WÅ‚osy 13 X 2014)
prof. Brzezińska-Wcisło
Cykl włosowy u ludzi jest cyklem niezsynchronizowanym  sąsiadujące ze sobą mieszki
włosowe znajdują się w rożnych okresach cyklu włosowego, niezależnie od siebie; każdy z nich
posiada charakterystycznÄ… morfologiÄ™ mikroskopowÄ…. Najlepszym modelem trychologicznym sÄ…
myszy, szczury i króliki.
Włos anagenowy = włos rosnący; czynnik toksyczny (na przykład lek) działa tylko na mieszek
włosowy rosnący, a nie działa na katagen czy telogen.
6 typów anagenu:
- I  tworzenie się zawiązka włosa
- II  tworzenie się opuszki i brodawki włosa
- III  tworzenie się macierzy włosa
- IV  włos tworzy się i rośnie do ujścia (podstawy gruczołu łojowego) a następnie&
- V  rośnie do powierzchni naskórka
- VI  włos przebija się na zewnątrz
Włos katagenowy = okres inwolucji (dolnej części) mieszka = okres pośredni = katagen.
Wczesny katagen  włos bardziej przypomina włos anagenowy, charakteryzuje się częścią
oderwanej opuszki zawierajÄ…cej barwnik, po czym w wyniku rogowacenia zarysowuje siÄ™ kolba.
Włos telogenowy = okres spoczynkowy  martwy włos, który póz
niej wypadnie, zakończony jest
torbÄ… telogenowÄ….
Włos dystroficzny  wygląda jak zaostrzony ołówek. Kąt jaki tworzy oś długa włosa z
ramieniem przewężenia świadczy o działaniu czynnika toksycznego (kąt rozwarty i szybkie
odłamanie  czynnik silnie działający).
Włos dysplastyczny  równomiernie ścieńczały, pozbawiony pochewek włos. Zdaniem
niektórych tego rodzaju włosy powstają wskutek nieprawidłowego wyrywania.
Określenie stanu korzeni włosów = trichogram  podstawowa metoda badania, umożliwia
rozpoznanie mechanizmu łysienia. Określenie stanu korzeni włosów polega na:
- obejrzeniu pod mikroskopem około 100 wyrwanych korzeni włosów
- obliczeniu odsetka włosów znajdujących się w poszczególnych okresach cyklu oraz włosów
wykazujÄ…cych zaburzenia wzrostu
W przypadku łysienia rozlanego bierze się włosy z 3 okolic np. ze szczytu głowy, z okolicy
skroniowej. W okolicy potylicznej są najlepsze włosy, więc stamtąd się nie bierze. W łysieniu
plackowatym bada się włosy z obwodu. Są choroby, które dotyczą tylko łodyg włosów. Wtedy nie
trzeba wyrywać tylko wystarczy obciąć.
Prawidłowy trichogram
- okres anagenu na głowie trwa średnio 4-6 lat; w prawidłowym trichogramie stanowi 80-90%.
Niektóre kobiety mają włosy sięgające talii, cykl włosowy u nich cykl musi trwać nawet do 10 lat.
- okres przejściowy (katagen) trwa 2-4 tyg i włosów w tym okresie w trichogramie jest 2-3%
- okres telogenu trwa 2-4 miesiące; pozostały procent (10-20%) włosów przypada na ten okres
- 3-5% (maksymalnie 8%) mogą stanowić patologiczne postacie włosów anagenowych:
dystroficzne i dysplastyczne
Chorzy mogą uskarżać się na wypadanie włosów (effluvium) lub łysinę (allopecia).

