TRUDNOÅšCI WYNIKAJ
CE
ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA
analiza psychologiczna
Beata Dobińska
psycholog
Zachodniopomorska Szkoła Biznesu
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
1569,7 tys. dzieci i młodzieży w wieku 5-19
lat (co stanowi 20,7% populacji) cierpi na
choroby przewlekłe*.
*na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Są to najczęściej:
üð alergia, na którÄ… choruje 577,8 tys.
üð astma  279,3 tys.
üð choroby krÄ™gosÅ‚upa  149,1 tys.
üð przewlekÅ‚e stany lÄ™kowe, depresja lub zaburzenia
zachowania  114,2 tys.
üð choroby serca i ukÅ‚adu krążenia  109,5 tys.
üð choroby nerek i ukÅ‚adu moczowego  85,2 tys.
üð padaczka  40,9 tys.
üð cukrzyca  8,1tys. chorych i wiele innych*
*na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
CHOROBA PRZEWLEKA
A
JAKO PROBLEM SPOA
ECZNY
üð co szósty uczeÅ„ w wieku obowiÄ…zkowego
nauczania ma długotrwałe kłopoty ze zdrowiem
üð co piÄ…ty uczeÅ„ potrzebuje odpowiedniej opieki
medycznej z powodu choroby przewlekłej
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Koncepcje psychologiczne postrzegają długotrwałą
chorobÄ™ dziecka jako decydujÄ…cÄ… przeszkodzÄ™ w
jego prawidłowym rozwoju
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Trudności w rozwoju powodowane chorobą, zależą
w znacznym stopniu od:
üð jej obrazu klinicznego
üð czasu trwania
üð przebiegu leczenia
üð czynników Å›rodowiskowo-wychowawczych
(A. Maciarz)
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Choroba przewlekła traktowana jest zazwyczaj, jako
sytuacja zagrożenia psychologicznego, która:
üð obciąża dÅ‚ugotrwale organizm i psychikÄ™ czÅ‚owieka
üð wprowadza trwaÅ‚e zmiany w obrazie  ja
üð Patologizuje rozwój tożsamoÅ›ci
üð obniża poziom poczucia wÅ‚asnej wartoÅ›ci
Każda długotrwała choroba zaburza
funkcjonowanie psychiczne człowieka
Każda długotrwała choroba zaburza
funkcjonowanie emocjonalne dziecka
Choroba somatyczna a jakość życia
psychicznego dziecka
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Każda choroba odczuwana jest subiektywnie
jako szczególny stan własnego ciała i zawsze
ma nieunikniony wpływ na życie psychiczne
(I. Obuchowska)
OBCI
ŻENIA ZWI
ZANE Z CHOROB

üð zÅ‚e samopoczucie
üð zaburzenia funkcji różnych organów i ukÅ‚adów ciaÅ‚a
üð doznawanie bólu
üð przeżywanie lÄ™ku I frustracji
üð poczucie cierpienia
üð permanentna konieczność samokontroli
üð ograniczenie aktywnoÅ›ci psychoruchowej
üð ograniczenie aktywnoÅ›ci psychicznej i spoÅ‚ecznej
(A. Maciarz)
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Dziecko dotknięte chorobą przewlekłą ponosi dotkliwe
konsekwencje we wszystkich sferach swego rozwoju.
Chroniczne obciążenie o dużym natężeniu
niedojrzałego jeszcze organizmu i psychiki dziecka,
prowadzi do zaburzenia jego równowagi wewnętrznej
i zewnętrznej
(B.Bobel)
Każda choroba mając swoją charakterystykę,
dynamikÄ™ i przebieg, niesie ze sobÄ… szereg
specyficznych ograniczeń.
CHOROBA
üð wpÅ‚ywa na kondycjÄ™ psychofizycznÄ… dziecka
üð ogranicza wykorzystanie możliwoÅ›ci intelektualnych dziecka
üð oddziaÅ‚uje na stan emocjonalny
üð zaburza funkcjonowanie spoÅ‚eczne
CHOROBA
Każde dziecko przewlekle chore należy traktować
indywidualnie i rozpoznawać jego specyficzne potrzeby,
a także starać się tworzyć warunki sprzyjające ich
zaspokojeniu
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Przewlekła choroba somatyczna jest szczególnym
rodzajem sytuacji trudnej i stanowi czynnik ryzyka
dezorganizacji zachowania dziecka, poczÄ…wszy od
drobnych nieprawidłowości (np. zmiany nastroju), aż do
poważnych zaburzeń (np. nerwicowy rozwój osobowości)
Takie zmiany w zachowaniu dziecka sÄ… reakcjÄ… obronnÄ…
przed trudnymi i niezrozumiałymi doznaniami płynącymi ze
strony organizmu i środowiska.
(W. Pilecka)
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Przewlekła choroba wywołuje wiele
negatywnych zmian w funkcjonowaniu
psychospołecznym dziecka
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
U dziecka przewlekle chorego często obserwuje się
üð bezsilność
üð osamotnienie
üð przygnÄ™bienie
üð niepewność i lÄ™k
üð podwyższone napiÄ™cie emocjonalne
üð impulsywność w reagowaniu na bodz
ce zewnętrzne
üð mniejszÄ… zdolność do empatii i wyrażania wÅ‚asnych emocji
(B.Bobel)
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Ograniczenia wywołane przez chorobę powodują:
üð trudnoÅ›ci adaptacyjne
üð trudnoÅ›ci w nawiÄ…zywaniu kontaktu z rówieÅ›nikami
üð skÅ‚onność do izolacji
üð osamotnienie rówieÅ›nicze
üð rozchwianie emocjonalne
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Zaburzone relacje z rówieśnikami utrudniają choremu
dziecku zaspokajanie wielu ważnych potrzeb:
üð kontaktu emocjonalnego
üð bezpieczeÅ„stwa
üð szacunku
üð uznania
üð autonomii
üð poznawania Å›wiata
üð ruchu i aktywnoÅ›ci fizycznej
üð zabawy
(A. Twardowski)
CHOROBA PRZEWLEKA
A
A FUNKCJONOWANIE DZIECKA
Choroba przewlekła
zaniża samoocenę i poczucie własnej wartości
Dziecko staje siÄ™
bierne i zahamowane bÄ…dz
agresywne i pobudzone
.
SZCZEGÓLNIE ISTOTNE
W PRZYPADKU DZIECI CHORYCH JEST:
üð ksztaÅ‚towanie u dziecka wÅ‚aÅ›ciwego obrazu jego
choroby; rozumienie samego siebie, akceptacja własnej
słabości;
üð Å›rodowisko pobudzajÄ…ce i wspierajÄ…ce rozwój
indywidualności, zachęcające dzieci do rozwiązywania
trudnych problemów
üð stawianie realistycznych celów, co pozwala uniknąć
niepowodzeń oraz ich szkodliwego oddziaływania na
wyobrażenie dziecka o sobie
üð usuwanie przyczyny zachowania aspoÅ‚ecznego, zanim
zagrozi szansom społecznej akceptacji dziecka
üð zaspokojenie potrzeby kontaktu z rówieÅ›nikami
(L.Maksymowicz)
NAUCZANIE INDYWIDUALNE
üð Dzieci, którym poradnia psychologiczno-pedagogiczna
przyznała nauczanie indywidualne wymagają
szczególnego wsparcia.
üð Najważniejsze jest umożliwienie im kontaktów
rówieśniczych w środowisku szkolnym.
üð Powinno siÄ™ im pozwolić uczestniczyć w uroczystoÅ›ciach
klasowych i szkolnych, także z pojedynczym włączaniem
w zajęcia szkolne.
üð UczeÅ„ indywidualnego nauczania nie może jednak
uczęszczać oprócz swoich zajęć na wszystkie zajęcia
z klasÄ….
NAUCZANIE INDYWIDUALNE
üð Perspektywa szkoÅ‚y
üð Perspektywa rodziców
üð Perspektywa dziecka
NAUCZANIE INDYWIDUALNE
Efekty edukacyjne i psychospołeczne tej
formy kształcenia są na ogół
niezadowalające, szczególnie gdy trwa ona
wiele lat
(B.Babel)
NAUCZANIE INDYWIDUALNE
Efekt podwójnej niepełnosprawności
NAUCZANIE INDYWIDUALNE
Problemy sfery społecznego funkcjonowania dziecka:
üð samotność
üð życie bez grupy rówieÅ›niczej
üð bez rywalizacji
üð bez współpracy
üð bez przyjaz
ni
Dziecko nie ma wzorów postępowania i nie uczy się
reguł życia społecznego
NAUCZANIE INDYWIDUALNE
üð Problemy dziecka przewlekle chorego wynikajÄ…ce
zarówno z samej choroby, jak też z realizacji obowiązku
szkolnego w formie nauczania indywidualnego stanowiÄ…
niebagatelne zagrożenie dla jego funkcjonowania
psychicznego i społecznego.
üð Brak wsparcia adekwatnego dla potrzeb dziecka może
utrwalić niekorzystne nawyki i zachowania oraz
zadecydować o trudnościach adaptacyjnych także
w okresie dorosłego życia.
(B.Babel)
OPRACOWANO NA PODSTAWIE:
" B. Bobeł,  Znaczenie psychospołecznego wsparcia dzieci przewlekle
chorych objętych nauczaniem indywidualnym
" A. Maciarz, Psychoemocjonalne i wychowawcze problemy dzieci
przewlekle chorych, Kraków 2001
" I. Obuchowska, M. Krawczyński, Chore dziecko, Warszawa 1991
" W. Pilecka, Przewlekła choroba somatyczna w życiu i rozwoju dziecka,
Kraków 2002
" A. Twardowski, Znaczenie relacji z pełnosprawnymi dla rozwoju
psychicznego dzieci przewlekle chorych, [w:] A.A. Zych, A. Nowicka
(red.),  By człowiek nie musiał cierpieć... , Wrocław 2007
" L. Maksymowicz, Zaspokajanie potrzeby poczucia tożsamości dzieci i
młodzieży przewlekle chorej w procesie rehabilitacji,  Edukacja.
Badania. Innowacje 2005, nr 2