III. Procesy egzogeniczne kształtują oblicze Ziemi
1. Podane procesy przyporządkuj wywołującym je siłom zewnętrznym lub wewnętrznym.
trzęsienie ziemi erupcja wulkanu
erozja rzeczna gejzery
wietrzenie skał tworzenie się skał
spływy mas błotnych fałdowanie łańcuchówgórskich
powstawanie wydm abrazja brzegu morskiego
występowanie cieplic tworzenie się jaskiń
a. siły wewnętrzne: ......................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
b. siły zewnętrzne: .......................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
2. Na podstawie opisu rozpoznaj rodzaj wietrzenia.
a. Kruszenie i rozpad skał następujące pod wpływem zmian temperatury to wietrzenie
.............................................................................
b. Proces, w wyniku którego zmienia się skład chemiczny skał to wietrzenie
.............................................................................
c. Rozkruszanie skał oraz zmiana ich składu chemicznego na skutek działalności roślin i
zwierzÄ…t to wietrzenie .............................................................................
3. Gołoborza są efektem wietrzenia mrozowego i powstały w warunkach mroz
nego kli-
matu peryglacjalnego w plejstocenie. Wymień trzy obszary w Polsce, gdzie występują takie
rumowiska skalne.
a. .............................................................................
b. .............................................................................
c. .............................................................................
4. Ruchy grawitacyjne mas skalnych to odprowadzanie zwietrzeliny pod wpływem siły
ciężkości. Wyróżniamy różne rodzaje ruchów grawitacyjnych. Do podanych rodzajów ru-
chów dopisz przykłady.
Rodzaje ruchów grawitacyjnych mas Przykłady zaobserwowane w środowisku
skalnych
a. obrywanie
b. odpadanie
c. osuwanie
1
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
5. Dopisz nazwę procesu egzogenicznego, do którego odnoszą się wszystkie wymienione
nazwy:
a. hydroliza, uwęglanowienie, utlenianie, uwadnianie, rozpuszczanie .......................................................
b. obryw, spływ, spełzywanie, spłukiwanie, odpadanie .......................................................................................
c. deflacja, saltacja, toczenie, przesuwanie, korazja .............................................................................................
6. Zwietrzelina pod wpływem siły ciężkości przemieszcza się wdół. Wymień trzy pro-
cesy należące do grawitacyjnych ruchów masowych, które rozpoznajesz na przedstawionym
rysunku.
a. ....................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
b. ....................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
c. ....................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
7. Uzupełnij zdania.
a. Proces ....................................... skał przez wody w obecności CO2 to proces ....................................................
b. Szczególnie podatne na proces krasowienia są skały wapienne oraz ....................................... i
....................................... , a w mniejszym stopniu ....................................... i .......................................
c. Urozmaicona rzez
ba na powierzchni terenu jest charakterystyczna dla krasu
....................................... , a występowanie jaskiń, korytarzy i grot cechuje kras .......................................
8. W tekście opisującym procesy i formy krasowe podkreśl błędy i popraw je.
Warto wiedzieć, co dzieje się z wodą opadową, która spadnie na obszar zbudowany z wapieni.
Woda ta pobiera dwutlenek siarki z powietrza, przez co może rozpuszczać wapienie. Często
wymywa bruzdy ułożone zgodnie z linią spływu wody, tworząc mogoty, pomiędzy którymi
powstają żebra skalne. W miejscu, w którym woda intensywnie rozpuszcza wapień, tworzy się
wzniesienie nazwane od kształtu, który przyjmuje, lejkiem krasowym. Gdy połączy się wiele
lejków krasowych, powstają rozległe zagłębienia, zwane polja. Uwały są to natomiast kotliny
powstałe w wyniku długotrwałych i intensywnych procesów krasowych. Osiągają one
znaczne rozmiary, mogą zajmować powierzchnię dochodząca nawet do 200 km2.
Û
na podst. J. Kop i inni, Geografia. Podręcznik, część I
2
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
9. Na podstawie zamieszczonego rysunku opisz procesy zachodzÄ…ce na stoku i u jego
podnóża pod wpływem wód płynących.
