TEMAT: Przedmiot i metoda nauki finansów











TEMAT:
Przedmiot i metoda nauki finansów. 3

1.
Pojęcie i funkcje finansów w gospodarce rynkowej. 3

2.
Funkcje finansów: 3

3.
Kryteria klasyfikacji finansów: 3

4.
Finanse jako nauka: 3

5.
Przedmiot badań nauki finansów: 4

6.
Kategorie i zjawiska przyjmują postać: 4

7.
Metody badawcze: 4

8.
Sektor gospodarczy, a sektor finansowy: 4

9.
Działalność gospodarcza. 4

10.
Dobra i usługi publiczne: 4

11.
Dobra i usługi są przedmiotem alokacji: 4

12.
Kryteria podziału dóbr publicznych: 4

13.
Problem: konieczność wyboru. 5

14.
Analiza efektów i nakładów: 5

TEMAT:
Podstawowe kategorie finansowe. 5

1.
Istota kategorii finansowych: 5

2.
Podział kategorii finansowych: 5

3.
Ceny: 5

4.
Funkcje cen: 5

5.
Cenowa elastyczność podaży (popytu): 5

6.
Popyt i podaż mogą być: 5

7.
Przychód pieniężny: 6

8.
Dochód: 6

9.
Zysk: 6

10.
Procent: 6

11.
Renta pieniężna: 8

12.
Wydatek: 8

13.
Koszt: 8

14.
Amortyzacja: 8

15.
Podatki: 8

16.
Pożyczka pieniężna: 8

17.
Deficyt finansowy: 8

18.
Dług finansowy: 8

TEMAT:
Pieniądz i zasady kształtowania jego ilości w obiegu. 9

1.
Definicja i funkcje pieniądza: 9

2.
Oszczędności: 9

3.
Rodzaje pieniądza: 9

4.
Pieniądz gotówkowy. 9

Pieniądz
bezgotówkowy. 9

5.
Formy pieniądza bezgotówkowego, a agregaty monetarne: 9

6.
Wartość pieniądza bezgotówkowego określają: 10

7.
Płynność jest esencją pieniądza. 10

8.
Agregaty monetarne to: 10

9.
Cechy współczesnego pieniądza: 10

10.
Inflacja: 10

11.
Przepływy pieniężne z zagranicy: 10

12.
Saldo obrotów zagranicznych: 11

13.
Szoki i kryzysy walutowe: 11

14.
Kreacja pieniądza w gospodarce: 11

15.
Podaż pieniądza jest funkcją wielu zmiennych (wieloczynnikową): 11

16.
Współczesny pieniądz jest pieniądzem papierowym: 11

17
Bank Centralny. 11

18.
Emisja pieniądza kredytowego: 11

19.
Instrumenty polityki monetarnej: 11

20.
Rezerwy obowiązkowe. 12

21.
Kredyt refinansowy. 12

22.
Kredyt lombardowy: 12

23.
Operacje depozytowo
kredytowe: 12

24.
Lokata terminowa banków w NBP. 12

25.
Operacje otwartego rynku: 13

27.
Instrumenty polityki pieniężnej Eurosystemu. 14

TEMAT:
System finansowy w gospodarce rynkowej 14

1.
System finansowy: 14

2.
Struktura systemu finansowego (w sensie organizacyjnym): 14

3.
Kreacją kredytu nazywamy. 15

4.
Główne cechy systemu finansowego. 15

5.
System walutowy: 15

6.
System dewizowy: 15

7.
Mechanizm kursu walutowego: 16

TEMAT:
Instytucje pośrednictwa finansowego. 16

1.
Kryteria klasyfikacji: 16

2.
Banki w systemie pośrednictwa finansowego: 16

3.
System bankowy Unii Europejskiej (Euro System, Euroland) 17

4.
Historia Euro: 17

5.
Instytucje inwestycyjne: 17

6.ANIMATOR.. 18

7.
Instrumenty inwestorskie: 18

8.
Finansowe instrumenty inwestorskie. 18

9.
Podział rynku finansowego. 19

10.
Segmentacja rynku finansowego. 19

11.
Giełda: 19

TEMAT:
Pośrednictwo ubezpieczeniowe. Ryzyko inwestycyjne na rynkach finansowych. 20

1.
Istota usługi ubezpieczeniowej: 20

2.
Ochrona ubezpieczeniowa: 20

3.
Składka ubezpieczeniowa: 20

4.
Warunki ubezpieczenia: 20

5.
Klasyfikacja: 21

6.
Funkcje: 21

7.
Rynek usług ubezpieczeniowych
definicja: 21

8.
Popyt: 22

9.
Ryzyko. 22

10.
Ryzyko może dotyczyć: 22

11.
W przedsiębiorstwie ryzyko działalności gospodarczej dzielimy na. 22

12.
Ryzyko instrumentów finansowych to typowe ryzyko inwestycyjne na które składa
się: 22

TEMAT:
Polityka finansowa państwa i jej instrumenty. 22

1.
Polityka finansowa państwa: 22

2.
Pytania alokacji: 23

3.
Regulacje prawne dotyczą: 23

4.
Uwarunkowania organizacyjne mechanizmu alokacji: 23

5.
Narzędzia polityki fiskalnej: 23

6.
Automatyczne stabilizatory koniunktury
działają bez interwencji państwa: 24

7.
Realizacja celów polityki fiskalnej zdeterminowana jest: 24

8.
Polityka dyskrecjonalna
uznaniowa: 24

9.
Wydatkowanie środków publicznych: 24

10.
Dochody budżetu państwa
źródło pokrycia wydatków państwa: 24

TEMAT:
Deficyt budżetowy, a dług publiczny. 25

1.
Budżet państwa: 25

2.
Podmioty gospodarki budżetowej: 25

3.
Zasady budżetowe: 25

4.
Jawność i przejrzystość finansów publicznych: 26

5.
Funkcje budżetu: 26

6.
Badanie ekonomicznej pozycji budżetu: 26

7.
Miary restrykcyjności polityki fiskalnej: 26

 

 

 

TEMAT: Przedmiot i
metoda nauki finansów.

1. Pojęcie i funkcje
finansów w gospodarce rynkowej.

a)
zasoby pieniężne, którymi dysponują podmioty gospodarcze;

b)
dziedzina wiedzy związana z gromadzeniem i podziałem środków pieniężnych w
gospodarce i wśród podmiotów

gospodarczych;

c) nauka o zjawiskach i procesach
pieniężnych;

2. Funkcje finansów:

a)
alokacyjna
podział zasobów pieniężnych w gospodarce, którego efektem jest
odpowiednia struktura produkowanych w

gospodarce
dóbr i usług;

b)
redystrybucyjna
wtórny podział dochodu;

c) stabilizacyjna
wykorzystanie
finansów do regulacji równowagi ekonomicznej i stabilizacji gospodarki;

3. Kryteria klasyfikacji finansów:

a)
kryterium podmiotowe:

finanse
przedsiębiorstw;

finanse
publiczne;

finanse
banków i instytucji kredytowych;

finanse
ubezpieczeń;

finanse
ludności/gospodarstw domowych;

b)
kryterium przedmiotowe:

transakcje
finansowe
kupno i sprzedaż produktów i pieniądza, posiadają ekwiwalentny
charakter, przychody i

dochody;

transfery
finansowe
jednokierunkowy przepływy pieniądza bez świadczenia kontrświadczeń;

pożyczki i kredyty
zobowiązania
pieniężne;

4. Finanse jako nauka:

a)
związana jest z ekonomią;

b)
stanowią aktualnie jedną z dziedzin nauk ekonomicznych;

c)
wyodrębnienie nauki finansów jest efektem rozwoju nauk ekonomicznych;

d) obejmują ogół zjawisk pieniężnych
powstających w związku z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka;

 

5. Przedmiot badań nauki finansów:

a)
kategorie i zjawiska finansowe;

b)
kategorie finansowe to pojęcia związane z określaniem istoty zjawisk
finansowych, tworzą język nauki finansów;

c)
zjawiska finansowe określają związki powstające między kategoriami finansowymi
w procesie zastosowania pieniądza w

gospodarce;

6. Kategorie i zjawiska przyjmują postać:

a)
elementarną
podstawową;

b)
złożoną
powstającą na tle kategorii i zjawisk podstawowych;

c)
abstrakcyjną
ogólną;

d)
konkretną
związaną z realnymi procesami gospodarczymi;

7. Metody badawcze:

a)
służą poznaniu zjawisk finansowych;

b)
wyodrębniamy metody:

prakseologiczne/porównań
nakładów i efektów, kosztów i korzyści, metody bilansowe;

statystyczne/strumieniowe,
zasobowe, strumieniowo
zasobowe;

modelowania
matematycznego;

systemowe;

eksperymentu;

prób i błędów;

8. Sektor gospodarczy, a sektor finansowy:



 

9. Działalność gospodarcza ma na celu wytwarzanie
dóbr i usług służących zaspokajaniu potrzeb społecznych. Potrzeby
społeczne są

bardzo
zróżnicowane, co sprawia, że mechanizm
rynkowy alokacji zasobów służących wytwarzaniu
dóbr i usług wspomagany jest

mechanizmem alokacji publicznej.
W procesie wytwarzania dóbr i usług powstają dobra
i usługi prywatne oraz społeczne.

10. Dobra i usługi publiczne:

a)
korzyści odnoszą się do większej liczby osób wzajemnie sobą nie uwarunkowanych;

b)
bezpłatne lub częściowo odpłatne;

c)
finansowane ze środków publicznych;

d)
wytwarzane są w sektorze publicznym;

11. Dobra i usługi są przedmiotem alokacji:

a)
publicznej;

b)
prywatnej;

12. Kryteria podziału dóbr publicznych:

a)
użyteczności (kryterium społeczne)
dobra wspólne i indywidualne;

b)
odpłatności (kryterium ekonomiczne)
dobra częściowo i całkowicie odpłatne lub
nieodpłatne;

W
istocie odróżniamy:

a)
dobra publiczne
służą zbiorowości lub całemu społeczeństwu;

b)
dobra społeczne
to takie, które nie mogą być dobrami prywatnymi;

c)
dobra prywatne;

d)
dobra społeczno-prywatne;

13. Problem: konieczność wyboru.

a)
Określany modelowo;

b)
istota wyboru i demokracja
wady i zalety;

c)
sposób wyrażania preferencji

kto
określa kryteria racjonalności społecznej;

kto
określa preferencje zbiorowości lokalnej i społecznej;

kto
reprezentuje interes społeczny;

d)
korzyści i koszty
ocena;

14. Analiza efektów i nakładów:

a)
właściwa dobrom prywatnym cena rynkowa;

b)
dobra publiczne:

można
obliczyć koszty, np. obniżenie poziomu skażenia środowiska naturalnego;

efekty
są niewymierne i nieporównywalne;

c)
akceptacja tej zasady nie oznacza, że wybór kierunku alokacji zasobów musi być
zgodny z tym rachunkiem. Wybór skali i

struktury
dóbr nie jest automatyczny. Ma charakter polityczny i jest dokonywany przez
organ władzy.

d)
analiza nakładów i środków nie służy eliminacji politycznego mechanizmu wyboru
wielkości i struktury świadczeń

publicznych,
ale jej zadaniem jest dostarczenie racjonalnych przesłanek wyboru decyzji
politycznych;

e)
dobra publiczne mogą być wytwarzane w sektorze prywatnym i państwowym, zawsze
są finansowane z funduszy publicznych

i
przekazywane w formie świadczeń publicznych z zachowaniem zasad nieodpłatności
lub odpłatności częściowo

bezpośredniej
redystrybucja, czyli
wtórny podział dóbr i usług poprzez dochody (odpłatność pośrednia w formie
podatku);

TEMAT: Podstawowe kategorie finansowe.

1. Istota kategorii finansowych:

a)
kategorie finansowe to pojęcia finansowe wyodrębnione ze względu na swe
specyficzne cechy;

b)
oparte są na pieniądzu;

c)
umożliwiają poznanie istoty i treści zjawisk finansowych;

d)
występują w postaci:

abstrakcyjnej

cena, dochód, opłata, kredyt;

konkretnej

ulgi, obligacje, podatek dochodowy;

2. Podział kategorii finansowych:

a)
przychodowe
ceny i przychody pieniężne;

b)
dochodowe
dochód, zysk, procent, renta pieniężna;

c)
wydatkowo
kosztowe (wydatek, koszt, amortyzacja);

d)
dłużne
pożyczka, kredyt (pieniężny), deficyt i dług finansowy;

e) podatkowe
różne typy podatków
pieniężnych;

3. Ceny:

a)
to wyraz pieniężny dóbr i usług wytwarzanych w gospodarce;

b)
złożona kategoria finansowa z uwagi na skutki gospodarcze i społeczne;

c)
sposób ich kształtowania decyduje o charakterze gospodarki i jej mechanizmie
finansowym;

4. Funkcje cen:

a)
przychodowa
cena*ilość;

b)
alokacyjna
podział wytworzonych dóbr i usług w gospodarce dokonuje się
poprzez ceny;

c)
redystrybucyjna
przemieszczanie dochodów za pomocą cen;

d)
agregacyjna
miernik wartości dóbr i usług;

e)
informacyjna
stanowi parametr podejmowania decyzji podmiotów;

f)
motywacyjna

-wywołuje
reakcję konsumentów i producentów;

-wywołuje
reakcję nabywcy towaru na zmianę cen (cenową elastyczność popytu
procentowa
zmiana wielkości

popytu
do procentowej zmiany ceny);

5. Cenowa elastyczność podaży (popytu):

a)
reakcja producenta (konsumenta) na zmianę cen;

b)
mierzy ją wskaźnik procentowej zmiany wielkości podaży (popytu) do procentowej
zmiany ceny;

6. Popyt i podaż mogą być:

a)
elastyczne;

b)
nieelastyczne;

c)
sztywne;

d)
mniejsze, większe lub równe 1;

e) nieduży, jednostkowy, itp.;

7. Przychód pieniężny:

a)
zewnętrzny pieniężny skutek działalności gospodarczej;

b)
podstawa weryfikacji działalności gospodarczej;

c)
podstawa wpływów pieniężnych
płynności podmiotów;

8. Dochód:

a)
w ujęciu procesowym jest to strumień wartości powstający w efekcie
inwestowania;

b)
podejście rachunkowe określa go jako różnicę wartości kapitału na początek i
koniec okresu jego obliczania;

c)
matematycznie różnicę tą wyraża formuła:

D=delta
K=Kt1−Kt

gdzie:

Kt1
- wielkość kapitału na koniec okresu inwestowania;

Kt - wielkość kapitału
na początek okresu inwestowania;

delta
K - przyrost kapitału w czasie;

D
- wysokość dochodu;

d)
finansowe ujęcie dochodu

dochód
netto;

dochód
brutto;

dochód
po opodatkowaniu;

dochód
do dyspozycji;

e)
dochód według źródeł jego powstawania:

dochód
z pracy
płaca, dywidenda;

dochód
z kapitału
odsetki;

dochód
z ziemi
renta gruntowa, dzierżawa;

dochód
z inwestycji finansowych i rzeczowych
odsetki;

dochód z aktywów i majątku
akcje;

9. Zysk:

a)
pieniężny wyraz efektów gospodarowania;

b)
suma różnych dochodów;

c)
różnica między przychodami a kosztami prowadzonej działalności gospodarczej;

d)
wynik finansowy;

e)
zysk jest pewnego rodzaju dochodem;

f)
rodzaje zysku

�         
zysk ekonomiczny

-ma wartość rynkową;

-nadwyżka przychodów podmiotu
gospodarczego nad kosztami własnymi;

-jego kalkulację powiększa się o:

*koszt alternatywny
wykorzystania kapitału;

*ryzyko utraty zaangażowanego
kapitału;

-nie jest związany z systemem
rachunkowym;

�         
zysk rachunkowy
księgowy
(najprostszy);

�         
zysk z działalności gospodarczej
(obejmuje pewną część zysku rachunkowego);


zysk kapitałowy
zysk z działalności finansowej;


10. Procent:

a)
dochód osiągany z kapitału pożyczkowego przez pożyczkodawcę;

b)
wyrażona procentowa stopa zwrotu z kapitału;

c)
koszt kapitału pożyczkowego pożyczkobiorcy;

d)
występuje w dwóch formach:

-odsetek
od wartości nominalnej kapitału;

-dyskonta
wyrażanej różnicą między wartością nominalną a wartością obecną;

-jest
liczony jako procent prosty i składany;

-jego
wysokość zależy od kwoty kapitału pożyczkowego, okresu trwania pożyczki, stopy
procentowej;

e) stopa procentowa jest ceną pieniądza



f)
zmiany w poziomie stopy procentowej określają WARTOŚĆ PIENIĄDZA

gdy
stopa procentowa rośnie wartość pieniądza spada i odwrotnie;

wartość
pieniądza rośnie w sytuacji, gdy popyt na pieniądz jest wyższy niż jego podaż,
a spada w sytuacji

odwrotnej;

stopa
procentowa jest wyznaczana odrębnie dla różnych aktywów finansowych;

g)
stąd:

w
gospodarce występuje struktura stóp procentowych;

ma
miejsce hierarchia stóp procentowych
stopy procentowe krótkoterminowe są
niższe niż stopy procentowe

długoterminowe;

inwersja stóp procentowych

stopy procentowe krótkoterminowe są wyższe niż długoterminowe;

h)
poziom stopy procentowej w gospodarce określają różne czynniki (do podstawowych
zalicza się następujące):

wielkość
podaży i popytu na pieniądz;

wysokość
inflacji w gospodarce;

ryzyko będące funkcją czasu;

i) stopa procentowa obliczana jest
formuła



gdzie:

WP=FV
(wielkość do jakiej wzrośnie przepływ lub przepływy środków pieniężnych w
określonym czasie / przy

danej
stopie procentowej);

W0=PV
(wartość przepływu lub przepływów
środków pieniężnych w dniu dzisiejszym,

zdyskontowanych
odpowiednią stopą procentową);

W
P−W0

(odsetki, dochód inwestora);

j)
STOPA PROCENTOWA

określa
w procentach (lub w postaci ułamka) dochód uzyskany z zainwestowanego kapitału,
dlatego też jest

zamiennie
określona stopą dochodu lub stopą zwrotu w okresie inwestowania (return field);

ponieważ
różne mogą być okresy inwestowania kapitału, porównywanie stóp zwrotu z różnych
inwestycji

wymaga
określenia okresu bazowego;

k)
OKRESEM BAZOWYM

nazywamy
umowną jednostkę czasu, względem której mierzymy wpływ inwestycji (w praktyce
finansowej jest to

zwykle
okres jednego roku);

l) ROCZNA STOPA PROCENTOWA
określana
inaczej rentownością inwestycji



m)
stopa zwrotu z inwestycji może przyjąć postać:

-efektywnej
stopy zwrotu (stopa zwrotu rzeczywiście zrealizowana w efekcie kapitalizacji
lub reinwestycji przy tej

samej stopie procentowej)



-wewnętrznej stopy zwrotu (IRR)



zewnętrznej
stopy zwrotu (ERR)
stopa zwrotu reinwestowania po innej stopie procentowej
niż IRR;

n)
rodzaje stóp procentowych w gospodarce

-nominalna
stopa procentowa
wyznaczana jako bieżące oprocentowanie kapitału
pożyczkowego;

-czysta
stopa procentowa
bez ryzyka i inflacji;

-realna
stopa procentowa
różnica między nominalną stopą procentową a inflacją;

-rynkowa stopa procentowa
wyznaczana
przez podaż i popyt na pieniądz (kapitał);

11. Renta pieniężna:

a)
dochód ale regularny w czasie i wielkości;

b)
rodzaje renty

-ekonomiczna

nadwyżka z zastosowania kapitału ponad koszt alternatywny;

-z
kapitału;

-społeczna

inwalidzka, chorobowa, rodzinna, itp.;

12. Wydatek:

a)
kwota pieniężna przeznaczona na różne transakcje gospodarcze;

b)
wydatki bieżące
na potrzeby codzienne;

c)
wydatki inwestycyjne
na potrzeby przyszłe;

13. Koszt:

a)
pieniężny wyraz wykorzystanych w procesie gospodarczych zasobów;

b)
koszt alternatywny (utraconych możliwości)
związany z niewykorzystaną szansą;

c)
koszt krótkiego i długiego okresu;

d)
koszt stały i zmienny;

e)
koszt całkowity;

f)
koszt krańcowy
ostatni w łańcuchu kosztów, przy którym zmieni się trend, gdy
produkcja wzrośnie o jednostkowy koszt

(koszty
przyrostu);

g) koszt ekonomiczny
najwyższy,
obejmuje wszystkie typy kosztów;

14. Amortyzacja:

a)
koszt zużytego w procesie produkcyjnym majątku trwałego;

b)
nie stanowi wydatku pieniężnego;

c)
funkcje amortyzacji:

-przychodowa;

-kosztowa;

-odtworzeniowa;

-umorzeniowa;

d)
metody amortyzacji:

-liniowa

w każdym okresie równe odpisy na amortyzację;

-przyśpieszona

na początku odpisy na amortyzację są wyższe;

15. Podatki:

a)
pieniężne, przymusowe, powszechne, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenia na
rzecz państwa lub innych związków

publicznoprawnych;

b)
podatki mają znaczenie fiskalne i ekonomiczne, ale pełnią też i inne funkcje w
gospodarce;

16. Pożyczka pieniężna:

a)
zobowiązania wzajemne podmiotów, w których pożyczkobiorca po umownym okresie
zwraca kapitał wraz z odsetkami, a

pożyczkodawca
przekazuje do dyspozycji kapitał pożyczkowy określony w umowie;

b)
pożyczki są bankowe i rynkowe;

c)
kredyt bankowy

-szczególna
forma pożyczki pieniężnej;

-ma
miejsce kreacja pieniądza;

-wymagana
zdolność kredytowa;

-płatny
w ratach kapitałowych wraz z odsetkami;

17. Deficyt finansowy:

a)
ujemne saldo pieniężne jakiegokolwiek bilansu;

b)
deficyt bilansu płatniczego;

c)
deficyt budżetowy;

d)
deficyt finansów publicznych;

e)
deficyt kasowy
za dany okres (rok);

f)
deficyt memoriałowy
uwzględnia zobowiązania i należności przechodzące na
następny rok;

g) deficyt ekonomiczny
pomniejszony o
transfery;

 

18. Dług finansowy:

a)
narosłe w czasie zobowiązania;

b)
dług publiczny:

-zbywalny
i niezbywalny;

-krajowy
i zagraniczny;

-rządowy i samorządowy;

TEMAT: Pieniądz i zasady kształtowania jego ilości w obiegu.

1. Definicja i funkcje pieniądza:

a)
ekwiwalent wymiany \towarowej;

b)
miernik wartości;

c)
środek wymiany;

d)
środek płatniczy;

e) środek tezauryzacji (oszczędności);





2. Oszczędności:

a)
dochody podmiotów gospodarczych zatrzymane na zaspokojenie przyszłych potrzeb;

b)
z oszczędności powstają inwestycje;

c)
O=I (brak tej relacji oznacza nierównowagę ekonomiczną);

3. Rodzaje pieniądza:

a)
papierowy (fiducjarny);

b)
substancjonalny;

c)
państwowy
tylko państwo ma monopol na drukowanie (emisję) banknotów;

d)
żyrowy (kredytowy)
w formie zobowiązania oznaczenie pieniądza wkładanego w
BC;

4. Pieniądz gotówkowy powinien realizować
wszystkie funkcje gospodarcze (miernika wartości, środka płatniczego,
cyrkulacji,

oszczędności).

Pieniądz bezgotówkowy
żyrowy, wkładowy,
księgowy lub w przypadku zapisu magnetycznego, komputerowy.

a)
pieniądz wkładowy banku centralnego;

b)
pieniądz wkładowy banków komercyjnych;

c) surogaty pieniądza
quasi pieniądz
(np. Obligacje);

 

5. Formy pieniądza bezgotówkowego, a agregaty monetarne:

a)
lokaty bankowe;

b)
kredyt bankowy;

c)
pożyczki bankowe;

d)
pożyczki rynkowe krótko
i długoterminowe, w tym: KPD, obligacje, skrypty
dłużne, itp.;

e)
finansowe instrumenty udziałowe (akcje, udziały, itp.);

f)
pieniądz wkładowy reprezentujący różne formy posiadanych aktywów;

g)
instrumenty finansowe, czyli formy zobowiązań kreujące prawa:

-wierzytelnościowe;

-własnościowe;

-pochodne;

6. Wartość pieniądza bezgotówkowego określają:

a)
stopień płynności;

b)
ryzyko utraty wartości;

c)
wysokość ich oprocentowania;

7. Płynność jest esencją pieniądza. Dlatego
też aktywa o mniejszej płynności są wyżej oprocentowane. Im wyższe
oprocentowanie

aktywów
tym są one gorszym substytutem (surogatem) pieniądza. Z tego powodu aktywa
finansowe różnią się wewnętrzną stopą

zwrotu
stopa zwrotu w warunkach
brzegowych uwzględniającą koszt ich zamiany na gotówkę.

8. Agregaty monetarne to:

a)
miary ilości pieniądza znajdującego się w obiegu;

b)
prosta nie ważona suma składowych (ang. simple
sum aggregates);

c)
M0 -
agregaty pieniądza największej mocy, który określa ilości pieniądza banku centralnego
(baza monetarna);

d)
M1 ,
M2 ,
M3 ,
M4 -
wyznaczają ilość pieniądza w obiegu gospodarczym z uwzględnieniem

różnych
form pieniądza bezgotówkowego;

e)
są wykorzystywane w polityce monetarnej w celu określenia wielkości ilości
pieniądza w obiegu, gdyż nie istnieje

prawidłowe (absolutne)
pojęcie ilości pieniądza;

f)
metodyka liczenia agregatów monetarnych jest w teorii przedmiotem dyskusji

założenie o doskonałej substytucji

aktywów
jest nieprawdziwe;

9. Cechy współczesnego pieniądza:

a)
papierowy, emitowany przez państwo;

b)
często w formie bezgotówkowej;

c)
pieniądz gotówkowy jest emitowany wyłącznie przez bank centralny;

d)
ma charakter elektroniczny;

e)
wartość pieniądza jest oparta na sile gospodarczej kraju;

f)
stabilność pieniądza wymaga ochrony (współczesny pieniądz łatwo zniszczyć);

g)
zmiany wartości pieniądza:

-aprecjacja
gdy
wartość pieniądza rośnie, za jednostkę monetarną można nabyć więcej towarów i
usług

(aprecjacja
realna); aprecjacja nominalna wyrażana jest w zmianie stóp procentowych i
kursów walutowych;

-deprecjacja

odwrotność aprecjacji;

h)
czynniki zmian wartości pieniądza:

-inflacja
i deflacja;

-napływ
i odpływ pieniądza z zagranicy;

-szoki
podażowo
popytowe;

-ogólny
stan gospodarki krajowej i międzynarodowej;

10. Inflacja:

a)
wzrost ogólnego poziomu cen;

b)
spadek wartości pieniądza;

c)
wzrost ilości pieniądza w obiegu;

d)
spirala inflacyjna
sytuacja w której wzrost cen wywołuje wzrost dochodów;

e)
deflacja
przeciwieństwo inflacji;

f)
rodzaje inflacji:

-inflacja
popytowa;

-inflacja
kosztowa;

-inflacja
pełzająca;

-inflacja
krocząca;

-inflacja
galopująca;

-hiperinflacja;

-dezinflacja;

11. Przepływy pieniężne z zagranicy:

a)
związane są z płatnościami za towary i usługi;

b)
inwestycje zagraniczne w kraju:

-inwestycje
bezpośrednie;

-inwestycje
pośrednie;

c)
bilans handlowy
przepływy towarów i usług;

d)
bilans płatniczy
przepływy pieniężne i kapitałowe;

12. Saldo obrotów zagranicznych:

a)
obroty bieżące
z przepływu dóbr i usług, płatności odsetkowych, itp.;

b)
obroty kapitałowe
inwestycje krótko-, średnio- i długoterminowe;

c)
saldo dodatnie wzmacnia pieniądz krajowy, ujemne je osłabia;

13. Szoki i kryzysy walutowe:

a)
nagła zmiana ilości pieniądza w kraju wskutek szybkiego odpływu bądź napływu
pieniądza z zagranicy;

b)
szoki podażowe oznaczają zmiany w wartości pieniądza na skutek zmian podaży
dóbr i usług;

c)
szoki popytowe dotyczą przepływu dużych ilości pieniądza w skali gospodarki
światowej;

14. Kreacja pieniądza w gospodarce:

a)
pieniądz gotówkowy zgodnie z przyjętymi zasadami emituje bank centralny;

b)
bank centralny monetyzuje też długi innych podmiotów gospodarczych;

c)
to proces tworzenia (wytwarzania) pieniądza w systemie walutowym, wyodrębnia
się:

-system
pieniądza towarowego (rola banku centralnego nie jest konieczna);

-system
pieniądza kruszcowego (rola banku centralnego nie jest konieczna);

-system pieniądza papierowego
rośnie
rola banku centralnego w kreacji pieniądza;

15. Podaż pieniądza jest funkcją wielu zmiennych (wieloczynnikową):



gdzie:

BG

gotówka w obiegu;

D

depozyty na żądanie;

R

rezerwy bankowe;

B
baza monetarna;

 



gdzie:

K

stopa utrzymania gotówki (BG/D);

r

przeciętna stopa rezerw depozytowych (R/D);

Podejście
strukturalne do kreacji podaży pieniądza (podmiotowe) zakłada, że:

M=G+BPR+BPF

gdzie:

G

depozyty bankowe;

BPR

kredyty dla sektora rynkowego;

BPF

kredyty dla innych podmiotów finansowych;

16. Współczesny pieniądz jest pieniądzem papierowym:

a)
występuje w postaci znaków pieniężnych emitowanych przez bank centralny;

b)
znaki te mają moc prawną;

c)
przyjmują postać bilonu i banknotów;

d)
w systemie płatniczym nie muszą występowanie w postaci gotówkowej;

17 Bank Centralny.
Znaczna część płatności ma charakter bezgotówkowy. Pieniądze gotówkowe
zgodnie z przyjętymi zasadami są emitowane przez

bank
centralny. Bank centralny monetyzuje również długi innych podmiotów
gospodarczych.

18. Emisja pieniądza kredytowego:

a)
znajduje sie pod kontrolą banku centralnego;

b)
bank centralny podporządkowuje ją prowadzonej polityce monetarnej;

c) w celu regulacji podaży pieniądza
kredytowego wykorzystuje instrumenty polityki monetarnej;

19. Instrumenty polityki monetarnej:

a)
BEZPOŚREDNIE

�         
ilościowel

-imity
kredytu;

-kontrola
kredytu;

-kontrola
emisji pieniądza kredytowego i pułapy emisji;

-kontrola
dewizowa;

-ograniczenia
w obrocie pieniądzem i kapitałem zagranicą;

-obligatoryjny
zakup papierów wartościowych;

�         
jakościowe

-stała
stopa procentowa;

-maksymalna
lub minimalna stopa procentowa;

-marża
procentowa;

-wyznaczenie
selektywnej stopy oprocentowania;

-indeksacja
stopy procentowej;

-warunki
udzielania kredytów;

b)
POŚREDNIE (zgodne z rynkiem)

�         
ilościowe

-rezerwa
obowiązkowa (stopa rezerwy obowiązkowej);

-depozyt
gotówkowy;

-kontyngenty
redyskonta i lombardu;

-wyznaczenie
wolumenu swap (waluty lub stopy procentowej);

-ograniczenie
w zaciąganiu kredytów (przez państwo i instytucje publiczne);

�         
jakościowe

-stopa
dyskontowa i lombardowa;

-OOR

operacje otwartego rynku;

-polityka
kursu walutowego;

-ograniczanie
w oprocentowaniu wkładów, np. Dewizowych

20. Rezerwy obowiązkowe

Bank
centralny zakłada na banki obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Rezerwa
ma na celu łagodzenie wpływu

bieżących
zmian płynności systemu bankowego na stopy procentowe rynku międzybankowego.
Odgrywa ona również rolę w

ograniczaniu
nadpłynności sektora bankowego.

Rezerwę
obowiązkową stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych zgromadzonych
na rachunkach bankowych,

środków
uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych
przez bank, podlegających zwrotowi z

wyjątkiem
środków przyjętych od innego banku krajowego, a także pozyskanych z zagranicy
na co najmniej dwa lata.

Rezerwa
obowiązkowa jest instrumentem, który bezpośrednio oddziałuje na koszt pieniądza
w sektorze bankowym. Zmiany stopy

rezerwy
wpływają na wysokość oprocentowania kredytów udzielanych przez banki, ponieważ
pośrednio zmieniają koszt

pozyskania środków.

21. Kredyt refinansowy

przeznaczony na utrzymanie płynności banków komercyjnych. W Polsce:

a)
kredyt refinansowy prosty
do roku 1995;

b)
kredyt lombardowy
oprocentowany najwyżej wśród tych wszystkich kredytów;

c)
kredyt redyskontowy;

d)
kredyt refinansowy na finansowanie inwestycji centralnych objętych poręczeniem
Skarbu Państwa;

e)
kredyt aukcyjny;

22. Kredyt lombardowy:

a)
umożliwia elastyczne pokrywanie krótkookresowych niedoborów płynności w bankach
komercyjnych;

b)
udzielany jest przez NBP na podstawie zawartej umowy ramowej na następujących
zasadach:

-zastawem
są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80%
ich wartości

nominalnej;

-termin
spłaty kredytu przypada w następnym dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia;

-warunkiem
udzielenia kredytu jest uprzednia spłata kredytu zaciągniętego w poprzednim
dniu operacyjnym;

c)
górną granicę zadłużenia banków w NBP z tytułu kredytu lombardowego wyznacza
zasób możliwych do zastawienia

skarbowych
papierów wartościowych będących w posiadaniu banków;

d)
stopa kredytu lombardowego (stopa lombardowa) jako podstawowa stopa banku
centralnego z reguły pełni funkcję stopy

maksymalnej, określającej krańcowy
koszt pozyskania pieniądza na rynku międzybankowym;

23. Operacje depozytowo
kredytowe:

a)
dokonywane są z inicjatywy banków komercyjnych;

b)
mają na celu krótkoterminowe uzupełnienie płynności systemu bankowego przy
nadmiarze środków zdeponowanych w

NBP;

c)
powinny zapobiegać wahaniom stóp procentowych na rynku międzybankowym;

d)
role aktywną odgrywają w nich kredyt lombardowy i depozyt na koniec dnia;

e)
stopa procentowa kredytu lombardowego określająca krańcowy koszt pozyskania
pieniądza na rynku międzybankowym

pełni
funkcję stopy maksymalnej;

24. Lokata terminowa banków w NBP (depozyt
na koniec dnia).

Narodowy
Bank Polski oferuje bankom komercyjnym możliwość składania przez nie
krótkookresowego (jednodniowego) depozytu

w
banku centralnym. Lokaty przyjmowane są przez bank centralny do końca dnia
operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu wraz z

należnymi
odsetkami ma miejsce w następnym dniu operacyjnym. Oprocentowanie lokat (stopa
depozytowa) będzie niższe od

minimalnego
oprocentowania operacji otwartego rynku z 23
dniowym terminem zapadalności.

Lokaty
terminowe w NBP pozwalają bankom komercyjnym na zagospodarowanie nadwyżek
płynnych środków. W efekcie

przeciwdziałają
spadkowi krótkookresowych stóp na rynku międzybankowym poniżej stopy
depozytowej.

Lokaty
oprocentowane są według stopy zmiennej ustalanej przez Radę Polityki
Pieniężnej.

25. Operacje otwartego rynku:

a)
instrument polityki monetarnej;

b)
niej est środkiem przymusu
subtelne sterowanie;

c)
skierowanie na rynek międzybankowy;

d)
adresowane nieraz do różnych podmiotów sektora pozabankowego
zakres
podmiotowy określa bank centralny;

e)
tworzyć mogą grupę instrumentów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego;

f)
zakres podmiotowy operacji otwartego rynku:

-papiery
wartościowe;

-transakcje
swapowe;

-waluty
i dewizy;

-inne
inwestycje finansowe;

g)
cele operacji otwartego rynku:

-kształtowanie
płynności systemu bankowego (cel monetarny);

-określenie
zdolności kreacji pieniądza kredytowego (cel systemowy);

-pośredniego
lub bezpośredniego wpływania na poziom stóp procentowych (cel monetarny);

-zwiększenie
efektywności działania rynku pieniężnego (cel systemowy);

h)
Operacje otwartego rynku odnoszące sie do kupna i sprzedaży papierów
wartościowych występują w postaci:

-warunkowej
sprzedaży papierów wartościowych (reverse repo);

-warunkowego
zakupu papierów wartościowych (repo);

-bezwarunkowej
sprzedaży lub zakupu papierów wartościowych w obrocie wtórnym (outright sales, outright

purchase lub outright buy);

i) wykres operacje warunkowe otwartego rynku



j)
bank centralny przystępując do operacji otwartego rynku (OOR) określa:

-ilość
i charakter papierów wartościowych;

-organizuje
system obrotu na zasadach przetargu lub w formie bezpośredniej;

-przetargi:

*kwotowe;

*procentowe;

k)
zmiana systemu prowadzenia OOR przez NBP (29 stycznia 2002 roku):

-podstawowe:

*absorbujące
nadpłynność sektora bankowego poprzez emisję bonów pieniężnych z NBP z 23


*tygodniowym
terminem zapadalności;

oparte
na zasadzie emisji bonów pieniężnych raz w tygodniu (każdy piątek);

*minimalna
rentowność 23
tygodniowych bonów pieniężnych wyznacza poziom stopy
referencyjnej

NBP
(informuje o kierunku prowadzonej polityki pieniężnej);

-dostrajające:

*stosowane
na rynku w sytuacji nieoczekiwanej zmiany płynności skutkującej zmianą stóp
rynkowych

*niezgodnych
z celami prowadzonej polityki monetarnej;

do
operacji dostrajających, które NBP mógł wykorzystać w 2002 roku, należały:

-emisja bonów pieniężnych NBP z
terminem zapadalności od 1 do 7 dni;

-warunkowy zakup od banków, w trybie
przetargowym, bonów skarbowych na okresy wynoszące

od
1 do 7 dni;

-przedterminowy wykup bonów pieniężnych
NBP;

-strukturalne:

*w
ramach operacji strukturalnych NBP sprzedawał w trybie bezwarunkowym
skonwertowane obligacje

*skarbowe
(sprzedaż była prowadzona stopniowo, tak by jej wpływ na kształtowanie się
krzywej

dochodowości
był możliwie ograniczony);

rentowność
sprzedawanych papierów była wyznaczana w trybie przetargowym na poziomie
zbliżonym

do
rynkowego;

27. Instrumenty polityki pieniężnej Eurosystemu.



 

TEMAT: System finansowy w gospodarce rynkowej

1. System finansowy:

a)
mechanizm współtworzenia i przepływu siły nabywczej między niefinansowymi
podmiotami gospodarczymi;

b)
to organizacja wykorzystania pieniądza w gospodarce;

2. Struktura systemu finansowego (w sensie organizacyjnym):

a)
uporządkowany zbiór organizacji (instytucji finansowych), zasad ich
funkcjonowania, a także instrumentów finansowych,

kreowanych
przez organizacje finansowe;

b)
instytucje finansowe
(wyróżniamy obok instytucji niefinansowych, ich istotą
jest wytwarzanie i sprzedawanie dóbr

niematerialnych)
podmioty gospodarcze, których celem jest:

-kreowanie
instrumentów finansowych;

-wykonywanie
transakcji pośrednictwa;

c)
wyróżniamy instytucje finansowe:

-kredytowe
(bankowe);

-ubezpieczeniowe
(pozabankowe);

-inwestycyjne
(pozabankowe);

d)
funkcje systemu finansowego:

-monetarne

;

-jednostki inwestycyjne
zajmują się
lokowaniem oszczędzonego kapitału; nie mogą udzielać kredytu;

mogą lokować pieniądze z papierów
wartościowych, nieruchomości i inne określone przepisami;-

-jednostki kredytowe
przyjmują
depozyty i udzielają kredytów;

-jednostki ubezpieczeniowe

ubezpieczenie różnego rodzaju ryzyka (ryzyko majątkowe i życiowe);

ubezpieczenie
majątkowe (dom, samochód, OC, od kradzieży, itp.) nie mają gwarancji, że
zapłacone

środki
zostaną nam w pełni zwrócone; instytucja ubezpieczeniowa może przeznaczać
zebrane środki na

inne inwestycje;

-kapitałowe;



-obniżki
kosztów transakcji;

-kontrolne
(nie ma instytucji bez jakiejkolwiek kontroli np. banków centralnych);

e)
efektywność systemu finansowego to skuteczność w realizowaniu funkcji;

f)
instrumenty finansowe
zobowiązania finansowe (roszczenia majątkowe jednych
podmiotów gospodarczych wobec

drugich)

-wierzycielskie
i własnościowe (akcja, prawo do udziału w zysku, dywidendy);

-o
stałym i zmiennym dochodzie;

-krótko-
(do roku), średnio- (od 1 do 10 lat), długoterminowe (obligacja wieczysta);

-bazowe
(akcje, obligacje, udzielany kredyt, pożyczka) i pochodne (terminowe, ich
wartość zależy od wartości

instrumentu
bazowego);

3. Kreacją kredytu nazywamy nadanie podmiotowi zdolności do
regulowania należności (pośrednictwo finansowe).

4. Główne cechy systemu finansowego opartego
na funkcjonowaniu rynków papierów wartościowych oraz bankowo zorientowanego



 

5. System walutowy:

a)
element składowy systemu dewizowego w szerokim rozumieniu;

b)
zespół reguł i przepisów prawnych dotyczących zasad emisji pieniądza danego
obszaru płatniczego, kształtowania jego

wartości
w kraju i za granicą;

c)
waluta
jednostka monetarna kraju (regionu, organizacji
ECU, SDR, Euro);

d)
elementy systemu walutowego:

-mechanizm
kursu walutowego;

-zasady
wymienialności waluty krajowej;

-rynek
walutowy;

e)
cele gospodarcze systemu walutowego:

-zapewnienie
wymienialności waluty krajowej;

-stworzenie rynkowego mechanizmu
kształtowania się kursu walutowego;

-osiąganie
równowagi zewnętrznej;

-absorbowanie
zewnętrznych szoków monetarnych;

6. System dewizowy:

a)
zespół reguł i przepisów, według których dokonuje się obrotu walutami obcymi na
obszarze dowolnego kraju oraz między

nim,
a światem zewnętrznym;

b)
szersza definicja mówi o uwzględnianiu uwarunkowań kształtowania kursu
pieniądza krajowego do walut obcych;

c)
ze względu na zakres dopuszczalnych ograniczeń dewizowych wyróżnia się trzy
standardy podstawowe wymienialności:

-wymienialność
zewnętrzna

-największe restrykcje dewizowe;

-brak ograniczeń dewizowych w imporcie
krajowym;

-władze zobowiązują się do zamiany
nierezydentom waluty transakcji bieżących na walutę o wyższym

standardzie
wymienialności;

-tylko płatności wynikające z
transakcji bieżących nie podlegają restrykcjom dewizowym;

-waluta ma szersze zastosowanie niż
wewnętrzna (może być walutą fakturowania płatności);

-waluta kraju o zewnętrznej
wymienialności jest przedmiotem notowań oraz obrotów na rynku

międzynarodowym
(walutowym);

-wymienialność
według wymagań artykułu VII statutu MFW

-brak ograniczeń dewizowych wobec
rezydentów i nierezydentów (to jest najważniejsze);

-brak porozumień dyskryminujących
walutę;

-polityka jednolitego kursu walutowego;

-wykup własnej waluty przedstawiony
przez władze monetarne kraju członkowskiego MFW, przy

założeniu,
że pochodzi z transakcji bieżących;

-standard umożliwia dodatkowo:

*restrykcje walutowe wobec transakcji
kapitałowych z zagranicą;

*stosowanie waluty również zewnętrznie;

*wybór jednego z wariantów:

-najbardziej liberalny
nie ma
obowiązku odsprzedaży dewiz państwu przez

rezydentów; nie ma obowiązku
sprowadzania przez rezydentów dewiz do kraju

(rachunki bankowe poza krajem);

-mniej liberalny
nie istnieje
obowiązek odsprzedaży dewiz, ale należy sprowadzić je

do kraju;

-najbardziej restrykcyjny
odsprzedaż
dewiz oraz konieczność ich sprowadzenia do

kraju;

-wymienialność
całkowitą;

-brak jakichkolwiek restrykcji
dewizowych;

-można ją odróżnić od pełnej (związanej
z różnymi odmianami restrykcji kapitałowych). Takiego

standardu
jednak nie ma. Kraje OECD mają określony standard wymienialności wobec
ograniczeń

kapitałowych,
ale wszystkie państwa OECD spełniają ten standard z zapasem. Ograniczenia mogą

dotyczyć
transakcji krótko- i długoterminowych.

7. Mechanizm kursu walutowego:

a)
kurs giętki (pływający
floating, swobodny);

b)
kurs sztywny (stały
pegged rate, fixing rate);

c)
rozwiązania pośrednie:

-kurs
sztywny korygowany skokowo (adjustable peg);

-kurs
pełzający (crawling peg);

-kurs
płynny sterowany;

d)
sposób wyboru kursu zależy od wielu czynników gospodarczych;

e)
wartość złotego jest odnoszona do standardu koszykowego, denominatorem kursu jest
koszyk walut:

-od
1 stycznia 1999 roku koszyk ten składa się z dwóch walut: USD (45% zawartości)
oraz Euro (55%
zawartości);

-do
1 stycznia 1999 roku koszyk ten składał się z pięciu walut: USD (45%), DEM
(35%), GPB (10%), FRF (5%),

CHF
(5%);

-w
roku 1999 denominatorem był USD;

f)
według koszyka walut określany jest kurs centralny:

-koszyk
adaptowalny o stałych wagach (Polska);

-koszyk
kwotowo stały;

-wartość
waluty krajowej w dużym stopniu jest uniezależniona od zmian w kursach
walutowych. Uniemożliwia to

progresywne
zwiększanie oddziaływania na jednostkę walut silnych. Wagi kursów walut są
stałe. Korekty kursów

wymagają
zmiany kwot tych walut, tak aby ich wagi pozostały stałe;

TEMAT: Instytucje pośrednictwa finansowego

1. Kryteria klasyfikacji:

a)
charakter działalności:

-banki
(w UE instytucje kredytowe);

-instytucje
ubezpieczeniowe;

-instytucje
inwestycyjne;

b)
forma własności:

-prywatne;

-państwowe;

-spółdzielcze

instytucje pośrednictwa finansowego mają postać grupową;

c)
forma organizacji:

-spółki
kapitałowe, grupy kapitałowe, holdingi finansowe, alianse finansowe;

d)
działalność instytucji finansowych jest licencjonowana;

2. Banki w systemie pośrednictwa finansowego:

a)
banki to główna grupa instytucji pośrednictwa finansowego;

b)
zajmują się:

-transformacją
oszczędności;

-transformacją
czasu;

-transformacją
terminów;

c)
zadania banków:

-realizują
płatności podmiotów gospodarczych;

-zabezpieczają
płynność finansową podmiotów;

-przejmują
i zabezpieczają ryzyko transakcji;

-powoływane
głównie po to, aby dokonywać płatności pomiędzy instytucjami finansowymi;

d)
specyfika działalności bankowej:

-banki
działają jako instytucje pośrednictwa finansowego
środki im powierzone muszą
być bezwarunkowo

zwrócone;

-bezpieczeństwo
działalności jest nadzorowane;

-utworzenie
banku wymaga zgody
licencji na prowadzenie czynności pośrednictwa
finansowego;

-czynności
operacyjne są zabezpieczane regulacjami ostrożnościowymi zewnętrznymi i
wewnętrznymi;

-likwidacja
banku też jest nadzorowana;

-banki
gwarantują depozyty;

-banki
działają w zgodzie z regulacjami ustawowymi nadzoru bankowego;

-zakres
czynności bankowych jest ściśle uregulowany prawem bankowym;

e)
czynności bankowe:

�         
stricto bankowe:

-przyjmowanie
depozytów;

-udzielanie
kredytów;

-prowadzenie
rachunków bankowych;

�         
pozabankowe

-skup
wierzytelności;

-działalność
maklerska;

-pośrednictwo
w emisji o obrocie papierami wartościowymi;

f)
działalność operacyjna banków podlega kontroli:

-banku
centralnego w zakresie działalności kredytowo
depozytowej;

-nadzoru
bankowego;

g)
banki funkcjonują w systemie bankowym:

-banki
komercyjne
uniwersalne, specjalistyczne, handlowe, inwestycyjne, hipoteczne,
spółdzielcze, państwowe,

prywatne
o charakterze różnych spółek kapitałowych;

-bank
centralny wraz z prowadzonym nadzorem;

-system
bankowy jest zatem dwuszczeblowy
w odróżnieniu od systemu jednoszczeblowego
wszystkie funkcje

bankowe
pełni bank centralny;

3. System bankowy Unii Europejskiej (Euro System, Euroland)

a)
model dwuszczeblowy;

-EBC

Europejski Bank Centralny, pełni rolę wykonawczą;

-banki
komercyjne;

b)
funkcje ustawodawcze realizuje ESBC
Europejski System Banków Centralnych
w
skład tego systemu wchodzą

Narodowe
Banki Centralne (NBC);

c)
Europejski System Banków Centralnych

-organ
wspólnej polityki monetarnej wobec euro;

-nie
posiada osobowości prawnej;

-organ
uchwałodawczy;

-organ
niezależny;

-EBC

(Europejski Bank Centralny) organ wykonawczy ESBC;

-NBC

(Narodowe Banki Centralne)

*działają zgodnie z uchwałami Rady ESB
i instrukcjami EBC;

*ścisła kontrola ESBC
brak
niezależności polityki monetarnej;

-Polska
może przystąpić do strefy Euro po
spełnieniu kryteriów z Maastricht:

*deficyt budżetowy nie przekracza 3%
chyba, że przekroczenie jest niewielkie i przejściowe;

*zadłużenie rządu nie przekracza 60%
PKB, chyba że do poziomu 60% podąża się w zadowalającym

tempie;

*inflacja nie przekracza o więcej niż
1,5 punktu procentowego poziomu z trzech krajów o najniższej

inflacji
w tym okresie;

*dochód z obligacji
stopa od
długoterminowych obligacji rządowych nie przekracza o więcej niż 2

punkty
procentowe poziomu z trzech krajów o najniższej inflacji;

*kurs walutowy musi, bez dużych napięć,
mieścić się w zakresie normalnych wahań ERM przez dwa

ostatnie
lata. Nie jest dopuszczalna jakakolwiek jednostronna dewaluacja centralnego
kursu walutowego;

4. Historia Euro:

a)
1 stycznia 1999 roku euro stało
się prawnie uznaną walutą Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Hiszpanii,
Holandii,

Luksemburga,
Niemiec, Portugalii i Włoch (pieniądz wyłącznie bezgotówkowy);

b)
styczeń 2002 roku
wprowadzenie euro do obiegu;

c)
lipiec 2002 roku
całkowite wycofanie walut narodowych z obiegu;

5. Instytucje inwestycyjne:

a)
świadczą usługi zaliczane do usług inwestycyjnych;

b)
emisja papierów wartościowych;

c)
pośrednik obrotu
broker lub dealer;

d)
ubezpieczyciel emisji
underwriter;

e)
organizator emisji
market maker;

f) uczestnik fuzji i przejęć;

g)
rodzaje instytucji inwestycyjnych:

�         
fundusze inwestycyjne

-instytucje
zbiorowego lokowania środków pieniężnych;

-zastępują
tradycyjny depozyt;

-zbiorowe
lokowanie oznacza, że indywidualne decyzje inwestycyjne uczestników funduszu
kieruje się na

zblokowane
lokaty funduszu w papiery wartościowe, z których korzyści i straty rozkładają
się

równomiernie
na wszystkich inwestorów funduszu według wysokości wniesionego udziału
pieniężnego;

-klasyfikacja funduszy inwestycyjnych:



�         
domy maklerskie
kupują akcje w czyimś
imieniu, wykonują usługi na rzecz różnych podmiotów gospodarczych,

do
najważniejszych usług maklerskich należą:

-przyjmowanie
zleceń kupna/sprzedaży papierów wartościowych oraz realizacja zleceń na
giełdzie;

-zarządzanie
portfelem papierów wartościowych na zlecenie klienta;

-doradztwo
klientom;

-organizowanie
publicznej oferty sprzedaży;

�         
developerzy na rynku nieruchomości

kupują nieruchomości zakupione na różne sposoby;

�         
inni:

-instytucje
factoringowe;

-instytucje
fortfaitingowe (skup trudnych wierzytelności, doradztwo finansowe);

-doradcy
finansowi;

6.ANIMATOR
W Polsce podmiot prowadzący działalność maklerską może być stroną transakcji
giełdowej wyłącznie jako członek giełdy.

Członkiem
giełdy jest tylko akcjonariusz giełdy dopuszczony do działania na giełdzie.
Członkowie giełdy są zwani animatorami.

Animatorów
dzieli się na:

a)
animatorów rynku tj. Członków giełdy, którzy na podstawie umowy zawartej z
Giełdą zobowiązują się do stałego

zgłaszania
ofert kupna lub sprzedaży danego papieru wartościowego na własny rachunek na
zasadach określanych przez

Zarząd
Giełdy;

b)
animatorów emitenta tj. Członków giełdy, którzy na podstawie umowy z emitentem
zobowiązują się do podtrzymywania

płynności
danego papieru wartościowego;

Członkowie
giełdy
animatorzy, działają na giełdzie poprzez swoich pełnomocników.
Pełnomocnikiem członka giełdy może być:

a)
makler giełdowy;

b)
inna upoważniona osoba;

7. Instrumenty inwestorskie:

a)
formy zobowiązań, w których jedna ze stron kreuje, a druga nabywa prawa
majątkowe. Można je dzielić na:

-finansowe
instrumenty inwestorskie
gdy przedmiotem powstającego zobowiązania jest
pieniądz;

-niefinansowe
instrumenty inwestorskie (np. zakup działki, mieszkania);

8. Finansowe instrumenty inwestorskie określa
się często instrumentami finansowymi.

a)
Instrument finansowy
rodzaj zobowiązania pieniężnego jednego podmiotu
gospodarczego wobec drugiego;

b)
instrumenty finansowe dzielą się na:

�         
niezbywalne instrumenty finansowe

kredyt i depozyt bankowy;

�         
zbywalne instrumenty finansowe:

-papiery wartościowe;

-instrumenty pochodne;

c)
instrumenty finansowe występują w postaci:

-dokumentu

środek dowodowy zapisu księgowego lub elektronicznego zobowiązania, np.
pożyczka lub kredyt

bankowy;

-legitymacji,
gdy zobowiązanie zapisane w dokumencie daje możliwość dochodzenia
inkorporowanych

(zawartych)
w nim praw (samoistna forma zobowiązania);

-papiery wartościowe to takie instrumenty finansowe,
z których dochodzenie praw możliwe jest wyłącznie na

podstawie posiadania dokumentu;

d)
papiery wartościowe mogą występować w postaci niematerialnej

-dematerializacja
papieru wartościowego oznacza, że wszystkie dane o papierze wartościowym
zawarte są w

zapisie
komputerowym. Papier wartościowy jest złożony w depozycie papierów
wartościowych;

-w
Polsce: Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW);

e)
instrumenty finansowe rodzą prawa podmiotowe (majątkowe):

-wierzycielskie
(pożyczka, kredyt);

-udziałowe
(akcje, udziały, jednostki uczestnictwa);

-pochodne (swap, futures, opcje, itp.);

f)
emisja zbywalnych instrumentów:

-ma
charakter rynkowy;

-odbywa
się na rynkach finansowych;

-na
rynkach finansowych dokonuje się odsprzedaż tych instrumentów
obrót instrumentami
finansowymi;

-odsprzedaż
nie jest równoznaczna z zapadalnością zobowiązania;

-zobowiązanie
jest przekazywany na kolejny podmiot;

9. Podział rynku finansowego



10. Segmentacja rynku finansowego



a)
RYNEK PIENIĘŻNY:

rynek
krótkoterminowych depozytów bankowych;

rynek
kredytu bankowego krótkoterminowego;

rynek
depozytów międzybankowych;

rynek
dewizowy, w tym głównie międzybankowy;

rynek
krótkoterminowych papierów;

b)
RYNEK KAPITAŁOWY:

rynek
długoterminowych depozytów bankowych;

rynek
długoterminowych kredytów bankowych;

rynek
długoterminowych papierów wartościowych;

rynek
pozabankowych długoterminowych ???????????;

11. Giełda:

a)
to rynek, na którym transakcje zawierane są regularnie w określonym czasie i
miejscu oraz podporządkowane określonym

normom
i zasadom;

b)
cechy rynku giełdowego:

-zasadniczo
mają charakter rynku wtórnego;

-zapewniają
jednolite reguły i standardy zawieranych transakcji;

-transakcje
wykonywane są za pośrednictwem np. domów maklerskich w Polsce;

-funkcjonują
na zasadach etycznego postępowania uczestników;

-relatywnie
wysokie są koszty transakcyjne rynku;

-umożliwiają
zainteresowanym zbierać informacje cenowe i rynkowe;

-przyjmują
formy rynku o wysokiej efektywności i płynności;

c) klasyfikacja giełd:



TEMAT: Pośrednictwo ubezpieczeniowe. Ryzyko inwestycyjne na rynkach
finansowych.

1. Istota usługi ubezpieczeniowej:

a)
usługa o charakterze pośrednictwa finansowego;

b)
podstawowy cel jej świadczenia
kompensowanie szkód losowych;

c)
przedmiot usług ubezpieczeniowych
ochrona ubezpieczeniowa;

2. Ochrona ubezpieczeniowa:

a)
polega na przejęciu przez ubezpieczyciela odpowiedzialności za mogące powstać w
przyszłości szkody i spełnieniu

świadczenia
pieniężnego w sytuacji, gdy szkoda taka powstaje;

b)
powstaje w drodze zawarcia umowy ubezpieczeniowej;

�         
potwierdzona pisemnie zgoda
ubezpieczyciela na objęcie ochroną ubezpieczeniową ubezpieczającego;

�         
dowodem jej zawarcia jest polisa
ubezpieczeniowa;

�         
przedmiot umowy ubezpieczeniowej:

-ubezpieczyciel
instytucja
przejmująca od klientów ryzyko wystąpienia szkody; zakład ubezpieczeń,

firma
ubezpieczeniowa, towarzystwo ubezpieczeniowe, asekurator;

-ubezpieczający
osoba lub instytucja
przekazująca ryzyko do ubezpieczenia w zamian za składkę; nie

musi
występować w imieniu własnym;

-ubezpieczony
osoba lub instytucja,
która w zamian za składkę oczekuje spełnienia roszczenia, gdy ma

miejsce
szkoda będąca przedmiotem ubezpieczenia;

-uprawniony
beneficjent, uposażony,
osoba uprawniona do świadczenia pieniężnego w przypadku

śmierci
ubezpieczonego;

-reasekurator
towarzystwo
ubezpieczeniowe lub reasekuracyjne, które przejmuje część ryzyka

ubezpieczyciela
w zamian za korzyści pieniężne;

�         
przedmiot ubezpieczenia:

-majątek;

-życie;

-zdrowie;

�         
czynności umowy ubezpieczenia:

-przepływ
ryzyka;

-ustalenie
odszkodowań i świadczeń;

-przepływ
pieniądza i kapitału;

-transfer
usług;

3. Składka ubezpieczeniowa:

a)
cena za ochronę ubezpieczeniową klienta;

b)
odpowiednio skorelowana z kosztem produktu ubezpieczeniowego;

c)
obejmuje:

-koszty
akwizycji i administracyjne;

-rezerwy
techniczno
ubezpieczeniowe;

-dodatek
na ryzyko i prewencyjny;

-narzuty
na zysk i obciążenia obowiązkowe;

4. Warunki ubezpieczenia:

a)
ogólne
kształtujące treść umowy ubezpieczenia wynikające z obowiązujących
regulacji prawnych;

b)
szczegółowe
doprecyzowyją ogólne warunki ubezpieczenia;

5. Klasyfikacja:

a)
ubezpieczenia społeczne
element polityki socjalnej państwa

-zdrowotne;

-rentowe;

-chorobowe;

b)
ubezpieczenia prywatno
gospodarcze:

-wynikające
z potrzeb gospodarki i podmiotów w niej funkcjonujących;

-na
życie
śmierć lub dożycie;

-osobowe

przedmiot ubezpieczenia, wypadki i choroby;

-majątkowe

przedmiot ubezpieczenia to mienie lub odpowiedzialność cywilna;

c)
kryterium: swoboda zawierania umów ubezpieczeniowych

-obowiązkowe

ustawodawca nakłada na podmioty obowiązek zawarcia umowy np.: ubezpieczenia

odpowiedzialności
cywilnej (OC) posiadaczy pojazdów mechanicznych;

-dobrowolne

zależne od woli ubezpieczającego;

d)
kryterium: liczba ubezpieczonych

-indywidualne

gdy umowa chroni jedną osobę lub przedmiot;

-zbiorowe

jedna umowa obejmuje ochroną więcej przedmiotów lub osób;

e)
kryterium: forma organizacyjno
prawna

-komercyjne

oferowane przez zakłady w formie spółki akcyjnej;

-wzajemne

zawierane przez podmioty działające w formie towarzystw ubezpieczeń
wzajemnych, na zasadzie non

profit;

f)
kryterium: ustawowe

�         
dział I

-na
życie;

-posagowe;

-rentowe;

-z
funduszem inwestycyjnym;

-wypadkowe
i chorobowe;

�         
dział II

-osobowe:
wypadek i choroba;

-majątkowe

-casco pojazdów i statków;

-szkód rzeczowych;

-różnych ryzyk np.: kredytowego;

-ochrony prawnej i innych;

6. Funkcje:

a)
finansowa
gromadzenie składek

b)
redystrybucyjna
zmniejszanie napięć w gospodarce rynkowej;

c)
prewencyjna (interwencyjna)
zmniejszająca zagrożenie ubezpieczonego lub
przedmiotu;

d)
kontrolna
informująca o zagrożeniach;

7. Rynek usług ubezpieczeniowych
definicja:

a)
mechanizm regulujący cenę usług ubezpieczeniowych;

b)
system negocjacji między sprzedającymi i kupującymi usługi ubezpieczeniowe;

c)
sprzedający
podaż usług ubezpieczeniowych:

�         
firma ubezpieczeniowa

-są różne pod względem

*formy organizacyjnej;

*własności i pochodzenia kapitału;

*wielkości;

*powiązań kredytowych;

*specjalizacji na rynku usług
ubezpieczeniowych;

�         
sprzedawca polis
pośrednik (broker)

-sprzedaje polisy i zawiera umowy;

-wykonuje analizy rynku;

-występuje w postępowaniu szkodowym;

�         
nadzór ubezpieczeniowy
gwaranci usług
ubezpieczeniowych

-w Polsce

*KNUiFE;

*Rzecznik Praw Ubezpieczonych
ochrona
klientów;

*Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

gwarantuje realizację roszczeń z tytułu umów

obowiązkowych
ubezpieczeń;

*Polskie Biuro Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych
prowadzi działalność związaną ze szkodami

ruchu
pojazdów poza naszymi granicami;

*Polska Izba Ubezpieczeń
obowiązkowe
zrzeszenie wszystkich zakładów ubezpieczeń I i II;

*izba samorządowa ubezpieczycieli;

*instytucje kontrolne inne;

�         
underwriter
gwaranci usług
ubezpieczeniowych;

8. Popyt:

a)
osoby fizyczne i prawne;

b)
Krajowa Organizacja Konsumentów;

c)
Rzecznik ubezpieczonych;

9. Ryzyko

prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia utrudniającego/ograniczającego
możliwości zakładanych celów:

a)
możliwość wystąpienia zysków i strat;

b)
niepewność osiągnięcia założonego celu;

10. Ryzyko może dotyczyć:

a)
instytucji finansowych i/lub przedsiębiorstw (dotyczy warunków ich
funkcjonowania);

b)
instrumentów finansowych (dotyczy inwestycji finansowych);

11. W przedsiębiorstwie ryzyko działalności gospodarczej dzielimy na:

a)
ryzyko systematyczne/rynkowe

�         
ryzyko rynkowe

-wynika z faktu, że dochód z tytułu
inwestycji w instrument finansowy zależy od parametrów, które ustala

rynek;

-=ryzyko ceny (price risk);

-przyjmując za kryterium wpływ ceny
instrumentu finansowego na dochód z inwestycji wyróżniamy

następujące
rodzaje ryzyka rynkowego:

*ryzyko stopy procentowej (interest
rate risk);

*ryzyko kursu walutowego (exchange rate
risk);

*ryzyko płynności (liquidity risk);

*ryzyko zmiany cen rynkowych
instrumentów finansowych (np. akcji, obligacji);

*ryzyko konkurencji;

-im wyższe ryzyko inwestycyjne tym
wyższa stopa zwrotu z inwestycji;

-ryzyko inwestycji w instrumenty
finansowe można ograniczyć poprzez:

-rating instrumentów finansowych

*credit
rating

+proces oceny i klasyfikacji ryzyka
inwestycyjnego dłużnych papierów

wartościowych kończących się
przyznaniem oceny wiarygodności finansowej;

+względna miara ryzyka rozpatrywanego w
relacji do innych walorów;

+nadawany jest podmiotom gospodarczym
krajowym i zagranicznym (rating

ubezpieczeniowy, rating różnorodnych
przedsiębiorstw emitujących

instrumenty finansowe), a także
państwom (sovereign rating);

+sovereign rating
polega na ocenie
ryzyka niespłacenia zobowiązań przez

obce państwa i podmioty zagraniczne.
Jest ratingiem długów zaciąganych

przez rządy i gwarantowanych przez nie.
Dotyczy ryzyka kraju, w

szczególności ryzyka politycznego i
ryzyka transferu.

dywersyfikację portfela inwestycyjnego;

-tak zwane transakcje terminowe

�         
ryzyko zewnętrzne;

�         
ryzyko niezależne od firmy;

�         
ryzyko zakłócające przebieg cyklu
produkcyjnego;

�         
formy ryzyka systematycznego:

-ryzyko rynku;

-ryzyko polityczne;

-ryzyko stopy procentowej;

-ryzyko walutowe;

-ryzyko branży;

b)
ryzyko operacyjne

�         
dotyczy zakłóceń w realizacji programu
produkcyjnego, ograniczających osiągnięcie zaplanowanego wyniku

finansowego;

�         
ryzyko finansowe: dotyczy zakłóceń w
realizacji celu działalności gospodarczej wskutek nieprawidłowości w

kształtowaniu
struktury kapitałowej przedsiębiorstwa;

12. Ryzyko instrumentów finansowych to typowe ryzyko inwestycyjne na
które składa się:

a)
ryzyko niedotrzymania warunków inwestycji w dany instrument finansowy (default
risk);

b)
ryzyko rynkowe (market risk);

c)
ryzyko otoczenia finansowego;

d)
ryzyko otoczenia niefinansowego;

e)
ryzyko wydarzeń (event risk);

TEMAT: Polityka finansowa państwa i jej instrumenty.

1. Polityka finansowa państwa:

a)
system celów gospodarczo
społecznych realizowanych za pomocą narzędzi
gromadzenia i wydatkowania środków

budżetowych
lecz nie jest tożsama z polityką budżetową;

b)
w węższym znaczeniu
polityka podatkowa, skarbowa gromadzenia dochodów celem
prowadzenia polityki społeczno


gospodarczej;

c)
polityka fiskalna

�         
narzędzie alokacji zasobów
(rozmieszczenia rozporządzalnych środków
zasobów realnych i finansowych);

-pośrednia
poprzez mechanizm rynkowy;

-bezpośrednia
poprzez państwo;

2. Pytania alokacji:

a)
Dlaczego jest konieczna alokacja bezpośrednia?

b)
Czy alokacja bezpośrednia jest dominująca, kiedy i dlaczego?

c)
Jakie są mierniki tej alokacji?

�         
równość społeczna;

�         
sprawiedliwość społeczna;

�         
efektywność społeczna

-efekty niemierzalne;

-użyteczność krańcowa niejednorodna;

-nakłady: możliwe do określenia, ale w
zestawieniu:

+dobra substytucyjne;

+dobra komplementarne;

+dobra alternatywne;

d)
Jakie są cele polityki fiskalnej państwa?

�         
gromadzenie środków finansowych dla
realizacji zadań państwa:

-administracyjne;

-społeczne;

-gospodarcze;

3. Regulacje prawne dotyczą:

a)
zakresu regulacji prawnej;

b)
podziału kompetencji prawodawczych;

c)
systemu źródeł prawa gospodarczego;

d)
techniki prawodawczej;

e)
reguły prawne związane są tu z systemem norm ogólnych - obraz państwa jest
zatem funkcją tradycji, postępu

cywilizacyjnego
i warunków gospodarczych;

f)
zagadnienie regulowania przez prawo stosunków gospodarczych w tym mechanizmu
alokacji wyrażają trzy grupy

poglądów:

�         
STANOWISKO I

Dogmat:
regulowanie przez prawo stosunków gospodarczych jest poza dyskusją.

�         
STANOWISKO II

Wynika
z przeświadczenia o zakłócaniu mechanizmu alokacji przez jurysdykcję ekonomiki.

�         
STANOWISKO III

Ekonomizacja
prawa: zbyt dużo ekonomii w prawie.

g)
zakres regulacji nie jest stały, co jest równoznaczne ze stanem, gdy nie
zostały określone podstawowe kompetencje

państwa.

4. Uwarunkowania organizacyjne mechanizmu alokacji:

a)
teza I: procesy alokacyjne przebiegają w określonym układzie organizacyjnym,
który może racjonalizować lub hamować

ich
przebieg;

b)
teza II: wadliwe uregulowania prawne mogą prowadzić nie tylko do suboptymalnej
alokacji zasobów, ale też braku

efektywności
państwa w wykonywaniu funkcji gospodarczych, społecznych i socjalnych;

c)
teza III: efektywne państwo może być czynnikiem stymulującym wzrost gospodarczy
i inwestycje;

d)
decyzje w państwach demokratycznych podejmuje społeczeństwo;

e)
kształt polityki fiskalnej wyznaczają:

�         
parlament;

�         
rząd;

�         
minister finansów;

�         
aparat skarbowy;

5. Narzędzia polityki fiskalnej:

a)
podatki;

b)
zasiłki dla bezrobotnych;

c)
wydatki na tworzenie nowych miejsc pracy i zmiany kwalifikacji zawodowych;

d)
inwestycje na restrukturyzację w układzie branżowym i przestrzennym;

e)
wydatki na promocję rozwoju drobnej wytwórczości;

f)
wydatki na roboty publiczne;

g)
deficyt budżetowy;

h)
dług publiczny;

6. Automatyczne stabilizatory koniunktury
działają bez interwencji
państwa:

a)
dochody podatkowe;

b)
zasiłki dla bezrobotnych;

c)
zasiłki z tytułu opieki zdrowotnej;

d)
programy pomocy dla rolnictwa
subwencje, ceny gwarantowane produktów rolnych;

7. Realizacja celów polityki fiskalnej zdeterminowana jest:

a)
dobrym systemem podatkowym;

b)
skutecznym aparatem skarbowym;

c)
sprawnymi procedurami legislacyjnymi;

d)
dobrze rozwiniętymi instytucjami publicznymi;

Paradoks:

Wyższa
instytucjonalizacja polityki fiskalnej pociąga wysokie koszty. W państwach
słabo rozwiniętych działalność instytucji

publicznych
realizujących politykę fiskalną jest nieefektywna. Nie ma gwarancji, że w
państwach wysoko rozwiniętych jest

odwrotnie.
Przeznacza się tylko większe środki, których sposób wykorzystania zależy
wyłącznie od etyki zawodowej polityków i

ich
odpowiedzialności wobec swoich wyborców. Słusznym jest zatem stwierdzenie, że
takie państwo, jakie społeczeństwo.

8. Polityka dyskrecjonalna
uznaniowa:

a)
organizowanie i finansowanie robót publicznych;

b)
projektowanie zatrudnienia w sektorze publicznym;

c)
zmiana stawek podatkowych;

d)
skuteczność polityki fiskalnej jest niska ze względu na:

�         
opóźnienia czasowe;

�         
groźbę inflacji;

�         
niepewność;

�         
niebezpieczeństwo nadmiernej ekspansji
fiskalnej;

9. Wydatkowanie środków publicznych:

a)
kierunki
określa program gospodarczy partii politycznych;

b)
cechy specyficzne:

�         
arbitralność decyzji dotyczących
rozmiaru i kierunku wydatkowania środków publicznych;

�         
niebezpieczeństwo marnotrawienia
środków
koncepcja alokacji poprzez samorząd terytorialny;

�         
niebezpieczeństwo nadużyć i korupcji
podmiotów wydatkujących środki;

�         
wypychanie środków poza obieg
gospodarczy, korumpowania za otrzymanie zamówień rządowych;

�         
wydatki kreują popyt w systemie
gospodarczym, stąd ważne są:

-ich bezwzględny poziom;

-struktura wydatków;

-zmiany zachodzące w poziomie i
strukturze;

�         
struktura wydatków określa z jakimi
rodzajami wydatków mamy do czynienia:

-I
klasyfikacja według celów polityki
finansowej:

*klasyczne;

*socjalne;

*ekonomiczne;

-II

*wydatki realne
rzeczywiste, na zakup
dóbr i usług, tworzą realny popyt na dobra i usługi,

prowadzą bezpośrednio do wzrostu PKB;

*wydatki transferowe
redystrybucyjne,
dokonywane na rzecz innych podmiotów:

+wewnętrzne
dokonywane w sektorze
publicznym;

+zewnętrzne
odwrotnie, związane z
ważnymi celami społecznymi i gospodarczymi,

np.: budownictwo mieszkaniowe,
rolnictwo;

+transfery mogą być różne
w
zależności od szczególnych warunków, jakie muszą

spełniać podmioty oraz stopnia swobody,
jakie uzyskują realizatorzy celów i zadań

publicznych, można wyróżnić:

>dotacje podmiotowe/ogólne;

>dotacje przedmiotowe/celowe;

-wydatki:

*bieżące
wydatki podmiotowe;

*inwestycyjne
wydatki przedmiotowe;

-według szczebla wydatkowania środków:

*centralne
państwowe;

*regionalne (państwowo
samorządowe);

*lokalne
tylko samorządowe;

-według kryterium formy funduszu
publicznego:

*wydatki budżetowe;

*wydatki publicznych funduszy celowych;

10. Dochody budżetu państwa
źródło pokrycia wydatków państwa:

a)
dochody z własności publicznej

�         
powstające na bazie majątku
publicznego, który może:

-służyć organom władzy i administracji;

-służyć publicznym instytucjom
usługowym;

-być zaangażowany w infrastrukturze

może przynosić dochody pod warunkiem wprowadzenia opłat

(drogi,
mosty, tunele, itp.) - wymaga jednak ponoszenia wysokich kosztów, stąd
niewysoka jego

dochodowość;

-być zaangażowany w zarobkowej
działalności gospodarczej
przynosi dochody;

-pierwsze dwa podpunkty z reguły
powodują koszty nie przynoszące dochodów;

b)
dochody z podatków i opłat;

c)
dochody osiągane w drodze zaciągania pożyczek;

d)
inne dochody budżetu państwa:

�         
dochody z procesów prywatyzacyjnych;

�         
zyski banku centralnego

�         
jeżeli wydatki budżetu są większe od
dochodów budżetu mamy do czynienia z deficytem budżetu państwa, który

nie
jest jednak tożsamy z deficytem sektora publicznego;

e) przegląd zasad podatkowych:



TEMAT: Deficyt budżetowy, a dług publiczny.

1. Budżet państwa:

a)
zestawienie różnego rodzaju dochodów i wydatków;

b)
roczny plan finansowy państwa;

c)
instytucjonalna forma obrazująca syntetycznie całokształt funkcji finansów
publicznych;

d)
to akt, w którym są przewidywane i autoryzowane roczne dochody i wydatki
państwa lub ich służb;

e)
plan finansowy państwa
roczny;

f)
budżet ex ante i ex post;

g)
system budżetowy
prawne, organizacyjne i planistyczne ramy gospodarki
budżetowej;

h)
gospodarka budżetowa
czynności podejmowania przez naczelne i terenowe organy
administracji rządowej i ich jednostek

organizacyjnych
w zakresie planowania dochodów i wydatków oraz gromadzenia i wykorzystania
środków budżetu

państwa;

2. Podmioty gospodarki budżetowej:

a)
czynne
organy władzy i administracji państwowej

�         
parlament
uchwala i kontroluje
budżet;

�         
rząd
projektuje i wykonuje budżet

-organa resortowe administracji
rządowej;

-organa finansowe, czyli Ministerstwo
Finansów, Izby skarbowe o zasięgu wojewódzkim, urzędy

skarbowe
o zasięgu lokalnym;

b)
bierne
obciążane świadczeniami lub z nich korzystające:

�         
jednostki budżetowe, finansowane w
całości przez budżet i jemu podporządkowane;

�         
zakłady budżetowe
podlegające
budżetowi, chociaż nie finansowane z budżetu;

3. Zasady budżetowe:

a)
zasada zupełności budżetu
zestawienie wszystkich, a nie tylko niektórych
wydatków i dochodów państwa (problem

szczegółowości);

b)
zasada jedności
wszystkie wydatki i dochody państwa muszą być jednym
zestawieniem;

Sprzeczne
z tymi zasadami są budżety nadzwyczajne i specjalne. Polegają one na tym, że
niezależnie od budżetu głównego

i
bez rachunkowego z nim powiązania uchwala się inny budżet zawierający specjalne
wydatki i przewidujący odrębne

źródła
dochodów dla ich pokrycia. Najważniejsza forma odstępstwa to tworzenie
odrębnych funduszy. Fundusz jest

autonomicznym
pod względem finansowym źródłem działalności państwa. Posiada on z reguły
własny zarząd i tworzony

jest
dla realizacji specjalnych celów. Zaopatruje się go we własne źródła dochodów,
którymi są podatki celowe,
albo

dotacje
skarbu państwa. Fundusz nie podlega rocznej kontroli parlamentu.

c)
zasada jawności:

�         
jawność formalna
sam budżet oraz
sposób jego uchwalenia musi być znany opinii publicznej, także wykonanie

oraz
kontrola;

Wyjątek
od zasady jawności:

-fundusze dyspozycyjne
kwoty
przewidziane w budżecie do dyspozycji ministrów bez określenia celu

przeznaczenia,
ich wydatkowanie też nie podlega kontroli;

-fundusze tajne
podlegają kontroli
celowości i prawidłowości, lecz jest ono tajne;

�         
jawność materialna
budżet powinien
być tak ułożony, aby można było mieć wyobrażenie o rzeczywistym stanie

finansów
publicznych, postulat szczegółowości budżetu (=zasada budżetowa);

d)
zasada realności
dobry szacunek wielkości wydatków i dochodów budżetu;

4. Jawność i przejrzystość finansów publicznych:

a)
jawność finansów publicznych jest realizowana z zastrzeżeniem ust. 3, w
szczególności przez:

�         
jawność sejmowej debaty budżetowej i
debat budżetowych jednostek samorządu terytorialnego;

�         
jawność sejmowej debaty nad
sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa i debat nad wykonaniem sprawozdań

budżetowych
jednostek samorządu terytorialnego;

�         
podawania do publicznej wiadomości:

-kwot dotacji udzielanych z budżetu
państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego;

-zbiorczych danych dotyczących finansów
publicznych przez Ministra Finansów;

�         
udostępnienie corocznych sprawozdań
dotyczących finansów i działalności jednostek należących do sektora

finansów
publicznych

b)
zasada przejrzystości dotyczy rachunkowości i szczegółowości prezentacji
budżetu.

5. Funkcje budżetu:

a)
gromadzenia dochodów oraz wykonywania wydatków;

b)
funkcja wyrównawcza (płatności transferowe);

c)
stabilizacyjna;

6. Badanie ekonomicznej pozycji budżetu:

a)
poprzez miary relatywne
stopy redystrybucji budżetowej dochodów;

b)
wydatki budżetowe do produktu krajowego brutto;

c)
wydatki budżetowe do dochodu narodowego (brak granicy, może być wyższy niż
60%);

7. Miary restrykcyjności polityki fiskalnej:

a)
deficyt budżetowy;

b)
deficyt sektora finansów publicznych (DB + deficyt jednostek parabudżetowych);

c)
deficyt ekonomiczny
deficyt sektora finansów uwzględniający płatności
transferowe nie będące wydatkami ani

dochodami
budżetu państwa:

�         
rekompensaty dla pracowników sfery
budżetowej, rencistów, emerytów;

�         
środki na fundusze emerytalne i Fundusz
Rezerwy Demograficznej;

d)
deficyt kasowy i memoriałowy (uwzględnia zobowiązania i należności przechodzące
na następny rok fiskalny);

e)
Art. 61:

�         
budżet państwa jest rocznym planem
dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

-organów: władzy państwowej, kontroli i
ochrony prawa;

-sądów i trybunałów;

-administracji rządowej;

budżet
państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego,
zwanego dalej

rokiem budżetowym;

f)
Art. 83.1

�         
Minister Finansów przedstawia Radzie
Ministrów projekt ustawy budżetowej na rok następny wraz z

uzasadnieniem;

g)
Art 84

�         
Rada Ministrów uchwala projekt ustawy
budżetowej lub projekt ustawy o prowizorium budżetowym i wraz z

uzasadnieniem
przedstawia go Sejmowi w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok
budżetowy;

w
przypadku przedstawienia Sejmowi projektu ustawy o prowizorium budżetowym Rada
Ministrów przedstawia

�         
Sejmowi projekt ustawy budżetowej nie
później niż na 3 miesiące przed zakończeniem okresu obowiązywania

prowizorium;

h)
Art. 103

�         
wykonanie budżetu państwa podlega
kontroli Sejmu;

�         
Rada Ministrów przedstawia Sejmowi i
Najwyższej Izbie Kontroli, w terminie do dnia 31 maja roku następnego

po
upływie roku budżetowego, coroczne sprawozdanie z wykonania budżetu państwa;

i)
sposoby pokrywania deficytu budżetowego:

�         
zwiększenie dochodów z własności
publicznej;

�         
zwiększenie podatku i opłat;

�         
finansowanie poprzez kredyt
jest
bardzo wygodną formą finansowania deficytu w krótki okresie (doraźnego).

Kredyt
tym różni się od podatku, że musi być spłacony wraz z odsetkami.

j)
sposoby finansowania długu publicznego (narosłe w czasie zadłużenie sektora
publicznego (państwa) wobec gospodarki):

�         
bank centralny

-finansowanie bezpośrednie;

-finansowanie pośrednie;

�         
banki komercyjne

-wykup papierów dłużnych skarbu
państwa;

�         
podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa,
gospodarstwa domowe, instytucje finansowe)
wykup papierów

dłużnych;

�         
skutki
niższe oszczędności w sektorze
bankowym;

k)
instrumenty finansowania długu publicznego:

�         
bony skarbowe
źródło regulowania
płynności budżetowej;

�         
obligacje;

l)
Art. 64

�         
różnica między dochodami a wydatkami
budżetu państwa stanowi odpowiednia nadwyżka budżetu państwa lub

deficyt
budżetu państwa;

�         
deficyt budżetu państwa może być
pokryty przychodami pochodzącymi z:

-sprzedaży skarbowych papierów
wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym;

-kredytów zaciąganych w bankach
krajowych i zagranicznych;

-pożyczek;

-prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;

-nadwyżki budżetu państwa z lat
ubiegłych;

m)
Art. 7.1

�         
dodatnia różnica między dochodami
publicznymi powiększonymi o środki pochodzące ze źródeł zagranicznych,

nie
podlegające zwrotowi, a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu
rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę

sektora
finansów publicznych, zaś ujemna różnica jest deficytem
sektora finansów publicznych;

n)
Art. 9

�         
państwowy dług publiczny
nominalne
zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych ustalone po

wyeliminowaniu
przepływów pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora;

�         
przez dług Skarbu Państwa rozumie się
nominalne zadłużenie Skarbu Państwa;

o)
Art. 10

�         
państwowy dług publiczny obejmuje
zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:

-wyemitowania papierów wartościowych
opiewających na wierzytelności pieniężne;

-zaciągniętych kredytów i pożyczek;

-przyjętych depozytów;

-wymagalnych zobowiązań:

+jednostek budżetowych;

+Wynikających z ustaw i orzeczeń sądu,
udzielonych poręczeń i gwarancji oraz innych tytułów;

�         
Minister Finansów określa w drodze
rozporządzenia szczegółowe zasady klasyfikacji tytułów dłużnych

zaliczanych
do państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarby Państwa, uwzględniające
w

szczególności
podstawowe kategorie przedmiotowe i podmiotowe zadłużenia oraz okresy
zapadalności;

p)
Minister Finansów ogłasza w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej Monitor
Polski:

�         
kwotę

-państwowego długu publicznego;

-niewymagalnych zobowiązań z tytułu
poręczeń i gwarancji udzielonych przez podmioty sektora finansów

publicznych;

-długu Skarbu Państwa;

-niewymagalnych zobowiązań z tytułu
poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa;

�         
relacje do produktu krajowego brutto:

-kwoty państwowego długu publicznego;

-łącznej kwoty państwowego długu
publicznego powiększonej o kwotę przewidywanych wypłat z tytułu

poręczeń
i gwarancji udzielonych przez podmioty sektora finansów publicznych do produktu
krajowego

brutto;

-kwoty długu Skarbu Państwa;

-łącznej kwoty długu Skarbu Państwa
powiększonej o kwotę przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i

gwarancji
udzielonych przez Skarb Państwa do produktu krajowego brutto;

�         
ogłoszenie kwoty długu publicznego
następuje:

-dla roku budżetowego
w terminie do
dnia 31 maja roku następnego;

-dla pierwszej połowy roku budżetowego

w terminie do dnia 30 września tego roku;

�         
ogłoszenie relacji dokonywane jest dla
stanu za rok budżetowy w terminie do dnia 31 maja roku następnego;

�         
podstawą obliczenia relacji, o których
mowa jest wielkość produktu krajowego brutto ogłaszana przez Prezesa

Głównego Urzędu Statystycznego.