1 z 9
Patomechanizmy Å‚ysienia (3)
- noxa silna np. cytostatyk  16 dni (~2 tygodnie)  Å‚ysienie dystroficzne (= anagenowe) przez
zahamowanie podziałów komórkowych i wytworzenie zaostrzonych ołówków
- noxa słaba np. choroby zakaz
ne, cukrzyca  3-4 miesiÄ…ce  Å‚ysienie telogenowe przez
skrócenie fazy wzrostu włosa (anagenu) przy niezmienionej fazie katagenu i telogenu
- łysienie mieszane  łączy cechy dwóch powyższych
Fizjologiczne Å‚ysienie
- u osesków  zwykle zapoczątkowane w okolicy potylicznej; w krótkim czasie dochodzi do
wymiany włosów pod koniec 1 roku życia
- w okresie pokwitania  występuje u 20% dziewcząt i nieco częściej u chłopców w postaci
nieznacznego przerzedzenia włosów w kątach czołowo-skroniowych, co związane jest z
czynnością hormonów płciowych męskich; ustępują, ale sporadycznie może być początkiem
łysienia typu męskiego u obojga płci
- u obu płci powyżej 60 roku życia (menopauza)
Główne typy włosów:
- lanugo  włosy długie, delikatne, bez pigmentu, które fizjologicznie wypadają jeszcze w życiu
płodowym i znajdują się w mazi płodowej; mogą być obecne u wcześniaków
- vellus  krótkie, cienkie, zazwyczaj bez pigmentu, pokrywają całe ciało rodzącego się dziecka,
oprócz powierzchni dłoniowych i podeszwowych
- włosy dojrzałe  długie, grube, pigmentowane, obecne u rodzącego się dziecka na głowie,
brwiach i rzęsach
- włosy zależne od płci  włosy dojrzałe, rozwijają się w okresie pokwitania pod wpływem
androgenów
- włosy łonowe i w dole pachowym  u obu płci rozwijają się pod wpływem niskiego poziomu
androgenów
- broda i owłosienie całego ciała  wymaga poziomów androgenów występujących tylko u
mężczyzn
- brwi i rzęsy są niezależne od androgenów
Estrogeny zmniejszają czynność gruczołów łojowych i działają stymulująco na wzrost włosów u
człowieka, przedłużając okres wzrostu włosa. Z kolei zmniejszona utrata włosów podczas ciąży jak
i zwiększenie wypadania w okresie przekwitania wskazują na udział hormonu pęcherzykowego w
zachowaniu prawidłowego owłosienia głowy. Androgeny hamują wzrost włosów na głowie
natomiast pobudzają go poza skórą głowy zarówno u mężczyzn jak kobiet.
Typy siwienia
- siwienie fizjologiczne  wiek, w którym zaczyna się jest różny, od 20 do 60-70 roku życia (około
50 roku życia połowa ludzi rasy białej ma połowę siwych włosów). Najpóz
niej siwieją włosy
pachowe, Å‚onowe i brwi.
- przedwczesne  rzadkie zjawisko; zaczyna się przed 20 rokiem życia u osób rasy białej;
występuje najczęściej z nadmierną potliwością i wadami zębów
Siwienie przedwczesne może wystąpić na skutek:
- nadczynność tarczycy
- niedożywienie
- niedokrwistość złośliwa
- chemioterapia
- w chorobach z wysokÄ… gorÄ…czkÄ… np zimnica
 Siwienie nagłe  siwy włos wyrasta wiele miesięcy dlatego jedynym możliwym wyjaśnieniem
może być nagłe wypadnięcie dużej liczby włosów ciemnych, podczas gdy włosy białe, bardziej
oporne, pozostają. Leczenie siwienia: albo farbowanie albo radość ze zmiany wyglądu.

2 z 9
W każdym mieszku występują okresy wzrostu włosa (anagen), zahamowania wzrostu i inwolucji
mieszka (katagen) i spoczynku (telogen). Ich naprzemienne występowanie = cykl włosowy. W
ciągu życia człowieka mieszek może przechodzić średnio 20-30 cykli.