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
10. Działalność rzez
botwórcza rzek przebiega inaczej w każdym jej odcinku. Dopisz na-
zwę biegu rzeki, w którym dominuje podany rodzaj działalności.
Rodzaj działalności Bieg rzeki
a. erozja wgłębna
b. erozja boczna
11. Korzystając z rysunku, opisz krótko warunki, w których dochodzi do erozji wstecznej.
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
12. Na podstawie opisu rozpoznaj rodzaj ujścia rzeki.
a. Duża głębokość zbiornika wodnego, do którego rzeka uchodzi oraz oddziaływanie silnych
pływów morskich i prądów przybrzeżnych tworzy ujście zwane .............................................................
b. Materiał niesiony przez rzekę nie jest zabierany przez morze, gdy jest ono płytkie, spokojne,
bez prądów przybrzeżnych i powstaje wówczas ujście zwane ..................................................................
3
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
13. Na każdej z wymienionych pustyń przeważa inny rodzaj działalności wiatru. Przy-
porządkuj typom pustyń dominujący na nich rodzaj działalności eolicznej: niszczenie,
transport, akumulacja.
Typy pustyń Rodzaj działalności
a. skalista
b. piaszczysta
14. Do podanych nazw pustyń dopasuj państwa, w których się one znajdują.
Państwa: Stany Zjednoczone, Namibia, Angola, Indie, Australia, Irak
Nazwa pustyni Państwo
a. Pustynia Simpsona
b. Pustynia Thar
c. Pustynia Namib
15. Wymienione pustynie przyporządkuj kontynentom, na których się znajdują.
Nazwy pustyń: Tanami, Takla Makan, Wielka Pustynia Wiktorii, Nubijska, Gibsona,
Namib, Simpsona, Lota, Kalahari, Wielka Pustynia Piaszczysta, Libijska, Kara-Kum,
Syryjska, AÅ‚aszan, Arabska
Kontynent Pustynia
a. Afryka
b. Azja
c. Australia
16. Korzystając z rysunku, opisz trzy kolejne etapy powstawania jeziora przybrzeżnego
o genezie mierzejowo-zalewowej.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
c. ..............................................................................................................................................................................................................
4
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
17. Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą B zdania błędne.
a. Do wysokich wybrzeży morskich zaliczamy wybrzeża klifowe, riasowe, dalmatyńskie i fior-
dowe .............
b. Niskie wybrzeża morskie są niszczone przez fale morza ..............
18. Przyporządkuj rysunkom nazwy typów wybrzeży: 1. szkierowe, 2. dalmatyńskie,
3. fiordowe, 4. riasowe, 5. mierzejowo-zalewowe
19. Zarówno w czasie działalności lądolodów, jak i lodowcówgórskich tworzyły się mo-
reny. Wymień moreny wykształcone przez:
a. lądolód: ..........................................................................................................................................................................................
b. lodowiec górski: .......................................................................................................................................................................
20. Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą B błędne.
a. W czasie topnienia lądolód pozostawiał w miejscach dłuższego postoju formy morenowe
.............
b. Moreny czołowe to pagóry o małych wysokościach względnych, dlatego obszary ich wy-
stępowania charakteryzują się monotonnością krajobrazu .............
c. Krajobraz Polski na znacznym obszarze powstawał w wyniku działalności lądolodów plej-
stoceńskich i wód z nich spływających .............
5
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
21. Rzez
ba polodowcowa zasadniczo różni się w zależności od czasu, który minął od
momentu jej utworzenia. Podaj dwie cechy różniące rzez
bę staroglacjalną od młodogla-
cjalnej.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
22. Jedną z częściej występujących form polodowcowych są jeziora. Podaj po trzy cechy
jeziora morenowego i jeziora zastoiskowego.
a. jezioro morenowe b. jezioro zastoiskowe
23. Na przedpolu lodowca podczas dłuższych jego postojów wody wypływające z lodowca
usypywały rozległe pola sandrowe. Wymień trzy cechy sandrów.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
c. ..............................................................................................................................................................................................................
24. W klimacie peryglacjalnym na przedpolu zanikającego lądolodu miało miejsce wiele
procesów: akumulacyjna działalność wiatru, wietrzenie mrozowe, spływy błotne. Do po-
danych obszarów dopisz zachodzące na nich procesy.
Obszary występowania procesów Procesy
peryglacjalnych
a. Wzgórza Trzebnickie, Wzgórza Dalkowskie,
Wzniesienia Żarskie
b. Góry Świętokrzyskie, Tatry, Karkonosze
25. W wymienionych grupach określeń wskaż element, który nie pasuje do pozostałych.
a. kanion, spełzywanie, kaptaż, meander, delta
b. ponor, mogot, estuarium, uwał, stalagnat
c. oz, kem, sandr, muton, polje
6
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Modele poprawnych odpowiedzi
do testów
III. PROCESY EGZOGENICZNE KSZTAA
TUJ
OBLICZE ZIEMI
Nr Prawidłowa odpowiedz
Nazwa sprawdzanej umiejętności Poziom Kat.
zad. wymagań takson.
1. a. trzęsienie ziemi, występowanie cieplic, Znajomość faktów, pojęć, zależności, PB
erupcja wulkanu, gejzery, tworzenie się prawidłowości i teorii niezbędnych do
skał magmowych, fałdowanie łańcuchów zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
górskich; zjawisk i procesów w zakresie geografii
b. erozja rzeczna, wietrzenie skał, spływy fizycznej
mas błotnych, powstawanie wydm, abra-
zja brzegu morskiego, tworzenie siÄ™ jas-
kiń
2. a. fizyczne jw. P B
b. chemiczne
c. organiczne (biologiczne)
3. a. Góry Świętokrzyskie jw. P A
b. Karkonosze
c. Tatry
4. a. pojedyncze oberwanie bloku skalnego, Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PC
np. oberwanie klifu; konsekwencji zjawisk i procesów przy-
b. odpadanie okruchów skalnych na sto- rodniczych
kach górskich, np. wzdłuż budowanych
autostrad;
c. zsuwanie się w dół warstwy zwie-
trzeliny przesyconej wodÄ… opadowÄ…, np.
po ulewnych deszczach
5. a. wietrzenie chemiczne; jw. P C
b. grawitacyjne ruchy masowe;
c. działalność wiatru  eoliczna
6. obrywanie, Korzystanie z różnych z
ródeł informacji PC
odpadanie, w celu odczytywania, interpretowania i
osuwanie zwietrzeliny, przetwarzania informacji zapisanych w
usypywanie blokowiska skalnego postaci mapy, tekstu, tabel, wykresów,
fotografii, modeli i schematów
7. a. rozpuszczania, krasowy; Znajomość faktów, pojęć, zal
zności, pra- PB
b. sole i gipsy, dolomity i margle; widłowości i teorii niezbędnych do zrozu-
c. powierzchniowego, podziemny mienia i przedstawienia zdarzeń, zjawisk i
procesów w zakresie geografii fizycznej
8. dwutlenek siarki  powinno być dwu- Znajomość faktów, pojęć, zależności, PB
tlenek węgla; prawidłowości i teorii niezbędnych do
mogoty  powinno być żłobki; zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
obniżenie  powinno być wzniesienie; zjawisk i procesów w zakresie geografii
polja  winno być uwały; fizycznej
uwały  winno być polja
9. W wyższych partiach stoku zachodzi Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PC
proces erozji i tworzy się bruzda erozyj- konsekwencji zjawisk i procesów przy-
na, z której wykształci się dolina rzeczna; rodniczych
U podnóża stoku następuje proces aku-
mulacji materiału, tworzy się stożek na-
pływowy.
7
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Nr Prawidłowa odpowiedz
Nazwa sprawdzanej umiejętności Poziom Kat.
zad. wymagań takson.
10. a. bieg górny Znajomość faktów, pojęć, zależności, PB
b. bieg środkowy prawidłowości i teorii niezbędnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
zjawisk i procesów w zakresie geografii
fizycznej
11. Obszar zbudowany jest z występujących Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PP D
na przemian skał mało i bardzo od- konsekwencji zjawisk i procesów przy-
pornych na procesy niszczenia; rodniczych
Skały mało odporne są szybciej niszczone
przez wodę i tworza kotły eworsyjne,
ÛsiÄ™
a ich pogłębianie prowadzi do cofania się
progów skalnych (erozja wsteczna).
12. a. estuarium Znajomość faktów, pojęć, zależności, PB
b. delta prawidłowości i teorii niezbędnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
zjawisk i procesów w zakresie geografii
fizycznej
13. a. niszczenie; jw. P C
b. transport i akumulacja
14. a. Australia jw. P A
b. Indie
c. Namibia
15. a. Arabska, Nubijska, Kalahari, Namib, jw. P B
Libijska
b. Kara-kum, Lota, Takla Makan, AÅ‚a-
szan, Syryjska
c. Gibsona, Wielka Pustynia Wiktorii,
Wielka Pustynia Piaszczysta, Simpsona,
Tanami
16. a. Prądy przybrzeżne przynoszą osady, Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PC
które usypuja przy wejściu do zatoki konsekwencji zjawisk i procesów przy-
Û
piaszczysty wał nazywany kosą lub mie- rodniczych
rzejÄ…;
b. Mierzeja stopniowo odcina od morza
zatokÄ™, tworzÄ…c zalew;
c. Mierzeja całkowicie zamyka zalew,
tworzy siÄ™ jezioro.
17. a. P, b. B jw. P B
18. A  2, B  4, C  3, D  1 Korzystanie z różnych z
ródeł informacji PC
w celu odczytywania, interpretowania
i przetwarzania informacji zapisanych w
postaci mapy, tekstu, tabel, wykresów,
fotografii, modeli i schematów
19. a. morena czołowa i denna Znajomość faktów, pojęć, zależności, pra- PA
b. morena czołowa, denna, boczna, widłowości i teorii niezbędnych do zrozu-
środkowa i wewnętrzna mienia i przedstawienia zdarzeń, zjawiski
procesów w zakresie geografii fizycznej
20. a. P, b. B, c. P jw. P A
21. a. Rzez
ba staroglacjalna powstała w na- Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PC
konsekwencji zjawisk i procesów przy-
stępstwie starszych zlodowaceń, wiele
rodniczych
form utworzonych przez lądolód uległo
zniszczeniu (w wyniku póz
niejszych pro-
cesów egzogenicznych).
8
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Nr Prawidłowa odpowiedz
Nazwa sprawdzanej umiejętności Poziom Kat.
zad. wymagań takson.
b. Rzez
ba młodoglacjalna występuje na
obszarze ostatniego zlodowacenia i ce-
chuje ją występowanie wszystkich form
polodowcowych (glacjalnych, fluwiogla-
cjalnych), które są wyraz
nie zachowane.
22. a. Powstawały w misach pomiędzy pagó- jw. PP C
rami morenowymi w czasie postojów lą-
dolodu; są rozległe, niezbyt głębokie;
b. Tworzyły się między czołem lądolodu a
pradoliną; powstawały na obszarach o
utrudnionym okresowo zatamowanym
odpływie wody; są małe, płytkie; szybko
ulegajÄ…ce eutrofizacji.
23. a. Pola sandrowe mają kształt stożków; jw. PP B
b. Są rozległe i płaskie;
c. Materiał je budujący jest wyselekcjo-
nowany (grubszy przy czole lodowca).
24. a. spływy błotne; Korzystanie z różnych z
ródeł informacji PP C
b. wietrzenie mrozowe w celu odczytywania, interpretowania
i przetwarzania informacji zapisanych w
postaci mapy, tekstu, tabel, wykresów,
fotografii, modeli i schematów
25. a. spełzywanie Znajomość faktów, pojęć, zależności, PB
b. estuarium prawidłowości i teorii niezbędnych do
c. polje zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
zjawisk i procesów w zakresie geografii
fizycznej
9
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl