryczne  przesyłane
wzdłu\
toru wizyjnego ośrodka telewizyjnego  pochodzą z rejestracji widowiska
utrwalonego na taśmie filmowej lub magnetycznej. W tym przypadku audycja jest odtwarzana
w innym czasie, ni\
odbywał się występ wykonawców przed kamerami.
Program telewizyjny
Ramówką nazywa się układ programu danej stacji telewizyjnej lub radiowej obejmujący
kolejność emisji programów telewizyjnych w podziale na anteny, pasma, dni tygodnia
i godziny. Stacje telewizyjne i radiowe stosują odmienne kryteria podziału w zale\
ności od
pory roku. Rozró\
nia się ramówkę letnią (na miesiące wakacyjne) i zimową (na pozostałe
miesiące w roku).
Programem telewizyjnym nazywa się szereg kolejno nadawanych audycji telewizyjnych
powiązanych ze sobą zapowiedziami, sygnałem pauz oraz filmami reklamowymi. Jest to
telewizyjna produkcja audio-wizualna, która charakteryzuje się określonym gatunkiem
telewizyjnym.
Gatunek telewizyjny to wyró\
niający się ze względu na swój cel i formę rodzaj
programów telewizyjnych. Wykorzystuje on pewną uznaną przez producentów i widzów
konwencję przedstawiania świata.
Rozró\
nia się następujące gatunki telewizyjne:
- film telewizyjny,
- film dokumentalny,
- magazyn telewizyjny (informacyjny, tematyczny),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
- program poranny (magazyn poranny, ang. morning show, breakfast television)
- program dla dzieci,
- program informacyjny (serwis),
- program muzyczny (koncerty, wykonania studyjne),
- program popularnonaukowy,
- program publicystyczny,
- program rozrywkowy,
- program sportowy (transmisja wydarzeń sportowych),
- reality show,
- reporta\
telewizyjny,
- serial telewizyjny (opera mydlana, serial animowany, serial młodzie\
owy, serial
prawniczy, serial medyczny, sitcom, telenowela, telenowela dokumentalna),
- talk-show,
- teatr telewizji,
- telesklep (programy z ofertami)
- teleturniej
Wszystkie organizacje telewizyjne starają się rozwijać dział aktualności filmowych, który
dostarcza niezbędny materiał filmowy do kronik, widowisk publicystycznych itp. Aktualności
te nadawane są codziennie, przy czym materiał przygotowany przed południem emituje się
zwykle w programie popołudniowym, a przygotowany po południu - wieczorem.
W telewizji charakter i rozkład poszczególnych pozycji programu w ciągu doby powinien
być dostosowany do intensywności oglądania programu przez telewidzów. Doświadczenie
wykazało, \
e szczyt oglądania przypada na godzinę 19.00. Badania sonda\
owe wykazały
ponadto, \
e dorośli telewidzowie oglądają programy telewizyjne od 2 do 5 godzin w ciągu
doby, a w niektórych krajach nawet ponad 6 godzin. Dość du\
o czasu na oglądanie
programów telewizyjnych poświęca równie\
młodzie\
, zwłaszcza w wieku poni\
ej 12 lat.
Przygotowywanie i opracowywanie audycji telewizyjnych
Przygotowywanie audycji telewizyjnych polega głównie na pracy redakcyjnej. Obejmuje
czynności, które mają na celu nadanie audycji takiej formy, aby mogła być utrwalona na
taśmie filmowej, magnetycznej albo te\
bezpośrednio nadana. Cykl produkcyjny opracowania
audycji telewizyjnej poprzedzony jest najczęściej wykonaniem odpowiednich dekoracji,
a często równie\
rozległym przygotowaniem charakteryzatorskim. Czynności te w jednych
organizacjach TV zaliczane są do fazy technologicznej związanej z produkcją programu,
w innych zaś do fazy przygotowania produkcji programu. Dą\
eniem ka\
dej organizacji
telewizyjnej jest ograniczenie zasadniczego cyklu produkcji programu do niezbędnego
minimum. Chodzi bowiem o to, aby kosztowne urządzenia studia i przyległych do niego
re\
yserni maksymalnie wykorzystać. W telewizji dekoracje wszystkich scen wchodzących
w skład widowiska montuje się od razu w studiu. W trakcie realizacji widowiska, a tym
bardziej podczas jego nadawania, nie przewiduje się jakichkolwiek zmian dekoracji
z wyjątkiem drobnych uzupełnień rekwizytów lub zmiany tła. Odstępstwa od tej generalnej
zasady mogą być uzasadnione tylko wówczas, gdy z danego studia nadawane są audycje
telewizyjne o charakterze cyklicznym (codziennym) lub widowiska niezbyt ró\
niące się
między sobą pod względem opracowania scenograficznego. W tych przypadkach dekoracje
mogą pozostawać w studiu tak długo, dopóki nie zostanie wyczerpany cykl programu. Je\
eli
studio ma zbyt du\
ą powierzchnię dla danego rodzaju widowiska, wówczas mo\
na go
wykorzystywać w tym czasie dla innego rodzaju widowisk. Stałe dekoracje znajdują się
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
najczęściej równie\
w małych studiach, przeznaczonych dla audycji polityczno-
informacyjnych oraz popularnonaukowych.
Najbardziej skomplikowane organizacyjnie i niewątpliwie najbardziej ambitne pod
względem realizatorskim są widowiska teatru telewizyjnego, zwłaszcza typu dramatycznego.
Podstawę do opracowania widowiska stanowi scenopis telewizyjny. Jest to tekst podzielony
na odpowiednie ujęcia sceniczne, który zawiera dokładne wskazania dotyczące realizacji
widowiska i określa charakter poszczególnych scen, w jakich ma rozgrywać się akcja
widowiska. Inaczej mówiąc, jest to tekst przyszłego widowiska  przetłumaczony na język
obrazów telewizyjnych, które mają być przekazywane przez poszczególne kamery.
Scenopis zawiera równie\
wszelkie dyspozycje dotyczące efektów scenotechnicznych
i elektronicznych.
Scenopis opracowuje re\
yser telewizyjny na podstawie scenariusza konkretnego utworu
literackiego lub innego dzieła, przewidzianego do adaptacji w warunkach telewizyjnych.
Re\
yser telewizyjny kieruje następnie bezpośrednio realizacją widowiska, dostosowując
koncepcję artystyczną widowiska do wymagań telewizji. Za stronę artystyczną widowiska
odpowiedzialny jest re\
yser widowiska, który jest najczęściej autorem scenariusza. Na
ka\
dym etapie realizacji widowiska ma on zawsze głos decydujący. Praca re\
ysera wymaga
wszechstronnego wyczucia artystycznego i ogólnej znajomości sztuki telewizyjnej. Od
re\
ysera telewizyjnego wymaga się natomiast doskonałego opanowania warsztatu
telewizyjnego. W trakcie realizacji widowiska z re\
yserem telewizyjnym ściśle współpracują
realizator akustyczny (dz
więku) i realizator oświetlenia (światła). U\
ycia wielu, czasem
bardzo zło\
onych środków technicznych, wymagają równie\
niektóre pozycje publicystyczne,
np. dzienniki telewizyjne. Tak\
e i w tym przypadku wymagany jest scenariusz; ogranicza się
on jednak tylko do wskazówek dotyczących pojawiania się wstawek filmowych i plansz
ilustrujących komentarz. Układ wzajemnych powiązań funkcjonalno-technologicznych
komórek produkcyjnych i emisyjnych w ośrodku telewizyjnym pokazano na rysunku 2.
Próby audycji telewizyjnych
Specjalnych prób wymagają przede wszystkim du\
e widowiska telewizyjne, zwłaszcza
dramatyczne. Próby mają na celu przygotowanie wykonawców do realizacji widowiska,
a re\
yserów wizji, dz
więku i oświetlenia do dobrania odpowiedniego sposobu re\
yserowania.
Jest przy tym zrozumiałe, \
e generalna koncepcja realizatorska musi być opracowana znacznie
wcześniej. Próby mogą mieć równie\
za zadanie umo\
liwienie scenografowi przeprowadzenia
ostatecznej korekty zaprojektowanej oprawy plastycznej widowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Rys. 2. Układ wzajemnych powiązań funkcjonalno-technologicznych komórek produkcyjnych i emisyjnych
w studyjnym ośrodku telewizyjnym [3, s. 183]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Opracowanie scenograficzne audycji telewizyjnych i warunki techniczne wykonania
dekoracji
Opracowaniem scenograficznym audycji telewizyjnej nazywa się czynności mające na
celu nadanie audycji takiej oprawy plastycznej, która jest w stanie wytworzyć
charakterystyczną dla niej atmosferę otoczenia. Za koncepcję artystyczną opracowania
scenograficznego audycji telewizyjnej i przygotowanie odpowiedniego projektu
odpowiedzialny jest scenograf telewizyjny.
Oprawę plastyczną audycji telewizyjnej, a zwłaszcza widowiska telewizyjnego, tworzy
się przy u\
yciu odpowiednich dekoracji ustawionych na podłodze studia oraz ró\
nego rodzaju
rekwizytów, zastawek scenicznych i tła dekoracyjnego. Najbardziej rozbudowanych dekoracji
wymagają spektakle telewizyjne o charakterze rewiowym.
Opracowanie charakteryzatorskie w audycjach telewizyjnych
Charakteryzacja w telewizji polega na nadaniu aktorom takiego wyglądu zewnętrznego,
który upodabnia ich do przedstawianych postaci. Do tego celu u\
ywa się odpowiednich
środków, dostosowanych do obowiązującej w studiu konwencji rzeczywistości.
Charakteryzacją objęci są przede wszystkim aktorzy występujący w widowiskach teatralnych i
rewiowo-muzycznych. W sensie twórczym charakteryzacja mo\
e obejmować zmianę
osobowości, narodowości, wieku itp., natomiast w sensie praktycznym np. pozbawienie lub
nadanie twarzy aktora cech dramatycznych.
Pomieszczenie przeznaczone do wykonywania czynności charakteryzatorskich nazywa
się charakteryzatornią. Charakteryzacja odbywa się przy udziale lub pod nadzorem artysty
charakteryzatora. Prostsze prace charakteryzatorskie wykonują najczęściej sami aktorzy. Plan
pracy zespołu studiów telewizyjnych wymaga często ucharakteryzowania równocześnie
kilkudziesięciu osób, czemu nie jest w stanie sprostać \
adna organizacja telewizyjna.
Charakteryzatornie znajdują się zwykle w bezpośrednim sąsiedztwie garderób aktorskich,
czyli pomieszczeń, w których aktorzy przebierają się, odpoczywają i przygotowują do
występu. W ośrodkach telewizyjnych buduje się garderoby indywidualne oraz zbiorowe.
Pewna część garderób indywidualnych, przeznaczona dla wybitnych aktorów, ma bogatsze
wyposa\
enie, np. oddzielne łazienki lub natryski. Garderoby zbiorowe, a czasem równie\

i indywidualne dzielą się na męskie oraz \
eńskie i zale\
nie od przeznaczenia mają
odpowiednie wyposa\
enie.
W bezpośrednim sąsiedztwie ka\
dego większego studia powinna znajdować się tak\
e
specjalna garderoba (indywidualna) do szybkiej zmiany kostiumów w czasie trwania
spektaklu, bez konieczności schodzenia do zespołu garderób. W garderobie tej mo\
e odbywać
się równie\
szybka zmiana charakteryzacji. Wszystkie pomieszczenia tego typu powinny
znajdować się mo\
liwie w bezpośrednim sąsiedztwie poszczególnych zespołów studiów.
Przed wejściem do studiów powinny być ponadto odpowiednie poczekalnie przystudyjne;
w poczekalniach tych umieszcza się z reguły bary kawowe. Przejścia dla aktorów między
garderobami, charakteryzatorniami oraz poczekalnią przy studiach powinny być mo\
liwie
krótkie i całkowicie odseparowane.
Wykonanie i techniczna realizacja audycji telewizyjnych
Miejscem, gdzie występują wykonawcy przed kamerami, jest w zasadzie studio
telewizyjne. Za pośrednictwem kamery odbywa się przetwarzanie obrazów wizualnych
(w postaci dwuwymiarowego rysunku światłocieni) na kolejno po sobie następujący ciąg
impulsów elektrycznych. Równocześnie za pośrednictwem mikrofonu drgania akustyczne
w studiu przetwarzane są na przebiegi drgań elektrycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Ośrodki telewizyjne dysponują zazwyczaj kilkoma studiami telewizyjnymi. Przewa\
nie
są to studia typu uniwersalnego, tzn. wykorzystuje się je do najrozmaitszych rodzajów audycji
telewizyjnych Wielkość studiów telewizyjnych określają w zasadzie dwa parametry:
powierzchnia u\
ytkowa podłogi oraz wysokość. Pierwszy parametr określony jest głównie
liczbą planów scenicznych, które mają być równocześnie realizowane w studiu. Plan
sceniczny oznacza powierzchnię, na której buduje się dekoracje do poszczególnych scen i na
której odbywa się akcja widowiska telewizyjnego.
Odrębną grupę studiów telewizyjnych stanowią studia makietowo-spikerowskie oraz
spikerowskie. Studia pierwszego rodzaju wykorzystuje się do nadawania audycji polityczno-
informacyjnych, naukowo-popularyzacyjnych, literackich, społecznych itd. Drugi rodzaj
studiów przeznaczony jest do nadawania zapowiedzi spikera oraz prowadzenia
konferansjerki. Omawiane typy audycji telewizyjnych wymagają ukazywania na ekranie tylko
popiersia spikera lub prelegenta.
W telewizji powinna być przewidziana mo\
liwość wprowadzenia publiczności do
ka\
dego większego studia. Liczba osób, jaką zamierza się wprowadzić do studia, musi być
jednak ograniczona.
W studiu telewizyjnym, zale\
nie od jego wielkości i rodzaju opracowywanych w nim
widowisk, przewiduje się ustawienie kilku lub kilkunastu kamer. W zasadzie dla ka\
dej sceny
powinny być przewidziane co najmniej dwie kamery, przy czym ka\
da dostarcza innego
ujęcia.
Najczęściej kamery odbywają ruch (jazdę) wzdłu\
sceny. Rozró\
nia się najazd i odjazd
kamery. Celem takich ruchów kamery mo\
e być np. podkreślenie znaczenia danej akcji lub
zwrócenie uwagi na określony obiekt na scenie. Przez najazd kamery następuje  o\
ywienie"
najbardziej nawet statycznych elementów sceny, np. kompozycji malarskiej zawartej
w obrazie. Tego rodzaju ujęcia stosowane są w filmie, przede wszystkim w filmach
ikonograficznych. Telewizja korzysta z tej techniki przy prezentowaniu rysunków,
dokumentów, fotografii itd. Podobne efekty mo\
na uzyskać równie\
ze stojącej nieruchomo
kamery za pomocą obiektywu ze zmienną ogniskową.
Kamery obsługiwane są bezpośrednio przez kamerzystów (operatorów kamer),
odpowiedzialnych za ich ustawienie oraz dobranie odpowiednich ujęć, zgodnie ze
wskazówkami re\
ysera widowiska. Prace pomocnicze, tzn. przygotowanie kamer do pracy,
przesuwanie ich w trakcie realizacji widowiska oraz w czasie prób, wykonują asystenci
kamerzystów.
W większych studiach telewizyjnych, przeznaczonych do produkcji programu rewiowo-
muzycznego typu variete oraz du\
ych inscenizacji muzycznych, po\
ądane jest zbudowanie
zapadni, która umo\
liwia obni\
enie poziomu podłogi do odpowiedniej głębokości. Zapadnia
mo\
e być wykorzystywana podczas skomplikowanych ujęć trikowych, np. scen na wodzie,
w piasku, błocie.
Studia telewizyjne z reguły wymagają bardzo rozbudowanych urządzeń oświetleniowych.
Zadaniem tych urządzeń jest odpowiednie oświetlenie planu scenicznego jako całości oraz
poszczególnych jego elementów składowych w celu uzyskania w obrazie telewizyjnym
określonych cech artystycznych i technicznych. Stosuje się następujące rodzaje oświetlenia:
podstawowe, wypełniające, modelujące, kluczowe i efektowe. Oświetlenie podstawowe,
zwane inaczej miękkim, ma za zadanie wytworzenie pewnego średniego poziomu natę\
enia
oświetlenia na scenie, co umo\
liwia zniwelowanie nadmiernych kontrastów i cieni
wywołanych działaniem innych z
ródeł światła. Oświetlenie wypełniające zapewnia
dostatecznie równomierne, bezcieniowe i rozproszone oświetlenie wszystkich szczegółów
obiektu na scenie, co jest szczególnie wa\
ne dla wydobycia wyrazistego rysunku szczegółów
kompozycji obrazu. Oświetlenie modelujące, zwane równie\
światłocieniowym, nadaje
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
obiektowi plastykę i wywołuje wra\
enie trójwymiarowości. Podobne w działaniu, chocia\