Najczęstsze choroby owłosionej skóry głowy:
- łupież: zwykły (pospolity = suchy) lub tłusty
- łuszczyca owłosionej skóry głowy (najbardziej nasilone w potylicy)
- grzybica owłosionej skóry głowy (odmianą jest grzybica woszczynowa z tarczkami
woszczynowymi  strupy, których ucisk powoduje niedokrwienie; ta odmiana obecnie nie
występuje); nie wolno podawać sterydów w grzybicy bo ją nasilają
- łojotokowe zapalenie skóry (A
ZS)  dotyczy 1-3% populacji
Przyczyny wypadania włosów:
- wiek biologiczny (oseski, okres dojrzewania i 60+)
- używki
- nieprawidłowe odżywianie (odchudzanie)
- stres, przemęczenie
- promieniowanie UV
- anemia
- sezonowość: wiosna i jesień
- zła pielęgnacja włosów: detergenty w szamponach, lakiery do włosów, farby do włosów,
niewłaściwe fryzury
- Å‚ysienie zwiÄ…zane z chorobami ustroju
A
ysienie w chorobach ustroju
Zaburzenia hormonalne:
Nadczynność tarczycy
- włosy cienkie, jedwabiste o wzmożonym połysku
- liczba telogenowa mała lub nie występuje;
- łysienie może przyjmować postać rozlaną lub ograniczoną (głównie okolicy czołowej)
- przerzedzenie włosów na narządach płciowych i w innych okolicach
Niedoczynność tarczycy
- włosy są przerzedzone, suche, szorstkie, łamliwe
- u części chorych obserwuje się podwyższony odsetek włosów telogenowych
- objaw Hertogha = wyłysienie 1/3 zewnętrznej części brwi
Hypokalcemia  następstwo niedoczynności przytarczyc, może spowodować wypadanie włosów
i ich odłamanie nie tylko w obrębie głowy, ale również całego owłosienia człowieka (brwi, rzęs,
dołów pachowych i wzgórka łonowego).
Niedoczynność przysadki  brak owłosienia pach i okolic płciowych
Nadczynność kory nadnerczy  hipertrichoza poza skórą głowy, natomiast na głowie osób ze
skłonnością do łysienia występuje przerzedzenie włosów.
Cukrzyca
- łysienie ma charakter rozlany z największym nasileniem na szczycie głowy
- mechanizm telogenowy, a wyjÄ…tkowo mieszany
- zwiększona utrata włosów zawsze poprzedzona jest cukrzycą na wiele miesięcy lub lat
- procent włosów telogenowych nie zależy od okresu utrzymywania się cukrzycy, czasu trwania
łysienia oraz stopnia przerzedzenia włosów
- insulina wpływa korzystnie, przedłuża fazę anagenu  lepszy stan owłosienia głowy i wyższy
odsetek anagenu (a niższy telogenu) u chorych otrzymujących insulinę. U pacjentów z DM

3 z 9
niewyrównaną łysienie występuje najczęściej w III i IV dekadzie życia (częściej u kobiet) wraz z
nasilonym Å‚ojotokiem
Choroby zakaz
ne
- czynnikiem zasadniczym powodującym łysienie jest wysokość i czas trwania gorączki
- mechanizm  najczęściej telogenowy, rzadziej mieszany
- choroby zakaz
ne mogą też powodować objaw Pohla-Pinkusa (odcinkowe ścieńczenie łodygi
włosów, które występuje też przy podawaniu niektórych cytostatyków)
- łysienie ma charakter rozlany z nasileniem w okolicy czołowo-skroniowej
A
ysienie kiłowe   futro wyjedzone przez mole ; występuje w postaci ogniskowej i rozlanej.
Mechanizm najczęściej telogenowy.
A
ysienie w chorobach tkani Å‚Ä…cznej
- SLE  Å‚ysienie rozlane o patomechanizmie dystroficznym lub mieszanym; odwracalne (Å‚ysienie,
przerzedzenie włosów jest jednym z kryteriów pomocniczych ARA)
- DLE (toczeń rumieniowaty krążkowy)  łysienie bliznowaciejące, nieodwracalne
- DDLE  jw
Dermatomyositis (zapalenie skórno-mięśniowe)  zmiany strukturalne w obrębie łodygi włosów
(trichorrhexix nodosa  odłamanie łodygi na różnej ich wysokości); przy czym w korzeniu nie ma
patologii, a makroskopowo włosy są brzydkie.
Sclerodermia (twardzina)  b. dobry stan owłosienia głowy potwierdzony badaniem
trichologicznym (wyższy niż w warunkach fizjologicznych odsetek włosów rosnących).
W niektórych przypadkach raka narządów wewnętrznych, zwłaszcza żołądka  na skroniach
oraz w obrębie łuków brwiowych i brody występują tzw. włosy Schriddego  bardzo grube,
ciemne i bez połysku. W raku i marskości wątroby  zwiększenie odsetka włosów telogenowych
i dystroficznych, a klinicznie występowanie łysienia rozlanego; związane z zaburzeniami
metabolizmu aminokwasów (cysteiny i metioniny). U mężczyzn może wystąpić kobiecy typ
owłosienia łonowego = objaw Chvostka; a u obu płci przerzedzenie lub brak włosów
pachowych
Cytostatyki
- objaw flagi (odrastanie włosów innego koloru)
- włosy szopa (o innym utkaniu, konsystencji np. u osoby z prostymi włosami odrost włosów
falistych) po chemioterapii.
Głównie łysienie o mechanizmie mieszanym lub dystroficznym. Nie ma korelacji między wiekiem i
płcią a podatnością na łysienie. Nigdy wszystkie włosy nie wypadną  na obwodzie zawsze trochę
ich zostanie, co jest naukowo wytłumaczalne większą opornością tych włosów na czynniki
toksyczne. A
ysienie dotyczy głównie wierzchołka głowy, ponieważ na obwodzie włosy są bardziej
oporne na czynniki toksyczne niż na szczycie głowy. Włosy innych okolic nie wypadają ponieważ
mają krótki cykl włosowy i nim cytostatyk zacznie działać rozpocznie się kolejny cykl włosowy w
danym mieszku. Nie wypadają po cytostatykach brwi, rzęsy czy inne owłosienie o krótkim cyklu
włosowym. Objaw Pohla-Pinkusa  odcinkowe przewężenie w obrębie łodygi.
Skóra owłosiona głowy jest często lokalizacją przerzutów, zwłaszcza raka piersi. Nacieki z
komórek nowotworowych mogą uszkadzać mieszki włosowe i doprowadzają do wyłysienia.
Nowoczesne metody diagnostyczne w chorobach włosów  trichoskopia. W diagnozowaniu
i monitorowaniu chorób włosów wykorzystuje się dermatoskop z oprogramowaniem
komputerowym i cyfrowym aparatem fotograficznym (wideodermatoskop). Dzięki systemowi
optycznemu możliwe jest powiększenie 20-70x. Badanie jest nieinwazyjne, niebolesne, łatwe w
użyciu i pozwala na obiektywną ocenę aktywności choroby (droga metoda). Nie ma konieczności

4 z 9
zgolenia i farbowania włosów; jedynie wymagane jest duże doświadczenie oceniającego.
Trichoscany i fototrichogramy wymagajÄ… specjalnego oprogramowania, golenia i farbowania
włosów. Metody te są mało precyzyjne, mają niewielką wartość w praktyce klinicznej i są
pracochłonne.
Przeszczepianie włosów daje dobre rezultaty u mężczyzn, a u kobiet gorzej ze względu na
rozlany charakter przerzedzenia. Jest to żmudna i długotrwała metoda wymagająca cierpliwości.
A
yse okolice pokrywa się przeszczepami drobnych kępek skóry zawierającymi mieszki włosowe,
pobranymi z miejsc obwodowych głowy, w których włosy są zachowane.
Wskazania do przeszczepiania:
- Å‚ysienie androgenowe
- bliznowaciejÄ…ca
- rekonstrukcja brwi
Przeciwwskazania
- przesadne oczekiwania pacjenta
- aktywne choroby skóry
- niekorzystny stosunek obszaru dawcy do wielkości łysiny
- predyspozycja do keloidów
Przeszczepianie daje dobry efekt kosmetyczny u osób z łysieniem o małym lub średnim nasileniu.
Efekt ten zależy w dużym stopniu od gatunku włosów i braku powikłań po przeszczepach.
Biopsja skóry owłosionej głowy zawsze powinna być wykonywana pod kątem wzrostu włosa;
biopsja pionowa przecina liczne mieszki włosowe i jest trudna do interpretacji.
Nadmierne owłosienie (hipertrichosis)  nadmierny porost włosów z powodu konwersji włosów
meszkowych typu vellus we włosy dojrzałe. Natomiast hirsutyzm oznacza nadmierny porost
włosów związanych z płcią, wirylizacja = połączenie hirsutyzmu z innymi cechami maskulinizacji:
przerost łechtaczki, niski głos, przerost mięśni, brak miesiączki. Często hipertrichosis i hirsutyzm
występują razem
Leczenie nadmiernego owłosienia
- golenie  najmniej popularne ale najtrwalsze i najskuteczniejsze; zgolone włosy są na przekroju
owalne i robią wrażenie grubszych
- wyrywanie  staroświecka metoda, nadaje się jedynie do usuwania niewielkich ilości powoli
rosnących włosów, np. brwi
- depilacja woskiem
- elektroliza  za pomocą cienkiej igły doprowadza się do mieszka włosowego prąd stały
- termoliza  unowocześniona metoda elektrolizy
- fotodestrukcja  usuwanie laserem
Hypotrichosis  zmniejszona liczba mieszków włosowych; atrichia  całkowity brak mieszków.
Wrodzona hypotrichosis jest nieuleczalna; można szukać wad wrodzonych genetycznych i nosić
peruki.
A
ysienie plackowate (allopecia areata)
Etiopatogeneza (!)
- wpływ czynników dziedzicznych
- zaburzenia układu nerwowego (ważne)
- obecność wewnątrzustrojowych ognisk zakażenia
- współistnienie schorzeń atopowych, bielactwa i chorób tarczycy
- immunologiczne uwarunkowania Å‚ysienia plackowatego
- wpływ czynników zapalnych

5 z 9
A
ysienie wężykowate; łysienie złośliwe  wszystkie włosy wypadają, można podać steryd.
Typy Å‚ysienia plackowatego:
1. Å‚ysienie plackowate rozlane
2. wężykowate
3. całkowite  głowa
4. uniwersalne  utrata włosów na całym ciele
5. złośliwe  trwa długo, nie poddaje się leczeniu i dotyczy całego owłosienia
SzczególnÄ… cechÄ… Å‚ysienia plackowatego jest zjawisko Renböka  u chorych z Å‚ysieniem
plackowatym i z chorobami zapalnymi (Å‚uszczyca i Å‚ojotokowe zapalenie skóry). Renbök jest
czytanym od tyÅ‚u nazwiskiem Köbner. W zjawisku Köbnera choroba rozwija siÄ™ w miejscach
podrażnionych lub stymulowanych, a w Renböka  w tych miejscach powracajÄ… normalne
procesy. Renbök to od tyÅ‚u Köbner
Do czynników rokowniczo złych należą:
- utrzymywanie się ognisk wyłysienia powyżej roku
- zaostrzenie lub poczÄ…tek Å‚ysienia przed okresem dojrzewania
- dodatni wywiad rodzinny
- zmian typu ophiasis  łysienie wężykowate
- zmiany paznokci (płytki paznokciowe naparstkowate)
- atopia
Nie ma skutecznych metod leczenia Å‚ysienia plackowatego. Strategia terapeutyczna wykorzystuje
działanie leków przeciwzapalnych i immunosupresyjnych (sterydy, cyklosporyna A);
immuomodulujÄ…cych (PUVA, immunoterapia miejscowe alergenami kontaktowymi), DCP,
miejscowo drażniących (cygnolina, tretinoin) i nieswoiście stymulujących wzrost włosów
(minoksydyl). Zewnętrznie stosuje się minoksydyl, GKS, cygnolina; miejscowo immunoterapia;
ogólnie  fotochemioterapia, GKS, i cyklosporyna.
A
ysienie bliznowaciejące = nieodwracalne uszkodzenie mieszków włosowych. Należy do
trwałych łysień nabytych lub wrodzonych i jest wywoływane przez czynniki zewnątrzpochodne:
- mechaniczne  Å‚ysienie pourazowe bliznowaciejÄ…ce niemowlÄ…t (alopecia cicatrisans)
- fizyczne  promienie X, krioterapia, oparzenia, laseroterapia
- chemiczne  oparzenia
- biologiczne  zakażenia wirusowe, bakteryjne, grzybicze
Leczenie - przeszczepienie włosów
Wrodzone Å‚ysienie bliznowaciejÄ…ce
- wrodzony niedorozwój skóry (aplasia cutis congenita)  blizny zanikowe lub brak skóry oraz
dodatkowe palce lub zrośnięte oraz wodogłowie i rozszczep podniebienia
- znamiona
- rogowacenia mieszkowe kolczyste wyłysiające
Do rzadkich przyczyn łysienia bliznowaciejącego należą: nowotwory, choroba Dariera, sarkoidoza,
rozrosty limforetykularne, rybia łuska, nietrzymanie barwnika, twardzina cięcia szablą, przewlekła
reakcja GVH (graft vs host)
Ogniska blizny zanikowej lub braku skóry oraz dodatkowych palców lub zrośniętych oraz
wodogłowia i rozszczepu podniebienia występują we wrodzonym niedorozwoju skóry.
Folliculitis decalvans
Początkowo powstają zmiany w postaci grudek i krost przymieszkowych, często pokrytych strupem
i niemal zawsze najpierw pojawiających się na szczycie głowy. W końcu powstaje ognisko łysiny z

6 z 9
kępkami szczątkowych włosów = objaw pędzla. Skóra staje się atroficzna, na obwodzie nadal
powstają krostki okołomieszkowe.
Leczenie
- antybiotykoterapia: rifampicyna i klindamycyna (300 mg 2x dziennie przez 4-10 tyg)
- niemal wszyscy zdrowieją i pozostają wolni od choroby przez długi czas, chociaż z reguły
następują nawroty
Etat pseudopeladique, tj. łysienie rzekomoplackowate = ślady stóp na śniegu. Głównie kobiety i
osoby z ciemnymi włosami. Leczenie retinoidami
cd. 20 X 2014
A
ysienie androgenowe  postępujące przerzedzenie i cieńczenie włosów długich związane z
przekształceniem włosów długich we włosy meszkowe (tzw. miniaturyzacja mieszków) oraz zbyt
wczesnym wchodzeniem w fazę telogenu w wyniku skrócenia okresu wzrostu (anagenu).
Typy Å‚ysienia androgenowego
- wzór łysienia typu męskiego  zaczyna się od kątów czołowo-skroniowych, do których
dołącza się tonsura na szczycie głowy; następnie przerzedzenie włosów rozprzestrzenia się w
kierunku skroni i ciemienia, pozostawiając koronę włosów na potylicy i częściowo w okolicach
skroniowych. Występuje zarówno u kobiet jak i u mężczyzn
- wzór typu kobiecego  dotyczy wyłącznie u kobiet, granica owłosienia na czole jest dobrze
zachowana, a przerzedzenie włosów zaczyna się 2-3 cm w kierunku okolic ciemieniowych i
szczytu głowy
Wzór łysienia męski u kobiet występować może w okresie przedmenopauzalnym i menopauzie. U
płci żeńskiej znacznie rzadziej występuje łysienie zajmujące kąty czołowe i szczyt głowy; taka
forma dotyczy głównie kobiet po okresie menopauzy. A
ojotok to oznaka stymulacji przez
androgeny. Dalszą cechą łysienia androgenowego poza spadkiem gęstości włosów jest
zmniejszenie grubości łodygi.
W etiopatogenezie czynniki genetyczne i androgenowe. Typ dziedziczenia autosomalny
dominujący (wielogenowe), znaczenie ma zwiększona przemiana testosteronu w
dihydrotestosteron pod wpływem enzymu 5ą-reduktazy typu II, co zachodzi u kobiet i mężczyzn.
Eunuchowie nie łysieją, a kastraci leczeni androgenami tracą włosi.
U mężczyzn z łagodną i umiarkowaną utrata włosów można rozpocząć leczenie od 5 do 2%
roztworu minoksydylu lub finasteryd 1 mg/dz po. (powoduje zaburzenia w strefie seksualnej). U
kobiet w przypadku łysienia androgenowego można zastosować dowolny antyandrogen, np. octan
cyproteronu.
Badania do wykonania (!)
- fT3 i fT4; TSH
- PRL
- progesteron
- testosteron
- morfologia
- poziom cukru, białka, żelaza, ferrytyny, fosfatazy alkalicznej
W ramach ciekawostki  co można stosować? Na początku mogą to być preparaty witaminowe.
Dobrym preparatem, podawanym w iniekcjach jest witamina B6 w ampułkach (1 amp/dz przez 30
dni). Innym preparatem jest Merz Spezial (drażetki), Gelacet (saszetki i kaps.  1 saszetka 1x/dz
przez 3 tyg, potem przerwa 2 tyg. i znowu 3 tygodnie 1 dziennie): mieszanka aminokwasów,
cysteiny, B6, pantoteinianu. Pantowigar (Pantowigar N, Pantogar)  3x dz. przez 3 miesiÄ…ce.
Biotyna  w postaci iniekcji lepiej się wchłania (5 mg lub w problemach z paznokciami 2,5 mg).
Dermena 2 tabl./dz przez 3+ miesiÄ…ce.

7 z 9
Wrodzone i nabyte zmiany strukturalne włosów.
Najważniejsze nieprawidłowości strukturalne:
- obrÄ…czkowate
- skręcone
- wełniaste
- paciorkowate
- bambusowate
- węzełkowate
- bańkowate
Oprócz tego do tej grupy należy:
- rozszczep węzłowaty i podłużny włosa
- trichoschisis
- trichotiodystrofia
Do tego typu zaburzeń dochodzi przez uwarunkowania genetyczne lub na drodze nabytej,
związanej np. z nieprawidłowymi zabiegami fryzjerskimi. Włosy są cienkie, łamliwe, matowe bez
połysku, suche, ćme, kruche. Nie ma dobrego leczenia; można unikać zabiegom kosmetycznym
na włosach, co umożliwia odrost prawidłowych włosów; zażywać preparaty witaminowe, głównie
biotynę (witamina H) lub A; często zaleca się ich krótkie obcięcie. Zaburzenia występują częściej u
kobiet jasnowłosych, przyczyną jest zwykle uraz; szczególnie zajęte są włosy głowy.
Urazem może być:
- nadmierne i niewłaściwe czesanie oraz szczotkowanie włosów
- trwała ondulacja
- obcinanie włosów tępymi narzędziami
- prostowanie ich
- używanie suszarek, szczotek cz lokówek ze zbyt gorącym powietrzem
- intensywne działanie promieni słonecznym
- ciasne splÄ…tanie warkocza
- rozjaśnianie i barwienie włosów
- kąpiele w słonej wodzie
- drapanie lub pocieranie skóry głowy z powodu chorób owłosionej skóry głowy
Ze względu na głuchotę tak często towarzyszącą włosom skręconym w różnych sytuacjach
klinicznych zaleca się wykonywanie badań słuchu u wszystkich niemowląt ze skręconymi włosami.
Znamię z włosami wełnistymi  ograniczona kępka włosów wełnistych
Monilethrix = włosy paciorkowate; zespół uwarunkowany genetycznie, występuje wzmożone
rogowacenie przymieszkowe. Włosy paciorkowate wyglądają jak przypalone. Oprócz zmian we
włosach mogą być zmiany w płytkach paznokciowych.
Włosy rzekomopaciorkowate  paciorki nie są w równych odstępach, a makroskopowo podobne
Zespół Nethertona
- włosy bambusowate  wgłobienie części odsiebnej do dosiebnej
- aminoacyduria
- zaburzenia wzrostu
- niedorozwój umysłowy
- zmiany skórne z grupy rybiej łuski czy schorzeń alergicznych
Trichotiodystrofia  włosy kruche, łamliwe o prawidłowym zabarwieniu, które powstają w wyniku
defektu metabolizmu siarki. Może występować łysienie plackowate, choroba jest nieuleczalna.
Dzieci są najczęściej upośledzone umysłowo.

8 z 9
Zespoły z trichotiodystrofią (!):
- BIDS  włosy kruche, niska inteligencja, obniżona płodność, niski wzrost
- IBIDS  rybia Å‚uska i BIDS
- PIBIDS  nadwrażliwość na światło i IBIDS
Trichotillomania  nawykowe, przymusowe wyrywanie włosów. A
ysienie spowodowane jest
umyślnym, chociaż czasami nieświadomym działaniem pacjenta, który jest pod wpływem stresu
lub ma zaburzenia psychiczne. Nigdy nie są idealnie wyrwane (w przeciwieństwie do łysienia
plackowatego, gdzie obszary są całkowicie ich pozbawione), trichogram jest dobry. Zaleca się
krótkie obcięcie włosów.
Nawykowe wyrywanie włosów występuje dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Szczyt
występowania przypada u dzieci w wieku 2-6 lat. U dziecka powstaje nawyk okręcania włosów
wokół palców i pociągania ich. Ten nawyk jest tylko częściowo świadomy i może zastąpić nawyk
ssania kciuka czy obgryzania paznokci.
Najbardziej typowym objawem jest występowanie obszaru pozbawienia włosów w okolicy czołowo-
skroniowej. U osób praworęcznych zmiana lokalizuje się zwykle po stronie lewej i na odwrót.
Ogniska mają geometryczny kształt, co różni je od naturalnego procesu łysienia. W obrębie pola
wyłysienia mogą być długie włosy jak i ułamane; bez bliznowacenia. W trichogramie przeważają
dysplastyczne włosy anagenowe, bo telogenowe zostały wyrwane. Rzadko trichotillomania
ustępuje samoistnie
Trichotillomania tonsurowa  rzadsza, z
le rokująca forma, gdzie pasmo włosów na obwodzie
głowy otacza skórę całkowicie ich pozbawioną. Utrzymuje się przez dziesiątki lat; występuje
przede wszystkim u kobiet poczynając od wczesnego okresu dojrzewania do 40 roku życia.
Niekiedy u chorych pojawia się pragnienie wyrywania włosów innym osobom lub wyrywania
włosów z lalek, swetrów czy dywanów. Rzadziej spotyka się nawyk wyrywania rzęs, brwi i brody,
wzgórka łonowego czy okolicy odbytu. Leczenie trichotillomanii tonsurowej jest bardzo trudne, w
niektórych przypadkach udaje się wyleczyć pacjenta, jednak u wielu leczenie kończy się
niepowodzeniem.
Trichofagia  wyrywanie włosów i zjadanie ich, prowadzi do powstania kamienia włosowego w
przewodzie pokarmowym; dochodzi do dysfagii, wymiotów, zaparcia i bólów brzucha. Ten objaw
jest u około 10% dzieci z trichotillomanią.
Trichotemnomania  golenie i obcinanie włosów
Trichodaganomania  kompulsywne gryzienie i ogryzanie własnych włosów w różnych
dostępnych ustom obszarów skóry owłosionej np. przedramion.
Trichoteiromania  kompulsywne pocieranie włosów i drapanie głowy, które prowadzą do utraty
włosów. W trichogramie przeważają dysplastyczne włosy anagenowe, bo włosy telogenowe
zostały przez pacjenta wyrwane. Leczenie: leki p/depresyjne, SSRI (komipramina)
KS

9 z 9