PODSTAWY FINANSÓW
WYKA
AD 1 - 17.02.2009
Finanse  proces kreowania, gromadzenia, wydatkowania oraz posiadania w postaci oszczędności
środków pieniężnych. Finanse zajmują się pieniądzem realnym (bilon i banknoty  emitowany prze
bank centralny), pochodnym (żyrowy, depozytowy  kreowany przez system bankowy) oraz
surogatami pieniężnymi (czeki i weksle  kontrahent nie musi ich przyjąć)
Finanse to stosunki, w których powstają należności i zobowiązania, wiążą się z nabywaniem praw do
posiadania i wydatkowania pieniądza oraz z realizacją tych praw.
Finanse są pojęciem węższym niż pieniądz, bo nie zajmują się pieniądzem idealnym będącym
miernikiem wartości.
Pieniądz realny jest smarem w transakcjach kupna-sprzedaży, jest pośrednikiem, występuje przy
wypłacaniu wynagrodzeń, opłacaniu podatków, służy do gromadzenia bogactwa.
Gospodarka pieniężna  występuje chęć do posiadania pieniądza, aby nabyć jak najwięcej dóbr i
usług; zachęca do zwiększania kwalifikacji i nakładu pracy
Gospodarka bezpieniężna (barterowa)  dobra i usługi dzielone są na członków społeczności wg
jakiegoś klucza; czasochłonna i pracochłonna; zniechęca do zwiększania nakładów pracy i
kwalifikacji; nie wszystkie potrzeby są zaspokojone
Funkcje finansów:
- rozdzielna (dystrybucyjna)  polega na gromadzeniu i wydatkowaniu środków pieniężnych w celu
ostatecznego podziału PKB (niwelowanie różnic w dochodach ludności kształtujących się pod
wpływem systemu rynkowego); dotyczy głownie finansów publicznych
- stymulacyjna  polega na hamowaniu lub pobudzaniu pewnej działalności przez pewne podmioty
np. w polityce fiskalnej obniżenie podatków lub obniżenie stopy procentowej w celu pobudzenia
rozwoju gospodarczego; może być neutralna (np. zbyt niska cena na usługę  brak chętnych); może
nie spełniać roli (np. podwyższenie cła -> spadek importu -> spadek dochodu państwa)
- w finansach publicznych 4 funkcje: redystrybucyjna, alokacyjna, stymulacyjna, stabilizacyjna
Przedmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych (związana z wyróżnieniem strumieni i stanów
pieniądza):
- wydatki rynkowe i przychody rynkowe  tworzą się nawzajem i muszą być sobie równe, zwane są
ekwiwalentnymi; występują na rynku w transakcjach rynkowych w momencie gdy występuje
wymiana.
- dochody i wydatki transferowe  zwane nieekwiwalentnymi; nie są regulowane przez rynek,
polegają na nieodpłatnym przekazaniu lub otrzymaniu pieniędzy, muszą być sobie równe,
nazywane transferami  mogą być legalne przymusowe (podatki), legalne dobrowolne (darowizny,
przekazy na cele charytatywne)
- dochody kredytowe  dochody niebankowych podmiotów gospodarczych, których z
ródłem są
udzielone przez banki kredyty, powstają w miejscu oszczędności pieniężnych (nie muszą się
równać tym oszczędnościom)  oszczędności są podstawą kredytów, ale bank nie wydaje tych
pieniędzy..
- oszczędności pieniężne wymuszone = oszczędnościom wymuszonym  powstają w momencie,
gdy brakuje towaru na rynku i nie można wydać pieniędzy, bo nie ma czego kupić.
Dochody kredytowe mogą być wyższe (niższe) od oszczędności pieniężnych dobrowolnych  wtedy
inflacja (deflacja).
Dr + Dt + Dk = Wr + Wt + Opd (tak nie musi być)
Dk > Opd  bilans będzie równoważny oszczędnościom pieniężnym wymuszonym
Dk = Opd + Opw
Dk Podmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych (kryterium są jednostko gospodarujące i
podmioty, które dokonują kreacji, gromadzenia, wydatkowania):
- system finansów publicznych  system finansów państwa i samorządu terytorialnego, jest
rygorys-tycznie regulowany przez przepisy prawne, związany z produkowaniem przez państwo
dóbr publicznych (dobra publiczne  nie mają właściciela, użytkowanie przez jedną osobę nie
zmniejsza przydatności do użytkowania przez inne osoby, poddawane rygorystycznej kontroli, aby
nie były marnotrawione i poddane malwersacji). Państwo ma dochody transferowe (np. z
podatków, wpłaty z zysków przedsiębiorst państwowych), rynkowe (z dzierżawy, sprzedaży
majątku, opłat) i kredytowe (z bonów lub pożyczek zagranicznych). Dokonuje wydatków
transferowych (emerytury, renty, stypendia) i rynkowych (inwestycje materialne, wynagrodzenia
urzędników państwowych oraz wyposażenie biur). Państwo może lokować środku na rynkach
finansowych. Państwo prowadzi politykę fiskalną (związaną z dochodami i wydatkami budżetu
państwa)  to wybór celów, zamierzeń, metod i środków ich realizacji.
- system finansów prywatnych  występuje konkretny właściciel, produkują dobra prywatne,
które są dzielone pomiędzy odbiorców poprzez rynek na drodze zakupów, przy czym kupujący
dane dobro eliminuje z jego użytkowania wszystkich innych potencjalnych nabywców, nie są tak
rygorystycznie regulowane przez prawo. Przedsiębiorstwa dokonują wydatków rynkowych (zakup
surowców, energii, materiałów, wypłata wynagrodzeń) i otrzymują dochody rynkowe (ze sprzedaży
towarów lub usług). Dokonują wydatków transferowych (uiszczają podatki) i mogą otrzymywać
dochody transferowe (dotacje i subwencje). Przedsiębiorstwo może otrzymać dochody kredytowe
(z banku) i lokować nadwyżki finansowe na rynkach finansowych  zakup akcji i obligacji, bonów
skarbowych itp., polis ubezpieczeniowych, spłata prowizji i odsetek na rzecz banków, wypłata
oprocentowania od bonów, obligacji oraz wypłata dywidend akcjonariuszom.
- system finansów gospodarstw domowych  ludności lub wspólnot rodzinnych. Dochody
kredytowe (kredyty konsumpcyjne), przychody rynkowe (wynagrodzenia), wydatki rynkowe
(zakupy), wydatki transferowe (podatki), przychody transferowe (zasiłki, renty). Ludność może
oszczędzać i lokować oszczędności na rynkach finansowych. Płacą składki finansowe i mogą
otrzymać odszkodowanie.
- system finansów banków  celem banku jest przyjmowanie depozytów i udzielanie kredytów,
banki kreują pieniądz pochodny w miejsce oszczędności, dochody pochodzą z odsetek od kredytów
i prowizji, mają wydatki i przychody rynkowe i transferowe, nadwyżki mogą lokować na rynkach
pieniężnych.
- finanse ubezpieczeń (prywatnych)  finanse instytucji ubezpieczeniowych, towarzystw
ubezpieczeń majątkowych i osobowych działających na zasadach koalicyjnych tzn. w celu
zarobkowym; dotyczy towarzystw zorganizowanych w spółki akcyjne. Są też towarzystwa
ubezpieczeń wzajemnych, których celem jest osiąganie wspólnych korzyści przez udziałowców
towarzystwa. Regulowane przez system prawa ubezpieczeń. Dochody ze składek
ubezpieczeniowych, wydatki na wynagrodzenie, wyposażenie biura, podatki. Nadwyżki lokowane
na rynkach finansowych i otrzymywane oprocentowanie.
- system finansów rynków finansowych  rynek, na którym dokonuje się obrotu
instrumentami finansowymi  roszczenie pieniężne jednego podmiotu wobec drugich. Można
podzielić na krótkoterminowe (do 1 roku)  bony skarbowe, bony pieniężne, dużą rolę odgrywa
rynek międzybankowy; i długoterminowe (powyżej 1 roku)  rynko kapitałowe (akcje, obligacje).
Instytucje finansowe  podmioty na rynkach finansowych, utrzymują w aktywach instrumenty
finansowe i są pośrednikami zajmującymi się kierowaniem funduszy pieniężnych od jednych do
drugich podmiotów: Na rynkach finansowych występują: GPW, domy maklerskie, domy brokerskie,
towarzystwa inwestycyjne, fundusze emerytalne, kantory, lombardy.
System finansowy  zespół norm prawnych, zasad organizacyjnych i szeroko rozumianych
instytucji, które są wykorzystywane przy realizacji funkcji finansów i regulowaniu przez władze
państwowe i samorządowe zjawisk finansowych .
WYKA
AD 2  24.02.2009
Polityka finansowa państwa  w dobie kryzysu finansowego decyzje dotyczące wpływów i
wydatków budżetów oraz działalność polegająca na wykorzystaniu instrumentów monetarnych do
osiągnięcia określonych celów. Polityka finansowa państwa = polityka fiskalna + polityka monetarna
Rola państwa w gospodarce nie jest definiowana jednoznacznie. Wynika to ze złożoności
współczesnego systemu gosp., struktur państwa, zróżnicowania instytucjonalnych form działalności
państwa w gospodarce. Wyróżnia się następujące cele polityki finansowej państwa:
1. promowanie wzrostu gospodarczego czyli wzrostu PKB
2. stabilizacja cykli koniunkturalnych przy pomocy automatycznych stabilizatorów koniunktury
jak podatki progresywne, zasiłki dla bezrobotnych oraz narzędzi dyskrecjonalnych, czyli np.
zwiększania wydatków rządowych
3. ochrona wartości pieniądza w czasie, czyli zapobieganie inflacji
4. ochrona dotychczas istniejących miejsc pracy oraz tworzenie nowych
5. wspieranie konkurencyjności gospodarki
6. zapewnienie bezpieczeństwa systemu finansowego
Automatyczne stabilizatory koniunktury  instrumenty, które nie wymagają aktywności
legislacyjnej państwa, gdyż działają samoczynnie (podatki progresywne, pośrednie, zapomogi dla
bezrobotnych, inne świadczenia społeczne).
Polityka fiskalna:
Podmiotami polityki fiskalnej są parlament, rząd (szcz. M. Finansów), aparat skarbowy.
Instrumenty polityki fiskalnej: podatki i różnego rodzaju wydatki (np. związane z tworzeniem
nowych miejsc pracy, finansowaniem programów dot. zmiany kwalifikacji zawodowych; wydatki
promujące restrukturyzację gospodarki, wyd. na roboty publiczne, deficyt budżetowy, dług
publiczny, poręczenie i gwarancję państwa oraz wydatki promujące rozwój drobnych
przedsiębiorstw).
Teorie dotyczące polityki fiskalnej:
- Interwencjonizm państwowy (J. Keynes). W swojej książce sformułował podstawowe zasady
dotyczące interwencjonizmu państwowego, szeroko stosowane w latach 1929-33. Zgodnie z jego
teorią celem polityki fiskalnej jest zmniejszenie bezrobocia i pobudzenie aktywności gospodarczej
w czasie kryzysu przez zwiększenie wydatków publicznych, zmniejszenie stopy podatkowej. Mówi
się wtedy o ekspansywnej polityce fiskalnej. (Polityka polegająca na schłodzeniu gospodarki w celu
zapobiegania inflacji to polityka restrykcyjna). Zgodnie z teorią Keynesa polityka stabilizacyjna
państwa powinna zmierzać do utrzymywania produkcji na takim poziomie, aby PKB był blisko
poziomu zapewniającego pełne wykorzystanie czynników wytwórczych. Wg Keynesa to popyt
określa podaż, najważniejszą jednostką inwestującą na rynku jest państwo.
- doktryną konkurencyjną do interwencjonizmu jest monetaryzm. Monetaryści uważają, że rolą
państwa jest regulowanie podaży pieniądza w gospodarce za pomocą instrumentów jak stopy
procentowe, kursy walutowe, stopy rezerw obowiązkowych. Główne założenia nowego
konserwatyzmu fiskalnego to: 1) bezwzględnie zrównoważony budżet w okresie roku fiskalnego, a
nie cyklu koniunkturalnego; 2) zdecydowane ograniczenie skali redystrybucji PKB, gdyż powoduje
to efekt nieproduktywnego wykorzystania zasobów gospodarki (redystrybucja PKB polega na
korygowaniu podziału rynkowych dochodów, aby był bardziej sprawiedliwy). Monetaryści uważają,
że wydatki i podatki powinny być jak najmniejsze, co doprowadzi do spadku długu publicznego
uważanego za zło konieczne, gdyż powoduje obciążenie przyszłych pokoleń długami obecnej
generacji.
Dług publiczny  pożyczki zaciągane przez państwo u ludności przez emisję papierów
wartościowych krótkoterminowych (bony skarbowe) i długoterminowych (obligacje).