o innym nieco przeznaczeniu, jest oświetlenie kluczowe, zwane te\
rysującym. Stosuje się je
do uwypuklenia niektórych fragmentów sceny. Dzięki zwiększonemu nieco natę\
eniu światła
przyczynia się ono do wydobycia odpowiedniego nastroju na scenie. Bardziej zło\
one zadania
ma oświetlenie efektowe. Za pomocą tego oświetlenia naśladuje się określone efekty optyczne
występujące w rzeczywistości, np. migotanie płomienia na kominku, błyski wystrzałów,
światło błyskawic. Poza tym występuje jeszcze tzw. przeciwoświetlenie, które słu\
y do
 oddzielenia" postaci wykonawców od tła i do wytworzenia wra\
enia większej głębi obrazu,
oraz oświetlenie kontrujące, u\
ywane do oświetlenia przedmiotów i postaci od tyłu.
W skład urządzeń oświetleniowych studia wchodzą: z
ródła światła, oprawy
oświetleniowe, urządzenia podwieszające oraz związane z nimi urządzenia regulacyjne
i sterownicze.
W studiach telewizyjnych obowiązuje zasada, \
e podłoga musi być wolna od
jakichkolwiek instalacji oświetleniowych. Całą aparaturę oświetleniową instaluje się
w górnych partiach studiów. Jednocześnie aparatura oświetleniowa powinna osiągać nie tylko
najni\
szy, ale równie\
i najwy\
szy punkt studia. W systemie tym monta\
i demonta\
opraw
świetlnych mo\
e odbywać się na poziomie podłogi, co znacznie przyśpiesza przygotowanie
studia do nowej produkcji. Urządzenia, które umo\
liwiają zmianę poło\
enia aparatów
oświetleniowych, noszą nazwę urządzeń podwieszających. Większość pracujących obecnie
urządzeń podwieszających zbudowana jest w systemie dz
wigowym. Aparaturę oświetleniową
zawiesza się na specjalnym zwieszaku. Zwieszak ten nosi nazwę sztankietu i występuje
niemal we wszystkich rozwiązaniach urządzeń podwieszających. Do podnoszenia lub
opuszczania sztankietów słu\
y specjalna wciągarka umieszczona na ścianie studia.
Przeciwwaga równowa\
y cały cię\
ar aparatury oświetleniowej i umo\
liwia utrzymywanie jej
na wybranej wysokości.
Ka\
de większe studio telewizyjne, wymaga odpowiedniej re\
yserni. Występują trzy
zasadnicze rodzaje re\
yserni: wizji, fonii (dz
więku) i oświetlenia (światła).
Re\
ysernie powinny mieć zapewnione niezale\
ne dojście, niedostępne dla osób
postronnych. Problem ten daje się zwykle dość łatwo rozwiązać przez usytuowanie tych
komórek na innej kondygnacji ni\
pozostałe pomieszczenia przystudyjne. Najczęściej
umieszcza się je na wysokości pierwszego piętra. Powinna równie\
istnieć mo\
liwość
szybkiego zejścia ze wszystkich tych pomieszczeń wprost do studia, a przede wszystkim
z re\
yserni oświetlenia. Rozwiązanie takie ułatwia pracę zespołu re\
yserskiego podczas prób
z aktorami, a ponadto zapewnia szybką interwencję w przypadku awarii technicznej w studiu.
Re\
ysernie umieszcza się zwykle po stronie czołowej studia telewizyjnego. Wszystkie
re\
ysernie powinny mieć zapewnioną widoczność między sobą oraz do studia. Kontakt
wizualny zapewniają odpowiednie okna re\
yserskie. Czasami celowe jest, aby okna
dz
więkoszczelne między re\
yserniami wizji i fonii miały konstrukcję umo\
liwiającą
podnoszenie szyb. Poziom podłogi tych re\
yserni powinien znajdować się na takiej wysokości
w stosunku do poziomu podłogi studia, aby z miejsc, w których znajduje się personel
obsługujący urządzenia re\
yserni (poziom oczu 120 cm, od podłogi), zapewniona była
widoczność przynajmniej 2/3 podłogi studia. Okna re\
yserskie są niezbędne w zasadzie tylko
podczas przeprowadzania prób kamerowych. Wgląd do studia ułatwia wtedy re\
yserowi
udzielanie wskazówek dotyczących rozstawienia poszczególnych wykonawców względem
kamer, mikrofonów itd. W czasie rejestracji lub nadawania audycji telewizyjnej na \
ywo okna
re\
yserskie mają funkcję drugorzędną, gdy\
podstawą oceny obrazu stają się wówczas
monitory obrazowe zainstalowane w re\
yserniach. Z tych względów w niektórych ośrodkach
telewizyjnych rezygnuje się w ogóle ze stosowania okien re\
yserskich do studia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
W skład zespołu re\
yserskiego studia mogą wchodzić inne jeszcze komórki, np. pokój
telekin. Pokoje telekin umieszcza się tylko przy studiach opracowujących zło\
one widowiska,
które wymagają wielu wstawek telekinowych. Inne zespoły studyjno-re\
yserskie mogą
korzystać ze wstawek podawanych z telekin centralnych.
Maksymalne wykorzystanie urządzeń zainstalowanych w studiach telewizyjnych
i przyległych do nich re\
yserniach oraz zwiększenie przelotowości eksploatacyjnej umo\
liwia
rozwiązanie technologiczno-funkcjonalne polegające na tzw. studiach bliz
niaczych. Ka\
da
para studiów pracujących w ramach własnego zespołu ma tylko jeden komplet urządzeń
kamerowych i mikrofonowych. Wspólne dla obu studiów są re\
ysernie wizji, fonii
i oświetlenia, a tak\
e inne pomieszczenia przystudyjne. Wszystkie pomieszczenia zgrupowane
są w specjalnym pasie technicznym, znajdującym się między parą studiów.
Cykl produkcyjny w ramach takiego układu technologicznego jest mniej więcej
następujący. W pierwszym studiu, po uprzednim przygotowaniu dekoracji, odbywa się
rejestracja lub bezpośrednia praca antenowa. Wszystkie urządzenia przełączone są wtedy na
to studio. W tym czasie drugie studio zabudowuje się dekoracjami. Po zmontowaniu dekoracji
w studiu tym mo\
e rozpocząć się próba kamerowa. Wymaga to, oczywiście, przetoczenia
kamer z pierwszego studia. Aby odcią\
yć nieco urządzenia re\
yserskie od dość intensywnej
eksploatacji na antenie, a równocześnie ułatwić ich konserwację, tego rodzaju zespół studiów
wyposa\
a się dodatkowo w przenośny zestaw re\
yserski, który umo\
liwia prowadzenie
niektórych prób kamerowych. Po ukończeniu prób i związanej z tym pracy antenowej cykl
produkcyjny przebiega w kolejności podanej poprzednio. Zasadę tego rozwiązania
przedstawiono na rys. 3. W zespole re\
yserni studyjnych szczególne miejsce zajmuje zawsze
re\
ysernia wizji  miejsce pracy re\
ysera widowiska i re\
ysera telewizyjnego. Przy realizacji
bardziej zło\
onych form programowych.
Rys. 3. Przykład studiów bliz
niaczych, pracujących w układzie jednego zespołu produkcyjnego
1  studio A, 2  studio B, 3  korytarz do dowozu dekoracji i dla pracowników sceny, 4  korytarz łączący
studia z garderobami aktorów, 5  brama wjazdowa, 6  pomieszczenie techniczne wspólne [3, s. 205]
Dla obu studiów z re\
yserem widowiska współpracuje asystent oraz sekretarka planu
scenicznego, która czuwa nad zgodnością przebiegu akcji widowiska ze scenariuszem.
W re\
yserni wizji pracuje tak\
e in\
ynier wizji, odpowiedzialny za utrzymanie właściwych
parametrów technicznych całkowitego sygnału wizyjnego oraz za sprawne działanie aparatury
technicznej w całym zespole studyjnym. W związku z tym in\
ynier wizji nazywany jest
czasem kierownikiem zmiany eksploatacyjnej studia.
Podstawowe wyposa\
enie re\
yserni wizji stanowi stół re\
yserski, zwany równie\

mikserskim. W telewizji stoły re\
yserskie ustawiane są zazwyczaj prostopadle do okien
re\
yserskich, co umo\
liwia umieszczenie monitorów obrazowych na wysokości wzroku osób
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
siedzących za stołami mikserskimi. Po obróceniu głowy zapewniony jest równie\
doskonały
wgląd do studia.
Urządzenie re\
yserskie wizji umo\
liwia miksowanie (przełączanie) sygnałów wizyjnych
otrzymywanych z poszczególnych kamer pracujących w studiu oraz z innych z
ródeł.
Wybierając kolejne ujęcia, re\
yser telewizyjny montuje niejako w sposób automatyczny ciąg
obrazów składających się na poszczególne sekwencje widowiska. Operacje tego rodzaju
nazywane są często płynnym monta\
em lub płynnym przełączaniem. Przełączanie sygnałów
odbywa się za pomocą układów elektronicznych. Aby proces przełączania nie powodował
\
adnych zakłóceń wizji, stosuje się niemal z reguły przełączanie w czasie trwania impulsu
gaszącego pola (ramki).
W re\
yserni fonii podstawowe wyposa\
enie stanowi równie\
stół re\
yserski. Słu\
y on do
miksowania sygnałów fonicznych, otrzymywanych z poszczególnych mikrofonów, które
pracują w studiu, oraz innych z
ródeł wtórnych doprowadzonych do tego urządzenia.
W re\
yserni fonii w bezpośrednim sąsiedztwie stołu re\
yserskiego instaluje się zwykle
stanowisko komputerowe, do nadawania wstawek muzycznych lub efektów tła dz
więkowego.
Urządzenia w re\
yserni oświetlenia umo\
liwiają zdalne sterowanie punktów oświetlenia
scenicznego w studiu. Zdalne sterowanie mo\
e obejmować włączanie lub wyłączanie
indywidualnych albo grupowych punktów oświetleniowych, jak równie\
płynną regulację
strumienia świetlnego oraz przełączanie pojedynczych lub zespołowych punktów świetlnych.
Podstawowym wyposa\
eniem re\
yserni oświetlenia jest odpowiedni pulpit sterujący,
wbudowany zwykle w stół manipulacyjny oświetlenia.
Kontrola obrazu w zespole re\
yserni studyjnych odbywa się na specjalnych odbiornikach,
zwanych monitorami obrazu. Zale\
nie od punktu kontroli w torze wizyjnym rozró\
nia się
cztery rodzaje monitorów: podglądu, kontroli z
ródeł, liniowe oraz kontroli zwrotnej.
Rejestracja audycji telewizyjnych
W technice telewizyjnej stosuje się dwa systemy rejestracji audycji telewizyjnych:
filmową i magnetyczną.
Do rejestracji filmowej, zwanej równie\
telerecordingiem, u\
ywa się systemu
fotograficznego, który polega na fotografowaniu specjalną kamerą filmową obrazu
telewizyjnego, powstającego na ekranie kineskopu odbiorczego (ekranie lampy obrazowej).
Rejestracja tego rodzaju nosi równie\
nazwę kineskopowania, poniewa\
z
ródłem obrazu jest
ekran lampy obrazowej. Do rejestracji filmowej w telewizji u\
ywa się przewa\
nie taśmy
35 mm.
Dz
więk w telefilmie zapisuje się z zasady metodą magnetyczną na osobnej perforowanej
taśmie, biegnącej synchronicznie z obrazem.
Monta\
audycji telewizyjnych
Technika monta\
u i związane z nią wyposa\
enie zale\
ą od rodzaju materiału
wyjściowego, na którym utrwalono audycję telewizyjną.
Gdy materiałem tym jest taśma magnetyczna, wówczas monta\
przeprowadza się
w sposób elektroniczny z u\
yciem znaczników (tzw. monta\
ręczny) lub z u\
yciem sygnału
kodu czasu na ście\
ce monta\
owej, zwanej inaczej re\
yserską.
Przegląd i przesłuchiwanie audycji telewizyjnych
Przegląd zarejestrowanych audycji telewizyjnych mo\
e mieć na celu ocenę techniczną
i artystyczną lub wybór odpowiednich wstawek przeznaczonych do wykorzystania w innej
audycji. Pomieszczenia do przeglądu audycji noszą nazwę sal przeglądu. W salach tych
dokonuje się równie\
przeglądu audycji telewizyjnych dostarczonych w ramach wymiany
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
przez inne organizacje telewizyjne oraz filmów dostarczonych przez kinematografię. Przy
ka\
dej sali przeglądu filmów buduje się odpowiednią kabinę projekcyjną wyposa\
oną
w projektory do filmów. W większych ośrodkach telewizyjnych powinna być zbudowana
przynajmniej jedna większa sala przeglądu dla kilkudziesięciu, a nawet kilkuset osób, która
słu\
y głównie do projekcji pokazowej własnej produkcji filmowej. W bezpośrednim
sąsiedztwie sali przeglądu filmów znajduje się zwykle przewijalnia taśmy. W mniejszych
ośrodkach telewizyjnych dopuszczalne jest wykorzystywanie studiów telewizyjnych jako sal
przeglądu filmów.
Sale przeglądu filmów powinny mieć wnętrze odpowiednio opracowane akustycznie.
Warunki akustyczne są w tym przypadku zbli\
one do istniejących w salach kinowych.
Przechowywanie zarejestrowanych audycji telewizyjnych
Miejscem przechowywania zarejestrowanych audycji telewizyjnych jest wizjoteka,
składająca się zwykle z grupy pomieszczeń o odpowiednich warunkach klimatycznych.
Wilgotność i temperatura powietrza mają zasadniczy wpływ na stan techniczny taśmy
filmowej i magnetycznej. Audycje telewizyjne zarejestrowane na taśmie magnetycznej
przechowuje się w teletekach. Taśmy filmowe przechowuje się w oddzielnych
pomieszczeniach (filmotekach), głównie ze względu na wymagania dotyczące bezpieczeństwa
przeciwpo\
arowego.
Emisja programu telewizyjnego
Kierowanie i kontrola technicznym procesem emisji odbywają się w pokoju kontrolnym
emisji, zwanym czasem głównym pokojem kontrolnym. Pod względem technologicznym
komórka ta spełnia podobne funkcje jak amplifikatornia w rozgłośniach radiofonicznych.
Niemal we wszystkich spotykanych rozwiązaniach układowo-funkcjonalnych w pokoju
kontrolnym emisji grupuje się zarówno urządzenia manipulacyjno-kontrolne wizji, jak i fonii,
przy czym są one w zasadzie identyczne z urządzeniami re\
yserni wizji i fonii. Obsługa
urządzeń wymaga zazwyczaj udziału dwóch inspektorów technicznych (in\
yniera wizji
i in\
yniera elektroakustyka). W praktyce spotyka się najczęściej rozwiązania umo\
liwiające
obsługę urządzeń jedynie przez in\
yniera wizji.
Liczba pokojów kontrolnych emisji w ośrodku telewizyjnym powinna być co najmniej
równa liczbie równocześnie emitowanych programów. Po\
ądane jest zbudowanie w ośrodku
jednego rezerwowego pokoju kontrolnego.
W du\
ych ośrodkach telewizyjnych pokoje kontrolne emisji programu pracują najczęściej
w ramach zespołu emisyjnego. Pokój kontrolny emisji programu telewizyjnego staje się
w takim przypadku centralną komórką zespołu. Do zespołu emisyjnego zalicza się: pokój
kontrolny emisji programu, studio spikerowskie, pokój inspektora. Skład ten mo\
e być
uzupełniony pokojem aparatury z urządzeniami podobnymi do urządzeń pokojów aparatur
zespołów re\
yserskich albo te\
zmniejszony, np. przez umieszczenie inspektora programu
w pokoju kontrolnym emisji.
Studio spikerowskie pracujące w ramach zespołu emisyjnego wyposa\
a się w dwie
kamery telewizyjne, przy czym jedna z nich stanowi rezerwę, oraz w monitor obrazowy, który
pokazuje aktualnie emitowany program. Spiker jest więc zorientowany, kiedy ma
zapowiedzieć następną pozycję programu. Z chwilą włączenia studia na antenę spiker na
ekranie monitora widzi własną postać, co umo\
liwia mu przyjęcie najdogodniejszej pozycji
przy stole spikerowskim.
Czasami stosuje się jeszcze dodatkowy monitor o du\
ym ekranie, ustawiony tu\
pod
obiektywem kamery studyjnej. Słu\
y on do reprodukcji tekstu przeznaczonego do odczytania
przez spikera. Tekst przekazywany jest na monitor obrazowy za pomocą kamery widikonowej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
umieszczonej pod  blatem" stołu spikerowskiego. Spiker patrząc bezpośrednio w obiektyw
kamery studyjnej i czytając tekst na ekranie monitora, zwanego równie\
czytnikiem, sprawia
wra\
enie, \
e mówi z pamięci.
Do podstawowego wyposa\
enia studia spikerowskiego nale\
y równie\
mikrofon
i urządzenia interkomowe.
Pokój inspektora powinien być wyposa\
ony w urządzenia zarówno do kontroli optycznej,
jak i słuchowej widowiska, a tak\
e w odpowiednie urządzenia interkomowe, zapewniające
inspektorowi wygodną łączność z podstawowymi komórkami ośrodka telewizyjnego oraz
niektórymi komórkami zewnętrznymi.
W ostatnich latach w pokojach inspektorów instaluje się monitory obrazowe
z wbudowaną tzw. szybkostrzelną kamerą małoobrazkową; rozwiązanie to jest podobne do
urządzeń u\
ywanych w laboratoriach do zdjęć z oscyloskopu. Aparatura ta umo\
liwia
dokonywanie pomiarów kontrolnych oraz utrwalanie usterek technicznych pojawiających się
w przekazywanym  na antenie" obrazie. Zespoły emisyjne lokalizuje się zwykle w pobli\
u
sali aparatury centralnej, gdzie zbiegają się wszystkie tory wizyjne i foniczne ze z
ródeł
i odbiorów wewnętrznych, jak równie\
wszystkie tory i linie radiowe ze stacji nadawczych
innych ośrodków telewizyjnych oraz wozów i punktów transmisyjnych. Tu równie\
znajduje
się generator synchronizujący oraz większość urządzeń rozdzielczych i pomiarowych.
Generator synchronizujący spełnia w ośrodku rolę zegara: wyznacza z bardzo du\
ą
dokładnością i stałością podstawowe jednostki czasu, jakimi są okres odchylania poziomego,
czyli odchylanie linii, oraz okres odchylania pionowego, czyli odchylanie pola. W celu
zapewnienia ciągłości pracy w ka\
dym ośrodku telewizyjnym instaluje się dwa identyczne
generatory synchronizujące; drugi generator jest urządzeniem rezerwowym.
Sala aparatury centralnej składa się z jednego lub kilku pomieszczeń. W wielu
rozwiązaniach urządzenia komutacyjne grupuje się w oddzielnym pomieszczeniu
powiązanym funkcjonalnie z pozostałymi pomieszczeniami sali aparatury centralnej.
Przeciętne połączenie z
ródła z odbiorem składa się w telewizji z obwodu współosiowego
(przenoszącego główny wyjściowy sygnał wizyjny), obwodu fonicznego (przenoszącego
główny wyjściowy sygnał foniczny), zwrotnego obwodu wizyjnego (przenoszącego obraz
zwrotny), zwrotnego obwodu fonicznego, dwóch obwodów zleceniowych (po jednym
w ka\
dym kierunku) i trzech lub czterech \
ył sygnalizacji prądu stałego.
Transmisja widowisk telewizyjnych spoza ośrodków telewizyjnych
Odległość punktów transmisyjnych od macierzystego ośrodka telewizyjnego w przypadku
transmisji bezpośredniej uwarunkowana jest zasięgiem stosowanych w telewizji środków
przekazywania widowisk do ośrodków telewizyjnych. Transmisja odbywa się za
pośrednictwem łączy satelitarnych. Nadajnik tego łącza zainstalowany jest w wozie
transmisyjnym, a odbiornik  w ośrodku telewizyjnym.
W telewizji, podobnie jak w radiofonii, rozró\
nia się trzy zasadnicze rodzaje wozów
transmisyjnych: wozy dla małych, średnich i du\
ych transmisji.
W zale\
ności od typu wozu, odpowiedniej rozbudowie i uzupełnieniu podlegają układy
towarzyszące wizji i fonii, a tak\
e ró\
nego rodzaju urządzenia pomocnicze.
Wyposa\
enie techniczne wozu transmisyjnego jest podobne do stosowanego w zespołach
studyjno-re\
yserskich w ośrodkach telewizyjnych.
Sprzęt rozmieszczony jest w odpowiednich przedziałach wozu, które w pewnym sensie są
odwzorowaniem układów funkcjonalnych spotykanych w technice studyjnej ośrodków
telewizyjnych: w przedziale re\
yserskim zgrupowane są urządzenia mikserskie wizji i fonii,
w przedziale technicznym znajdują się urządzenia charakterystyczne dla pokoju aparatury.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Dalszym rozwinięciem tego układu jest wprowadzenie oddzielnego przedziału dla urządzeń
mikserskich wizji i oddzielnego dla urządzeń mikserskich fonii.
Rola producenta i kierownika produkcji w całym procesie powstawania audycji
telewizyjnej
Producent (przedsiębiorca) jest głównym inwestorem produkcji telewizyjnej. Zatrudnia
wszystkie potrzebne osoby do jego produkcji i zapewnia sprzęt oraz środki materialne. Po
wyprodukowaniu audycji jest właścicielem praw autorskich i głównym beneficjentem
ewentualnych dochodów z jego sprzeda\
y.
Jego wpływ na kształt artystyczny filmu mo\
e być bardzo ró\
ny, zale\
y to w głównej
mierze od stosunków między nim a re\
yserem, scenarzystą, aktorami i innymi osobami
realizującymi film. Jedni producenci kontrolują i wpływają na film bezpośrednio, inni
zawierzają re\
yserowi, pozwalając mu na swobodną realizację jego wizji artystycznej.
Czasami zdarza się te\
, \
e re\
yserzy, aby zapewnić sobie swobodę artystyczną stają się
własnymi producentami.
W odniesieniu do realizacji filmów i audycji telewizyjnych często mówi się
o koprodukcji. Koprodukcja jest to wspólna produkcja kilku podmiotów (osób,
przedsiębiorstw). Głównym celem koprodukcji jest rozło\
enie kosztów produkcji na
koproducentów.
Kierownik produkcji to odpowiedzialne stanowisko, które wią\
e się z zarządzaniem
zarówno procesami, jak i często  koordynacją pracy du\
ego zespołu. Głównymi zadaniami
kierownika produkcji są: podniesienie wydajności, wdra\
anie nowych koncepcji produkcji,
a tak\
e nowych technologii.
Kierownik produkcji odpowiada za całość procesu produkcji. Do jego zadań nale\
y:
1. Zrządzanie zespołem, w tym
- kierowanie osobami bezpośrednio podległymi oraz koordynacja działań osób
współpracujących w ramach danego przedsięwzięcia,
- anga\
owanie członków zespołu,
- promowanie innowacyjności i zmian,
- negocjacje i współpraca z firmami kooperującymi i podwykonawcami oraz urzędami
i innymi organizacjami.
2. Projektowanie i planowanie strategiczne, w tym:
- opracowanie wraz zespołem strategii działań w ramach danego projektu, jego
struktury merytorycznej,
- przygotowywanie i prowadzenie prezentacji i szkoleń na temat projektu dla potrzeb
wewnętrznych, a tak\
e podwykonawców, zleceniodawców i inwestorów,
- tworzenie standardów merytorycznych, ilościowych i jakościowych dla nowych
produkcji,
- planowanie i współtworzenie strategii rozwoju działu/firmy,
3. Kosztorysowanie i kontrola finansowo-prawna, w tym:
- sporządzanie bud\
etów i biznes planów,
- planowanie kosztów,
- kontrola bie\
ących wydatków produkcyjnych,
- zakup i sprzeda\
praw autorskich,
- uczestnictwo w przygotowywaniu umów handlowych,
- zapewnienie zgodności procedur i innych działań wymaganych przez przepisy.
4. Organizacja czasu pracy i nadzór wykonawczy, w tym:
- współtworzenie harmonogramów i planów działania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
- koordynacja i kontrola przebiegu trwających działań,
- monitorowanie,
- analiza jakościowa i ilościowa rynku oraz dostępnych zasobów (w tym kapitału
ludzkiego, zasobów finansowych, dostępnego czasu),
- kontrola wykonawstwa materiałów (np. projektów graficznych, tworzenia aplikacji,
baz danych, zdjęć, nagrań dz
więkowych, filmowych i animacji),
- nadzór nad aktualizacjami.
5. Planowanie marketingowe, w tym:
- obsługa medialna,
- organizacja kampanii reklamowych i informacyjnych, bądz
współpraca
z zewnętrznymi agencjami reklamowymi/agencjami PR,
- współpraca z organizatorami imprez towarzyszących produkcji (np. wystaw,
konferencji prasowych, akcji reklamowych, spotkań z widzami/słuchaczami).
6. Sprawozdawczość i raportowanie, w tym:
- przygotowywanie sprawozdań i raportów okresowych i końcowych na potrzeby
statystyczne oraz na konkretne zapotrzebowanie (np. na zlecenie klientów,
inwestorów czy zarządu firmy),
- kontrola i analiza oglądalności,
- określenie mo\
liwości rozwoju projektu,
- doradztwo postprodukcyjne.
Szczegółowe kompetencje osoby pracującej na tym stanowisku mogą się ró\
nić
w zale\
ności od tego czy miejscem pracy jest du\
a firma, czy małe przedsiębiorstwo. Mimo
ró\
nic w sposobach i strategiach realizacji zadań, wszyscy kierownicy produkcji, niezale\
nie
od rozmiarów i typu przedsiębiorstwa, w którym pracują, mają taki sam cel: organizowanie,
planowanie i kontrola produkcji. Ich działania muszą być przy tym zgodne z polityką
finansową i marketingową firmy.
Du\
ą część pracy kierownik produkcji spędza w swoim biurze, gdzie wykonuje wszystkie
czynności analityczne oraz obowiązki o charakterze biurowym. W związku z tym, \
e
odpowiada za proces produkcji, część czasu spędza w miejscu wytwarzania produktu lub
w innych miejscach związanych z procesem produkcji. Mo\
e to być hala produkcyjna, dział
badawczy, plac budowy, magazyny itp.
Zawód ten wią\
e się z częstymi kontaktami z ludz
mi. Kierownik produkcji kontaktuje się
zarówno ze swoimi przeło\
onymi (np. dyrektor produkcji, dyrektor generalny, zarząd) jak
i podwładnymi (np. pracownicy działu produkcji). Zazwyczaj praca kierownika produkcji
odbywa się w stale określonych godzinach w ciągu dnia i trwa około 8 godzin dziennie.
Poniewa\
jest to stanowisko odpowiedzialne, na którym pracownik jest rozliczany nie z czasu
pracy, ale z jej efektów sytuacja często wymaga, by kierownik pracował dłu\
ej.
Stanowisko kierownicze i związana z nim odpowiedzialność sprawiają, \
e konieczna jest
odporność na stres, który jest obecny niemal cały czas. Niezbędna jest te\
wiedza zarówno
z dziedziny, w której się działa, jak i ekonomii, zarządzania, marketingu, organizacji
przedsiębiorstwa, prawa. Bardzo wa\
ne jest te\
samokształcenie i motywacja do odnoszenia
sukcesów. Poniewa\
jest to stanowisko kierownicze istotne znaczenie mają cechy
przywódcze, zdolności organizatorskie i umiejętność współpracy. Kierownik produkcji musi
mieć świadomość konsekwencji, jakie niosą za sobą podejmowane przez niego decyzje.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co kryje się pod pojęciem audycja telewizyjna?
2. Jaki są formy audycji telewizyjnych?
3. Jaki jest podział audycji, w zale\
ności od ró\
nych kryteriów podziału?
4. Co nazywamy ramówką?
5. Co to jest program telewizyjny?
6. Co kryje się pod pojęciem gatunek telewizyjny?
7. Jakie są rodzaje gatunków telewizyjnych?
8. Na czym polega przygotowanie i opracowanie audycji telewizyjnych?
9. W jakim celu stosuje się próby audycji telewizyjnych?
10. Na czym polega opracowanie scenograficzne audycji telewizyjnych?
11. Na czym polega opracowanie charakteryzatorskie w audycjach telewizyjnych?
12. Na czym polega wykonanie i techniczna realizacja audycji telewizyjnych?
13. Na czym polega rejestracja audycji telewizyjnych?
14. Na czym polega monta\
audycji telewizyjnych?
15. Na czym polega przegląd i przesłuchiwanie audycji telewizyjnych?
16. Co to jest wizjoteka?
17. Jaką rolę pełni pokój kontrolny podczas emisji programu telewizyjnego?
18. W jaki sposób dokonuje się transmisji widowisk telewizyjnych spoza ośrodków
telewizyjnych?
19. Jaką rolę pełni producent w procesie powstawania audycji telewizyjnej?
20. Jakie są zadania kierownika produkcji?
21. Czym jest koprodukcja?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj audycję telewizyjną z uwzględnieniem jej gatunków.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) poszukać w Internecie informacji na temat gatunków audycji telewizyjnych,
3) przedyskutować w grupie definicję, gatunki i ich charakterystykę audycji telewizyjnych
na podstawie zgromadzonych materiałów,
4) opracować pisemnie: definicję audycji telewizyjnej oraz scharakteryzować gatunki
audycji telewizyjnej,
5) opracować wnioski z charakteryzowania audycji,
6) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj produkcję audycji telewizyjnych, wska\
mo\
liwości ich finansowania
oraz dystrybucji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) poszukać w Internecie informacji na temat produkcji audycji telewizyjnych,
3) przedyskutować w grupie proces produkcji audycji z uwzględnieniem ich finansowania
i dystrybucji,
4) opracować pisemnie powy\
sze zagadnienia, ze szczególnym uwzględnieniem z
ródeł
finansowania oraz dystrybucji audycji telewizyjnych,
5) dokonać zestawienia z
ródeł finansowania audycji,
6) opracować wnioski z charakterystyki produkcji audycji telewizyjnych oraz zestawienia,
7) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Scharakteryzuj system pracy oraz stanowiska robocze w produkcji audycji telewizyjnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) poszukać w Internecie informacji na temat przyjętego systemu pracy i stanowisk
roboczych przy produkcji audycji telewizyjnych,
3) przedyskutować w grupie charakterystykę systemu pracy w produkcji telewizyjnej na
podstawie zgromadzonych materiałów,
4) opracować pisemnie powy\
sze zagadnienia,
5) opracować wnioski wynikające z przyjętego systemu pracy,
6) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Ćwiczenie 4
Scharakteryzuj rolę producenta, koproducenta i kierownika produkcji w procesie
tworzenia audycji telewizyjnej
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) poszukać w Internecie informacji na temat roli producenta, koproducenta i kierownika
produkcji w tworzeniu audycji telewizyjnych,
3) poszukać w Internecie lub literaturze informacji na temat koprodukcji audycji
telewizyjnych,
4) przedyskutować w grupie rolę poszczególnych osób na podstawie zgromadzonych
materiałów,
5) opracować pisemnie powy\
sze zagadnienia,
6) zanalizować rolę koprodukcji w aspekcie finansowym przy tworzeniu audycji
telewizyjnych,
7) opracować wnioski wynikające z powy\
szej analizy i charakterystyki,
8) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować audycję telewizyjną z uwzględnieniem jej
gatunków? 1
1

2) scharakteryzować produkcję audycji telewizyjnych?
1
1

3) dokonać zestawienia z
ródeł finansowania audycji?
1
1

4) scharakteryzować system pracy oraz stanowiska robocze w produkcji
audycji telewizyjnej? 1
1

5) scharakteryzować rolę producenta, koproducenta i kierownika
produkcji w procesie tworzenia audycji telewizyjnej? 1
1

6) wyjaśnić rolę koprodukcji w aspekcie finansowym przy tworzeniu
audycji telewizyjnych? 1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
4.3. Etapy produkcji audycji telewizyjnych i ich charakterystyka
4.3.1. Materiał nauczania
Telewizyjny proces produkcyjny
Tok produkcji programu
W celu wyprodukowania programu telewizyjnego nale\
y przygotować wszystkie jego
elementy wizyjne i foniczne, a następnie za pomocą urządzeń technicznych połączyć je
w jednorodny utwór  emitowany  na \
ywo lub z poślizgiem czasowym. Niezale\
nie od
formy emisji (\
ywej lub odtworzenia zapisu) w zakresie działań produkcyjnych le\
ą zawsze
trzy powiązane z sobą grupy czynności:
- techniczne,
- produkcyjne,
- realizatorskie.
Wszystkie grupy czynności muszą być sprawnie wykonane w przewidzianym czasie, przy
czym wzajemna współzale\
ność działań wyklucza niezgodność toku produkcji z wymogami
technologicznymi. Tabela 1 przedstawia przedmiot i kolejność działań, w wyniku których
powstaje program telewizyjny.
Tabela 1. Tok produkcji programu telewizyjnego [2, s. 173]
Technika (środki) Produkcja (oprawa) Realizacja (koncepcja)
Pomysł
Scenariusz
Zamówienie środków technicznych
Przygotowanie środków Plan produkcyjny
technicznych
Projekt scenograficzny
Wykonanie dekoracji o kostiumów Obsada aktorska
Zaanga\
owanie wykonawców Obsada realizatorska
Dopasowanie kostiumów Próby
Wykonanie nagrań
Nagranie playbacków
Zabudowa studia Materiały ilustracyjne, plansze, itp.
Zestrojenie aparatury Ustawienie światła
Korekty dekoracji Próby kamerowe
Charakteryzacja
Wykonanie nagrania Nagranie
Odtworzenie Przegląd materiału zdjęciowego
Wykonanie monta\
u Likwidacja dekoracji
Monta\
elektroniczny
Re-recording dz
więku Dodatkowe udz
więkowienie
Kontrola jakości
Kolaudacja
Dyspozycja emisji
Odtworzenie na antenie
Rozliczenie finansowe
Dyspozycja o likwidacji lub
zachowaniu nagrania
Przekazanie taśmy do archiwum
Przechowanie taśmy archiwalnej
Czynności objęte tokiem produkcyjnym programu wykonywane są przez
wykwalifikowane zespoły ludzi: techniczny, produkcyjny, obsługi planu i realizatorski.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Składy osobowe tych zespołów mogą zmieniać się stosowanie do zadań i przyjętych struktur
organizacyjnych, jednak\
e bez wpływu na treść i kolejność działań.
W toku produkcji wyró\
nia się zazwyczaj pięć okresów, ró\
niących się charakterem prac:
1. okres przygotowawczy  w trakcie którego wykonywane są wszystkie prace
organizacyjne, techniczne i realizatorskie poprzedzające zdjęcia (nagranie),
2. okres zdjęciowy  w którym przeprowadza się próby kamerowe i nagranie (lub
bezpośrednią emisję),
3. okres monta\
u i udz
więkowienia  podczas którego składa się program z materiałów
nagranych w okresie zdjęciowym, nadając dziełu ostateczny kształt ekranowy,
4. okres kolaudacji  obejmujący zatwierdzenie programu do emisji oraz wykonanie
ewentualnych poprawek wskazanych przez komisję kolaudacyjną,
5. okres likwidacji  po podjęciu dyspozycji o emisji programu, który obejmuje wydanie
końcowych zleceń o skasowaniu lub przechowywaniu nośników w archiwum, a tak\
e
dokonanie rozliczenia kosztów.
Wiodącą rolę we wszystkich działaniach podporządkowanych wykonaniu programu pełni
trzyosobowy sztab, zwany trójką realizatorską. W jego skład wchodzą:
a) re\
yser (realizator programu)  delegowany przez redakcję twórca programu,
b) realizator telewizyjny  najbli\
szy współpracownik twórcy re\
ysera, odpowiedzialny za
telewizyjną postać dzieła,
c) kierownik produkcji  organizator pracy i zarazem inspicjent na planie zdjęciowym.
Czynności koordynacyjne związane z zapewnieniem środków technicznych i produkcyjnych,
le\
ą w gestii głównej dyspozytury. Wykonaniem zadań wynikających z planu produkcyjnego
zajmują się techniczne słu\
by studyjne, transmisyjne oraz telekin i rejestracji. Materialna
oprawa programu nale\
y do warsztatów produkcyjnych, słu\
b zaopatrzenia programowego
oraz obsługi planu i aktora. Twórczy personel realizatorski nale\
y do działu realizacji
programu.
Słu\
by techniczne
Wszystkie środki techniczne słu\
ące tworzeniu programu telewizyjnego znajdują się
w gestii dyrekcji technicznej. W procesie produkcyjnym uczestniczą bezpośrednio słu\
by
eksploatacyjne studiów, wozów transmisyjnych, telekin, rejestracji  a w niektórych
przypadkach równie\
emisji. W skład studyjnej ekipy technicznej wchodzą:
- 1 in\
ynier studia  szef ekipy, odpowiedzialny za przygotowanie sprzętu i techniczną
jakość programu,
- 1 technik poziomów (wizji),
- 1  2 asystentów realizatora światła (techników oświetlenia),
- 1  2 operatorów mikrofonu,
- 1 realizator rejestracji nagrania,
- 1  3 asystentów operatora kamery.
W razie potrzeby mogą być stosowane powiększone obsady na stanowiskach
asystenckich i operatorskich. Na identycznej zasadzie zbudowana jest ekipa transmisyjna,
pracująca pod kierownictwem in\
yniera wozu.
Obowiązkiem słu\
by eksploatacyjnej jest przygotowanie sprzętu zgłoszonego przez
dyspozyturę oraz zapewnienie sprawnej pracy urządzeń w okresie zdjęciowym. Podstawowe
zadanie ekipy technicznej stanowi troska o wysoką jakość sygnałów wizji i fonii, a tak\
e
o prawidłowe wykorzystanie aparatury. W zakresie doboru sprzętu i najodpowiedniejszej
metody pracy in\
ynier kierujący ekipą techniczną spełnia rolę technologa i z tego względu
uczestniczy często ju\
we wczesnej fazie przygotowania programu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
In\
ynier wozu transmisyjnego ma obowiązek przeprowadzenia dokumentacji technicznej
na miejscu, z którego program będzie nadawany oraz zapewnienia zasilania energetycznego
i niezbędnego dla transmisji sprzętu pomocniczego.
Do ekipy technicznej dołączeni są doraz
nie na czas wykonywania zadania:
- 1 operator telekina,
- 1  2 operatorów magnetowidu,
- 1 operator syntezatora napisów.
Połączenia wizyjne, foniczne i rozmówne, niezbędne do realizacji programu,
przygotowują dy\
urni pracownicy centralnej aparatury i centralnego pokoju rejestracji.
Przebieg prac technicznych nadzoruje inspektor techniczny.
Decyzje o zmianie środków technicznych (studia, magnetowidy, telekina) lub
przedłu\
eniu planowanego czasu pracy urządzeń i obsługi mo\
e wydawać jedynie
dyspozytura.
Słu\
by produkcyjne
Przygotowanie materialnej oprawy programu nale\
y do warsztatów produkcyjnych
i personelu obsługi planu i aktora, zgrupowanych organizacyjnie w dyrekcji ds. realizacji
i produkcji. Środki inscenizacji wytwarzane są przez specjalistyczne pracownie: stolarską,
malarską, tapicerską, krawiecką, modelarską i fotograficzną.
Zasoby scenograficzne gromadzone są w magazynach produkcyjnych i uzupełnianie
w drodze zakupów i wypo\
yczeń (głownie stroje oraz rekwizyty).
Zagospodarowanie planu zdjęciowego (studia) nale\
y do pracowników obsługi, ujętych
w grupy robocze o składzie:
- 1 gospodarz studia,
- 1 rekwizytor,
- 2  4 maszynistów planu.
Przygotowanie charakteryzatorskie uczestników programu powierza się
wyspecjalizowanej pracowni charakteryzatorskiej, obsługującej wszystkie studia telewizyjne
i transmisyjne.
Decyzje o zakresie i czasie pracy słu\
b obsługi planu i aktora płyną z ustaleń
dyspozytury.
Słu\
by realizatorskie
W odró\
nieniu od słu\
b techniczno-eksploatacyjnych i produkcyjnych, związanych przez
grupy robocze o stałym składzie ze studiami, wozami transmisyjnymi i pracowniami, zespół
realizatorski kompletowany jest ka\
dorazowo z grona uprawnionych do wykonywania
odpowiednich funkcji pracowników twórczych. Są oni zgrupowani w pionach
organizacyjnych głównego re\
ysera, głównego scenografa i w dziale realizacji programu
telewizyjnego, podległego dyrekcji ds. realizacji i produkcji. Dobór ten ma na celu
skompletowanie optymalnego składu grupy twórczej, której członkowie są najbardziej
predysponowani do wykonania powierzonego zadania programowego. W skład ekipy
realizatorskiej wchodzą:
a)  trójka realizatorska we wszystkich okresach produkcji:
- re\
yser (realizator programu),
- realizator telewizyjny,
- kierownik produkcji,
b) twórcy oprawy plastycznej i muzycznej w okresie przygotowawczym, i zdjęciowym:
- scenograf,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
- ilustrator muzyczny,
c) ekipa studyjna w okresie zdjęciowym:
- realizator światła,
- realizator dz
więku,
- 3 operatorów kamer.
Realizatorzy światła i dz
więku mogą być włączeni do pracy równie\
w okresie
przygotowawczym, a realizator dz
więku tak\
e w okresie monta\
u i udz
więkowienia  jeśli
potrzeby programu tego wymagają. W okresie przygotowawczym i zdjęciowym re\
yser
najczęściej korzysta ze współpracy asystenta (sekretarki planu).
Działania słu\
b realizatorskich mają zasadnicze znaczenie dla artystycznego
ukształtowania programu. Z tego te\
względu podporządkowane są im działania techniczne
i produkcyjne. Re\
yserowi (realizatorowi programu) podlegają funkcjonalnie wszyscy
pracownicy, uczestniczący w procesie tworzenia programu.
Organizacja produkcji
Dla zapewnienia sprawnego przebiegu wszystkich prac składających się na proces
produkcji programowej telewizja wytworzyła dwie przenikające się struktury organizacyjne
(rys. 4):
- strukturę pionową  do wypełniania zadań długofalowych (redakcje, działy i wydziały
programowe, realizacyjno-produkcyjne oraz techniczne),
- strukturę poziomą  do doraz
nego wykonywania konkretnych zadań programowych
(ekipa realizatorska, ekipa techniczna).
Rys. 4. Organizacja produkcji [2, s. 179]
Organizacją produkcji ka\
dego programu telewizyjnego indywidualnie kieruje
wyznaczony przez właściwą naczelną redakcję kierownik produkcji, wchodzący w skład
 trójki realizatorskiej . Naczelna redakcja ustala tak\
e w porozumieniu z głównym re\
yserem
i działem realizacji programu re\
ysera lub realizatora programu. Pozostała obsada personalna
le\
y w gestii kierownictwa odpowiednich komórek organizacyjnych i powinna być
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
dokonywana w miarę mo\
liwości z uwzględnieniem wskazań re\
ysera albo realizatora
telewizyjnego.
Technologia programu informacyjnego
W pojęciu  telewizyjny program informacyjny grupuje się wszystkie pozycje
programowe typu dziennikarskiego, których celem jest sprawne przekazania wiadomości. Są
to wyłącznie programy szybkiego przebiegu, wyró\
niające się krótkim cyklem produkcyjnym
i \
ywą emisją. Ze względu na wysokie tempo pracy i wymóg niezawodności podstawowe
znaczenie ma dla nich rozbudowane zaplecze techniczne. Programy informacyjne realizowane
są w wydzielonych studiach, dysponujących własnym sprzętem. Poniewa\
w produkcji
informacyjnej powszechnie stosowana jest technika mieszana, elektroniczno-filmowa, tworzy
się dla jej potrzeb tak\
e własną bazę produkcji filmowej.
Struktura technologiczna
Z technologicznego punktu widzenia (rys. 5) program informacyjny wyró\
nia się
wyjątkowo ścisłym powiązaniem okresów przygotowawczego i zdjęciowego, bezpośrednio
graniczących z emisją. Z tego powodu zasadniczym zadaniem jest równoczesne zapewnienie
wysokiej operatywności i niezawodności systemu, który z uwagi na ró\
norodność zadań
programowych wyró\
niać się musi tak\
e znaczną elastycznością.
Rys. 5. Struktura technologiczna programu informacyjnego [2, s. 182]
Operatywność systemu uzyskuje się przez zastosowanie odpowiednich urządzeń
technicznych do których natychmiastowy dostęp zapewnia się przez wyłączenie tego sprzętu
z reguł centralnego planowania, obejmujących wszystkie pozostałe typy programów
telewizyjnych. Redakcja informacyjna staje się dzięki temu samodzielnym gospodarzem
własnego zaplecza technicznego. W razie konieczności zapewnia się jej tak\
e priorytet
w postępie do pozostałych urządzeń ośrodka telewizyjnego.
Zastąpienie planowania długofalowego działaniami operacyjnymi wymagają ustalenia
stałych warunków technicznych programu. Z doświadczeń wynika, \
e obejmują one:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
- studio o stałej zabudowie scenograficznej, łatwej do u\
ycia w kilku ró\
nych wariantach
bez pracochłonnego przestawiania dekoracji,
- stały park oświetleniowy, zaprogramowany do pracy we wszystkich wariantach zabudowy
studia,
- mikser obrazu, pozwalający na wprowadzanie wszystkich efektów specjalnych,
a w szczególności zastąpienie scenografii zmiennymi tłami, wprowadzanymi metodą
chroma-key,
- system monitorowy, pozwalający na załączenie do monitorów podglądowych w studiu
dowolnych sygnałów wizyjnych, wybranych przez realizatora,
- instalację dz
więkową, zapewniającą zbieranie dz
więku przez kilka mikrofonów
ruchomych i stałych, a tak\
e odsłuch dowolnego z
ródła dz
więku w studiu,
- urządzenia rejestrujące,
- telefon z przystawką do przekazywania na fonii programowej rozmów bezpośrednich,
stanowiących mo\
liwy element programu,
- teleprompter (urządzenie  podpowiadające ), wyświetlający wcześniej napisane teksty
wypowiedzi na półprzepuszczalnym lustrze przed obiektywem kamery,
- dyskretny telefon łączności między re\
yserką i prezenterem (interkom),
Rozbudowanemu zapleczu technicznemu muszą towarzyszyć zaplanowane z rozmachem
rozwiązania organizacyjne, mające na celu pełne spo\
ytkowanie mo\
liwości. Wa\
ną funkcję
pełnią tu słu\
by transportowe  naziemne i powietrzne  biorące udział nie tylko w przewozie
materiałów i ludzi, ale te\
w uzyskiwaniu tworzywa reporterskiego (wozy i śmigłowiec do
prac zdjęciowych). Niezmiernie istotne jest przy tym stworzenie przejrzystego i sprawnego
systemu zarządzania, którego koncepcja powinna wyeliminować niepo\
ądaną mitręgę
biurokratyczną.
Niezawodność systemu osiąga się głownie przez dublowanie urządzeń  a czasem i obsad
na stanowiskach pracy  w punktach związanych z \
ywą emisją. Wszystkie materiały
dziennikarskie o najwy\
szej randze programowej powinny być dla asekuracji kopiowane
i odtwarzane równocześnie na dwóch niezale\
nych magnetowidach. W transmisjach
bezpośrednich dubluje się w tym samym celu całe wozy transmisyjne albo przynajmniej
radiowe linie przesyłowe i kable dz
więkowe.
Przygotowanie programu
W odró\
nieniu od innych programów prace przygotowawcze serwisów informacyjnych
(rys. 6) biegną niezale\
nie od toku produkcyjnego. Konspekt programu informacyjnego
( szpigel ) powstaje dopiero na podstawie zgromadzonych materiałów. Produkcja samego
programu polega w istocie na obróbce elementów gotowych, dostarczanych nieustannie przez
serwis oraz uzupełnieniu tego zestawu niewielką ilością elementów nowych  stanowiących
obudowę (merytoryczną lub formalną) serwisu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Rys. 6. Proces produkcyjny programu informacyjnego [2, s. 187]
Rys. 7. Tok produkcji serwisu informacyjnego [2, s. 188]
Serwis informacyjny (rys. 7) przygotowywany jest przez wyspecjalizowane redakcje
o profilu krajowym i zagranicznym w postaci materiałów wszelkiego typu:
- depesz agencyjnych,
- fotografii,
- filmowych informacji agencyjnych,
- firmowych informacji własnych,
- informacji z wymiany zagranicznej przekazywanych w sieci łączy,
- unilateralnych korespondencji telewizyjnych przekazanych z zagranicy i z ośrodków
regionalnych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
- informacji audiowizualnych uzyskanych sprzętem ENG (ang. Electronic New Gathering 
elektroniczne zbieranie wiadomości),
- rejestracji transmisji bezpośrednich,
- własnych informacji dz
więkowych z kraju i zagranicy,
- własnych informacji tekstowych.
Obróbki elektronicznej wymagają wszystkie materiały serwisowe na nośnikach danych,
poddawane są bowiem z reguły zabiegom monta\
owym, a co najmniej przegraniu. W efekcie
uzyskuje się gotowe elementy programu, zwane tematami, z których w toku produkcji
ka\
dego wydania składa się całość. Tematy serwisowe po zmontowaniu otrzymują oprawę
tekstową (komentarz lektorski) i dz
więkową (ilustrację muzyczną, jeśli nie jest
wykorzystywany oryginalny dz
więk). Pozostałe materiały przygotowywane mogą być
zwykłymi metodami redakcyjnymi bez udziału technologii elektronicznej.
Rys. 8. Tok produkcji wydania programu informacyjnego [2, s. 190]
Proces produkcyjny wydania (rys. 8) polega na uło\
eniu tematów serwisowych
w kolejności wskazanej przez konspekt programu, co połączone jest czasem z drugą fazą
monta\
u oraz obudowaniu materiału informacyjnego tworzywem studyjnym. Tematy
nadawane w formie wizyjnej są najczęściej przepisywane na nośnik magnetyczny i łączone
w jednorodnej postaci z materiałami uzyskanymi z innych z
ródeł. W trakcie zgrania
konstruowanych tą metodą  bloków przygotowuje się równocześnie kopie asekuracyjne dla
najwa\
niejszych tematów, które w emisji będą odtwarzane równolegle z dwóch
magnetowidów. Do bloków włącza się, w miarę mo\
liwości, nagrania materiałów studyjnych
(rozmów, komentarzy), które zostały nagrane przed emisją. Poniewa\
wią\
e się to z pewnymi
trudnościami, wynikłymi z braku czasu na składanie jednolitego bloku nagrań, często
rozdziela się emisję materiałów na kilka magnetowidów. Równocześnie przygotowane zostaje
tworzywo ilustracyjne obudowy programu  wizyjne i muzyczna  przeznaczone do emisji
 na \
ywo . Materiał wizyjny mo\
e mieć postać fotografii, slajdów i plansz graficznych
eksponowanych przez kamery w studiu. Podkłady muzyczne i efekty dz
więkowe dostarcza się
na nośnikach dz
więku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Emisja programu
Poniewa\
programy informacyjne nadawane są w stałych warunkach studyjnych 
poprzedza się je jedynie krótką próbą techniczną, mającą na celu sprawdzenie aparatury
i połączeń. Szczególnie istotną rolę odgrywa za to dokładny scenopis wydania, przewidujący
precyzyjnie kolejność wejść kamer, telekin i magnetowidów. Równie\
napisy, odtwarzane
z syntezatora, muszą być zapisane w pamięci urządzenia we właściwej kolejności przed
rozpoczęciem pracy studyjnej.
Ze względu na tempo pracy scenopisu programu informacyjnego nie sporządza się na
ogół w postaci odrębnego dokumentu, gdy\
w praktyce wystarczające są uwagi realizatora
programu, sporządzone na marginesach kopii tekstów prezenterskich i lektorskich.
Dla uniknięcia pomyłek w realizacji programu \
ywego nadawanego bez próby zaleca się
ścisłe przestrzeganie rutynowych zasad pracy: wszystkie z
ródła obrazu i dz
więku powinny
być u\
ywane w sposób utarty w stałej praktyce. O ka\
dym odchyleniu od normy muszą być
poinformowani przed emisją zainteresowani członkowie ekipy realizatorskiej i technicznej.
Całemu zespołowi musi być tak\
e znana procedura przewidzianych działań awaryjnych.
Tabela 2. Algorytm realizacji programu  na \
ywo [2, s. 193]
Redakcja Realizacja Technika
Napisz konspekt Przygotuj blok filmowy Przygotuj aparaturę
Przygotuj blok nagrań Przygotuj obwody łączności
Przygotuj teksty Przygotuj ilustrację muzyczną
Przygotuj uczestników programu Przygotuj materiał ikonograficzny
Opracuj scenopis
Przejrzyj blok filmowy i blok nagrań magnetowidowych w grupie:
redaktor wydania, realizator programu, realizator dz
więku, lektor,
prezenter, niezbędni uczestnicy programu.
Wnieś poprawki do tekstów Wnieś poprawki do scenopisu Sprawdz
, czy nie zaszły zmiany w
koncepcji technicznej
Rozłó\
materiał ikonograficzny na
kamery
Wska\
wykonawcom ich miejsca i
uprzedz
o sygnalizacji
Sprawdz
wszystkie z
ródła obrazu i dz
więku oraz obwody łączności
Zaprogramuj mikser obrazu i Wyślij do zespołu emisyjnego
krosownice monitorów obraz i ton pomiarowy
Zgłoś gotowość do zespołu
emisyjnego
Nie przeszkadzaj ! Po otrzymaniu dyspozycji startu Śledz
pracę aparatury
nadawaj
Jeśli dobrze Jeśli z
le zastąp Jeśli z
le uprzedz
realizatora.
postępuj według uszkodzone Usuń usterki
scenopisu z
ródła sygnału
rezerwą
W razie nagłej zmiany daj Przeka\
konkretne dyspozycje Pomó\
realizatorom, jeśli zmiana
konkretną dyrektywę przez interkom wymaga działań technicznych
Unikaj interwencji Sprawdz
wykonanie dyspozycji
Realizuj dalej scenopis ze
zmianami
Uprzedz
na czas zespół emisyjny o
zakończeniu lub przedłu\
eniu
programu
W trakcie emisji programu na informacyjnego  na \
ywo całą ekipę obowiązuje
bezwzględne posłuszeństwo wobec realizatora programu i natychmiastowe wykonywanie
poleceń  nawet gdyby ich sens w pierwszej chwili wydawał się niezrozumiały. Jedynie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
realizator programu orientuje się dokładnie w sytuacji i z tego względu tylko on uprawniony
jest do jednoosobowego podejmowania operatywnych decyzji. Zadaniem redaktora jest
nadzór merytoryczny, w \
adnym przypadku nie mo\
e on zastępować realizatora w jego
czynnościach.
Gwarancją bezusterkowej emisji jest fachowość, opanowanie i unikanie nerwowej
atmosfery, która wnosząc element niepewności uniemo\
liwia pełną koncentrację ekipy na
wykonaniu zadania.
Technologia transmisji bezpośredniej
Bezpośredni przekaz telewizyjny stanowi charakterystyczną dla telewizji i najbardziej
efektową, ale najtrudniejszą zarazem, formę realizacji reporterskiej. Transmisje dzieli się
wprawdzie zwyczajowo na  dziennikarskie i  artystyczne , jednak nie ró\
nią się one
w istotny sposób z technologicznego punktu widzenia. Jedynym wyró\
nikiem jest tylko ilość
i rodzaj zaanga\
owanych środków, a stąd i liczebność ekip. Ró\
nice dotyczące treści
programu mogą modyfikować w szerokim zakresie technologię, ale jej podstawy w obydwu
przypadkach pozostają niezmienne.
Struktura technologiczna
Transmisje telewizyjne charakteryzują się wydłu\
onym okresem przygotowawczym
i krótkim okresem zdjęciowym, przypadającym na czas bezpośredniej emisji. Jest to skutek
nietypowości realizowanych zadań programowych, ka\
dorazowo wymagających pracy
w nowych warunkach terenowych. Wynika stąd konieczność poprzedzenia działań
programowych instalacją urządzeń technicznych  nieraz bardzo skomplikowaną 
i dosłaniem sygnałów do ośrodka telewizyjnego. Wymagana jest du\
a ilość sprzętu
i niezawodność doraz
nie stworzonego systemu słu\
ącego \
ywemu programowi.
Baza techniczna transmisji obejmuje:
- telewizyjne wozy transmisyjne,
- telewizyjne wozy reporta\
owe,
- ręczne kamery reporta\
owe dla współpracy z wozami transmisyjnymi,
- przenośny sprzęt oświetleniowy,
- agregaty zasilania rezerwowego,
- wozy dz
więkowe,
- przenośną aparaturę nagłośnieniową,
- przenośne monitory,
- łącza radiowe dla budowy linii dosyłowych,
- krótkofalówki łączności roboczej.
Zestawy sprzętu transmisyjnego kompletowane są ka\
dorazowo w zale\
ności od potrzeb
programu. Wymóg niezawodności spełnia się przez zastosowanie aparatury o specjalnej
konstrukcji przez dublowanie urządzeń w newralgicznych punktach systemu. Z reguły
u\
ywane są podwójne linie łączy dosyłowych i kablowa rezerwa dla fonii programowej. Przy
dłu\
szej pracy ciągłej przewiduje się zdublowane obsady w ekipie realizatorskiej  przede
wszystkich wśród operatorów kamer,
Przygotowanie transmisji
Prace przygotowawcze (rys. 9) rozpoczynają się dokumentacją transmisji. Jest to
szczegółowa wizja lokalna na miejscu, z którego nadany będzie program, przeprowadzona
przez grupę roboczą w składzie:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
- in\
ynier wozu transmisyjnego,
- realizator programu,
- kierownik produkcji.
Wskazane jest, aby w dokumentacji transmisji o charakterze zło\
onym uczestniczyli
tak\
e realizator światła i realizator dz
więku. Celem dokumentacji jest zbadanie mo\
liwości
realizacyjnych, a w szczególności przesłania sygnałów drogą radiową lub satelitarną, zasilania
energetycznego urządzeń i rozmieszczenie sprzętu na miejscu akcji. W rezultacie tej wizji
lokalnej sporządzone zostaje zgłoszenie transmisji. Jego treścią jest:
- wskazanie rozmieszczenia, optyki i sposobu zamontowania kamer (na statywach,
wózkach , podestach, wysięgnikach),
- wykaz sprzętu produkcyjnego dla instalacji (podesty, szyny, podnośniki),
- wskazanie rozmieszczenia sprzętu dz
więkowego (mikroporyt, nagłośnienie),
- wskazanie ilości, rodzaju i rozmieszczenia sprzętu oświetleniowego,
- wykaz niezbędnych obwodów dosyłowych wizji i fonii (łącza, rezerwa kablowa),
- wykaz środków łączności roboczej,
- wskazanie rozmieszczenia monitorów i głośników.
Na podstawie zgłoszenia przeprowadza się z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym
instalację sprzętu transmisyjnego, zakończoną próbą techniczną. Przed instalacją powinny być
w zasadzie wykonane wszystkie prace związane ze scenograficzną zabudową planu
zdjęciowego.
Rys. 9. Tok produkcji transmisji telewizyjnej [2, s. 200]
Okres zdjęciowy
Transmisje telewizyjne dzielą się na dwie grupy, zró\
nicowane tokiem prac w okresie
zdjęciowym.
W bezpośrednich sprawozdaniach, stanowiących relację o wydarzeniach niezale\
nych od
telewizji, nie przeprowadza się pełnej próby kamerowej ani scenopisu, który dyktowany
będzie przez bieg wydarzeń na planie zdjęciowym. Zasadniczej wagi nabiera równocześnie
klarowne sformułowanie koncepcji realizatorskiej i doprowadzenie jej do świadomości całej
ekipy w postaci konkretnych dyspozycji działania we wszystkich przewidywanych sytuacjach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Ten plan improwizacji realizator programu przekazuje zespołowi na odprawie ekipy,
a następnie sprawdza w toku krótkiej próby gotowości. W jej trakcie kontroluje się ujęcia ze
wszystkich kamer, poprawia ustawienia robocze sprzętu wizyjnego i fonicznego, sprawdza
działanie mikrofonów, instalacji oświetleniowej, łączności roboczej i aparatury pomocniczej.
W reporta\
ach oraz w transmisjach artystycznych, będących programami realizowanymi
według wcześniej przygotowanych scenariuszy i organizowanymi przez telewizję, okres
zdjęciowy rozpoczyna się od próby kamerowej. Jej plan stanowi scenopis, sporządzony przez
realizatora. Próba kamerowa ma na celu skontrolowanie pełnego przebiegu akcji na planie
zdjęciowym i zazwyczaj polega na przeprowadzeniu wszystkich działań (aktorskich
i realizatorskich) w kolejności widzianej przez program. W niektórych bardziej zło\
onych
sytuacjach celowe jest rozło\
enie próby na dwa etapy:
- najpierw przeprowadza się próbę sekwencyjną, w której trakcie opracowywane są
szczegółowo najwa\
niejsze elementy programu, przy czym ich kolejność mo\
e być
dowolna,
- następnie, po dopracowaniu wszystkich sekwencji, łączy się je w pełnej próbie
monta\
owej.
Reporta\
e i programy telewizyjne, których zało\
eniem jest improwizacja, nie wymagają
szczegółowej próby kamerowej. Przeprowadza się ją jedynie w formie skróconej, jednak\
e
uwzględniając sprawdzenie wszystkich zaplanowanych sytuacji.
Po zakończeniu próby kamerowej wnosi się do scenopisu poprawki i omawia je na
ostatecznej odprawie ekipy. Czas zajęć powinien być tak zaplanowany, aby w okresie przerwy
między próbą i transmisją mo\
na było dokonać zmian w usytuowaniu sprzętu, wynikłych
w trakcie pracy.
Emisja programu
Emisję programu transmitowanego, poprzedzonego próbą kamerową, prowadzi się
zgodnie z regułami przyjętymi w pracy studyjnej.
Bezpośrednie sprawozdania telewizyjne, realizowane bez scenopisu, wymagają
przestrzegania zasad stosowanych przy emisji ka\
dego programu  na \
ywo z zachowaniem
absolutnej dyscypliny w ekipie. Obowiązuje stosowanie metody pracy ustalonej na odprawie
roboczej. O wszelkich zmianach realizator musi w porę informować zespół, wydając zwięzłe,
lecz konkretne dyspozycje przez interkom. W ka\
dej chwili nale\
y być przygotowanym na
u\
ycie rezerwowych z
ródeł obrazu i dz
więku.
Tabela 3. Algorytm bezpośredniej transmisji [2, s. 202]
Realizacja Produkcja Technika
Przeprowadz
dokładną dokumentację transmisji i w zgłoszeniu uwzględnij wszystkie mo\
liwe okoliczności.
Staraj się zapobiec wszelkim przewidywanym sytuacjom niepomyślnym.
Opracuj plan transmisji Przygotuj sprzęt produkcyjny Przygotuj sprzęt techniczny
Opracuj wariant awaryjny Przygotuj rezerwy awaryjne
Dopilnuj dostarczenia na plan Zainstaluj sprzęt zgodnie ze
wszystkich materiałów zgłoszeniem
programowych
Przeprowadz
odprawę ekipy z udziałem kierownika produkcji i in\
yniera wozu transmisyjnego oraz
sprawozdawców.
Podziel wyraz
nie zadania Zabuduj plan zdjęciowy Przeprowadz
próbę techniczną
Ustaw oświetlenie i sprzęt
dz
więkowy oraz monitory na planie
Przeprowadz
próbę sytuacyjną z udziałem operatorów, realizatorów
światła i dz
więku, kierownika produkcji, sprawozdawców
Przeprowadz
próbę kamerową lub
próbę gotowości
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Dokonaj korekt światła i dz
więku Dokonaj korekt zabudowy planu Dokonaj korekt technicznych
Zgłoś gotowość do zespołu Zgłoś realizatorowi gotowość Wyślij sygnały pomiarowe do
emisyjnego planu emisji
Po otrzymaniu dyspozycji startu Śledz
pracę aparatury
nadawaj
Jeśli dobrze, Jeśli z
le, Jeśli z
le, uprzedz
realizatora
postępuj uprzedz
ekipę
planowo
Realizuj wariant Usuń usterkę
awaryjny
W razie nagłej zmiany przeka\
Pozostaj w stałym kontakcie z Pomó\
realizatorowi, jeśli zmiana
konkretne dyspozycje przez realizatorem wymaga działań technicznych
interkom
Sprawdz
wykonanie dyspozycji
Realizuj dalej program ze
zmianami
Uprzedz
na czas zespół emisyjny o
zakończeniu lub przedłu\
eniu
programu
Transmisje multilateralne
Do najbardziej zło\
onych transmisji nale\
ą programy multilateralne (rys. 10), nadawane
równocześnie z kilku miejsc. Transmisje tego rodzaju prowadzi się zawsze w systemach ze
studiem lub wozem prowadzącym pełniącym rolę punktu centralnego, do którego doprowadza
się wszystkie sygnały.
Rys. 10. Tok produkcji transmisji multilateralnej [2, s. 205]
Wysoki stopień komplikacji wynika z równoległej pracy kilku odległych od siebie wozów
transmisyjnych, z których ka\
dy realizuje tylko zadanie wycinkowe. Sprawne działania w tych
warunkach zapewnia jedynie prawidłowa koncepcja linii dosyłowych i rozsyłowych oraz
dobrze funkcjonująca łączność robocza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Proces realizacji transmisji multilateralnej dzieli się zazwyczaj w okresie zdjęciowym na
trzy fazy:
1. próby lokalne  oddzielne dla ka\
dego wozu transmisyjnego,
2. próba monta\
owa  z udziałem wszystkich wozów transmisyjnych i studia prowadzącego,
3. emisja.
Transmisje rejestrowane
Programy telewizyjne nadawane spoza studia, lecz nie przeznaczone do bezpośredniej
emisji, łączy z transmisjami jedynie rodzaj zastosowanego sprzętu. Okres przygotowawczy
takich  transmisji rejestrowanych składa się z takich samych czynności (dokumentacja,
instalacji, itd.) jak w przypadku transmisji bezpośredniej  odmienny jest natomiast okres
zdjęciowy. Poniewa\
zapis programu prowadzony jest na miejscu, stosowane mogą być reguły
postępowania utarte w programach studyjnych (rys. 11). Przeprowadzana jest zazwyczaj pełna
próba kamerowa, a nieudane sekwencje mogą być dowolnie powtarzane w trakcie nagrania.
Uzyskany tą drogą materiał zdjęciowy otrzymuje postać ekranową dopiero
w rezultacie monta\
u elektronicznego.
W celu zapewnienia swobody działań w okresie monta\
owym nagrywa się zazwyczaj
więcej materiału zdjęciowego ni\
określa to przewidywany czas emisji. W trosce o sprawność
monta\
u nie nale\
y jednak przekraczać proporcji surowca do produktu końcowego w skali
większej ni\
2:1, a wyjątkowych sytuacjach 3:1.
Na końcu materiału, a najlepiej na zakończenie ka\
dej oddzielnie nagrywanej sekwencji,
nale\
y obowiązkowo zarejestrować wszystkie przewidywane przebitki monta\
owe, nawet
gdyby wydawały się niekonieczne. Ułatwi to pracę w razie potrzeby dokonania nie
przewidzianych skrótów.
Rys. 11. Tok produkcji transmisji rejestrowanej (programu pozastudyjnego) [2, s. 209]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Technologia programu dokumentalnego
Pojęcie  programy dokumentalne obejmuje wszystkie programy telewizyjne typu
dziennikarskiego  publicystyczne i oświatowe (wraz z odmianami pokrewnymi)  oparte na
tworzywie niefabularnym. U\
ywana nieraz w praktyce definicja  programów
nieinscenizowanych jest o tyle nietrafna \
e w istocie ka\
dy program wymaga określonych
zabiegów inscenizacyjnych, ró\
ny jest tylko ich charakter, bo w odniesieniu do autentyku
stosuje się metody odmienne od utartych przez fabułę i estradę.
W produkcji dokumentalnej wykorzystywana jest najczęściej technologia mieszana:
studyjno-filmowa i studyjno-transmisyjna.
Struktura technologiczna
Telewizyjne programy dokumentalne (rys. 12) składają się z wielu ró\
norodnych
elementów przygotowywanych odrębnie i łączonych w spójną całość podczas nagrania.
W tworzywie tym wyró\
nić mo\
na:
- warstwę podstawową  słowną, zawierającą wywód publicystyczny i realizowaną
najczęściej w studiu,
- warstwę dokumentacyjną  zawierającą pełniące funkcje materiału dowodowego
elementy filmowe, zrealizowane przed rozpoczęciem pracy w studiu,
- warstwę ilustracyjną  słu\
ącą ubarwieniu wywodu i zrealizowaną równie\
przed
rozpoczęciem pracy studyjnej w formie filmowej, ikonograficznej.
Rys. 12. Struktura technologiczna programu dokumentalnego [2, s. 217]
Programom dokumentalnym stawia się do dyspozycji studia małe i średnie, objęte
systemem centralnego planowania w ośrodku TV. Nagrany materiał w większości
przypadków poddawany jest monta\
owi elektronicznemu, który nadaje programom ostateczny
kształt ekranowy. Nale\
y zwrócić uwagę, \
e programy produkowane tą metodą dysponują
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
w zasadzie wszystkimi środkami niezbędnymi do emisji  na \
ywo . Istnieją zatem wszelkie
mo\
liwości do całkowitego zakończenia prac realizatorskich ju\
w trakcie nagrania.
Okres przygotowawczy
Programy dokumentalne są realizowane na podstawie scenariusza lub konspektu
(skrócony scenariusz, nie zawierający wszystkich tekstów), do którego stosownie zamawiane
są w dyspozyturze niezbędne elementy wyposa\
enia technicznego i czas pracy urządzeń. Tok
produkcyjny w okresie przygotowawczym dzieli się na dwie równoległe gałęzie:
- przygotowanie materiału studyjnego (uczestnicy, scenografia, grafika, ikonografia),
- przygotowanie materiału pozastudyjnego (dokrętki filmowe, wstawki filmowe).
Rys. 13. Tok produkcji programu dokumentalnego [2, s. 219]
Wszystkie prace przygotowawcze powinny być zakończone przed rozpoczęciem zajęć
w studiu na próbie redakcyjnej (zwanej często  próbą stolikową ). Spotykają się na niej
wszyscy uczestnicy z redaktorem, realizatorem i kierownikiem produkcji, aby drobiazgowo
omówić przebieg nagrania, kolejność i treść wszystkich wypowiedzi oraz sposób ich
ilustrowania. Jeśli nie ma przeciwwskazań, zalecane jest w trakcie próby redakcyjnej
wypowiedzenie pełnych tekstów prezentera i uczestników z równoczesnym stoperowaniem
czasu. Takie przygotowanie pozwala na uniknięcie strat cennego czasu studyjnego, większość
skrótów mo\
e być bowiem dokonana jeszcze przed próbą kamerową.
Przebieg prac przygotowawczych określa realizator programu, organizuje zaś kierownik
produkcji. Wymagają one ścisłego przestrzegania terminarza i częstej kontroli. Wszystkie
materiały pozastudyjne (wstawki filmowe) powinny być skontrolowane przez redaktora
i realizatora programu zanim zostaną przekazane do monta\
u. Dla przeglądów roboczych
materiałów uzyskanych środkami elektronicznymi zaleca się u\
ywać ich kopii.
W trakcie okresu przygotowawczego realizator programu sporządza scenopis, stanowiący
dokładny spis działań na planie zdjęciowym z podziałem zadań pomiędzy członków ekipy
realizatorskiej. Scenopis powinien być dostarczony obowiązkowo realizatorom dz
więku
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
i światła. W przypadku programów zło\
onych wskazane jest tak\
e dostarczenie operatorom
wyciągów scenopisowych, zawierających spis ujęć dla ka\
dej kamery oddzielnie.
Bez scenopisu mo\
na realizować tylko programy typowe, o stałym schemacie
monta\
owym, jeśli dla wykonania zadań wystarczy rutyna doświadczonej ekipy. W zasadzie
praca bez scenopisu powinna być ograniczona jedynie do przypadków szczególnych, kiedy
improwizatorski charakter programu rzeczywiście wyklucza pisemne sformułowanie
szczegółów.
Nale\
y pamiętać, \
e brak scenopisu odbija się niekorzystnie na sprawności przebiegu
prac studyjnych i najczęściej znacznie przedłu\
a monta\
programu.
Okres zdjęciowy
Część prac zdjęciowych, związanych z uzyskaniem materiału pozastudyjnego,
prowadzona jest ju\
w okresie przygotowawczym; prace podstawowe wykonywane są
w studiu.
Zajęcia na planie zdjęciowym rozpoczynają się od zabudowy studia. Słu\
by produkcyjne
ustawiają pod kierunkiem scenografa przygotowane dekoracje, meble, rekwizyty.
Prawidłowość ich rozmieszczenia kontroluje realizator programu, przy czyjego decyzje są
wią\
ące dla scenografa. Wystrój plastyczny studia nie jest celem samym w sobie, tylko
środkiem dla osiągnięcia nadrzędnego efektu ekranowego.
Po zakończeniu zabudowy przystępuje się do ustawienia światła (próby oświetleniowe).
Realizator światła rozmieszcza sprzęt oświetleniowy, mając na celu uzyskanie prawidłowej
ekspozycji i zamierzonych efektów na całym planie zdjęciowym. Ze względów BHP
zabronione jest w tym okresie przebywanie osób postronnych w studiu.
W końcowym okresie próby oświetleniowej przygotowuje się instalację dz
więkową pod
kierunkiem realizatora dz
więku. Obydwaj realizatorzy  światła i dz
więku  oraz scenograf
powinni wspólnie zadbać o uniknięcie ewentualnych kolizji.
Ustawienia światła i instalacja dz
więkowa muszą być zakończone przed rozpoczęciem
próby kamerowej. Poprzedza ją rozło\
enie ikonografii (podział na kamery) przez kierownika
produkcji i krótka odprawa ekipy, prowadzona przez realizatora programu.
Sama próba kamerowa zamknąć się musi w ściśle określonym czasie pracy urządzeń
technicznych, wyznaczonym przez dyspozyturę i z tego względu sprawność działań na planie
zdjęciowym odgrywa zasadniczą rolę. Realizator rozpoczyna próbę zazwyczaj od
rozmieszczenia uczestników w studiu i udzieleniu im wskazówek co do sposobu zachowania
się i reagowania na sygnalizację. W tym czasie koryguje się oświetlenie i sprawdza
mikrofony, a samą fazę próby często określa się jako  sytuację ze światłem . Jeśli akcja
wymaga ruchu uczestników na planie zdjęciowym, wskazuje im się sposób poruszania
i często oznacza dyskretnymi znakami na podłodze miejsca, w których będą musieli się
znalez
ć.
Właściwa próba kamerowa ma zawsze charakter monta\
owy, ale przebiegać mo\
e
zgodnie z wolą realizatora programu:
- jaklo próba pełna  kiedy odtwarzane są w pełnej postaci i we właściwej kolejności
wszystkie elementy programu, filmowe i studyjne,
- jako skrócona próba przebiegowa  kiedy w pełnej postaci odtwarzane są tylko materiały
pozastudyjne, a w studiu markuje się jedynie sytuacje i ustala tzw.  zdania sygnałowe
tekstów mówionych, określające węzłowe punkty programu.
W programach o wysokim stopniu zło\
oności próbę wygodniej jest prowadzić w dwóch
etapach:
- próba sekwencji (korekcyjna), w której dopracowuje się szczegóły kolejnych elementów
programu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
- próba monta\
owa (generalna), w której składa się w całość wszystkie wypróbowane
uprzednio elementy.
Po zakończeniu próby realizator programu udziela uczestnikom i ekipie ostatnich
wskazówek, dotyczących zwłaszcza zmian wynikłych w trakcie pracy, a kierownik produkcji
przygotowuje plan zdjęciowy do nagrania. W tym samym czasie trwa techniczne sprawdzenie
aparatury i nagranie sygnałów testowych. Je\
eli w scenopisie nastąpiły zmiany dotyczące
wstawek filmowych, tekstów lektorskich i ilustracji muzycznej, wprowadza się równocześnie
wynikające stąd korekty do materiału wyjściowego.
Nagranie mo\
e być prowadzone jedną z trzech metod:
-  na \
ywo  kiedy program realizowany jest w taki sam sposób, jak przy emisji
bezpośredniej, monta\
elektroniczny zaś wyklucza się w ogóle lub przewiduje jedynie
wykonanie skrótów (zamknięta forma programowa),
-  do monta\
u  kiesy celem nagrania jest tylko uzyskanie materiału zdjęciowego, który
nabierze ostatecznego kształtu dopiero w trakcie monta\
u elektronicznego (studyjny
materiał wyjściowy),
-  z monta\
em równoczesnym  kiedy wszystkie operacje monta\
owe dokonywane są
natychmiast, w trakcie nagrania (zamknięta forma programowa).
Najbardziej zalecaną, ale te\
wymagającą bardzo dobrego przygotowania i dyscypliny jest
metoda nagrania  na \
ywo . Najczęściej wykorzystywana w praktyce jest metoda nagrania
 z monta\
em równoczesnym  zapewnia bowiem uzyskanie programu w postaci gotowej,
z usuniętymi natychmiast usterkami. W monta\
u równoczesnym mo\
na te\
osiągnąć perfekcję
merytoryczną i formalną, często trudną do zdobycia w programie  na \
ywo .
Nagranie materiału zdjęciowego  do monta\
u powinno mieć miejsce jedynie
w sytuacjach, w których zastosowanie innej metody jest niecelowe. Odnosi się to np. do
dyskusji, których nie mo\
na re\
yserować ani montować w okresie zdjęciowym.
W przypadkach tego rodzaju do programu nie włącza się zazwyczaj materiałów
pozastudyjnych (wstawek filmowych); wgrywane są one dopiero w czasie monta\
u.
Na końcu trzeba obowiązkowo zarejestrować wszystkie przewidziane w monta\
u
przebitki. W ka\
dym przypadku niezbędna jest końcowa kontrola jakości (przegląd)
materiału.
Okres monta\
u i udz
więkowienia
Przed rozpoczęciem monta\
u elektronicznego nale\
y przygotować jego dokładny plan
(listę monta\
ową dla monta\
u ręcznego lub automatycznego). W tym celu nale\
y ju\

w trakcie nagrania prowadzić notatki, określające fragmenty programu, wymagające
ingerencji. Notuje się w tym przypadku ich lokalizację na nośniku. Je\
eli z jakichkolwiek
powodów nie jest to mo\
liwe podczas nagrania lub przeglądu kontrolnego, materiał zdjęciowy
zaleca się skopiować. Listę monta\
ową sporządza się wówczas na podstawie kopii. Operacje
monta\
owe dokonywane w programie dokumentalnym mogą dotyczyć:
- skrótów,
- przemontowania,
- zmiany wersji dz
więkowej.
Skróty są zabiegiem najczęściej spotykanym w praktyce i równocześnie najprostszym.
Wykonuje się je w dwóch kolejnych operacjach: najpierw przegrywa się na taśmę
programową wybrane fragmenty materiału wejściowego, łącząc je  według dz
więku i nie
zwracając na razie uwagi na precyzję połączeń obrazu; po zakończeniu składania wpisuje się
niezbędne przebitki w celu zatarcia ewentualnych błędów monta\
owych w warstwie obrazu.
Przemontowanie polega na nadaniu materiałowi całkowicie nowego kształtu przez
uło\
enie sekwencji w innej kolejności ni\
uzyskana w nagraniu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
 Zmiana wersji dz
więkowej mo\
e mieć miejsce w przypadku:
- realizacji nowej wersji językowej,
- dogrania do gotowego (zmontowanego wstępnie) programu komentarza lektorskiego
i podkładów muzycznych.
W obydwu okolicznościach nie narusza się warstwy obrazu, a operacje monta\
owe
prowadzi jednie w warstwie dz
więkowej.
Kolaudacja i poprawki pokolaudacyjne
Decyzję o zatwierdzeniu programu podejmuje komisja kolaudacyjna często po zleceniu
poprawek, którymi mogą być zarówno dalej idące skróty, jak i wymiana (dogrywka)
niektórych fragmentów materiału. Skróty pokolaudacyjne mogą być wykonane tylko jeden raz
przy u\
yciu zmontowanej taśmy programowej jako materiału wyjściowego. Je\
eli zachodzi
potrzeba dokonywania następnych skrótów zaleca się przeprowadzanie ponownego monta\
u
całości przy u\
yciu materiałów zdjęciowych (oryginalnego nagrania studyjnego).
Dogrywka wymaga ponownego u\
ycia studia zabudowanego dla potrzeb dogrywanej
sekwencji w taki sam sposób, jak w trakcie pierwotnego nagrania. Przed rozpoczęciem
dogrywki nale\
y pokazać ekipie realizatorskiej materiał pierwotny, aby dostosować do niego
oświetlenie planu, charakter ujęć i sposób realizacji dz
więku (poziom, szumy tła, itp.).
Technologia widowiska telewizyjnego
Przez widowisko telewizyjne rozumiane są wszystkie inscenizowane formy programów
dramaturgicznych i rewiowych (estradowych), realizowane wielokamerową technologią
elektroniczną. Niektóre z nich mogą zakładać czynny udział publiczności i łączyć w sobie
elementy improwizacji z inscenizacją. Widowiska tego rodzaju produkowane są metodami
typowymi dla bezpośrednich transmisji artystycznych  niezale\
nie od tego, czy są emitowane
bezpośrednio, czy te\
rejestrowane do póz
niejszej obróbki monta\
owej.
Struktura technologiczna
Telewizyjne inscenizacje artystyczne operują tworzywem literackim i muzycznym
(rys. 13), zorganizowanym dramaturgicznie w postaci spektakli przeznaczonych wyłącznie dla
przekazu telewizyjnego. Nazywa się je często  inscenizacjami własnymi dla podkreślenia, \
e
nie są to ani transmisje, ani przeniesienia gotowych spektakli scenicznych do studia. Są to
dzieła powstałe w wyniku własnej produkcji artystycznej i optymalnie dostosowane do
wymogów estetycznych oraz technicznych telewizji.
Widowiska telewizyjne posługują się w przewa\
ającej mierze oryginalnym materiałem
zdjęciowym, uzyskanym w studiu TV i z rzadka tylko wzbogaconym zdjęciami
pozastudyjnymi. Niektóre z nich  ze względu na wykorzystane do celów scenograficznych
autentycznych wnętrz i plenerów  realizowane są tak\
e za pomocą sprzętu transmisyjnego.
Bez względu na rodzaj u\
ytych środków ich sposób przygotowania jest identyczny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
Rys. 14. Struktura technologiczna widowiska telewizyjnego [2, s. 232]
Rys. 15. Tok produkcyjny widowiska telewizyjnego [2, s. 234]
Okres przygotowawczy
Widowiska telewizyjne realizowane są na podstawie scenariuszy, zawierających pełny
zapis tekstów wypowiadanych przez wykonawców. Interpretacja tworzywa literackiego
powierzona jest re\
yserowi, który przy pomocy najściślej z nim współpracującego realizatora
telewizyjnego nadaje programowi kształt ekranowy. Okres przygotowawczy, rozpoczęty
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
skierowaniem scenariusza do produkcji, otwiera ustalenie warunków techniczno-
produkcyjnych z dyspozyturą i sporządzanie planu produkcyjnego (generalnego). W tym
momencie określone zostają przyznane widowisku środki techniczne  studia (z reguły du\
e),
wozy transmisyjne, itp.  oraz czas ich u\
ytkowania.
We wstępnej fazie pracy  trójka realizatorska podejmuje działania związane z oprawą
scenograficzną i obsadą aktorską spektaklu. Zostaje sporządzony projekt scenograficzny,
który po akceptacji przez re\
ysera  przy obowiązkowej konsultacji z realizatorem
telewizyjnym i realizatorem światła  zostaje skierowany do wykonania w warsztatach
produkcyjnych. Wykonawstwo dekoracji i kostiumów odbywa się pod nadzorem
artystycznym scenografa.
Po zaanga\
owaniu wykonawców re\
yser przy współpracy swego asystenta przystępuje do
prób aktorskich. Obejmują one dwa etapy:
- próby czytane  mające na celu analizę tekstu, skrystalizowanie koncepcji gry aktorskiej
i opanowanie pamięciowe tekstu,
- próby sytuacyjne  słu\
ące konstrukcji sytuacji i ruchu scenicznego.
W próbach sytuacyjnych bierze udział realizator telewizyjny i scenograf, a często równie\

realizator światła. Ta ostatnia faza pracy przed wejściem do studia wią\
e się z dopasowaniem
kostiumów i ustaleniem szczegółów charakteryzacji. Równolegle przygotowywane są wizyjne
i foniczne materiały, realizowane poza studiem:
- wstawki filmowe, nagrywane w autentycznym otoczeniu (dokrętki),
- nagrania playbackowe,
- nagrania muzyczne,
- grafika (plansz, napisy, rysunki) i ikonografia.
Wszystkie te prace powinny być zakończone i przyjęte przez  trójkę realizatorską przed
rozpoczęciem okresu zdjęciowego.
Okres zdjęciowy
Praca na planie zdjęciowym poprzedzona jest zabudową studia. Odbywa się ona pod
osobistym kierownictwem scenografa i nadzorem re\
ysera oraz realizatora telewizyjnego. Po
jej zakończeniu następuje ustawienie światła, na które  z uwagi na charakter zabudowy
i przygotowanie ró\
norodnych efektów oświetleniowych  przewiduje się 3-4 krotnie więcej
czasu ni\
w programie dokumentalnym.
Próby kamerowe i nagranie prowadzone są na podstawie scenopisu, sporządzonego przez
realizatora telewizyjnego w uzgodnieniu z re\
yserem. Nagrywanie widowisk bez scenopisu
jest niedopuszczalne.
Kopie scenopisu muszą być przekazane realizatorom światła i dz
więku. Dla operatorów
kamer sporządza się wyciągi scenopisowe. W okresie zdjęciowym mogą być zastosowane
dwie odmienne metody postępowania:
- nagranie całościowe (na \
ywo lub z monta\
em w trakcie nagrania),
- nagranie sekwencyjne (materiał zdjęciowy do monta\
u).
Zale\
nie od przyjętej metody  o czym rozstrzyga najczęściej charakter tworzywa literackiego
i koncepcja re\
yserska  próby kamerowe prowadzone są w ró\
ny sposób.
Nagranie  na \
ywo poprzedzone jest próbami kamerowymi, rozło\
onymi na dwa etapy:
- próby sekwencji  w celu ustalenia wszystkich szczegółów gry aktorskiej i realizacji
(kadrowanie, monta\
, światło, dz
więk),
- próby generalnej  monta\
owej, która ma na celu zsynchronizowanie wszystkich
elementów akcji i działań realizatorskich.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
 Bezpośrednio po próbie generalnej przystępuje się do nagrania, które prowadzone jest
identycznie jak emisja  na \
ywo .
Po przeglądzie materiału mo\
na dograć do póz
niejszego wmontowania poprawione
 duble sekwencji zakwalifikowanych do wymiany. W niektórych sytuacjach bardziej celowe
jest natychmiastowe kasowanie nieudanych scen i składanie programu, sekwencja po
sekwencji, w trakcie nagrania połączonego z monta\
em.
Nagranie sekwencyjne mo\
e być rozło\
one w czasie na kilka dni roboczych, co po\
ądane
jest nieraz ze względów scenograficznych (zmiana zabudowy planu). Przy stosowaniu tej
metody nie przeprowadza się próbny generalnej, lecz nagrywa kolejne sekwencje poprzedzone
ich próbami. Nie jest konieczne przestrzeganie kolejności scenopisowej; o porządku nagrania
rozstrzygają najczęściej problemy oprawy plastycznej widowiska  np. jednego dnia nagrywa
się wszystkie sceny plenerowe, następnego dnia wnętrzowe itd.
Okres monta\
u i udz
więkowienia
Monta\
elektroniczny widowiska poprzedza staranne przygotowanie listy monta\
owe.
Zgodnie z zasadą postępowania operacje monta\
owe prowadzi się w dwóch etapach :
- składanie sekwencji w całość, zgodnie z kolejnością scenopisową  dokonuje się  według
dz
więku , nie zwracając na razie uwagi na ewentualne mankamenty w cięciach obrazu,
- wpisanie przebitek, wygładzających przejścia wizyjne.
Po zakończeniu monta\
u sporządza się kopię asekuracyjną programu. U\
ywać jej nale\
y
jasko rezerwy we wszystkich sytuacjach , w których mo\
na zrezygnować ze zmontowanego
oryginału.
Udz
więkowienie programu ma najczęściej na celu wprowadzenie dodatkowych
podkładów muzycznych i efektów dz
więkowych. Przeprowadza się je metodą re-recordingu.
Kolaudacja i poprawki pokolaudacyjne
Przegląd widowiska telewizyjnego, stanowiący podstawę decyzji komisji kolaudacyjnej,
przeprowadza się z kopii emisyjnej. W przypadku zlecenia poprawek w programie nale\
y
przestrzegać następujących reguł postępowania:
- jeśli poprawki polegają tylko na wprowadzeniu skrótów, wykonuje się je przy u\
yciu
kopii emisyjnej jako materiału wyjściowego tylko wówczas, gdy brak czasu na
powtórzenie monta\
u z u\
yciem oryginalnych nośników,
- je\
eli program wymaga dogrywki, nale\
y dokładnie odtworzyć niezbędny fragment
zabudowy studiu i przed dogrywką przejrzeć odpowiedni fragment materiału
audiowizualnego, w celu dopasowania wizji i fonii w dogrywce do charakteru
pierwotnego nagrania,
- je\
eli w afekcie poprawek cały program ma ulec przemontowaniu, nale\
y go zło\
yć na
owo z oryginalnego materiału zdjęciowego.
Po wprowadzeniu poprawek sporządza się ponownie kopię asekuracyjną.
Emisja i likwidacja
Po przyjęciu programu do emisji przekazuje się dyrekcji programowej i dyspozyturze
jedynie numer taśmy emisyjnej, dla uniknięcia pomyłek zaleca się numer taśmy i symbol
redakcji umieścić w kodzie czasowym. Równocześnie zaleca się zazwyczaj kasowanie
materiałów wyjściowych, jeśli nie przewiduje się ich ponownego u\
ycia w innych celach.
Kopię asekuracyjną wolno skasować dopiero po emisji; kopię emisyjną kieruje się do
archiwum. Ostateczną likwidację dekoracji zleca się równie\
dopiero po końcowej akceptacji
widowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka jest kolejność działań w toku produkcji programu telewizyjnego?
2. Na czym polega okres przygotowawczy w toku produkcji?
3. Jakie osoby wchodzą w skład sztabu, pełniącego rolę w działaniach podporządkowanych
wykonaniu programu?
4. Jaki jest skład ekipy technicznej?
5. Jaką rolę w toku produkcji programu telewizyjnego pełnią słu\
by produkcyjne?
6. Jaką rolę w toku produkcji programu telewizyjnego pełnią słu\
by realizatorskie?
7. Jaki jest skład ekipy realizatorskiej?
8. Jaka jest ró\
nica między strukturą pionową a poziomą organizacji produkcji?
9. Jaka jest struktura technologiczna programu informacyjnego?
10. Na czym polega proces produkcyjny programu informacyjnego?
11. Jaki jest tok produkcji wydania programu informacyjnego?
12. Jaki jest algorytm programu  na \
ywo ?
13. Jaka jest struktura technologiczna transmisji bezpośredniej?
14. Jaka jest baza techniczna transmisji bezpośredniej?
15. Jaki jest tok produkcji transmisji telewizyjnej?
16. Jaki jest algorytm bezpośredniej transmisji?
17. Jaki jest tok produkcji transmisji rejestrowanej?
18. Jaka jest struktura technologiczna programu dokumentalnego?
19. Jaki jest tok produkcji programu dokumentalnego?
20. Jaka jest struktura technologiczna widowiska telewizyjnego?
21. Jaki jest tok produkcji widowiska telewizyjnego?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj tok produkcji audycji telewizyjnej, jej poszczególne elementy
z uwzględnieniem ró\
nych gatunków audycji
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) poszukać w Internecie informacji na temat toku produkcji audycji telewizyjnych,
3) przedyskutować w grupie tok produkcji audycji telewizyjnych z uwzględnieniem ró\
nych
gatunków audycji,
4) opracować pisemnie powy\
sze zagadnienia,
5) porównać tok produkcji audycji telewizyjnych w zale\
ności od gatunku,
6) opracować wnioski wynikające z porównania toku produkcji audycji danego gatunku,
7) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj ekipę realizacyjną audycji telewizyjnej oraz pracę poszczególnych jej
członków.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) poszukać w Internecie informacji na temat członków ekipy realizacyjnej audycji
telewizyjnej,
3) przedyskutować w grupie rolę i zakres pracy poszczególnych członków ekipy
realizacyjnej,
4) opracować pisemnie w formie zestawienia zakres pracy poszczególnych członków ekipy
realizacyjnej,
5) opracować wnioski wynikające z wykonanego zestawienia,
6) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Przygotuj dokumentację produkcyjną niezbędną przy produkcji audycji telewizyjnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) zapoznać się z przykładową dokumentacją produkcyjną audycji telewizyjnej,
3) zaplanować gatunek audycji telewizyjnej,
4) przedyskutować w grupie zakres dokumentacji audycji,
5) opracować pisemnie dokumentację produkcyjną dla wybranego gatunku audycji
telewizyjnej,
6) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania,
- dokumentacja produkcyjna audycji TV.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
Ćwiczenie 4
Dokonaj analizy koncepcji i scenariusza audycji telewizyjnej pod kątem jej produkcji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z ergonomią i przepisami bhp,
3) zapoznać się z przykładowym scenariuszem audycji telewizyjnej,
4) dokonać analizy scenariusza audycji telewizyjnej pod kątem jej produkcji,
5) opracować wnioski z analizy,
6) napisać przykładowy scenariusz audycji telewizyjnej wybranego gatunku,
7) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania,
- scenariusz audycji telewizyjnej.
Ćwiczenie 5
Wycieczka dydaktyczna do ośrodka telewizyjnego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z programem i regulaminem wycieczki,
2) zwiedzić ośrodek telewizyjny,
3) zwrócić szczególną uwagę na:
- wyposa\
enie ośrodka telewizyjnego,
- strukturę organizacyjną ośrodka telewizyjnego w zakresie produkcji i realizacji
audycji telewizyjnych,
- system pracy w produkcji audycji telewizyjnych,
- stanowiska pracy i zadania poszczególnych członków ekipy w procesie tworzenia
audycji telewizyjnych,
- tok produkcji audycji telewizyjnych,
- dokumentację niezbędną przy tworzeniu audycji telewizyjnych,
- gromadzenie materiałów dydaktyczne podczas wycieczki w postaci notatek, filmów,
zdjęć,
4) opracować sprawozdanie z wycieczki w formie pisemnej lub innej.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- notatnik,
- aparat fotograficzny, kamera wideo.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
Ćwiczenie 6
Opracuj projekt realizacji audycji telewizyjnej dowolnego gatunku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z ergonomią i przepisami bhp,
3) przedyskutować w grupie zakres działań związanych z realizacją projektu powstawania
audycji telewizyjnej,
4) przedstawić etapy powstawania audycji telewizyjnej od pomysłu produkcji, kolaudacji,
emisji a\
po dystrybucję,
5) opracować w formie pisemnej lub elektronicznej projekt działań związanych z realizacją
audycji medialnej, ze szczególnym uwzględnieniem:
- koncepcji audycji telewizyjnej,
- gatunku audycji telewizyjnej,
- celami programowymi audycji,
- scenariuszem audycji telewizyjnej,
- przebiegiem audycji telewizyjnej,
- z
ródłami finansowania produkcji audycji,
- współpracy z ró\
nymi podmiotami,
6) zaprezentować efekty pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- rzutnik multimedialny,
- literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,
- kartki papieru formatu A4,
- przybory do pisania,
- przykładowy scenariusz audycji telewizyjnej,
- przykładowa dokumentacja produkcyjna audycji TV.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować tok produkcji audycji telewizyjnej,
1
1

z uwzględnieniem ró\
nych gatunków audycji?
2) porównać tok produkcji audycji telewizyjnych w zale\
ności od
1
1

gatunku?
3) scharakteryzować ekipę realizacyjną audycji telewizyjnej oraz pracę
1
1

poszczególnych jej członków?
4) przygotować dokumentację produkcyjną niezbędną przy produkcji
1
1

audycji telewizyjnej?
5) dokonać analizy koncepcji i scenariusza audycji telewizyjnej pod
1
1

kątem jej produkcji?
6) opracować projekt realizacji audycji telewizyjnej dowolnego
1
1

gatunku?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 odpowiedzi. Tylko jedna jest
prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie stawiając w odpowiedniej rubryce znak X.
W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłó\
jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do niego, gdy pozostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zakład główny oraz oddziały terenowe wchodzą w skład
a) audycji telewizyjnej.
b) przedsiębiorstwa.
c) audycji radiowej.
d) programu telewizyjnego.
2. Drugi stopień struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa to
a) zespoły i sekretariaty.
b) zakłady i działy.
c) wydziały i pracownie.
d) redakcje i sekcje.
3. Dyrektor jednostki organizacyjnej ma za zadanie
a) kierować podległą jednostką, odpowiadać za prawidłową i terminową realizację
zadań określonych w regulaminie przedsiębiorstwa.
b) wykonywać polecenia kierowników.
c) odpowiadać tylko za wycinek prac zleconych przez klienta.
d) wykonywać polecenia dyrektorów terenowych.
4. Dysponuje zasobami technicznymi, lokalowymi i ludzkimi. Jest to
a) program telewizyjny.
b) gatunek telewizyjny.
c) audycja telewizyjna .
d) ośrodek telewizyjny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
5. Celowo zbudowany ciąg obrazów wizyjnych uzupełniony przez elementy dz
więkowe,
który ma na celu wywołanie u widza określonych wra\
eń wizualnych i słuchowych, to
a) audycja telewizyjna.
b) audycja radiowa.
c) program telewizyjny.
d) program radiowy.
6. Zale\
nie od typu audycji telewizyjnej rozró\
nia się audycje
a) filmowe i telewizyjne.
b) estradowe i widowiskowe.
c) animowane i fabularne.
d) niere\
yserowane i re\
yserowane.
7. Ramówka to
a) zbiór audycji telewizyjnych, który emitowany jest w wybrany dzień tygodnia.
b) zbiór audycji telewizyjnych, który emitowany jest tylko o określonej porze dnia.
c) układ programu danej stacji telewizyjnej obejmujący kolejność emisji programów
telewizyjnych w podziale na anteny, pasma, dni tygodnia i godziny.
d) układ programu danej stacji telewizyjnej, w którym kolejność emisji programów
telewizyjnych nie ma znaczenia.
8. Szereg kolejno nadawanych audycji telewizyjnych powiązanych ze sobą zapowiedziami,
sygnałem pauz oraz filmami reklamowymi, to
a) dziennik.
b) tygodnik.
c) program radiowy.
d) program telewizyjny.
9. Gatunek telewizyjny to
a) inaczej ramówka.
b) szereg audycji, które są nadawane w jeden dzień tygodnia i są powiązane ze sobą
ramówką.
c) układ programu danej stacji telewizyjnej obejmujący kolejność emisji programów
telewizyjnych w podziale na anteny, pasma, dni tygodnia i godziny.
d) wyró\
niający się ze względu na swój cel i formę rodzaj programów telewizyjnych.
10. Podstawę do opracowania widowiska teatru telewizyjnego stanowi
a) notatnik kierownika produkcji.
b) harmonogram producenta.
c) scenopis telewizyjny
d) brudnopis.
11. Opracowanie scenograficzne audycji telewizyjnej, to
a) dobranie aktorów do konkretnej sceny.
b) czynności mające na celu nadanie audycji takiej oprawy plastycznej, która jest
w stanie wytworzyć charakterystyczną dla niej atmosferę otoczenia.
c) opracowanie charakteryzatorskie.
d) próby audycji telewizyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
12. Za stronę artystyczną widowiska odpowiada
a) operator kamery.
b) monta\
ysta.
c) charakteryzator.
d) re\
yser widowiska.
13. Pomieszczenia, w których aktorzy przebierają się, odpoczywają i przygotowują do
występu, nazywa się
a) garderoba.
b) charakteryzatornia.
c) wyciszalnia.
d) rozgłośnia.
14. Oświetlenie wypełniające
a) zapewnia dostatecznie równomierne, bezcieniowe i rozproszone oświetlenie
wszystkich szczegółów obiektu na scenie, co jest szczególnie wa\
ne dla wydobycia
wyrazistego rysunku szczegółów kompozycji obrazu.
b) ma za zadanie wytworzenie pewnego średniego poziomu natę\
enia oświetlenia na
scenie, co umo\
liwia zniwelowanie nadmiernych kontrastów i cieni wywołanych
działaniem innych z
ródeł światła.
c) nadaje obiektowi plastykę i wywołuje wra\
enie trójwymiarowości.
d) naśladuje efekty optyczne występujące w rzeczywistości, np. migotanie płomienia na
kominku, błyski wystrzałów, światło błyskawic.
15. Miejsce słu\
ące do przechowywania audycji telewizyjnych to
a) rejestratornia.
b) wizjoteka.
c) projektornia.
d) biblioteka.
16. W toku produkcji wyró\
nia się zazwyczaj pięć okresów, ró\
niących się charakterem prac.
Uporządkowane we właściwej kolejności są to okresy
a) monta\
u i udz
więkowienia, przygotowawczy, zdjęciowy, likwidacji, kolaudacji.
b) przygotowawczy, zdjęciowy, kolaudacji, monta\
u i udz
więkowienia, likwidacji.
c) przygotowawczy, zdjęciowy, monta\
u i udz
więkowienia, kolaudacji, likwidacji.
d) zdjęciowy, przygotowawczy, monta\
u i udz
więkowienia, likwidacji, kolaudacji.
17. In\
ynier studia, technik poziomów, asystentów realizatora światła, operator mikrofonu,
asystent operatora kamery, to osoby, które wchodzą w skład
a) studyjnej ekipy produkcyjnej.
b) kinowej ekipy produkcyjnej.
c) telewizyjnej ekipy produkcyjnej.
d) studyjnej ekipy technicznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57
18. Rysunek przedstawia
:
a) tok produkcji programu dokumentalnego.
b) tok produkcyjny widowiska telewizyjnego.
c) strukturę technologiczną programu informacyjnego.
d) strukturę technologiczną programu dokumentalnego.
19. Ręczne kamery reporta\
owe dla współpracy z wozami transmisyjnymi, przenośny sprzęt
oświetleniowy, przenośna aparatura nagłośnieniowa, to niektóre elementy wchodzące
w skład bazy technicznej
a) wizjoteki.
b) monta\
owni telewizyjnej.
c) studia telewizyjnego.
d) transmisji telewizyjnej.
20. Charakteryzuje się tym, \
e na próbie redakcyjnej spotykają się wszyscy uczestnicy
z redaktorem, realizatorem i kierownikiem produkcji, aby drobiazgowo omówić przebieg
nagrania, kolejność i treść wszystkich wypowiedzi oraz sposób ich ilustrowania. Jeśli nie
ma przeciwwskazań, zalecane jest w trakcie próby redakcyjnej wypowiedzenie pełnych
tekstów prezentera i uczestników z równoczesnym stoperowaniem czasu. Przedstawiony
tekst odnosi się do okresu
a) przygotowawczego tworzenia programu dokumentalnego.
b) zdjęciowego podczas tworzenia serwisu informacyjnego.
c) emisji widowiska telewizyjnego.
d) monta\
u i udz
więkowienia transmisji bezpośredniej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
58
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko:..........................................................................................
Planowanie produkcji audycji telewizyjnej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
59
6. LITERATURA
1. Kingdon T.: Sztuka re\
yserii filmowej. Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2007
2. Kurek T.: Technologie elektroniczne telewizji. WRiT, Warszawa 1983
3. Miszczak S.: Podstawy technologii studyjnej w radiofonii i telewizji. WRiT, Warszawa
1979
4. Syska R. (red.): Słownik filmu. WZS, Kraków 2005
Strony internetowe
5. http://ww6.tvp.pl/3170,228176,1.view
6. http://www.krrit.gov.pl
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
60