IV. Atmosfera
1. Rozpoznaj i przyporządkuj każdej z warstw atmosfery charakterystyczne dla niej zja-
wiska.
a. termosfera 1. spadek temperatury do  90oC
a b c
b. stratosfera 2. silnie zjonizowane powietrze
c. troposfera 3. laboratorium pogody
4. przemiana tlenu w ozon
2. Podane określenia są czynnikami klimatotwórczymi lub składnikami klimatu. Dokonaj
podziału i wpisz do tabeli odpowiadające określeniom oznaczenia literowe.
a. sąsiedztwo występowania obszarówlądowych i morskich
b. szerokość geograficzna i kąt padania promieni słonecznych
c. siła i kierunek wiatru
d. wysokość nad poziomem morza
e. temperatura powietrza
Czynniki klimatotwórcze Składniki klimatu
3. Podaj nazwy wiatrów, których opisy przedstawiono poniżej.
a. Wiatry lokalne związane z występowaniem różnic ciśnienia po obu stronach łańcucha gór-
skiego. .......................................
b. Wiatr stały występujący w szerokościach międzyzwrotnikowych w dolnej części troposfery.
.......................................
4. Na podstawie opisu rozpoznaj strefę klimatyczną:
Średnie miesięczne temperatury powietrza wynoszą ponad 20oC w ciągu całego roku. Am-
plitudy roczne są małe, wynoszą około 5oC i rosną wraz z suchością klimatu do 10oC. W tej
strefie występują trzy typy klimatów U
ożniące się rocznym przebiegiem opadów, których
najwyższe wartości notowane są w okresie zenitalnego położenia Słońca.
Jest to strefa ...............................................................................................
5. Na podstawie danych z tabeli rozpoznaj strefę i typ klimatu.
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok
ToC 25,8 25,4 26,1 26,1 25,8 25,2 24,5 24,7 25,0 25,2 25,2 25,1 25,2
0 mm 53 84 176 157 137 112 132 165 183 218 198 84 1701
Strefa klimatyczna .......................................................................................................................................................................
Typ klimatu ......................................................................................................................................................................................
1
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 1. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
6. Wskaż, do pomiaru czego służy higrometr włosowy.
a. temperatury powietrza b. opadów atmosferycznych
r r
c. wilgotności powietrza d. ciśnienia atmosferycznego
r r
7. W tabeli przedstawiono zróżnicowanie temperatur na półkuli północnej i półkuli po-
łudniowej w pasach równoleżnikowych. Podaj 2 przyczyny zróżnicowania temperatur na
półkuli północnej i półkuli południowej.
Równoleżnik Półkula północna Półkula południowa
styczeń lipiec styczeń lipiec
0o 26,5 25,7 26,5 25,5
10o 25,8 26,8 26,3 23,9
20o 21,7 28,0 25,4 20,0
30o 14,6 27,3 21,9 14,6
40o 5,0 24,0 15,6 9,0
50o  7,1 18,1 8,1 3,4
60o  16,1 14,1 2,1  9,1
70o  26,3 7,3  3,5  23,0
80o  32,1 1,9  7,3  36,3
90o  41,0  1,0  13,5  47,9
Średnia 8,2 22,3 17,1 9,6
dla półkuli
a. ...............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
8. W podanym tekście dotyczącym opisu  dziury ozonowej podkreśl błędy.
Ozon, cząsteczka utworzona przez trzy atomy tlenu (03 ) występuje w górnej części jonosfery
jako warstwa nazywana ozonosferą. W latach 70. stwierdzono zmniejszanie się ilości ozonu,
szczególnie wyraz
nie w okolicach równika. Zjawisko to nazwano  dziurą ozonową .(...)
Głównymi czynnikami powodującymi niszczenie warstwy ozonowej są tlenki azotu i metanu,
a w mniejszym stopniu inne gazy, takie jak freony. Niszczenie ozonu jest bardzo groz
ne dla
życia na Ziemi, gdyż warstwa ozonu zatrzymuje większą część szkodliwego promieniowania
ultrafioletowego UVC i UVB, powodującego zachorowania na raka skóry, obniżanie odporności
organizmu, wywołującego uszkodzenie wzroku oraz inne liczne zmiany genetyczne. Spadek
ilości ozonu zaburza łańcuch pokarmowy i zmniejsza produkcję rolną.
na podst. J. Kop i in., Geografia społeczno-ekonomiczna
9. Oblicz temperaturę powietrza w Kuz
nicach  950 m n.p.m., gdy wieje halny, a tempe-
ratura powietrza na szczycie Kasprowego Wierchu  1987 m n.p.m. wynosi +3oC.
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
2
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 1. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
10. Podaj przykłady 2 działań, które należy podjąć, aby polepszyć stan czystości powietrza
wmieście.
a. ...............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
11. Wymień 2 korzyści, jakie przyniesie mieszkańcom miasta wymiana wszystkich
lokalnych kotłowni i palenisk na centralne ogrzewanie.
a. ...............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
12. Przy padaniu promieni słonecznych na dowolne ciało część energii promienistej zos-
taje przez to ciało pochłonięta, część zaś promieni zostaje odbita, co wyrażamy jako albedo.
Albedo Ziemi jest przyjmowane przeciętnie na 42%. Jego wartości dla wybranych po-
wierzchni przedstawia tabela.
Rodzaj powierzchni Albedo (%) Rodzaj powierzchni Albedo (%)
Pokrywa śnieżna 70  80 Gleba brunatna 15
Lód morski 35  50 Czarne ziemie 10
Lodowiec 20  40 Bagna 15
Korzystając z zamieszczonych w tabeli danych, odczytaj albedo dla śniegu. Podaj przy-
czyny, które zadecydowały o takich jego wartościach.
Rodzaj powierzchni Albedo (%) Przyczyny
Śnieg
13. Skreśl błędną odpowiedz
.
a. W wyniku ścierania się mas powietrza kontynentalnych i oceanicznych izotermy stycznia
w Polsce mają przebieg równoleżnikowy/południkowy.
b. Najwyższe temperatury powietrza w lipcu zanotowano w Kotlinie Warszawskiej/Kotlinie
Jeleniogórskiej.
c. Przeważające w Polsce wiatry zachodnie/wschodnie powstają wyniku stałych układów ciś-
nień występujących na półkuli północnej.
14. Wśród podanych nazw mas powietrza zaznacz tę, której dotyczy opis.
Są to masy zimnego powietrza o małej wilgotności i dobrej przezroczystości. Na teren Europy
wkraczaja północnego zachodu. W letniej połowie roku ogrzewając się od cieplejszego pod-
�z
łoża, tworzą mocno wypiętrzone chmury kłębiaste. Zdarzają się �owczas przelotne deszcze
o dużym natężeniu, gradobicia i burze. Zimą dają mroz
ną, bezchmurną pogodę.
a. zwrotnikowo-morskie b. arktyczno-morskie
r r
c. polarno-morskie d. polarno-kontynentalne
r r
3
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 1. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
15. Uzupełnij zamieszczony na rysunku schemat tak, aby przedstawiał on cyrkulację
powietrza na półkuli północnej.
16. Zaznacz cyframi kolejne fazy mechanizmu cyrkulacji powietrza w strefie mię-
dzyzwrotnikowej:
a. Wgórnej troposferze powietrze rozchodzi się w postaci antypasatów.
r
b. W trakcie unoszenia powietrze ochładza się.
r
c. Powietrze opada w dół, tworząc zwrotnikowe wyże.
r
d. Silnie nagrzane powietrze znad niżówrównikowych unosi się do góry.
r
e. Z wyżów zwrotnikowych ku niżom równikowym wieją pasaty.
r
17. W miejscach ścierania się dwóch różnych mas powietrza tworzą się fronty atmo-
sferyczne: arktyczny, antarktyczny, polarny, zwrotnikowy. Podaj, który z wymienionych
frontów oddziela powietrze polarne od zwrotnikowego.
Front .............................................................................
18. Uzupełnij tekst odpowiednio dobranymi określeniami poziomo i pionowo tak, aby
stanowił on logiczny opis ruchu powietrza.
Wośrodkach wysokiego i niskiego ciśnienia powietrze przemieszcza się spiralnie ...........................
i tworzą się wówczas prądy wstępujące i zstępujące oraz ....................................... i tworzą się wów-
czas wiatry.
19. Oznacz literą P  zdanie prawdziwe, literą B  zdanie błędne.
a. Cyklony tropikalne to niewielkie wędrujące wyże powstające w strefie międzyzwrotnikowej.
.............
b. Cyklony tropikalne tworzą się wyłącznie nad obszarami lądowymi. .............
c. Charakterystyczną częścią cyklonu tropikalnego jest jego centrum, w którym tworzy się silny
prąd wstępujący. .............
20. Zaznacz te rodzaje chmur, które nie dają opadów atmosferycznych.
a. stratus (St) b. cirrus (Ci) c. stratocumulus (Sc)
r r r
d. cirrostratus (Cs) e. cirrocumulus (Cc) f. cumulus (Cu)
r r r
g. cumulonimbus (Cb) h. nimbostratus (Ns)
r r
4
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 1. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
21. Pogodę w Polsce cechuje duża zmienność. Krótko uzasadnij prawdziwość tego
twierdzenia.
