INSTALACJE ELEKTRYCZNE
WYKONYWANIE
WYKONYWANIE
POMIARÓW
POMIARÓW
W POMIESZCZENIACH
W POMIESZCZENIACH
ZAGROŻONYCH
ZAGROŻONYCH
WYBUCHEM
WYBUCHEM
www.ElektryczneInstalacje.eu
WYKONYWANIE POMIARÓW W POMIESZCZENIACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM
Spis treści
Pomiary skuteczności ochrony przeciwporażeniowej i rezystancji izolacji......................................... 3
Pomiary drgań .................................................................................................................................. 3
Obowiązki pracowników wykonujących pomiary w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem ............... 4
Autor
mgr inż. Fryderyk A
asak
Redakcja
Katarzyna WÅ‚odarczyk
Korekta
Zespół
CBP 332 ISBN 978-83-269-0015-0
Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2010
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. A
otewska 9a,
www.wip.pl
tel. [phone], faks 0 22 617 60 10
Praktyczny raport  Wykonywanie pomiarów w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem
chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w raporcie  Wykony-
wanie pomiarów w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem  bez zgody wydawcy  jest zabro-
niony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na z
ródło. Niniejszy raport został
przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji,
wiedzy i doświadczenia. Zaproponowane w raporcie  Wykonywanie pomiarów w pomieszcze-
niach zagrożonych wybuchem wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych.
Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych kon-
sultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów
i urzędów państwowych.
W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie
zawartych w raporcie  Wykonywanie pomiarów w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem
wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.
www.ElektryczneInstalacje.eu
2
WYKONYWANIE POMIARÓW W POMIESZCZENIACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM
Przestrzeń zagrożona wybuchem to przestrzeń, w której może wystąpić atmosfera wybuchowa
 czyli mieszanina substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł lub pyłów z powietrzem w wa-
runkach atmosferycznych, w której po zapaleniu proces spalania rozprzestrzenia się na całą,
niespaloną jeszcze mieszaninę. W pomieszczeniach tych bardzo ważny jest właściwy dobór
urządzeń elektrycznych zgodnie z klasyfikacją poszczególnych stref zagrożenia. Niezbędne jest
również przeprowadzenie pomiarów odbiorczych pomontażowych oraz zachowanie ostrożności
szczególnej podczas eksploatacji urządzeń elektrycznych.
Pomiary skuteczności ochrony przeciwporażeniowej
i rezystancji izolacji
Podczas przyjmowania do eksploatacji elektrycznych instalacji i urządzeń w pomieszczeniach zagro-
żonych wybuchem wykonujemy pomiary odbiorcze pomontażowe zgodnie z wymaganiami normy
PN-HD 60364-6:2008 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 6: Sprawdzanie.
Obecnie norma ta jest przetłumaczona, została zatwierdzona i jest powołana w rozporządzeniu
Ministra Infrastruktury z 12 marca 2009 r. opublikowanym w Dz.U. nr 56, poz. 461, więc należy ją
stosować jako obowiązującą. orma PN-HD 60364.6 2008 zawiera aktualne wymagania dotyczące
sprawdzania obiorczego i sprawdzania okresowego instalacji elektrycznej. Sprawdzenie odbiorcze
następuje po wykonaniu nowej instalacji lub zakończeniu uzupełnień i zmian instalacji istniejących.
W pomieszczeniach zagrożonych wybuchem bardzo ważny jest właściwy stopień ochrony osłon IP,
zapewniający wymaganą szczelność w danej strefie zagrożenia wybuchem. Dlatego pracownicy wyko-
nujący pomiary muszą przestrzegać zasady, aby po pomiarach dokładnie zamykać i przykręcać pokrywy
w sprawdzanych urządzeniach rozdzielczych, by nie pogorszyć wymaganego stopnia ochrony osłon IP.
Podczas oględzin zwróć uwagę na prawidłowy dobór urządzeń elektrycznych o odpowiedniej budo-
wie iskrobezpiecznej wymaganej dla danej strefy zagrożenia wybuchem, w której przeprowadzane
sÄ… pomiary.
Podczas wykonywania badań pamiętaj o zachowaniu ostrożności, aby w pomieszczeniach zagrożo-
nych wybuchem nie wywoływać iskrzenia mogącego zainicjować wybuch.
Metody i zasady wykonywania pomiarów odbiorczych pomontażowych i okresowych pomiarów
ochronnych są takie same jak dla normalnych pomieszczeń i opisane w normie PN-HD 60364-6:2008.
Sprawdzanie okresowe instalacji i urządzeń elektrycznych w pomieszczeniach zagrożonych wybu-
chem należy wykonać w pełnym zakresie nie rzadziej niż co rok.
Pomiary drgań
Pomiar drgań silników elektrycznych  Ex można sprawdzać dotykiem (sprawdzenie mało dokładne)
lub za pomocą elektronicznych analizatorów drgań. Pomiary drgań wykonujemy na wszystkich silni-
kach po remoncie i przeglądzie oraz gdy oględziny wykazują podwyższone drgania.
Mierzymy wartość skuteczną drgań na budowach łożysk w kierunku poziomym, pionowym i osio-
wym. Daje to po 6 punktów pomiarowych na każdym silniku elektrycznym. Do oceny drgań należy
brać pod uwagę największą wartość z sześciu wyników pomiarów, która nazywana jest stanem drga-
niowym maszyny i jest mierzona w mm/s.
www.ElektryczneInstalacje.eu
3
WYKONYWANIE POMIARÓW W POMIESZCZENIACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM
W silnikach wysokiego napięcia i coraz częściej w silnikach niskiego napięcia drgania mierzone są za
pomocą czujników drgań przystosowanych do współpracy z obwodami w wykonaniu iskrobezpiecznym.
Sygnał przekazywany jest do panelu sterowania. Układ pomiaru drgań ma dwa progi: pierwszy alar-
mowy, drugi wyłączający silnik.
Pomiary temperatury powierzchni zewnętrznej urządzeń, uzwojeń i łożysk silników
Temperatury powierzchni zewnętrznych urządzeń  Ex mierzone są termometrami kontaktowymi.
Dla maszyn wirujących pomiaru temperatury należy dokonywać w dostępnych miejscach obudowy
w pobliżu skrzynki zaciskowej oraz na tarczach łożyskowych od strony napędowej.
W nowoczesnych rozwiązaniach konstrukcyjnych silników w wykonaniu  Ex stosowane są czujniki
(termistorowe, bimetalowe lub elementy termometryczne) temperaturowe przystosowane do współ-
pracy z obwodami w wykonaniu iskrobezpiecznym.
Czujniki te są najczęściej podłączone do zacisków znajdujących się w skrzynce zaciskowej. Przewody
łączące czujnik z panelem sterowania są częścią obwodu iskrobezpiecznego.
W przypadku przekroczenia określonej temperatury uruchamiany jest alarm, gdy temperatura rośnie
i następuje wyłączenie silnika.
Obowiązki pracowników wykonujących pomiary w pomieszczeniach
zagrożonych wybuchem
Pracownicy wykonujący pomiary elektryczne w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem powinni
posiadać aktualne i odpowiednie grupy kwalifikacyjne, przeszkolenie bhp oraz wykazywać się odpo-
wiednią znajomością instrukcji, przepisów i aktualnych norm dotyczących budowy urządzeń elek-
trycznych zwykłych i w wykonaniu przeciwwybuchowym.
W strefach zagrożonych wybuchem prace wykonywane są na polecenie ustne lub pisemne. Przed
przystąpieniem do prac pomiarowych należy:
" otrzymać plecenie wykonania pracy od bezpośredniego przełożonego;
" uzyskać zgodę mistrza zmiany ruchu elektrycznego  polecenie ustne lub pisemne;
" pobrać od gospodarza obiektu zezwolenie na pracę z użyciem ognia (przyrządy pomiarowe
w wykonaniu zwykłym mogą stać się z
ródłem zapłonu).
O zakończeniu prac pomiarowych należy powiadomić gospodarza obiektu i mistrza zmiany ruchu
elektrycznego. Ponieważ podczas wykonywania pomiarów w przestrzeniach zagrożonych wybuchem
istnieje możliwość zaiskrzenia przyrządów pomiarowych, pomiary mogą być wykonywane po zbada-
niu eksplozymetrem i oświadczeniu technologów o braku atmosfery wybuchowej w miejscu ich wy-
konywania.
Podczas wykonywania pomiarów należy przestrzegać obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny
pracy, przepisy przeciwpożarowe oraz zakładowe przepisy organizacji prac w strefach zagrożenia
wybuchem i poza nimi. Do pomiarów trzeba używać sprawnych narządzi i przyrządów pomiaro-
wych. Pracownicy kierujący pracami zespołów pomiarowych ponoszą odpowiedzialność za bezpie-
czeństwo i organizację na stanowisku pracy i za właściwe metody pracy. Natomiast podlegli pracow-
nicy za stosowanie się do poleceń i ich ścisłe wykonywanie.
www.ElektryczneInstalacje.eu
4