Polityka monetarna:
Podmioty: Bank Centralny, który decyduje o wykorzystaniu instrumentów monetarnych podejmując
decyzje niezależne od rządu. Konstytucja RP wprowadzila zakaz finansowania deficytu budżetowego
przez BC, w związku z czym BC nie wolno udzielać pożyczek rządowi na finansowanie potrzeb
budżetowych.
Instrumenty polityki monetarnej: stopy procentowe (referencyjna, lombardowa, redyskontowa,
depozytowa), stopy rezerw obowiązkowych oraz operacje otwartego rynku.
Bank centralny pełni w gospodarce 3 ważne funkcje: jest centralnym bankiem państwa, emituje
pieniądz, jest bankiem banków. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego
poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gosp. rządu, o ile nie ogranicza to
podstawowego celu NBP. Do działań NBP należy też: organizowanie rozliczeń pieniężnych,
prowadzenie gosp. rezerwami dewizowymi, prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa,
regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie, kształtowanie warunków niezbędnych dla
rozwijania systemu bankowego, opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu
płatniczego; monitorowanie podstawowych agregatów gospodarczych oraz wykonywanie innych
zadań określonych ustawami.
Rada Polityki Pieniężnej ustala i przedkłada do wiadomości Sejmowi coroczne założenia polityki
pieniężnej równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. RPP
ustala wysokość stóp procentowych NBP, stopy rezerwy obowiązkowej banków i wysokość jej
oprocentowania, określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i
kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych, zatwierdza plan finansowania NBP
oraz sprawozdanie z jego działalności, ustala zasady operacji otwartego rynku, dokonuje ocen
działalności zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej.
Nadzór nad działalnością banków sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Organ wykonawczy
Komisji jest wydzielony organizacyjnie w strukturze NBP  Generalny Inspektorat Nadzoru
Bankowego. Do zadań Komisji należy: zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych
zgromadzonych przez klientów banków, nadzorowanie przestrzegania przez banki określonych
ustaw, statutu oraz innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych;
dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawienie ich RPP.
Zasady tworzenia i funkcjonowania systemu gwarantowania środków pieniężnych zgromadzonych na
rachunkach bankowych reguluje ustawa z dnia 14 grudnia1994 o bankowym funduszu
gwarancyjnym. Środki gwarantowane w 100% występują wtedy, gdy lokata nie przekracza
równowartości 100EUR w PLN, w 90% gdy lokata nie przekracza równowartości 22500EUR. Do
obliczenia wartości EUR w PLN przyjmuje się kurs średni NBP.
Kryzys:
Gwarancja środków zgromadzonych przez klientów ma szczególne znaczenie w okresie kryzysu
finansowego i bankowego, który rozpoczął się na przełomie 2007/08 w wyniku złej polityki
finansowej i procesów globalizacji. Kryzys wywołały pożyczki hipoteczne o wysokim ryzyku spłaty
udzielane przez banki często osobom o marginalnych możliwościach finansowych. Pożyczki te były
masowo sprzedawane w postaci obligacji opartych na nieruchomościach przez największe banki
amerykańskie i europejskie. Świadomość ryzyka tych obligacji była niewielka, gdyż trwał boom na
rynku nieruchomości spowodowany niskimi stopami procentowymi. Niewypłacalność indywidualna
poskutkowała brakiem gotówki na rynku kredytowym i niestabilnością banków. Kryzys dotyczył
początkowo tylko amerykańskich banków inwestycyjnych. W połowie 2007r. sprzedawane przez nie
obligacje oparte na nieruchomościach okazały się papierami bez pokrycia. Banki doznały tak
poważnych strat, że w marcu i kwietniu 2008 główne banki USA zostały pośpiesznie
dokapitalizowane by zapobiec upadłości. Kapitał rachunkowy pochodził m.in. z rezerw walutowych
Arabii Saudyjskie, Kuwejtu, Korei Pd, Japonii, Chin, Singapuru. W zamian za emisję akcji każdy z
banków dostał kilka-kilkanaście mld $. Działania te przyniosły tylko krótkotrwałą poprawę, w
następnych miesiącach banki przestały sobie ufać i pożyczać pieniądze na rynku międzybankowym.
19 XI 2008 w wyniku pogarszającej się ogólnej globalnej sytuacji finansowej Ministerstwo Skarbu
USA podjęło w uzgodnieniu z FED działania stabilizacyjne dla szczególnie zadłużonych instytucji
finansowych polegające na stworzeniu planu wykupienia wszystkich długów za pomocą ustawowo
powołanej specjalnie do tego celu instytucji. Koszt tego wykupienia jest szacowany na co najmniej
814mld $. Plan ten nazwany jest planem Paulsona. W rezultacie spodziewane jest uniknięcie
załamania finansowego kraju ze środków państwa kosztem utraty wolności rynku, pogorszenia
inflacji i dalszego obniżania wartości & w porównaniu z EUR oraz nagle wzrastającej wartości
rynkowej złota. Kryzys finansowy, pomimo, że rozpoczął się w USA, rozprzestrzenił się też na inne
kraje. Na spotkaniu przedstawicieli 10 państw Stowarzyszenia Narodów Azji Pd-Wsch oraz Chin,
Japonii i Korei Pd zapadła decyzja o utworzeniu nowego antykryzysowego funduszu, który
rozpocząłby działalność w 2009. Kluczową rolę w pomaganiu krajom poważnie dotkniętym kryzysem
powinien odegrać MFW. Negocjuje on z kilkoma państwami awaryjne pożyczki dla poszkodowanych
krajów i opracowuje plan kredytów dla Brazylii, Turcji, RPA, Węgier, Rosji, Ukrainy i Pakistanu.
Eksperci od rynku finansowego w Pl uważają, że w polskim systemie finansowym nie ma
niebezpieczeństwa tak ogromnego kryzysu ponieważ brak jest w Pl instrumentów finansowych
opartych na ryzykownych hipotecznych kredytach mieszkaniowych. Mimo to banki zaostrzyły
restrykcje udzielanych kredytów. Banki w Pl mogą też liczyć na pomoc finansową państwa. RM
przyjęła projekt ustawy o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym. Być
może na mocy proponowanej ustawy mającej poprawić płynność na rynku, NBP otrzyma nowe
zadania związane z pełnieniem funkcji swego rodzaju giełdy, na której banki komercyjne zawierałyby
transakcje.
Podsumowując należy zauważyć, że obecny kryzys na rynku finansowym i bankowym przyczynił się
do zweryfikowania poglądów dot. polityki finansowej państwa i roli państwa w gospodarce. Okazało
się, że rynek jest zawodny i potrzebna jest ingerencja państwa w gospodarce, co spowoduje wzrost
wydatków budżetowych w wzrost deficytu budżetowego w wielu krajach.
WYKA
AD 3 - 03.03.2009
Poprawa  kryzysu  prognozuje się, że zajdzie w ~2010. Obniżenie wzrostu gospodarczego
powoduje redukcję presji inflacyjnej, przewiduje się, że na koniec 2009r. inflacja wyniesie ok. 2,1%.
Osłabienie presji inflacyjne (to główny cel NBP) spowodowało redukcje stóp procentowych  banki
zastosowały w większości krajów. Banki zaostrzyły restrykcje dot. udzielania kredytu z powodu
większej nieufności do klientów i banków. Ograniczenia kredytowe banków prowadzą do
ograniczenia popytu inwestycyjnego, zewnętrznego, na pracę. Spadek popytu na pracę może
spowodować obniżenie kosztów pracy, stabilizację na rynkach rolnych i energetycznych; wzrost
wartości złotówki spowodowany wzrostem kosztów produkcji. Inwestycje publiczne mogą być
stymulowane przez napływ środków z funduszy strukturalnych UE, co może trochę przeciwdziałać
spadkowi inwestycji w PL.
Długi Polaków to przede wszystkim zadłużenie konsumentów. W momencie recesji dochody
publiczne spadają, w związku z tym rząd musi ograniczyć bieżące wydatki na materiały, usługi,
inwestycje rządowe. To spowoduje (zgodnie z teorią Keynesa) negatywny impuls popytowy i może
spowolnić obniżenie inflacji. Skoro dochody państwa maleją rząd może będzie podnosił podatki
dochodowe, pośrednie, składki ZUS  co może zwiększyć inflację.
Wzrost rentowności obligacji skarbowych powoduje, że popyt na nie rośnie, więc może wzrosnąć
dług publiczny, który może przekroczyć poziom bezpieczny (czyli 60% PKB).
Podaż pracy może wzrosnąć (np. powroty emigrantów).
Rząd przewidział nowe ustawy, które mają pomagać zwalczaniu kryzysu w PL, np. nowa ustawa o
partnerstwie publiczno-prywatnym, która likwiduje dotychczasowe ograniczenia i zbędne obciążenia
administracyjne w umowach zawieranych między instytucjami publicznymi i prywatnymi
przedsiębior-stwami. Druga ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, która ogranicza liczbę
kontroli przeprowadzanych wobec przedsiębiorców.
Banki Polskie  spadają stopy %, z 2 strony rosną stopy depozytów  walka o klientów.
Bank Centralny
Bankowość wywodzi się z XVI w.  banki włoskie. Pierwsze banki już w starożytności. Średniowieczni
wekslarze przy ławkach zwanych  banco przyjmowali od deponentów pieniądz kruszcowy. W XVI-
XVIIw. banki rozszerzają swoją działalność.
Teraz tylko banki centralne mogą emitować pieniądz. System dwuszczeblowy: BC na czele, na 2-gim
poziomie banki komercyjne.
Bank Centralny  podstawowy podmiot polityki pieniężnej, jest też bankiem emisyjnym, bankiem
banków, bankiem państwa oraz centralną instytucją dewizową. Emituje pieniądz gotówkowy
(banknoty i monety). W gospodarce krąży też pieniądz bezgotówkowy (depozyty na żądanie w b.
komercyjnych i pieniądz elektroniczny). BC ustala wielkość emisji pieniądza gotówkowego, moment
kiedy pieniądze mają wpłynąć, reguluje ilość pieniądza w obiegu, reguluje płynność banków. BC jako
bank państwa prowadzi obsługę kasową budżetu państwa, świadczy usługi w zakresie obrotu
emitowanych przez skarb państwa papierów wartościowych, zajmuję się obsługą zaciągniętych przez
rząd kredytów zagranicznych.
Pieniądz
Od czasów Arystotelesa funkcjonuje definicja pieniądza określana przez funkcję, które spełnia:
miernik wartości towarów i usług, środek wymiany, środek regulowania zobowiązań, środek
gromadzenia oszczędności. Po II WŚ ilościowe (statystyczne) definicje pieniądza: pieniądz określa
się przez zasoby, aktywa finansowe będące w posiadaniu podmiotów niefinansowych; dla celów
polityki pieniężnej tworzy się agregaty pieniężne  w ich skład wchodzą różne zasoby i aktywa
finansowe w zależności od ich płynności.
Wg teorii  pieniądzem są tylko aktywa finansowe, które bezpośrednio uczestniczą w wymianie, czyli
są zapłatą za dany towar lub usługę; pieniądze to czeki podróżne, bilon
Ograniczenia podmiotowe  dotyczą podmiotów, które mogą wydawać czeki
Ograniczenia przedmiotowe  limity kwot, na które mogą być wystawiane czeki lub wskazanie
transakcji, które nie mogą być przeprowadzane za pomocą czeków
Karty kredytowe  też np. uczestniczą w wymianie, troszkę ograniczają płynność, ale niedużo.
Wg praktyki  pieniądz określa się w zależności od potrzeb i celów polityki pieniężnej. Ma tu
decydujące znaczenie przydatności aktywów do określania prognozowanej wielkości podaży.
Agregaty pieniężne:
oznaczenie M0, 1, 2, itd.  czym większa cyfra, tym niższa płynność aktywów zawartych w agregacie
niekoniecznie te z przeszłości pasują do teraz
niejszości (zmiana wartości społecznych, politycznych,
itd.)
agregaty używane są przy ustalaniu celów polityki pieniężnej i ilości pieniędzy w obiegu
M0 = pieniądz rezerwowy BC, pieniądz wielkiej mocy, baza monetarna  depozyty na żądanie
banków komercyjnych w BC oraz pieniądz gotówkowy znajdujący się poza systemem bankowym
M1 = M0 + wkłady na żądanie
M2 = M1 + depozyty oszczędnościowe i terminowe
W PL stosuje się agregaty M0, M1, M2, M3 ujednolicone, przy czym podstawą kategorię analityczną
stanowi M3 (od marca 2002):
M1 obejmuje: - gotówkę w obiegu bez znajdującej się w kasach banków
- depozyty bieżące podmiotów takich jak: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa,
instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych, niemonetarne
instytucje finansowe, fundusze ubezpieczeń społecznych oraz instytucji
samorządowych
M2 obejmuje: - elementy M1
- depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 m-cy
- depozyty terminowe podmiotów ww.
M3 obejmuje  elementy M2
- operacje z przyrzeczeniem odkupu
- dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat
Cele polityki NBP:
1) bieżące - operacyjne
2) pośrednie
3) finalne  w modelu keynesowskim celem finalnym jest wzrost gospodarczy przy pełnym
wykorzystaniu czynników wytwórczych i zachowaniu równowagi gospodarczej.
- wg monetarystów to stabilność cen, która w długim okresie zapewnia wzrost gosp i
złagodzenie wahań koniunkturalnych
W praktyce 3 cele pośrednie wzajemnie się wykluczające: kontrola stóp procentowych, kontrola
agregatów pieniężnych, czyli ilości pieniądza w obiegu, kontrola kursu walutowego
Cel strategiczny NBP  kontrola inflacji, zakładając utrzymanie wskaz
nika wzrostu cen na poziomie
2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +- 1pp.
Kurs walutowy:
- kurs stały  przy tej polityce BC odpowiada za utrzymanie kursu na stałym poziomie. Gdy
następuje: aprecjacja waluty to wzrasta jej siła nabywcza. BC stwarza sztuczny popyt na walutę
zagraniczną, czyli skupuje ją na rynku dewizowym płacąc za nią walutą krajową, aż kurs się obniży.
To ma bardzo dużą wadę  jest jednoznaczne z dodatkową emisją pieniądza gotówkowego, i
wzrostem ilości pieniądza w gospodarce, co może spowodować deregulację gospodarki.
deprecjacja waluty to spada jej siła nabywcza. BC stwarza sztuczny popyt na walutę krajową przez
sprzedawanie na rynku dewizowym części rezerw dewizowych państwa. To ogranicza ilość pieniądza
w obiegu.
- kurs płynny  kształtuje się swobodnie pod wpływem rynkowych sił popytu i podaży
- kurs regulowany  wyznaczony stały poziom kursu waluty krajowej i skala procentowych
odchyleń. Jego odmianą jest kroczący kurs sztywny, zakładający jego systematyczne powiększanie
w ustalonym tempie. Wtedy kurs waluty krajowej wyznaczamy na podstawie koszyka walut lub
waluty kraju o ustabilizowanym poziomie cen.
Kraje wprowadzające wspólną walutę EUR muszą w okresie poprzedzającym przez co najmniej 2 lata
utrzymywać usztywniony kurs swojej waluty w ramach systemu kursowego ERM2 (Exchange Rate
Mechanizm 2). Oznacza to, że NBP będzie musiał utrzymywać rynkowy kurs złotego wobec EUR w
przedziale dopuszczalnych wahań w stosunku do ustalonego kursu centralnego.
WYKA
AD 4 - 17.03.2009r.
Instrumenty oddziaływania Banku Centralnego na rynek pieniężny:
- bezpośrednie
- perswazyjne
- pośrednie (dotyczą wszystkich podmiotów bankowych  mają ogólne oddziaływanie):
a) polityka rezerw obowiązkowych
- BC ustala poziom rezerwy obowiązkowej
- stopa rezerw obowiązkowych określa ile % od każdej zł zdeponowanej na rachunku banku, banki
muszą przekazywać na rachunek bankowy w BC lub utrzymywać w kasie w postaci gotówki
- musi być utrzymywana przez cały okres lub jako średnia z odpowiednich dni
- obecnie jest oprocentowana, wcześniej - nie
- ich celem jest utrzymanie płynności banków czyli wypłacalności, bezpieczeństwa systemu
bankowego
- instrument regulowania podaży pieniądza w obiegu
- dawniej traktowana jako quasi podatek, co wywoływało naciski na zmniejszenie i oprocentowanie
jej
- w Danii i Szwecji nie ma rezerw obow., w Holandii  rozważa się likwidację
- na ogół 2% stawki i rezerwy te oprocent. wg stawek, jakie BC pobiera od operacji
refinansujących
- w PL do 2002r. rez. obow. jako średnia arytmetyczna z ostatniego dnia 1 dekady, 2 dekady i
ostatniego dnia miesiąca; powodowało to w tych dniach wzrost popytu na pieniądz ze strony
banków, wiec żeby zapobiec fluktuacjom stóp procentowych, BC przeprowadzał wtedy
jednocześnie operacje otwartego rynku. Obecnie system naliczania korzystniejszy dla banków,
gdyż jako średnia arytmetyczna stanu środków z całego miesiąca.
- stany zmiany stopy rez. obow. wpływają na ilość pieniądza w obiegu, ale nie wpływają na
rynkowe stopy procentowe, czyli rynkowe ceny papierów wartościowych. Nawet małe zmiany stopy
rez. obow. mają znaczny wpływ na ilość pieniądza w obiegu. Dlatego zmiany te nie mogą być zbyt
częste i zbyt wysokie, a banki muszą być informowane o nich wcześniej.
- obecnie w PL środki z rez. obow. są oprocentowane, ale 60% tego oprocentowania banki muszą
przeznaczać na fundusz poręczeń unijnych
- w PL wprowadzone w 1989r. na mocy wydanej wówczas ustawy o NBP. Do 1994r. tylko od
środków w zł, póz
niej także od walut obcych.
- banki muszą też utrzymywać rez. obow. od wkładów dewizowych i terminowych
- w 2000r. BC obniżył znaczenie tej rezerwy
b) operacje otwartego rynku
- prowadzone przez BC z bankami komercyjnymi z inicjatywy BC
- polegają one na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych, dewiz i bonów pieniężnych,
emitowanych na własny rachunek przez BC i jest to sprzedaż warunkowa lub bezwarunkowa.
- Przez te operacje Bank Centralny wpływa na płynność zdolności kredytowe banków
komercyjnych, wysokość stóp procentowych i efektywność funkcjonowania rynku pieniężnego.
- bierze udział 12 banków  dealerów oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Banki te są
pośrednikami, które w zamian za prowizje umożliwiają zakup bonów innym podmiotom.
- Operacje te dokonują się za pomocą przetargu organizowanego w formie kwotowej lub
procentowej. Kwotowe  przedmiotem przetargu jest wysokość oferowanej kwoty; wysokość stopy
procentowej podaje BC, po której będzie sprzedawał lub skupował. To stopa REPO.
Procentowe  przedmiotem jest kwota wraz z oprocentowaniem transakcji; banki muszą podać i
kwotę i stopę proc., nie może ona zbyt odbiegać od stopy referencyjnej.
- Od 1999r. Bank Centralny nie może skupować ani sprzedawać na rynku pierwotnym bonów
skarbowych emitowanych przez Ministerstwo Finansów, co ma zapobiegać monetaryzacji długu
publicznego czyli finansowania deficytu budżetowego z dodatkowej emisji pieniądza.
- bony pieniężne to emitowane na własny rachunek, krótkoterminowe zobowiązania BC na
okaziciela, to instrumenty dyskontowe, czyli ichcena rynkowa jest niższa niż cena nominalna.
- operacje otwartego rynku kształtują ilość pieniądza w obiegu  BC skupuje papiery wartościowe i
dewizy, co zwiększa ilość pieniądza w obiegu i na odwrót.
- wyróżnia się 3 typy operacji otwartego rynku: 1) Podstawowe - w celu osiągnięcia założeń
polityki pieniężnej. Odbywają się raz na tydzień. 2) Dostarczające - w przypadku nieoczekiwanych
zakłóceń płynności sektora bankowego i niepożądanych zmian stóp procentowych. 3) strukturalne
- by wywołać długoterminowe zmiany w stanie płynności sektora bankowego.
- mogą być bezwarunkowe lub warunkowe (na ogół warunkowe).
Warunkowy zakup papierów wartościowych zwany jest REPO lub w porozumieniu odkupu (polega
na tym, że Bank Centralny kupuje od banku komercyjnego papiery wartościowe a banki
komercyjne zobowiązują się je odkupić w ustalonym terminie i po ustalonej cenie. Jest to
krótkoterminowy kredyt udzielany bankom komercyjnym przez Bank Centralny pod zastaw
papierów wartościowych, banki komercyjne w ten sposób mają przez pewien czas większe płynne
rezerwy).
Warunkowa sprzedaż czyli REVERSEREPO polegają na tym, że Bank Centralny sprzedaje papiery
wartościowe bankom komercyjnym, a one potem odsprzedają te papiery Bankowi Centralnemu w
określonym terminie i po określonej cenie. Jest to lokowanie w Banku Centralnym nadwyżek
banków komercyjnych.
- oprocentowanie wynikające z różnicy między cenami sprzedaży przez BC, a odsprzedaży stanowi
dolną granicę oprocentowania na rynku międzybankowym
c) transakcje depozytowo-kredytowe
- BC jest kredytodawcą ostatniej instancji dla banków komercyjnych
- może im udzielać kredytów refinansujących (w rachunku kredytowym), kredytów pod zastaw
papierów wartościowych (czyli kredytów lombardowych) oraz kredytów technicznych (udzielany na
przeprowadzenie bieżących rozliczeń płatniczych, musi być spłacony w ciągu dnia operacyjnego).
Możliwe też kredyty redyskontowe.
- weksle  krótkoterminowe papiery wartościowe, wyróżnia się weksle własne oraz trasowane. W
wekslu sola (własnym) wystawca zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty pieniężnej w
określonym miejscu i czasie określonej osobie. W wekslu trasowanym wystawca (trasant)
zobowiązuje traseta do zapłaty określonej kwoty pieniężnej w określonym miejscu i czasie
określonej osobie zwanej remitentem.
Weksel musi mieć napisane, że jest wekslem. Prawa z weksla mogą być szybko wyegzekwowane 
protest weksla. Jeżeli trasat zaakceptuje weksel  akcept weksla. Wszystkie osoby na wekslu
podpisane są dłużnikami wekslowymi. Weksle mogą być handlowe (pochodzą z operacji
gospodarczych, są oznaką kredytu kupieckiego, mogą być przedmiotem dyskonta) oraz finansowe
(oznaczają brak pieniędzy u wystawcy weksla).
- dyskonto weksli polega na zakupie weksli przed terminem ich płatności przez banki komercyjne.
Bank płaci nie wartość nominalną, ale wartość tę pomniejszoną o odsetki dyskontowe. Dyskonto
liczy się ze wzoru: D = Wn*r*t / 360, gdzie D  dyskonto, Wn  wartość nominalna, r  stopa
dyskonta, t  czas od momentu złożenia weksla do dyskonta do terminu płatności
- bank komercyjny może oddać weksel do BC do redyskonta  kredyt redyskontowy. BC płaci
kwotę nominalną  redyskonto.
- operacje depozytowe  banki komercyjne lokują w banku centralnym swoje nadwyżki 
krótkoterminowe.
WYKA
AD 5 - 24.03.2009
Instrumenty pośrednie:
1) Kredyt lombardowy  udzielany pod zastaw wartości firmy. Od 2000 roku zasady udzielania tego
kredytu zostały zmienione  obecnie jest udzielany na 1 dzień operacyjny, a następny kredyt może
być udzielony po spłacie poprzedniego.
Pułapki lombardowe  jeżeli banki przewidują wzrost stóp procentowych rynkowych powyżej
oprocentowania kredytu lombardowego, wtedy firmy sięgają po ten kredyt lombardowy, co
powoduje wzrost podaży pieniądza w obiegu. Kredyt lombardowy jest często traktowany jako kredyt
ostatniej instancji. Udzielane są do 80% wartości posiadanych papierów wartościowych.
2) Kredyt refinansowy  udzielany w rachunku otwartym przez Bank Centralny lub komercyjny. Przy
tym kredycie nie jest wymagane żadne zabezpieczenie. W praktyce w Polsce jest udzielany na
inwestycje centralne (rządowe) oraz na finansowanie programów naprawczych banków zagrożonych
upadłością.
W Polsce w ostatnich latach sektor bankowy cechuje nadpłynność oraz, z powodów procesów
konsolidacyjnych, zainteresowanie kredytem refinansowym maleje.
W Banku Centralnym banki komercyjne mogą deponować tzw. depozyt dnia. Zdeponowane środki z
odsetkami są zwracane bankom w następnym dniu operacyjnym. Środki te są oprocentowane
według stopy depozytowej kształtowanej przez Radę Polityki Pieniężnej.
Depozyty te pozwalają bankom komercyjnym zainwestować płynne środki i są wykorzystywane do
niwelowania jednodniowych wahań stóp procentowych na rynku międzybankowym.
Stopa kredytu lombardowego jak i stopa depozytowa wyznaczają granicę wahań rynkowych stóp
procentowych na rynku międzybankowym. Górną granicę stanowi stopa lombardowa a dolną stopa
depozytowa.
Instrumenty bezpośrednie selektywne:
a) kontrola udzielanych kredytów:
Polega na kontroli kontyngentów lub pułapów kredytowych. Np. Bank Centralny może wyznaczyć
górną granicę ilości kredytów, które może udzielić dany bank. Może też wyznaczyć limit do
wysokości którego bank komercyjny może się zadłużyć w Banku Centralnym. Mogą też być limity
przyjmowania depozytów lub papierów wartościowych. Inna metodą jest nakaz uzależniania
przyznania kredytów od wniesienia przez kredytobiorcę wkładu własnego lub utworzenia przez bank
komercyjny rezerwy obowiązkowej według podwyższonej stawki. Bank Centralny może też
wyznaczać cele na jakie przyznawane będą kredyty przez banki komercyjne, podawać maksymalne
okresy kredytowania lub narzucać konieczność uzyskania gwarancji lub zabezpieczenia zwrotu
kredytu. Nadzór bankowy wyznacza metody badania wypłacalności banków oraz zdolności
kredytowej kredytobiorców.
b) kontrola stóp procentowych:
Polega na podmiotowym lub przedmiotowym różnicowaniu oprocentowania albo ściśle określone
stawki.
Kredyty preferencyjne  np. na rolnictwo, poniżej rynkowego poziomu.
Agencje rządowe zwracają bankom różnice oprocentowania. Bank Centralny może też kontrolować
określoną grupę podmiotów, np. banków spółdzielczych oraz banków zorganizowanych na zasadzie
wzajemnej pomocy. Bank Centralny może wyznaczyć wyższe oprocentowanie depozytów, by
zachęcać małe/średnie przedsiębiorstwa, które są klientami tych banków.
c)oddziaływanie przez perswazję
Bank Centralny przekazuje bankom komercyjnym informacje dotyczące celów polityki pieniężnej
stosowanych narzędzi i oczekiwanych efektów. Banki komercyjne zazwyczaj stosują zalecenia Banku
Centralnego, bo zależy im na dobrych stosunkach. W ostatnich latach Rada Polityki Pieniężnej
stosuje elementy perswazji informując banki komercyjne o przewidywanej inflacji.
Obecnie stopy procentowe: referencyjna: 4,5%; lombardowa: 5,5%; depozytowa: 2,5%;
dyskontowa/wekslowa: 4,25%
Kredyt  jest to stosunek ekonomiczny pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. W rozwoju społecznym
ukształtowały się 2 rodzaje kredytów: towarowy (rzeczowy, handlowy) oraz pieniężny.
Kredytu towarowego udzielają sobie nawzajem firmy. Może być to np. kredyt dostawcy lub zaliczka
odbiorcy. Jest on często zabezpieczony wekslem. Wyróżnia się 3 okresy:
1  termin rozliczeń uzgodniony (brak oprocentowania).
2  umownie przedłużony czas (jest oprocentowanie).
3  zadłużenie przeterminowane (odsetki karne).
Kredyty te mają szczególne znaczenie, gdy powstaną zatory płatnicze (firma 1 nie płaci firmie 2,
więc 2 nie płaci 3 itd.)
Kredyt pieniężny  umowa kredytowa została uregulowana w prawie bankowym i zgodnie z nim
przez umowę kredytową kredytodawca zobowiązuje się postawić do dyspozycji kredytobiorcy
określoną ilość środków pieniężnych, a ten zobowiązuje się wykorzystać środki na cele zgodne z
umową oraz do spłaty kredytu wraz z odsetkami. Od kwoty przyznanego kredytu bank często
pobiera prowizję.
Umowa kredytowa  dwustronnie zobowiązująca, odpłatna, środki pieniężne są tylko do dyspozycji i
trzeba je wykorzystać na cele zgodne z umową.
Pożyczka  umowa jest uregulowana w kodeksie cywilnym. Pracodawca zobowiązuje się oddać na
własność pożyczkobiorcy określoną ilość pieniędzy lub rzeczy określonych co do gatunku, a
pożyczkobiorca zobowiązuje się oddać tę samą ilość pieniędzy/rzeczy w określonym terminie.
Pożyczka może być odpłatna lub nie. Jeśli jest powyżej 200zł musi być stwierdzona na piśmie, Banki
udzielają tylko pożyczek pieniężnych (umowa dwustronnie zobowiązująca, ale środki pieniężne są na
własność oraz cel jest nieokreślony.
Podział kredytów:
kryterium podmiotowe  kredyty dla gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, jednostek
samorządu terytorialnego.
kryterium przedmiotowe  kredyty obrotowe, inwestycyjne i konsumpcyjne.
kredyty obrotowe  krótkookresowe na finansowanie bieżących potrzeb związanych z działalnością
gospodarczą. Są to kredyty płatnicze, czasowo przejściowe. Finansowanie np. produkcji sezonowej.
kredyty inwestycyjne  na odtworzenie, modernizację i zwiększenie środków trwałych. Inwestycje
rzeczowe oraz finansowe, związane z papierami wartościowymi, udziałami.
kredyty konsumpcyjne  zakup dóbr trwałego użytku. Sprzedawca otrzymuje całą cenę dobra, a
klient spłaca kredyt.
Ze względu na okres kredytowania: krótkoterminowe (do 1 roku); średnioterminowe (do 3 lat);
długoterminowe (powyżej 3 lat)
Ze względu na formę kredytowania: kredyt wekslowy (może mieć formę kredytu dyskontowego,
akceptacyjnego lub awalu)kredyt czekowy, kredyt dewizowy, factoring, forfighting
Kredyt akceptacyjny  bank akceptuje do pewnej kwoty ciągnione (?!) na niego weksle. Jeśli klient
nie będzie miał na rachunku pieniędzy na wykup weksla, bank udzieli mu kredytu w wysokości
kwoty weksla.
Awal  gwarantowanie weksla przez bank.
Kredyt czekowy  do wysokości kwoty czeku
Kredyt dewizowy  w walutach obcych.
Factoring  skup wierzytelności przed terminem płatności. Bank zwany factorerem zobowiązuje się
skupować wierzytelności od przedsiębiorstw (factoranci). Może być z regresem lub bez. Factoring z
regresem: ryzyko wypłacalności dłużnika przechodzi na bank.
Forfighting  wykup średnio- i długoterminowych weksli przed terminem płatności z pobraniem z
góry odsetek dyskontowych, bez regresu.
Ze względu na rodzaj zabezpieczenia: zabezpieczone (lombardowe, hipoteczne) i
niezabezpieczone.
Kredyty lombardowe  jako zabezpieczenie: papiery wartościowe, metale szlachetne, towary
Kredyty hipoteczne  zabezpieczone hipoteką. Hipoteka jest ustanawiana na nieruchomości.
Lombard/bank może sprzedać rzecz, gdy kredyt jest niespłacony.
Kredyt hipoteczny jest ważny nawet gdy się sprzeda lub bardziej zadłuży nieruchomość.
Kredyt może być odnawialny (rewolwingowy) lub nieodnawialny.
Nieodnawialny  każda wpłata do rachunku kredytowego zmniejsza kwotę kredytową do wysokości
której kredytobiorca może się zadłużyć.
Kredyty docelowe: na sfinansowanie 1 transakcji. Linie kredytowe: wielokrotne zadłużanie (ale z
limitem). Odnawialne lub nie.
W zależności od trybu kredytowania: kredyt w rachunku bieżącym (można robić debet); kredyt w
rachunku otwartym (udzielane w specjalnie do tego utworzonym rachunku)
Ze względu na zasady oprocentowania: stałe oprocentowanie (rzadko); zmienne oprocentowanie
W prawie bankowym kredyty dzieli się według ryzyka im przyznanego:
- kredyty normalne
- kredyty poniżej standardu
- kredyty wątpliwe
- kredyty stracone (np.: gdy opóz
nienie w spłacie wynosi ponad 6 miesięcy i nastąpiło
nieodwracalne pogorszenie sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy lub gdy ogłoszono
stan likwidacji lub upadłości dłużnika lub nieznane jest miejsce pobytu dłużnika.)
Na takie należności bank musi zrobić rezerwę celową w wysokości 100% należności (bez odsetek).
Konsolidacja kredytów  łączenie kilku kredytów w jeden.
Konwersja kredytu  zamiana jednego kredytu na inny wraz ze zmianą warunków (np. terminu
spłaty, wysokości odsetek).
Kredyt konsorcjalny (syndykalny)  udzielany kredytobiorcy wspólne przez kilka banków. Rozłożenie
ryzyka niewypłacalności.
WYKA
AD 6 - 31.03.2009
Kreacja pieniądza:
BC emituje pieniądz gotówkowy  banknoty. Nie jest to jedyny pieniądz jaki krąży w gospodarce.
Pieniądz banków komercyjnych zwany pieniądzem bankowym (wkładowym, pochodnym, żyrowym).
Istnieją zależności między emisją pieniądza gotówkowego a bankowego.
Banki komercyjne  rezerwy obowiązkowe w BC (odsetek wkładów w postaci gotówki w BC) 
narzędzie regulowania podaży pieniądza w przeszłości, utrzymywanie płynności banków. W
zależności od tej rezerwy mogą udzielać kredytów (kredyty  pieniądz bankowy żyrowy)
Założenia do modelu: Istnieje tylko 1 bank. Klient wpłaca do banku gotówkę (wkład pierwotny) w
wysokości 100 jednostek pieniężnych, które to pieniądze są lokowane na rachunku bieżącym klienta
Rezerwa obowiązkowa wynosi 10% od rachunków bieżących W tej operacji: wpłata gotówki i
powstanie rachunku bieżącego nie nastąpiła jeszcze kreacja pieniądza tylko zamiana formy
gotówkowej pieniądza na bezgotówkową.
Od 2 następuje kreacja pieniądza. Istnieje granica kreacji
Aktywa Pasywa
pieniądza:
1 Gotówka+100 rb1+100
D=1/r*G D  depozyt na żądanie, 1/r = mnożnik kreacji
2 Kredyt+90 rb2+90
pieniądza
3 Kredyt+81 rb3+81
D=100/0,1=1000,
4 Kredyt+72,9 rb4+72,9
1000-100=900 (podaż pieniądza wzrośnie o 900)
"D=(1/r2-1/rG)*G, "D=1/r*"G
Czym wyższy wkład pierwotny tym wyższa podaż pieniądza.
Bank I Bank II
A P A P
Gotówka+100 rb1+100 Gotówka+90 rb2+90
Kredyt+90 rb2+90 Kredyt+81 rb3+81
Gotówka-90 rb2-90 Gotówka-81 rb3-81
Mnożnik bazy monetarnej:
mb=Pp/Bm , Pp  podaż pieniądza Bm  baza monetarna
Pp=Dż+G . Dż  depozyty na żądanie
Bm=Ro+G , Ro  rezerwa obowiązkowa
mb =Pp/Bm= Dż+G / Ro+G
R=Ro+Rn-Rp R  rezerwy Rn  rezerwa nadobowiązkowa Rp  rezerwy pożyczone
rż*Dż=Rż rt*Dt=Rt Rt  rezerwa terminowa Dt  depozyty terminowe
Ro= rż*Dż+ rt*Dt
mb=Dż+G/ rż*Dż+ rt*Dt +Rn-Rp+G /Dż
mp=(1+G/Dż) / (rż+rt*Dt/Dż+Rn/Dż-Rp/Dż+G/Dż )
Wskaz
niki:
1. G/Dż  wskaz
nik gotówkowy, czyli utrzymywanie gotówki zamiast depozytów na zadanie.
Zależy od: oprocentowania depozytów na żądanie  im większe, tym mniejszy ten wskaz
nik, tym
mniej gotówki trzyma społeczeństwo; wygody i bezpieczeństwa; stabilności systemu bankowego;
rozwoju techniki bankowej (karty kredytowe  popularne utrzymywanie); czym większy dochód
 tym mniejszy wskaz
nik (bo bezpieczniej w banku).
BC nie ma specjalnego wpływu na ten wskaz
nik (oprócz stopy procentowej)
2. rż  stopa rezerw obowiązkowych od depozytów na żądanie, ustala ją BC; czym większa, tym
mniejsza podaż pieniądza.
3. rt  stopa rezerw terminowych, BC ustala, czym większa tym mniejsza podaż pieniądza
4. Dt/Dz  to wskaz
nik depozytów terminowych, inaczej współczynnik skłonności do tezauryzacji.
Zależy od: dochodu społeczeństwa (im wyższy dochód, tym wyższy ten współczynnik, bo rosną
oszczędności); stopy oprocentowania depozytów terminowych i krótkoterminowej stopy
procentowej. BC ma ograniczony wpływ chociaż na stopę oprocentowania ma wpływ.
5. Rn/Dz  to wskaz
nik rezerw nadobowiązkowych.
Zależy od rynkowej stopy procentowej (im niższa stopa procentowa (rynkowa), tym niższy
wskaz
nik i niższa podaż pieniądza)
6. Rp/Dz  to wskaz
nik rezerw pożyczonych.
Zależy od: rynkowej i redyskontowej stopy procentowej (im wyższe stopy redyskontowe, a
niższe stopy na rynku międzybankowym, tym mniej pożyczają od BC, więcej od innych, wskaz
nik
maleje, a podaż pieniądza rośnie)
WYKA
AD 7 - 7.04.2009
Rynek finansowy  miejsce, gdzie dokonuje się obrotu instrumentami finansowymi. Instrumenty
finansowe stanowią wierzytelność, czyli aktywa jednego podmiotu i zobowiązania dla drugiego.
Rynek można podzielić na:
- pierwotny  ten, na którym dochodzi do transakcji między emitentem a pierwotnym kupującym,
czyli dokonuje się po raz pierwszy sprzedaż danej emisji papierów wartościowych. Emisja ta może
być dokonywana na 2 sposoby: w postaci oferty publicznej (oferta publiczna jest udostępniona na
terytorium RP co najmniej 100 osobom lub nieoznaczonemu adresatowi w dowolnej formie i dowolny
sposób, informacja o papierach wartościowych i warunkach dotyczących ich nabycia stanowiących
dostateczną podstawę do podjęcia decyzji o odpłatnym nabyciu tych papierów wartościowych) lub w
postaci oferty niepublicznej (ta, która nie spełnia ww. warunków). Jeżeli papiery wartościowe są
sprzedawane w ofercie publicznej lub na rynkach regulowanych spółki muszą sporządzić prospekt
emisyjny, który musi zatwierdzić KNF i musi on być ogólnie dostępny.
- wtórny  dokonuje się transakcji kupna od poprzedniego właściciela. Istotą rynku wtórnego jest
to, że pozwala on na swobodną zamianę różnych postaci aktywów. Pieniądz jest zamieniany na
papiery wartościowe lub odwrotnie. Może być zorganizowany (to rynek regulowany giełdowy,
rynek regulowany pozagiełdowy i alternatywny system obrotu) oraz niezorganizowany.
Istnienie rynku pierwotnego i wtórnego jest konieczne i są one wzajemnie powiązane, gdyż
inwestor, który dokona zakupu na rynku pierwotnym musi mieć możliwość ich zbycia na rynku
wtórnym.
Rynek finansowy dzieli się na 4 segmenty:
- rynek pieniężny  to rynek instrumentów finansowych krótkoterminowych, a więc o okresie
zapadalności nie dłuższym niż rok. Najczęściej występujące instrumenty: krótkoterminowe papiery
dłużne (bony skarbowe o terminie zapadalności 13 i 52 tyg), krótkoterminowe papiery dłużne
przedsiębiorstw (KWITy), pożyczki na rynku międzybankowym (pożyczki na noc  overnight, na
dzień  tomorrow-next, aż do jednorocznych)
- rynek kapitałowy  rynek instrumentów długoterminowych: akcje, prawa do akcji, KWITy
depozytowe, obligacje. Rynek ten umożliwia pozyskiwanie funduszy do finansowania inwestycji
długoterminowych. Rynek pieniężny i kapitałowy są ze sobą ściśle powiązane, gdyż środki
długoterminowe mogą być przeznaczone na finansowani inwestycji obrotowych lub środki
krótkoterminowe na finansowanie inwestycji długoterminowych.
- rynek walutowy  miejsce, w którym spotyka się popyt i podaż na waluty obce oraz zespół reguł
wg których zawierane są transakcje walutowe, a także ogół urządzeń i czynności technicznych
prowadzących do zawarcia transakcji. Przedmiotem obrotu są waluty obce. Współcześnie rynek
walutowy jest rynkiem zdecentralizowanym i ok. 70% transakcji walutowych zawieranych jest
głównie przez banki i niebankowe instytucje finansowe. Na rynku walutowym giełdowym zawierane
są transakcje przyszłościowe oraz walutowe transakcje opcyjne.
 - rynek instrumentów pochodnych  podstawowymi instrumentami pochodnymi są opcje,
kontrakty forward i futures. Te instrumenty pochodne są zawierane na przyszłość. Są trzy
podstawowym cele działania rynku instrumentów pochodnych: zabezpieczenie się przez ryzykiem
(hedging) kursowym, wzrostu lub spadku ceny; spekulacje; arbitraż (polega na uzyskiwaniu korzyści
z różnic oprocentowania na 2 lub więcej rynkach.
Cechy rynku kapitałowego:
1) przejrzystość  oznacza swobodny dostęp do informacji dotyczących dokonywanych na rynku
kapitałowym transakcji. Zawieranie transakcji jest unormowane przepisami prawa, np. ustawa z 22
III 1991  Prawo o publicznych obrocie papierów wartościowych i funduszów powierniczych . W
1997r. zastąpiona przez  Prawo o publicznym obrocie papierów wartościowych . Ustawa ta
regulowała rynek kapitałowy do 2005r., kiedy zastąpiona została 3 innymi, m.in. ustawą o obrocie
instrumentami finansowymi oraz o nadzorze na rynkiem kapitałowym, która to z kolei zastąpiona
ustawą dotyczącą Komisji Nadzoru Finansowego.
2) rzetelność  wyraża się w sposobie przekazywania i udostępniania informacji o rynku
kapitałowym do wiadomości publicznej. Chodzi o zastosowanie Internetu, telegazety.
3) efektywność  zależy od stanu zaawansowanej infrastruktury technicznej umożliwiającej
świadczenie usług dla wszystkich uczestników rynku.
4) płynność  zależy od podaży i popytu, chodzi o możliwość szybkiej zamiany jednego
instrumentu finansowego na drugi
5) innowacyjność  poszukiwanie i wdrażania nowych rozwiązań w zakresie finansowych
transakcji występujących na rynku
Funkcje rynku kapitałowego:
1) mobilizacja kapitału  polega na tym, że rynek umożliwia przepływ kapitału od podmiotów,
którzy mają nadmiar do podmiotów poszukujących
2) wycena kapitału  codzienne na tynku kapitałowym ustalane są ceny papierów wartościowych.
Ceny np. akcji informują o kondycji finansowej spółek akcyjnych i strategiach czy kierunkach
rozwoju.
3) transformacja kapitału  polega na tym, że następuje zamiana formy finansowej kapitału na
jego formy rzeczowe  chodzi o zakup akcji
4) efektywne alokacje kapitału  dochodzi do skutku za pośrednictwem instrumentów
finansowych, które umożliwiają podmiotom zawieranie różnych transakcji
5) redystrybucja dochodów w gospodarce  rozdzielanie dochodów  dochodem z akcji jest
dywidenda, z obligacji-oprocentowanie. Następuje wtórne rozdzielenie dochodów w gospodarce.
6) funkcja prognostyczna  na podstawie zachowań giełdy dokonuje się prognozy stanu
gospodarczego w najbliższym czasie.
Rynek kapitałowy w PL jest zinstytucjonalizowany. Oznacza to, że powstał z inicjatywy państwa i
państwo kontroluje ten rynek. Instytucje rynku kapitałowego:
- banki komercyjne  poprzez swoją podstawową działalność o charakterze depozytowo-
kredytowym wpływają na cenę kapitału pożyczkowego, decydującą o rentowności transakcji. Gdy
stopy procentowe wysokie  rentowność inwestycji niska.
- towarzystwa ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne  to inwestorzy bierni posiadający
długotrwałą strategie inwestowania w bezpieczne papiery wartościowe. Inwestują oni środki
pochodzące głownie ze składek osób fizycznych i są znaczącymi inwestorami. Ich działanie jest ściśle
regulowane przepisami prawa w celu ochrony interesów dawców kapitału. Inwestują przede
wszystkim bezpieczne papiery wartościowe jak np. obligacje skarbowe.
- fundusze inwestycyjne  jeżeli otwarte to sprzedają jednostki uczestnictwa, jeżeli zamknięte 
certyfikaty inwestycyjne. I tak zgromadzone środki lokują w papierach wartościowych. Fundusz jest
tworzony przez towarzystwa inwestycyjne po uzyskaniu zezwolenia w KNF. Towarzystwo może
utworzyć >1 fundusz inwestycyjny. Towarzystwa zarządzają funduszami.
- firmy inwestycyjne  dom maklerski lub bank prowadzący działalność maklerską oraz
zagraniczne firmy inwestycyjne prowadzące działalność maklerską. Przyjmują i przekazują zlecenie
nabycia/zbycia instrumentów finansowych na rachunkach dającego zlecenie lub na własny rachunek,
zarządzają portfelami inwestycyjnymi, prowadzą rachunki papierów wartościowych, doradztwo
inwestycyjne.
Podstawowe instytucje rynku kapitałowego:
- MTS-CeTO S.A. (MTS-spółka włoska, CeTO  centralna tabela ofert)
CeTO  powstała w 1996r. w celu zorganizowania i prowadzenia obrotu pozagiełdowego. Obligacje
emitowane przez gminy lub akcje spółek niebędących w stanie spełnić surowych wymogów
dopuszczenia na giełdę  to papiery którymi handluje się na CeTO.
Zadania CeTO: wspomaganie rozwoju małych, dynamicznych spółek o stosunkowo krótkiej historii,
posiadających dobre perspektywy rozwoju, poszukujących środków na rozszerzenie skali
prowadzonej działalności; dys... publicznego rynku obligacji komunalnych i ... oraz rynku dla
przedsiębiorstw użyteczności publicznej.
Rynek CeTO jest rynkiem regulowanym przepisami prawa, ale nie ma lokalizacji fizycznej. Obrót
papierami dokonuje się przez sieć biur maklerskich przez terminale komputerowe podłączone do
jednego centralnego systemu danych. Obrót na CeTO jest zdecentralizowany
- Komisja Nadzoru Finansowego
powstała w 2006r. przejęła obowiązki Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, Komisji Nadzoru
Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych oraz uprawnienia Komisji Nadzoru Bankowego. Nadzór nad
działalnością KNF sprawuje bezpośrednio Prezes RM.
Zadania: sprawowanie nadzoru na rynkiem finansowym; podejmowanie działań służących
prawidłowemu rozwojowi i funkcjonowaniu rynku finansowego oraz jego konkurencyjności;
podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych dotyczących rynku finansowego; udział w
przygotowaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym oraz
stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów pomiędzy uczestnikami
rynku finansowego.
- Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA
Jest centralną instytucją odpowiedzialną za prowadzenie i nadzorowanie systemu depozytowo
rozliczeniowego odnoszącego się do obrotu pap. wartościowymi. Papiery są zdematerializowane
tzn. występują w obrocie na rynku kapitałowym jako zapis elektroniczny w bazie danych
zarządzanej przez KDPW S.A. oraz systemach informatycznych instytucji pośredniczących w
transakcjach pap. wartościowymi. Zadania KDPW jest rozliczenie transakcji na wszystkich rynkach
regulowanych i nieregulowanych, a także na rynkach transakcji terminowych prowadzonych przez
GPW w Warszawie
- Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
WYKA
AD 8 - 21.04.2009
Każde przedsiębiorstwo jest narażone na ryzyko operacyjne i finansowe.
Ryzyko operacyjne wiąże się ze strukturą aktywów i podziałem kosztów na stałe i zmienne. Im
większy jest udział kosztów stałych w ogólnych, tym wyższe jest ryzyko operacyjne. Koszty stałe 
ich całkowita wielkość jest stała dla pewnej skali produkcji. Jednostkowe koszty stałe maleją wraz ze
wzrostem produkcji.Do kosztów stałych zaliczamy: amortyzację (koszt zużycia majątku trwałego),
podatek od nieruchomości, czynsz, koszta ogólnego zarządu).Jednostkowe koszty zmienne są stałe
na jednostkę wyrobu. Całkowite koszty zmienne rosną wraz ze wzrostem produkcji. Do kosztów
zmiennych zalicza się koszt zużycia materiałów i surowców oraz płace pracowników bezpośrednio
produkcyjnych.
zysk operacyjny  przychody pomniejszone o koszta z jednostki operacyjnej
Przykład:
Przedsiębiorstwo A kupuje drogie nowoczesne maszyny i dzięki temu zatrudnia mniej ludzi.
Przedsiębiorstwo B kupuje tańsze maszyny, ale zatrudnia więcej ludzi.
A większe koszty stałe niż B
B większe koszty zmienne niż A
Zmiany w sprzedaży w przedsiębiorstwie:
1. Wzrost popytu i sprzedaży spowoduje, że w A koszty stałe będą niższe, bo rozłożą się na
większą ilość produkcji. Zatrudnia mało pracowników, więc koszty zmienne też będą małe.
Przedsiębiorstwo B ma niższe koszty stałe, ale ze wzrostem sprzedaży musi zatrudnić więcej
ludzi, więc wzrosną koszty zmienne. Sytuacja w A będzie lepsza niż w B przy wzroście
sprzedaży. Zysk operacyjny będzie rósł szybciej w A niż w B.
2. W przypadku spadku popytu i sprzedaży A ma większe koszty stałe, które musi cały czas
ponosić. B ma mniejsze koszty stałe i może zwolnić część pracowników, przez co zmniejszy
koszty zmienne. Spadek zysku operacyjnego w B będzie mniejszy niż w A.
W związku z tym, w A które ma większe koszty stałe zysk operacyjny będzie rósł szybciej w wyniku
wzrostu sprzedaży, ale i spadał szybciej przy spadku popytu. A jest narażona na większe ryzyko
operacyjne.
Zmiany zysku operacyjnego w wyniku zmian sprzedaży mierzy się za pomocą skali/stopnia
dz
wigni operacyjnej. Stopień dz
wigni operacyjnej informuje o ile procent zmieni się zysk
operacyjny, gdy sprzedaż zmieni się o 1%. Jest to procentowa zmiana zysku operacyjnego
podzielona przez procentową zmianę sprzedaży.
SDO = (%zmiana zo / zo) / (%zmiana S / S) = (Q*[C-kz]) / (Q*[C-kz]  KS) = (S-KZ) / (S-KZ-KS)
SDO  stopień dz
wigni operacyjnej; zo  zysk operacyjny; S  wartość sprzedaży; Q  wielkość
produkcji; C  jednostkowa cena wyrobu; kz  jednostkowe koszty zmienne; KZ  całkowite koszty
zmienne; KS  całkowite koszty stałe
Inną miarą ryzyka operacyjnego jest próg rentowności. Próg rentowności  taka wielkość
sprzedaży przy której przychody ze sprzedaży są równe całkowitym kosztom stałym i zmiennym, a
więc przedsiębiorstwo nie przynosi zysków ani strat, zo=0.
Założenia przy wyznaczaniu progu rentowności:
" produkcja jedno asortymentowa
" wielkość produkcji w danym okresie jest równa wartości sprzedaży (brak zapasów)
" koszty stałe są niezmienne w całym badanym okresie
" koszty zmienne rosną proporcjonalnie do wielkości produkcji
" jednostkowe ceny sprzedaży poszczególnych wyrobów są stałe w całym badanym okresie i
wartość sprzedaży jest funkcją liniową jednostkowej ceny sprzedaży i ilości sprzedanych
wyrobów
S = Q*C KC=kz*Q + KS
próg rentowności w ujęciu ilościowym: Pr(il)= KS / (C-kz)
próg rentowności w ujęciu wartościowym: Pr(wart)= [KS/(C-kz)]*C
Ostatnią miarą ryzyka operacyjnego jest wskaz
nik bezpieczeństwa operacyjnego, zwany też
marżą bezpieczeństwa. Informuje on o ile procent może zmniejszyć się osiągana obecnie wielkość
sprzedaży zanim zysk operacyjny osiągnie poziom zerowy.
WB = (S-Pr) / S
Ryzyko finansowe:
" związane ze strukturą pasywów, czyli z
ródłami finansowania majątku
" mierzy stopień dz
wigni finansowej
Dz
wignia finansowa może mieć wynik dodatni, ujemny, neutralny.
Efekt dodatni występuje gdy stopa oprocentowania kapitału obcego jest niższa niż zwrot z
inwestycji.
rd < ROA ROA = zysk netto / aktywa ogólne
rd  stopa oprocentowania długu
ROA  podstawowy wskaz
nik zyskowności
zo  kf  pf = zdg zdg + zx  sn = zb zb  pd = zn
kf  koszty finansowe; pf  przychody finansowe; zdg  zysk z działalności gospodarczej; zx  zyski
nadzwyczajne; sn  straty nadzwyczajne; zb  zysk brutto; pd  podatek dochodowy; zn  zysk netto
ROE  rentowność kapitałów własnych
ROE = zysk netto / kapitał własny
Wzrost finansowania kapitałem obcym powoduje wzrost ROE (przy dodatnim efekcie). Ujemny efekt
dz
wigni finansowej występuje gdy stopa oprocentowania kapitału obcego jest większa od ROA
rd > ROA Wtedy wzrost finansowania kapitałem obcym powoduje spadek rentowności kapitału
własnego czyli ROE. Neutralny efekt dz
wigni finansowej występuje gdy rd = ROA
Miarą ryzyka finansowego dz
wigni finansowej jest stopień dz
wigni finansowej. Jest to
procentowa zmiana zysku netto do procentowej zmiany zysku operacyjnego. Informuje o ile procent
zmieni się zysk netto, jeżeli zysk operacyjny zmieni się o 1%.
SDF = (%zmiana zn / zn) / (%zmiana zo / zo) = zo / (zo  odsetki)
Ryzyko całkowite (operacyjne i finansowe) mierzy stopień dz
wigni całkowitej. Jest to
procentowa zmiana zysku netto do procentowej zmiany sprzedaży. Informuje o ile procent zmieni
się zysk netto, gdy sprzedaż zmieni się o 1%.
SDC = (%zmiana zn / zmiana zn) / (%zmiana S / zmiana S) = SDO*SDF =
=(Q*[C kz]) / ( (Q*[C-kz])  KS  odsetki) = (S-KZ) / (S-KZ-KS-odsetki)
WYKA
AD 9 - 28.04.2009
System ubezpieczeniowy
Życie i majątek człowieka ubezpieczone są na wypadek zdarzeń losowych. Zdarzeniem losowym
może być nieszczęśliwy wypadek lub szkoda losowa. Zdarzenia losowe są przyszłe, niepewne i
powodują uszczerbek w dobrach osobistych lub dobrach majątkowych ludzi. Zdarzenie losowe
charakteryzują 3 cechy: są nadzwyczajne, losowe i można określić statystyczne prawdopodo-
bieństwo ich wystąpienia. Zdarzenie losowe, które powoduje zagrożenie życia lub zdrowia albo
zdolności do pracy nazywane jest nieszczęśliwym wypadkiem. Natomiast zdarzenie losowe, które
powoduje utratę lub uszkodzenie majątku to szkoda losowa. Przed zdarzeniem losowym można
zabezpieczyć się wykupując ubezpieczenie, czyli asekurację.
Funkcje ubezpieczeń:
- odszkodowawcza (kompensacyjna)  polega na wypłacie kwoty (odszkodowania) osobie ubezpie-
czonej w wyniku nastąpienia nieszczęśliwego wypadku lub szkody losowej;
- prewencyjna  polega na zapobieganiu niepożądanym zjawiskom oraz uświadamianiu zagrożeń
(budowanie wałów ochronnych, regulacja rzek, przepisy o ochronie środowiska, przepisy BHP)
- represyjna  przeciwdziałanie szkodzie w momencie jej powstania w celu niedopuszczenia do
jeszcze większych strat, np. gaszenie pożaru
Podział ubezpieczeń:
- ze względu na kryterium przedmiotowe: majątkowe (dotyczą mienia albo odpowiedzialności
cywilnej, np. ubezpieczenie od pożaru, kradzieży, powodzi); osobowe (pokrywają straty jak śmierć,
choroba, kalectwo)
- ze względu na sposób powstania stosunku ubezpieczeniowego: obowiązkowe (wynikają z
przepisów prawa lub obowiązkowych umów, np. ubezp. OC posiadaczy samochodów); dobrowolne
Ryzyko a niepewność  ryzyko jest policzalne, gdyż znane jest statystyczne prawdopodobieństwo
zaistnienia zdarzenia losowego, a niepewność jest niepoliczalna, bo prawdopodobieństwo nieznane.
W ubezpieczeniu wyróżniamy 2 podmioty: ubezpieczający się oraz ubezpieczyciel. Dokument
zawierający potwierdzenie między nimi to polisa, a certyfikat ubezpieczeniowy to dokument
zastępujący polisę ubezpieczeniową w transporcie.
Odszkodowanie  suma pieniężna, którą ubezpieczyciel jest zobowiązany wypłacić
ubezpieczającemu się w razie powstania szkody losowej w ubezpieczonym majątku.
Świadczenie  wypłacane ubezpieczającemu się z tytułu ubezpieczenia osobowego w razie
wystąpienia nieszczęśliwego wypadku powodującego utratę zdrowia, życia lub zdolności do pracy.
Ubezpieczający płaci towarzystwu ubezpieczeniowemu składkę ubezpieczeniową w zamian za
gwarancję ubezpieczeniową. Wysokość składki ubezpieczeniowej jest wyrażona w procentach lub
promilach sumy ubezpieczenia. Zakłady ubezpieczeniowe zwane są ubezpieczycielami lub
asekurantami. Zakłady te zawierają umowy ubezpieczenia lub reasekuracji, ustalają składki i
prowizje należne z tytułu zawieranych umów, oceniają ryzyko, ustalają wartość przedmiotu
ubezpieczenia, przyczyny i okoliczności zdarzeń losowych, wysokość szkód i odszkodowań.
Wypłacają odszkodowania oraz lokują swoje środki na rynku pieniężnym lub kapitałowym.
Rodzaje ubezpieczeń (charakterystyczne w PL):
- ubezpieczenie społeczne rolników  realizowane przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
i obejmujące ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie i emerytalno-rentowe
- ubezpieczenia eksportowe, które dotyczą kredytów eksportowych, kontraktów eksportowych,
inwestycji bezpośrednich za granicą oraz kosztów poszukiwania zagranicznych rynków zbytu.
- ubezpieczenie CASCO  ubezpiecza środki transportu i wyposażenie, ale bez warunku na wypadek
rozbicia, spalenia, kradzieży, np. Autocasco, Aerocasco
- ubezpieczenie CARGO  obejmuje przewożone ładunki
- ubezpieczenie morskie związane z żeglugą morską
Karencja  okres wyczekiwania pomiędzy dniem zawarcia umowy a powstaniem prawa do
świadczeń z tytułu tej umowy
Reasekuracja  ubezpieczenie pośrednie lub wtórne  gdy jeden zakład ubezpieczeniowy
przekazuje innemu część ubezpieczonych ryzyk i drugi zakład uczestniczy w wypłaceniu
odszkodowania w zamian za część składki ubezpieczeniowej
Franszyza  z góry określona część szkody, za którą ubezpieczyciel nie wypłaca odszkodowania
albo o którą je obniża, np. do pewnej wysokości nie wypłaca.
Leasing  specyficzna forma dzierżawy lub najmu środków trwałych jak maszyny, urządzenia,
środki transportu, kompletne zakłady produkcyjne, warsztaty i magazyny oraz dobra konsumpcyjne
trwałego użytku. To umowa, na mocy której jedna ze stron przekazuje drugiej stronie prawo do
użytkowania określonego dobra w określonym czasie w zamian za określone płatności. Leasing
można określić jako odpłatne korzystanie z cudzych dóbr w zamian za określone płatności. Pojęcie
leasingu zostało unormowane w Kodeksie Cywilnym w Polsce w 2000r. obok umowy najmu i
dzierżawy. Przy umowie leasingu, w zależności od jego rodzaju, występują 2 lub więcej podmioty. W
leasingu bezpośrednim występuje tylko leasingobiorca i leasingodawca.  dawca jest właścicielem
majątku przekazanego do użytkowania  biorcy.  dawca pobiera z tego tytułu czynsz leasingowy. 
dawcami są na ogół wyspecjalizowane firmy zajmujące się świadczeniem usług leasingu. W praktyce
firmy leasingowe świadczą też inne usługi (doradcze, consultingowe, rozliczeniowe). Osoba, która
wynajmuje rzeczowe składniki majątkowe w zamian za opłaty leasingowe to  biorca. W leasingu
pośrednim oprócz tych 2 podmiotów występuje jeszcze podmiot finansujący. W Kodeksie Cywilnym
wyróżnia się w umowie 2 podmioty: finansującego (czyli  dawcę) i korzystającego (-biorcę).
Zalety leasingu:
-biorca może część lub całość płatności leasingowych włączyć w koszty uzyskania przychodu, a tym
samym zmniejszyć obciążenia podatkowe. Leasing stanowi dodatkowe z
ródło finansowania potrzeb o
charakterze długo i średnioterminowym. Leasing jest elastycznym z
ródłem finansowania, może w
100% finansować inwestycje oraz umożliwia szybką wymianę wyposażenia.
Wady leasingu:
Pozbawienie leasingobiorcy prawa własności do przedmiotu leasingu; konieczność uiszczania opłat
leasingowych nawet w przypadku niecelowego zniszczenia dobra lub jego straty; konieczność
bezwzględnego wywiązywania się z umowy leasingowej, nawet w przypadku trudnej sytuacji
finansowej  biorcy; wysokie oprocentowanie leasingu; ścisłe związanie się leasingodawcy z  biorcą
podczas trwania umowy.
Leasing dzieli się na operacyjny i finansowy. Podział ten jest unormowany w polskim prawie o
podatku dochodowym od osób prawnych oraz w ustawie o rachunkowości. Ustawa o rachunkowości
wymienia 9 warunków, których spełnienie powoduje zaliczenie do leasingu finansowego. Umowa,
która nie spełnia tych warunków to umowa leasingu operacyjnego. Na ogół przy umowie leasingu
operacyjnego dobra są użytkowane przez kilku kolejnych  biorców; czas użytkowania jest krótszy od
normatywnego czasu zużycia danego przedmiotu. Poza tym to  dawca zalicza przedmiot leasingu do
środków trwałych w swoim bilansie i amortyzuje go.
Jeśli chodzi o leasing finansowy to  biorca zalicza przedmiot leasingu do środków trwałych w swoim
bilansie i amortyzuje go. W związku z tym w leasingu finansowym tylko rata odsetkowa jest kosztem
uzyskania przychodu dla  biorcy, a w operacyjnym cała rata leasingowa jest kosztem uzyskania
przychodu dla -biorcy. Najczęściej leasing finansowy zawiera tzw. opcję wykupu, czyli przeniesie
własności rzeczy na  biorcę po zakończeniu umowy.
Leasing traktowany jest przez przedsiębiorstwa jako alternatywna forma finansowania inwestycji w
stosunku do kredytów długoterminowych. Ta forma finansowania obcego ma miejsce wówczas, gdy
przedsiębiorstwo nie ma dostatecznej ilości środków własnych na finansowanie inwestycji
rzeczowych. Gdy przedsiębiorstwo nie ma płynności finansowej może skorzystać także z tzw.
leasingu zwrotnego  polega na tym, że firma odsprzedaje najpierw przedmiot innej firmie, a
następnie bierze go w leasing.
WYKA
AD 10 - 05.05.2009
Ubezpieczenia społeczne są w Polsce ubezpieczeniami obowiązkowymi. Do 1999r. istniał ZUS jako
monopolista w zakresie ubezpieczeń oraz obok niego KRUS (Kasa Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego), który obejmował miliony indywidualnych rolników. Policja i wojsko też były
ubezpieczone w ZUSie, ale ich pracodawcy nie płacili składek, bo budżet refundował te
ubezpieczenia. W 1990r. przprowadzono reformę ubezpieczeń społecznych. Teraz składają się z 3
filarów:
1. zreformowany ZUS
2. Powszechne Towarzystwo Emerytalne (zarządzające otwartymi funduszami emerytalnymi)
3. dobrowolne ubezpieczenie i systemy emerytalne
Wraz z reformą zmienił się system rozliczania składek, gdyż wcześniej ich ciężar ponosili tylko
pracodawcy, co stanowiło ok.45% płacy brutto. Teraz część płacą pracownicy, a część pracodawcy.
Płace zostały ubruttowione i składka składa się z części: składka na ubezpieczenie emerytalne, które
jest finansowane zarówno przez pracodawcę jak i pracownika; składka na ubezpieczenie rentowe
(również obydwoje ponoszą koszty); składka na ubezpieczenie chorobowe (płaci tylko pracownik);
składka na ubezpieczenie wypadkowe (płaci tylko pracodawca)
Ideą reformy było wprowadzenie powiązania między przyszłymi emeryturami a poziomem
zgromadzonego kapitału. Żeby ten kapitał był wystarczający potrzebny jest stosunkowo długi czas
gromadzenia, dlatego podczas reform społeczeństwo podzielono na 3 grupy:
" w 1999r. mający poniżej 30lat  obowiązkowe wejście do nowego systemu
" w 1999r. mający 30-50lat  wybór między starym a nowym systemem
" w 1999r. mający więcej niż 50 lat  pozostanie w starym systemie
W polskim systemie ubezpieczeń istnieje wiele problemów:
" przed reformą: zbyt niski wiek emerytalny
" oszczędzanie na emerytury w funduszach emerytalnych prywatnych  zabezpieczenie
odpowiednio wysokiej stopy zwrotu z kapitału i zagwarantowanie bezpieczeństwa tego
kapitału. Dlatego w Polsce są ograniczenia dotyczące inwestowania kapitału przez fundusze
emerytalne (np. 20% ogółu aktywów funduszy powinny stanowić depozyty bankowe i
bankowe papiery wartościowe; 40% - akcje spółkę notowanych na giełdzie; 10% - akcje
spółek nienotowanych na regulowanym rynku pozagiełdowym bądz
nowoutworzonych, ale
dopuszczonych od publicznego obrotu)
" imigracja (choć czasem zamiast być problemem, to je rozwiązuje, przykład Latynosów w
USA)
Systemy emerytalne można podzielić na 3 grupy:
" System repartycyjny  oparty na zasadach solidarności społecznej i umowy pokoleniowej.
Pracujący wpłacając składki finansują emerytury tym, co są na emeryturze. Wada  duża
wrażliwość na zjawisko starzenia się społeczeństwa oraz na naciski polityczne zmuszające do
podwyższania świadczeń emerytalnych. System stosunkowo odporny na inflację i kryzysy na
rynkach kapitałowych.
" System kapitałowy  każdy ubezpieczony ma swoje konto w funduszu inwestycyjnym, na
które przekazywane są składki emerytalne. Każdy sam oszczędza na swoją emeryturę.
System ten jest postrzegany jako najbardziej sprawiedliwy.
" System mieszany  zawiera elementy obu powyższych systemów, występuje w Polsce (I filar
 system repartycyjny, II i II filar  system kapitałowy).
Formy finansowania instytucji:
FACTORING  forma krótkoterminowego finansowania factoranta (przedsiębiorstwa) przez nabycie
przez factora (bank) wierzytelności przedsiębiorstwa. Specjalistyczna instytucja finansowa, czyli
factor nabywa w drodze cesji od przedsiębiorstw handlowych lub przemysłowych należności z
różnego rodzaju z
ródeł, a zwłaszcza ze sprzedaży. W Polsce factoring stanowi umowę nienazwaną i z
tego względu do umowy tej mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego regulujące inne rodzaje
umów. Celem factoringu jest zabezpieczenie przedsiębiorstwa przed utratą wierzytelności i
zagrożeniem płynności finansowej. Ponieważ factoring nie jest kredytem, nie powoduje powstania
zadłużenia oraz stwarza możliwość wyeliminowania złych długów. Są 3 podmioty będące stronami
umowy factoringowej: factorant (klient)  przedsiębiorstwo trudniące się sprzedażą lub
świadczeniem usług; factor (z reguły bank lub wyspecjalizowana spółka factoringowa); dłużnik
(podmiot factoringu)  odbiorca towarów lub usług zobowiązany do zapłaty
Bank lub wyspecjalizowana spółka factoringowa spełniają na rzecz factoranta 3 funkcje:
- Funkcja finansowania działalności, co oznacza, ze factor zaliczkuje posiadaną należność, płacąc
cenę kupna pomniejszoną o procent prowizji i ewentualną marżę.
- Funkcja administracyjna, czyli usługowa  factor poza nabyciem wierzytelności świadczy na rzecz
przedsiębiorstwa okresowe usługi, np. księgowania, dokonywania rozliczeń transakcji
bezgotówkowych, dokonywanie zestawień obrotów itp.
- Funkcja gwarancyjna  factor przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności dłużnika. Factor może
mieć prawo regresu w stosunku do dłużnika, co zależy od formy factoringu. Dlatego wyróznia się
factoring pełny (bez regresu), niepełny (z regresem) czy mieszany (połączenie pełnego i niepełnego,
co oznacza, że factor przejmuje ryzyko odpowiedzialności dłużnika wyłącznie do pewnej kwoty, a za
pozostałą część jest odpowiedzialny factorant).
FORFIGHTING  forma finansowania eksportera, która sprowadza się do zakupu przez instytucję
forfightingową należności terminowych eksporterów. Forfighting zakupuje średnio- i długoterminowe
wierzytelności eksportera z tytuły dostaw towarów i usług, zabezpieczone takimi instrumentami
finansowymi jak weksle własne, weksle trasowane, akredytywy (gdy bank blokuje środki na koncie
importera). Strony operacji forfightingowej można podzielić na: forfighter  nabywca wierzytelności,
inaczej instytucja forfightingowa; forfetysta  zbywcę wierzytelności (np. eksporter); dłużnik
forfightingowy (importer)
Różne rodzaje forfightingu:
- forfighting wierzytelności wekslowych - gdy zabezpieczeniem forfightingu jest weksel trasowany
lub własny
- forfighting wierzytelności bezwekslowych - gdy zabezpieczeniem wierzytelności jest akredytywa
dokumentowa, gwarancja bankowa lu polisa ubezpieczeniowa
- forfighting otwraty (jawny)  gdy importer jest powiadamiany o zawieraniu umowy forfightingowej
- forfighting tajny - gdy importer nie jest powiadamiany
Podmioty zajmujące się forfightingiem są w Stowarzyszeniu Banków i Firm Forfightingowych, które
powstało w 1999r. i opracowuje reguły i procedury postępowania przy obsłudze transakcji
forfightingowych ułatwiające międzynarodową współpracę ze względu na brak międzynarodowych
regulacji prawnych i zróżnicowane uregulowania w systemach prawnych.
Korzyści forfightingu:
- gwarancja natychmiastowego uzyskania środków przez eksportera po złożeniu weksla w instytucji
forfightingowej. Dla importera jest to wygodny sposób zapłaty wekslem, który odwleka wypływ
gotówki z firmy.
- eliminacja ryzyka esportera związana ze zmianą stóp procentowych oraz ryzyka handlowego.
WYKA
AD 11 - 12.05.2009
Narzędzia finansowe do zarządzania przedsiębiorstwem.
Analiza finansowa  oznacza rozłożenie badanego złożonego przedmiotu na elementy
standardowe w celu lepszego poznania i wyjaśnienia owego złożonego przedmiotu za pomocą jego
części składowych. Analiza finansowa dotyczy sytuacji finansowo-majątkowej przedsiębiorstwa.
Można ją prowadzić 3 metodami: dedukcji, indukcji i redukcji.
- Metoda dedukcji  sformułowanie ogólnego problemu badawczego i odnajdywaniu skutków,
przyczyn i zmian występujących w zjawiskach ogólnych.  Od ogółu do szczegółu .
- Metoda indukcji  analizę rozpoczyna się od zjawisk szczegółowych, przyczynowych i stopniowo
przechodzi się do uogólnień w postaci wniosków.  Od szczegółu do ogółu .
- Metoda redukcji  metoda weryfikacji. Najpierw formułuje się tezy i wnioski wstępne, następnie
dokonuje się zweryfikowanej prawdziwości, redukuje się błędne tezy i formułuje końcową syntezę.
W teorii analizy finansowej wyróżnia się też metodę analizy jakościowej i ilościowej. W pierwszym
przypadku dokonuje się ogólnej oceny kondycji przedsiębiorstwa  subiektywna ocena (zarządu,
kwalifikacji, doświadczenia, znajomość marki...). Metody te są często opisowe, np. SWOT  analiza
mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa. Z kolei metody analizy ilościowej biorą pod uwage mierniki
mające wartość liczbową.
Analiza finansowa obejmuje różne obszary  najczęściej przyjmuje się 4 zakresy funkcjonowania:
1) zakres przedmiotowy  obejmuje analizę kategorii takich jak przychody, koszty, wynik finansowy,
efektywność, płynność.
2) zakres czasowy  analiza działalności przeszłej, obecnej, przyszłej.
3) zakres przestrzenny  bierze się pod uwagę czynniki zewnętrzne otaczające przedsiębiorstwo, np.
rozwiązania systemowe, uwarunkowania rynkowe, konkurencję, pozycję przedsiębiorstwa na rynku.
4) zakres podmiotowy  rozpatruje się przedsiębiorstwo jako całość lub samodzielne wewnętrzne
działy.
Analiza finansowa składa się z analizy wstępnej, wskaz
nikowej oraz budowania modeli
dyskryminacyjnych, czyli modeli bankructwa firmy.
Analiza wstępna  wstępne czytanie sprawozdań finansowych. Obejmuje analizę poziomą i pionową
bilansy, określenie z
ródeł finansowania przedsiębiorstwa i wycenę bilansową przedsiębiorstwa.
Analiza pionowa  procentowe ustalenie udziałów poszczególnych pozycji bilansu i rachunku
wyników albo w sumie bilansowej albo w przychodach ze sprzedaży. Analiza pozioma 
porównywanie co najmniej 2 lat. Przyjmuje się okres bazowy i badany, oblicza się spadek lub wzrost
poszczególnych elementów sprawozdań finansowych w stosunku do okresu badanego. Określenie
z
ródeł finansowania majątku  określa się kapitał własny i stały (suma kapitału własnego i
zobowiązań terminowych) oraz określa się kapitał obrotowy netto, którym jest:  kapitał stały 
aktywa trwałe lub  aktywa obrotowe  pasywa bieżące . Określenie struktury kapitałowo-
majątkowej  liczy się 5 wskaz
ników. Wycena bilansowa  wyznacza się wartość likwidacyjną
przedsiębiorstwa na podstawie danych z bilansu.
Podstawowe z
ródła informacji do analizy finansowej są sprawozdania finansowe. Sprawozdania
finansowe jednostki składa się z bilansu, rachunku zysków i strat (rachunku wyników), wstępu do
sprawozdania finansowego oraz informacji dodatkowych. Niektóre jednostki muszą sporządzać
rachunek z przypływów pieniężnych, zestawienie zmian w kapitale własnym oraz sprawozdanie z
działalności jednostki. Bilans  zestawienie aktywów przedsiębiorstwa (majątku) oraz pasywów
przedsiębiorstwa (z
ródeł finansowania majątku).
W księgowości występuje tzw., zasada podwójnego zapisu i dlatego aktywa = pasywa w bilansie.
Aktywa mają co najmniej 3 cechy: wynikają z przeszłych zdarzeń, przyniosą w przyszłości korzyści
ekonomiczne oraz mają wiarygodnie określoną wartość. Pogrupowane są według rosnące stopnia
płynności, gdzie przez płynność rozumie się zdolność do spieniężenia danego aktywa. Aktywa dzielą
się na trwałe (używane na ogół dłużej niż rok) i obrotowe (krócej)
Aktywa trwałe składają się z:
" wartości niematerialnych i prawnych (licencje, koncesje)
" rzeczowe aktywa trwałe (budynki, maszyny, urządzania)
" należności długoterminowe
" inwestycje długoterminowe (kategoria wprowadzona w 2002r; składają się na nią inwestycje
materialne i finansowe. Materialne to np. nieruchomości. Finansowe to np. długoterminowe
papiery wartościowe.)
" rozliczenia międzyokresowe czynne (wynikają z kosztów poniesionych z góry oraz przychodów
z dołu, Koszty poniesione z góry z góry się za coś płaci. Przychody poniesione z dołu gdy
przedsiębiorstwo otrzymuje wynagrodzenie dopiero po wykonaniu usługi.)
Aktywa obrotowe:
" zapasy (nawet powyżej 1 roku)
" należności z tytułu dostaw i usług (nawet powyżej 1 roku)
" należności krótkoterminowe
" inwestycje krótkoterminowe (wymienia się wszystkie środki pieniężne, nawet powyżej 1 roku)
" krótkookresowe rozliczenia kosztów
Pasywa w bilansie są pogrupowane wg rosnące stopnia wymagalności. Kapitał własny,
zobowiązania długoterminowe, zobowiązania krótkoterminowe, rozliczenia międzyokresowe bierne,
przychody przyszłych okresów.
Kapitał własny składa się m.in. z:
" kapitału zakładowego
" kapitału zapasowego (na pokrycie strat)  spółki akcyjne mają obowiązek go tworzyć. 8% zysku
netto rocznie, do momentu aż kapitał zapasowy osiągnie 1/3 wartości kapitału zakładowego.
" kapitały rezerwowe
" zysk/strata z lat ubiegłych
" zysk/strata z bieżącego roku
Zobowiązania długoterminowe powyżej 1 roku
Zobowiązania krótkoterminowe poniżej 1 roku oraz wszystkie z tytułu dostaw i usług
Rozliczenia międzyokresowe bierne  koszty z dołu, a w przychodach z przyszłego okresu.
Uwzględnia się ujemną wartość firmy.
RACHUNEK WYNIKÓW:
zestawienie przychodów i kosztów przedsiębiorstwa. Przychody powodują zwiększenie aktywów lub
zmniejszenie zobowiązań i przyczyniają się do wzrostu kapitału własnego. Koszty i straty powodują
zmniejszenie aktywów, wzrost zobowiązań i przyczyniają się do zmniejszenia kapitału własnego.
Tworzy się go następująco: przychody operacyjne (w tym netto ze sprzedaży produktów,
materiałów, towarów), dotacje i zysk bez zbycia niefinansowych aktywów trwałych minus koszty
operacyjne (w tym koszty sprzedaży, ogólnego zarządu, strata ze zbycia niefinansowych aktywów
trwałych. Wychodzi zysk/strata z działalności operacyjnej. Jeżeli do tego dodamy przychody
finansowe (np. dywidendy) oraz zysk ze zbycia inwestycji, a odejmiemy koszy finansowania (np.
niezapłacone odsetki) otrzymamy zysk/stratę z działalności gospodarczej. Jeżeli dodamy zyski
nadzwyczajne, a odejmiemy straty nadzwyczajne to otrzymamy zysk/stratę brutto. Jeśli odejmiemy
podatek dochodowy (od osób prawnych  19%) to otrzymamy zysk/stratę netto.
Rachunek wyników jest robiony zgodnie z zasadą memoriałową  zdarzenia gospodarcze księguje się
w momencie ich wystąpenia, a nie wpływów środków pieniężnych, np. sprzedaż księguję się w
momencie wydania towaru, a nie otrzymania środków pieniężnych za ten towar. Z tej zasady wynika
powstawanie należności i zobowiązań oraz to, że przedsiębiorstwo może wypracować zysk netto, a
nie posiadać płynności (środków pieniężnych).
Ważne elementy sprawozdania finansowego:
- Rachunek przepływu środków pieniężnych  obejmuje 3 rodzaje działalności gospodarczej:
operacyjną, finansową i inwestycyjną, Uwzględnia się z
ródła środków pieniężnych i sposoby ich
wykorzystania.
- Wstęp do sprawozdania finansowego  zawiera politykę rachunkowości stosowaną przez
przedsiębiorstwo, np. zasady wyceny aktywów i pasywów.
Sprawozdanie z działalności jednostki zawiera analizę kondycji finansowej jednostki oraz wskazanie i
określenie czynników ryzyka działalności.
Koszty w przedsiębiorstwie dzielą się na stałe i zmienne. Koszty stałe to np. koszty zarządu, podatek
od nieruchomości, czynsz. Koszty zmienne to koszty bezpośrednio produkcyjne, np. koszty
robotników, materiałów.
Koszty zmienne zwykle zmieniają się wprost proporcjonalnie do produkcji.
Płynność  zdolność przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań bieżących. Do analizy płynności
służy analiza wskaz
nikowa. Oprócz wskaz
ników płynności są 3 inne grupy: zyskowności
(rentowności), zdolność do obsługi zadłużenia, rynki kapitałowe.
Wskaz
niki efektywności: ROA, ROE i ROS.
ROS  zyskowność sprzedaży. ROS = zysk netto / sprzedaż netto
Wskaz
niki płynności (które często uzupełnia się też obrotem należnościami i zapasami):
- trzeciego stopnia (wskaz
nik pokrycia bieżących zobowiązań) = aktywa obrotowe / zobowiązania
bieżące; norma wskaz
nika: <1,6 ; 1,9>
<1,6  brak płynności finansowej
>1,9  nadpłynność (nieefektywne wykorzystanie aktywów obrotowych, np. za dużo zapasów,
spadek popytu na produkty firmy.
- drugiego stopnia (szybki wskaz
nik)= (aktywa obrotowe  zapasy  rozliczenia międzyokresowe
czynne) / zobowiązania bieżące
norma wskaz
nika: <0,9 ; 1>
Wskaz
nik zawiera tylko płynne środki obrotowe. Jeśli między wskaz
nikiem trzeciego i drugiego
stopnia jest duża różnica, to świadczy to zazwyczaj o zbyt dużych zapasach.
- superszybki (gotówkowy)= środki pieniężne / zobowiązania bieżące
norma  0,2
Inne wskaz
niki:
- zdolności do obsługi zadłużenia (wskaz
nik obciążenia majątku zobowiązaniami) = zobowiązania
ogółem / majątek ogółem; norma: <0,57 ; 0,67>
- wskaz
nik kapitału własnego = zobowiązania długoterminowe / kapitał własny
norma: =<1
Wskaz
niki:
- EPS (earning per stock)  zysk netto/1 akcję EPS = zysk netto / ilość akcji
- PE (price earnings) PE = cena akcji / zysk z akcji
WYKA
AD 12 - 19.05.2009
Wartość pieniądza w czasie
Wartość przyszła (WP)  jaka jest wartość kwoty pożyczonej komuś dzisiaj
WP= (1+r)^n * WB WB  wartość bieżąca r- stopa procentowa n  ilość lat
P1: (Jak kowalski pożyczył w banku 100 000 zl. Jaka kwotę odda bankowi po 2 latach jeżeli roczna
stopa procentowa wynosi 10%
WP= 100 000 x (1 +0,1)^2=100 000 x 1,21 = 121 000)
Tablica czynników wartości przyszłej (CzWP)
WP=(1+r)^n * WB = CzWP (r,n) * WB
(1+r)^n = CzWP (r,n)
WARTOŚĆ BIEŻ
CA - Czynnik wartości bieżącej pokazuje jaka jest bieżąca wartość kwoty
pieniężnej otrzymanej w przyszłości, to znaczy inaczej ile pieniędzy musimy komuś pożyczyć albo
zainwestować by otrzymać określoną kwotę w przyszłości
WB=WP/(1+r)^n
P2: (Jeżeli roczna stopa depozytu bankowego 10%. Jaką kwotę należy dzisiaj zdeponować by na
koniec 2 roku otrzymać 100 000 zł
WB=100 000 : (1+0,1)^2= 640)
Wartość bieżąca szeregów przepływów pieniężnych następujących w regularnych
okresach, ale różnej wysokości  zsumowanie wartości bieżących wyliczonych dla
poszczególnych wpływów lub wydatków
WB= suma t=0,n: Ct/(1+r)^t
P3: (Przedsiębiorstwo zakupiło urządzenie , które będzie eksploatowane przez 3 lata, przed. Zainwestuje
10 000 w roku 0 (przy zakupie) a w kolejnych latach dzięki temu urządzeniu będzie otrzymywać dodatnie
wpływy pieniężne. Wymagana stopa zwrotu wynosi 10%.Koniec roku przypływ 10000, 5000, 5000,
7000.
WB= -10000/ (1+0,1)^0 + 5000 / (1+0,1)^1 + 5000 / (1+0,1)^2+7000/(1+0,1)^3=3940, 83
WB dodatnich przepływów pieniężnych przewyższa poniesioną kwotę te 4000& dzięki temu
inwestycja jest efektywna)
CzWB w roku 0 zawsze wynosi 0
WP strumienia pieniądza wypłacanego w regularnych okresach o różnej wysokości jest równa sumie
wartości przyszłych przepływów przyszłych przepływów pieniądza w poszczególnych okresach.
WP = suma t=0,n: Ct x (1+r)^n-1
P4: (Inwestor ma na rachunku depozytowym 1000 zł, zakłada że za rok wpłaci 2000 zł, za 2-
3000zł, 3- 4000zł. Jaką kwotę zgromadzi za 3 lata jeśli rachunek oprocentowany jest złożoną stopą
procentową w wysokości 8% rocznie.
WP=1000(1+0,08)^3+2000(1+0,08)^2+3000(1+0,08)^1+4000 = 10 832,51)
ANNUITY - Renta jest szeregiem przepływu gotówki o równej wysokości które następują w
regularnych odstępach przy stopie procentowej o stałej wysokości. Annuity zwykłe  gdzie przepływy
następują na koniec następnego okresu, annuity płatne z góry  przepływy następują na początek
każdego z okresów
WP ANNUITY ZWYKA
E (AN)
WPAN = P x ((1+r)^n -1 / r) P  kwota płatności w jednym okresie
[(1+r)^n-1/r] = CzWPAN
P5: (Jaka będzie WPAN o rocznej płatności w wysokości 1000 zł wypłacanego przez 3 lata, przy
rocznej stopie procentowej w wysokości 10%.
WPAN=1000x3,31=3310)
Annuity płatne z góry (AG)- odsetki naliczane są o 1 rok dłużej. W rezultacie Annuity płatnego z
góry jest wyższa.
WP AG (r,n) = P x CzWP AN(r,n)x (1+r)
P6: (WPAG o rocznej płatności 1000 zł przez 3 lata o stopie procentowej 10%
WPAG(10%,3)=1000xCzWPAN(10%,3)x(1+0,1)=& ..)
WBAN(r,n) = P/(1+r)^1 + P/(1+r)^2+ & ..+ P/(1+r)^n= P x suma t=0,n: 1/(1+r)^t
P7: (Jaka będzie wartość bieżąca szeregu zwykłego annuity o rocznej płatności wynoszącej 1000 zł w
okresie równym 3 lata oraz stopie procentowej równej 10%
rocznie.WPAN(10%,3)=1000x2,4869=2486,9)
WBAG(r,n)=PxCzWB AN(r,n)x(1+r)
WBAG(10%,3)=1000xCzWBAN(10%,3)(1+0,1)=1000x2,4869x1,1=2735,6
PERPETUITY  szereg przepływów pieniężnych o jednakowej wysokości, które są dokonywane
regularnie przez nieskończoną ilość okresów  RENTA WIECZYSTA.
WP= nieskończoność dlatego obliczamy tylko WB
Perpetuity  zwykłe (WBP = P/r)
- płatne z góry (WBPG = P +p/r)
CZ
STOTLIWOŚĆ NALICZANIA ODSETEK
WP=WB(1+r/m)^mn
m  ilość razy naliczania odsetek w ciągu roku n  rok na koniec którego naliczana jest wartość
przyszła
Przykład
Jan Nowak ma na rachunku w banku 1000 zł stopa procentowa wynosi 32% przy naliczaniu odsetek
2 razy na rok.
WP1=WB+(r/2)xWB = WB(1+r/2)
WP2=WP1(+r/2)=WB(1+r/2)(1+r/2)=WB(1+r/2)^2
WP=1000(1+0,32/2)^2=1345,6
Jeżeli odsetki naliczałoby 4 razy do roku
WP = 1000(1+0,32/4)^4
WP=1360,49