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
22. Potwierdzeniem przejściowości klimatu Polski jest występowanie sześciu termicz-
nych pór roku. Do podanych nazw pór roku dobierz temperatury.
a. zima 1. 5  0oC
a b c d e f
b. przedwiośnie 2. 15  5oC
c. wiosna 3. powyżej 15oC
d. lato 4. 5  15oC
e. jesień 5. 0  5oC
f. przedzimie 6. poniżej 0oC
23. Do podanych stacji meteorologicznych dobierz odpowiadające im średnie roczne sumy
opadów w Polsce.
a. Koszalin 1. 606 mm
a b c
b. Białystok 2. 1218 mm
c. Zakopane 3. 670 mm
4. 453 mm
24. Najniższe roczne sumy opadów w Polsce rejestruje się na Kujawach. Podaj 2 czynniki,
które o tym decydują.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
25. Powietrze polarno-morskie jest jednym z napływających nad obszar Polski. Zaznacz
ten z przedstawionych opisów, który mówi o tej właśnie masie powietrza.
a. latem powoduje pogodę słoneczną, suchą z wysokimi temperaturami powietrza, zimą
znaczny spadek temperatury i brak opadów
r
b. w okresie zimowym i wiosennym powoduje gwałtowne ocieplenie, latem może wywoływać
burze, jesienią utrzymuje ciepłą i słoneczną pogodę
r
c. latem powoduje spadek temperatury i wzrost zachmurzenia połączony z występowaniem
opadów atmosferycznych, zimą wzrost temperatury powietrza i opady deszczu lub śnie-
gu
r
26. Roczną izoamplitudę 22oC, mająca Polsce przebieg południkowy, można przyjąć za
�w
granicę kontynentalizmu klimatycznego. Podaj 2 cechy klimatyczne obszaru położonego
na wschód od izoamplitudy 22oC.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
5
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 1. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
27. Korzystając z zamieszczonej poniżej mapy synoptycznej, podaj 3 informacje meteo-
rologiczne, które możesz z niej odczytać.
Mapa synoptyczna
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
c. ..............................................................................................................................................................................................................
28. Główną cechą klimatu Polski jest przejściowość wynikająca z dużej różnorodności
napływających mas powietrza. Udział procentowy tych mas jest różny i stanowi: 65%, 29%,
4%, 2%. Podaj liczbę, która określa częstość napływu do Polski powietrza arktycznego.
.............................................................................
29. Ciepłe prądy morskie w sposób istotny modyfikują klimat obszarów, które opływają.
Wypisz 2 konsekwencje klimatyczne wpływu Prądu Zatokowego na obszar Półwyspu
Skandynawskiego.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
6
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 1. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
30. Uzupełnij zdania:
a. W umiarkowanych szerokościach geograficznych przeważają wiatry
............................................................................. .
b. Występujące w Ameryce Północnej gwałtowne i niszczycielskie trąby powietrzne to
............................................................................. .
c. Temperaturę, przy której dochodzi do skraplania pary wodnej nazywamy temperaturą
............................................................................. .
7
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 1. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Modele poprawnych odpowiedzi
do testów
IV. ATMOSFERA
Nr Prawidłowa odpowiedz
Nazwa sprawdzanej umiejętności Poziom Kat.
zad. wymagań takson.
1. a  2; b  4; c  3 Znajomość faktów, pojęć, zal
zności, pra- P B
widłowości i teorii niezbędnych do zrozu-
mienia i przedstawienia zdarzeń, zjawisk
i procesówwzakresie geografii fizycznej.
2. składniki klimatu  c, e; jw. P B
czynniki klimatotwórcze  a, b, d
3. a. fen (halny itp.); jw. P B
b. pasat
4. równikowa Korzystanie z różnych z
ródeł informacji P C
w celu odczytywania, interpretowania
i przetwarzania informacji zapisanych
w postaci mapy, tekstu, tabel, wykresów,
fotografii, modeli i schematów.
5. strefa równikowa; typ klimatu  wybitnie jw. P C
wilgotny
6. c Znajomość faktów, pojęć, zależności, pra- P B
widłowości i teorii niezbędnych do zrozu-
mienia i przedstawienia zdarzeń, zjawisk
i procesów w zakresie geografii fizycznej.
7. różnice w rodzaju pokrycia terenu; różna Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PP C
powierzchnia lądów i ?orz na obu pół- konsekwencji zjawisk i procesów przy-
kulach; różny kąt padania promieni sło- rodniczych.
necznych w poszczególnych miesiącach
8. jonosfery, równika, tlenki azotu i metanu jw. P B
9. 13,37oC Korzystanie z różnych z
ródeł informacji PP C
w celu rozwiązywania zadań badających
opanowanie umiejętności zastosowania
wiadomości geograficznych w życiu co-
dziennym.
10. zakładanie nowoczesnych elektrofiltrów Dostrzeganie i rozwiązywanie problemów PP D
na emitory; istniejących w środowisku geograficznym
ograniczenie ruchu samochodowego w skali lokalnej w różnych skalach cza-
sowych; wykorzystywanie swojej wiedzy,
przeżyć i doświadczeń także z innych
dziedzin.
11. poprawa stanu czystości powietrza; jw. PP D
wygoda mieszkańców;
niższe koszty ekonomiczne
12. 70  80%; przyczyny: barwa śniegu i kry- Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PP C
staliczna budowa konsekwencji zjawisk i procesów przy-
rodniczych.
13. należy skreślić: Znajomość faktów, pojęć, zależności, pra- P B
a. równoleżnikowy; widłowości i teorii niezbędnych do zrozu-
b. Kotlinie Jeleniogórskiej; mienia i przedstawienia zdarzeń, zjawisk
c. wschodnie i procesów w zakresie geografii fizycznej.
8
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 1. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Nr Prawidłowa odpowiedz
Nazwa sprawdzanej umiejętności Poziom Kat.
zad. wymagań takson.
14. b jw. P B
15. Korzystanie z różnych z
ródeł informacji P C
w celu odczytywania, interpretowania
i przetwarzania informacji zapisanych
w postaci mapy, tekstu, tabel, wykresów,
fotografii, modeli i schematów.
16. 1  d, 2  b, 3  a, 4  c, 5  e Korzystanie z różnych z
ródeł informacji P C
w celu uo�
olniania treści geograficz-
nych.
17. polarny Znajomość faktów, pojęć, zależności, pra- P B
widłowości i teorii niezbędnych do zrozu-
mienia i przedstawienia zdarzeń, zjawisk
i procesów w zakresie geografii fizycznej.
18. pionowo, poziomo jw. P B
19. a  B; b  B; c  P jw. PP B
20. b, d, e jw. PP A
21. różne typy pogody w poszczególnych po- Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz P C
rach roku i w kolejnych latach uwa- konsekwencji zjawisk i procesów przy-
runkowane napływem różnych mas po- rodniczych.
wietrza; częsta zmienność pogody na
małym obszarze; trudność prognozowa-
nia, niesprawdzalność prognoz
22. a  6, b  5, c  4, d  3, e  2, Korzystanie z różnych z
ródeł informacji P C
f  1 w celu odczytywania, interpretowania
i przetwarzania informacji zapisanych
w postaci mapy, tekstu, tabel, wykresów,
fotografii, modeli i schematów.
23. a  3, b  4, c  2 jw. PP C
24. położenie w cieniu opadowym pagórków Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PP C
Pojezierza Pomorskiego; nizinne i rów- konsekwencji zjawisk i procesów przy-
ninne ukształtowanie powierzchni rodniczych.
25. c Znajomość faktów, pojęć, zależności, pra- P B
widłowości i teorii niezbędnych do zrozu-
mienia i przedstawienia zdarzeń, zjawisk
i procesów w zakresie geografii fizycznej.
26. większe amplitudy roczne temperatur niż Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PP C
w części zachodniej; mniejsze roczne su- konsekwencji zjawisk i procesów przy-
my opadów Eiz w części zachodniej; rodniczych.
mroz
ne zimy; upalne lata
27. temperaturę powietrza w wybranych Korzystanie z różnych z
ródeł informacji P C
miastach; ośrodki ciśnienia; przebieg i typ w celu odczytywania, interpretowania
frontów atmosferycznych; rodzaj i wy- i przetwarzania informacji zapisanych
sokość opadów; kierunek i siłę wiatru; w postaci mapy, tekstu, tabel, wykresów,
stopień pokrycia nieba chmurami fotografii, modeli i schematów.
28. 4% Znajomość faktów, pojęć, zależności, pra- P A
widłowości i teorii niezbędnych do zrozu-
mienia i przedstawienia zdarzeń, zjawisk
i procesów w zakresie geografii fizycznej.
29. wyższe temperatury powietrza niż po- Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PP C
winny być na tej szerokości geo- konsekwencji zjawisk i procesów przy-
graficznej; wyższe roczne sumy opadów rodniczych.
9
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 1. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Nr Prawidłowa odpowiedz
Nazwa sprawdzanej umiejętności Poziom Kat.
zad. wymagań takson.
30. a. zachodnie; Znajomość faktów, pojęć, zależności, pra- P B
b. tornada; widłowości i teorii niezbędnych do zrozu-
c. punktu rosy mienia i przedstawienia zdarzeń, zjawisk
i procesów w zakresie geografii fizycznej.
10
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 1. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl