II. Procesy endogeniczne kształtują oblicze Ziemi
1. Rozpoznaj typ wulkanu na podstawie cech lawy.
Lawy tego wulkanu zawierają niewiele krzemionki, mają małą lepkość i są rzadkie. Roz-
lewają się na duże odległości, gazy łatwo się z nich ulatniają, a erupcja ma spokojny przebieg.
.............................................................................
2. Uzupełnij zdania tak, aby wyjaśniły pojęcia.
a. Kaldera to ....................................................................................................................................................................................
b. Materiały piroklastyczne to ..............................................................................................................................................
c. Pumeks powstaje z .................................................................................................................................................................
3. Dwutlenek krzemu (krzemionka) decyduje o właściwościach lawy. Wymień dwie ce-
chy lawy zależne od ilości krzemionki w niej zawartej.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
4. Oprócz pary wodnej wulkany wyrzucają do atmosfery także inne gazy: dwutlenek
węgla, dwutlenek siarki, siarkowodór i metan. Wymień dwa skutki, które mogą spowodo-
wać gazy wulkaniczne.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
5. Na kuli ziemskiej występuje najwięcej stratowulkanów. Wyjaśnij budowę stożków
wulkanicznych tego typu wulkanów.
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
6. Porównaj wulkany eksplozywne i efuzywne. Podaj trzy występujące między nimi
różnice.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
c. ..............................................................................................................................................................................................................
7. Podanym typom wulkanów przyporządkuj wymienione niżej wulkany.
Nazwy wulkanów: Hekla, Etna, Wezuwiusz, Mauna Loa, Mayon
Typy wulkanów Nazwy wulkanów
a. eksplozywne
b. efuzywne
1
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
8. Na rysunku podpisz elementy budowy wulkanu.
9. Uzupełnij zdania:
a. Eksplozja wulkanu, podczas której wydostają się potoki lawy oraz materiał piroklastyczny,
to .............................................................................
b. Podmorskie trzęsienia ziemi przyczyniają się do powstania potężnych fal zwanych
.............................................................................
c. W strefach subdukcji występuje aż ............. % wulkanów.
10. Zaznacz ten szereg nazw geograficznych, który nie odpowiada kryterium przy-
porządkowania, jakim jest występowanie wulkanów.
a. Etna, Kluczewska Sopka, Orizaba, Popocatepetl
r
b. Wyspy Liparyjskie, Sycylia, Hawaje, Wyspy Japońskie
r
c. Islandia, Irlandia, Hawaje, Filipiny
r
11. Trzęsienia ziemi przebiegają inaczej w strefie ryftu i w strefie subdukcji. Podaj dwie
istotne różnice pomiędzy tymi typami trzęsień ziemi i wyjaśnij, na czym one polegają.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
12. Do cyfry, wyrażającej procentowy udział typu trzęsień ziemi w ogólnej liczbie trzęsień
ziemi, dopisz nazwę tego typu trzęsień.
a. 3% .................................................... b. 7% ....................................................
c. 90% ....................................................
2
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
13. Zaznacz, do jakiego typu obszarów zaliczane są obszary starych platform kon-
tynentalnych i obszary den basenów oceanicznych.
a. sejsmicznych b. asejsmicznych
r r
c. pensejsmicznych d. tektonicznych
r r
14. Uzupełnij zdania, wybierając odpowiednie określenia skal spośród podanych.
Skale: Beauforta, Richtera, Farenheita, Mercallego
a. Amplituda wstrząsów sejsmicznych określa wielkość trzęsienia ziemi od 0 do 8 stopni i
mierzona jest według skali .............................................................................
b. Skutki trzęsienia ziemi mierzy się za pomocą 12-stopniowej skali .......................................
15. Uzasadnij stwierdzenie: Trzęsienia ziemi i wybuchy wulkanów są zaliczane do
kataklizmów.
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
16. Japonia jest krajem często nawiedzanym przez klęski żywiołowe, do których należą:
....................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................
17. Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą B zdania błędne.
a. Prądy konwekcyjne zachodzące w skorupie ziemskiej prowadzą do ruchu płyt litosfery.............
b. W strefach ryftów następuje przyrastanie dna oceanicznego .............
c. Zanurzenie płyty oceanicznej pod kontynentalną w strefie subdukcji powoduje, że po-
wierzchnia Oceanu Spokojnego powiększa się .............
18. Spośród wymienionych struktur zaznacz te, które nie zostały wykształcone w wyniku
procesów plutonicznych.
a. batolity b. brekcje c. dajki d. sille
r r r r
e. mogoty f. lakolity g. kaldery
r r
19. Korzystając z rysunków, opisz kolejne etapy rozwoju gór fałdowych.
a. b. c. d.
a. ..............................................................................................................................................................................................................
b. ..............................................................................................................................................................................................................
c. ..............................................................................................................................................................................................................
d. ..............................................................................................................................................................................................................
3
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
20. Porównaj góry fałdowe i zrębowe. W tabeli zapisz po trzy cechy istotne dla tych gór.
a. Góry fałdowe b. Góry zrębowe
21. Wymienione krainy geograficzne pogrupowano według kryterium układu warstw
skalnych. Zaznacz szereg, który nie odpowiada temu kryterium przyporządkowania.
a. Sudety, Alpy, Wogezy
r
b. Wyżyna Kolorado, Wyżyna Brazylijska, Nizina Wschodnioeuropejska
r
c. Karpaty, Andy, Himalaje
r
22. Określ pojęcie procesu endogenicznego, z którym związany jest szereg podanych nazw:
a. lapolity, intruzje, żyły: ..........................................................................................................................................................
b. ognisko, lawa, komin: ...........................................................................................................................................................
c. płaszczowina, fałd, synklina: ...........................................................................................................................................
23. Z podanych określeń wybierz te, które utworzą poprawny tekst. Błędne sformułowania
skreśl.
a. Obszar Polski, chociaż jest zróżnicowany pod względem tektonicznym, należy do obszarów
sejsmicznych/asejsmicznych.
b. Zjawiska powulkaniczne (wyziewy gazów wulkanicznych i gejzery) nie występują/wy-
stępują na obszarze Polski.
c. Ślady dawnej działalności wulkanicznej w postaci wylewów bazaltowych i andezytowych
występuja Sudetach/Górach Świętokrzyskich.
Ûw
24. Dopasuj nazwÄ™ do opisywanego procesu:
Nazwy procesów: izostazja, orogeneza, epejrogeneza, diageneza
a. Pionowe, powolne ruchy skorupy ziemskiej o charakterze odwracalnym obejmujące duże
obszary. .........................................................................................................................................................................................
b. Poziome przesunięcia płyt litosfery prowadzące do likwidowania geosynklin i fałdowania
zgromadzonych w nich osadów. ....................................................................................................................................
c. Dążność mas w skorupie ziemskiej do równowagi grawitacyjnej dzięki plastyczności as-
tenosfery.........................................................................................................................................................................................
25. Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą B zdania błędne.
a. Na granicach płyt litosfery występuje około 90% wszystkich trzęsień ziemi .............
b. Na obszarach, gdzie jedna płyta wchodzi pod drugą, czyli w strefach subdukcji, powstają
rowy oceaniczne .............
c. Granice płyt litosfery pokrywają się z obszarami kontynentów .............
4
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Modele poprawnych odpowiedzi
do testów
II. PROCESY ENDOGENICZNE KSZTAA
TUJ
OBLICZE ZIEMI
Nr Prawidłowa odpowiedz
Nazwa sprawdzanej umiejętności Poziom Kat.
zad. wymagań takson.
1. wulkan tarczowy Znajomość faktów, pojęć, zależności, PB
prawidłowości i teorii niezbędnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
zjawisk i procesów w zakresie geografii
fizycznej
2. a. rozległe obniżenie na szczycie wulkanu jw. P B
powstałe na skutek zapadnięcia lub wy-
sadzenia części szczytowej stożka;
b. stałe produkty erupcji wulkanicznej;
c. lepkiej lawy zawierającej dużo skład-
ników lotnych
3. a. zasadowość Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PP C
b. kolor konsekwencji zjawisk i procesów przy-
(Lawy zasadowe mają mało krzemionki i rodniczych
ciemniejszÄ… barwÄ™).
4. kwaśne opady; jw. P C
śmierć organizmówżywych (uduszenie);
zapylenie atmosfery;
mniejsze nasłonecznienie powodujące
obniżenie temperatury powietrza.
5. Stożki stratowulkanów są zbudowane jw. P C
z naprzemianległych warstw zastygłej
lawy powstałej w wyniku erupcji spokoj-
nej i materiału piroklastycznego wy-
rzucanego w wyniku erupcji gwałtownej.
6. Wulkany efuzywne (lawowe) mają spo- Znajomość faktów, pojęć, zależności, PP C
kojny przebieg erupcji; Ich lawy są za- prawidłowości i teorii niezbędnych do
sadowe, mało lepkie i rzadkie; Wulkany zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
te najczęściej są tarczowe, niskie; zjawisk i procesów w zakresie geografii
Wulkany eksplozywne mają gwałtowny fizycznej
przebieg erupcji; Ich lawy najczęściej są
kwaśne, lepkie i gęste; Wulkany te są
stożkowe, wysokie.
7. a. Mauna Loa, Hekla, Mayon Znajomość faktów, pojęć, zależności, PA
b. Wezuwiusz, Etna prawidłowości i teorii niezbędnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
zjawisk i procesów w zakresie geografii
fizycznej
8. Korzystanie z różnych z
ródeł informacji PB
w celu odczytywania, interpretowania
i przetwarzania informacji zapisanych w
postaci mapy, tekstu, tabel, wykresów,
fotografii, modeli i schematów
5
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Nr Prawidłowa odpowiedz
Nazwa sprawdzanej umiejętności Poziom Kat.
zad. wymagań takson.
9. a. erupcja Znajomość faktów, pojęć, zależności, PB
b. tsunami prawidłowości i teorii niezbędnych do
c. 80% zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
zjawisk i procesów w zakresie geografii
fizycznej
10. c jw. P B
11. Głębokość występowania: w strefie ryftu Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PP C
oceanicznego trzęsienia ziemi występują konsekwencji zjawisk i procesów przy-
na małych głębokościach. rodniczych
Intensywność procesu: silniejsze trzęsie-
nia ziemi sÄ… w strefie ryftu oceanicznego;
Odległość od uskoku: silniejsze trzęsienia
ziemi są w strefie uskoków na kon-
tynentach.
12. a. zapadowe Znajomość faktów, pojęć, zależności, PA
b. wulkaniczne prawidłowości i teorii niezbędnych do
c. tektoniczne zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
zjawisk i procesów w zakresie geografii
fizycznej
13. b jw. P B
14. a. Richtera jw. P A
b. Mercallego
15. Są nieprzewidywalne, człowiek ma ogra- Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PC
niczone możliwości przeciwdziałania im, konsekwencji zjawisk i procesów przy-
powodujÄ… olbrzymie straty materialne rodniczych
i biologiczne.
16. tsunami, tajfuny, trzęsienia ziemi, wy- Znajomość faktów, pojęć, zależności, PB
buchy wulkanów i inne poprawne prawidłowości i teorii niezbędnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
zjawisk i procesów w zakresie geografii
fizycznej
17. a. P, b. P, c. B jw. P B
18. b, e, g jw. P B
19. a. W geosynklinie gromadza s/
e osady, Wyjaśnianie i ocenianie przebiegu oraz PC
Û
dno geosynkliny pogłębia się  asteno- konsekwencji zjawisk i procesów przy-
sfera siÄ™ ugina; rodniczych
b. Następuje nacisk sąsiadujących ob-
szarówlądowych (kier kontynentalnych);
c. Osady zgromadzone w geosynklinie
fałduja wypiętrzając pionowo;
ÛsiÄ™,
d. Morze ustępuje, na powierzchni lądu
sterczą pofałdowane utwory (góry fałdo-
we).
20. a. Typowe dla obszarów, na których wy- jw. P C
stępowały ruchy górotwórcze; mają za-
chowana ciągłość warstw skalnych; wy-
Û
stępują fałdy, synkliny i antykliny;
b. Występują na obszarach ponownie
wypiętrzonych, które wcześniej uległy
ruchom górotwórczym; ciągłość warstw
jest przerwana uskokami, występują
zręby oddzielone rowami tektonicznymi.
6
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl
Nr Prawidłowa odpowiedz
Nazwa sprawdzanej umiejętności Poziom Kat.
zad. wymagań takson.
21. a Znajomość faktów, pojęć, zależności, PB
prawidłowości i teorii niezbędnych do
zrozumienia i przedstawienia zdarzeń,
zjawisk i procesów w zakresie geografii
fizycznej
22. a. proces plutoniczny jw. P B
b. proces wulkaniczny
c. proces orogeniczny
23. Należy skreślić: jw. P B
a. sejsmicznych
b. występują
c. Górach Świętokrzyskich
24. a. epejrogeneza jw. P B
b. orogeneza
c. izostazja
25. a. P, b. P, c. B jw. PP B
7
LICEUM  TESTY DLA CIEBIE  publikacja internetowa
Geografia, 2. semestr nauki
Marianna Bugdał, Barbara Kłos
Copyright # 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN
www.egzaminyszkolne.pl